Uredjenje Osmanskog Carstva

1. Osmansko Carstvo
Osmansko Carstvo bilo je imperijalna snaga, smeštena na
obodu Sredozemnog mora, trajući od 1288. do 1922. Na vrhuncu
moći, tokom 16. veka, ovo carstvo je obuhvatalo Anadoliju, Bliski
Istok, delove Severne Afrike, dobar deo jugoistočne Evrope, i na
sever sve do Kavkaza. Carstvo je obuhvatalo oblast od oko 5,2
miliona km², mada je dobar deo ovog bio pod indirektnom
kontrolom centralne vlade. Carstvo je bilo smešteno napola
između Istoka i Zapada, tako da je tokom svog 600-godišnjeg
postojanja bilo u međusobnom odnosu sa Istokom i sa Zapadom.

2. Pleme Ouz Turaka je u zapadnoj Anadoliji osnovalo ovo carstvo,
kojim je vladala osmanlijska loza, koja je potekla od Oghuz
Turaka. Carstvo je osnovao Osman I. što je u zapadno-evropskim
jezicima prilagođeno u ime "Ottoman," pa otuda i ime castva -
Osmanlijsko ili "Otomansko" carstvo). 1453, nakon što su
Osmanlije osvojile Carigrad , kao posljednji ostatak Vizantijskog
carstva, ovaj grad je postao treća osmanlijska prestonica.
U 16. i 17. vijeku, Osmanlijsko carstvo je postalo jedna od
svetskih najmoćnijih političkiha sila, od čijeg su se napredovanja
uzduž Balkanskog poluostrva i južnim obodom Poljsko-litvanskog
kraljvstva evropske zemlje osjećale ugroženim.

3. Urednjenje
osmanskog carstva
Na celu drzave se nalazio sultan. Sultan je nosio u titulu halife sto znaci da je bio I
vrhovni verski poglavar. Sva vlast u drzavi je pripadala sultanu. Svi ostali su smartrani
sutanovim robovima I slugama. Centralna vlast koncentrisana oko sultana I njegovog
dvora poznara je kao Visoka porta. Politicko-vojne uprave I vojne poslove obavljali su
veziri, na celu sa velikim vezirom. On je bio sultanov zamenik u upravljanju drzave. On
je bio glavni vojni komandant, rukovodio je drzavnom upravom, imao sudsku vlast, Ali
veliki vezir je pre donosenja odluke morao da se posavetuje sa ostalim clanovima
Carskog Divana (saveta). U Dicanu su jos prisustvovali I zvanicnici zaduzeni za finansije
(defterdari) I sudske poslove (kazaskeri), nisandzija (sekretar Divana), cinioci I pisari.

4. U administrativnom pogledu Osmansko carstvo bilo je podeljeno
na veliki upravne jedinice beglerbegluke, koji su se dalje delili na
sandzake, a ovi na nahije. Na celu beglerbegluka nalazio se
beglerbeg koji je vrsio upravnu I vojnu vlast u svojoj provinciji
zastupajuci sultana. Osim na nahije – najmanja administrativna
podrucja, sandzaci su se delili na kadiluke, sudske teritorijalne
jedinice. U njima je sudsku vlast vrsio kadija, koji je sudio na
osnovu islamskog verskog prava I sultanvih zakona.

5. Drustveno i
vojno uredjenje
Podanici osmanskog carstva delili su se po osnovnojj staleskoj podeli na asker –
vojnicki stalez I raju – poitcinjeno stanovnistvo. Ova podela je u sebi nosila I versku
razliku, buduci da su asker cinili muslimani. Medjutim to nije uvek bio slucaj jer su do
kraja 16 veka u vojnicki stalez ukljuceni I hriscani sa Balkana. Vojne snage
osmanlijskog carstva obuhvatale su kopnenu vojsku I mornaricu. Kopnena vojska se
delila na centralnu carsku gradu I ejaletsku (provncijsku) bojsku. Najvazniju I
najbrojniju vojsku cinili su spahije – konjanici. Spahije su od sultana dobijali zemljisni
posed uz obavezu da ucestvuju u vojnim pohodima I da povedu odredjen broj vojske.
Posedi su se prema velicini delili na timare, zaemete, i hasove, poredjane od
najmanjeg poseda do najveceg.

7. Janicari su bili stalna vojska koja se regrutovala dankom u krvi. Oni su u ratu sluzili
kao pesadija, dok su u miru imali razlicite duznosti vezane za cuvanje reda u
gradovima. Veliki vezir nije komandovao janicarim, vec je njihovog zapovednika
birao sultan. U Carigradu obezbedjivali sednica Divana, patrolirali po gradu zbog
odrzavanja reda. Pravni sistem Osmanskog carstva je bio zasnovan na islamskom
verskom pravu (šerijatu). Šerijat dozvoljava nemuslimanima da budu podanici
islamske drzave. Medjutim satus zimije (podanika), podrazumevao je zastitu I
ponizenje. Ovim verskim grupama omoguceno je pravo na zivo, licnu slobodu I
slobodu veroispovesti. Nisu smeli da se isticu ni u javnom I ni u privatnom zivotu.
Nemuslimani su morali da postuju muslimane, da im se sklanjaju sa puta I ustupaju
mesto. Bilo im je zabranjeno da grade nove manastire I crkve. Nemuslimani su
morali da se svojim nacinom odevanja razlikuju od musliman. Nemuslimani su
najvecim delom pripadali drutvnom sloju raje.