Opdrachtfiche omgevingsboek

Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
De mysterieuze bibliotheek – D’Hondt Febe OLO2 B1
1. Plaats - adres
Kasteel van Egmont – Heldenlaan 90, 9620 Zottegem
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
50°52’22.1”N 3°48’33.0”E
3. Korte omschrijving
De leerlingen maken kennis met het Egmontkasteel en het standbeeld van Lamoraal van Egmont. Zo komen
ze eigenlijk in contact met belangrijke elementen van eigen bodem. Daarbij moeten leerlingen in staat zijn om
de overgang naar het kasteel te situeren binnen de juiste periode op een tijdband. Daarna gaan ze op zoek
naar elementen van symmetrie, gelijkvormigheid en gelijkheid in de realiteit. Zo worden de leergebieden van
Mens & Maatschappij en Wiskunde gecombineerd.
4. Doelgroep
Derde graad.
5. Tijdsduur
De voorziene tijd voor deze opdracht is 2 lestijden van 50 minuten. Daarvan reken ik 20 minuten voor de
verplaatsing heen en terug en 80 minuten voor het uitvoeren van alle bijhorende activiteiten.
6. Eindtermen
Eindtermen:
- Mens & Maatschappij (Tijd- Historische tijd): ET 3.7 De leerlingen kennen de grote periodes uit de
geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische elementen in hun omgeving en belangrijke historische
figuren en gebeurtenissen waarmee ze kennis maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van
een tijdband.
- Wiskunde (Meetkunde – Procedures): ET 3.6 De leerlingen kunnen de begrippen symmetrie,
gelijkvormigheid en gelijkheid ontdekken in de realiteit. Ze kunnen zelf eenvoudige geometrische figuren
maken.
7. Leerinhoud
- Historische periode: specifiek middeleeuwen van ca. 500 tot ca. 1500 ( volgens het GO!) op de tijdband en
daarnaast de overige historische periodes (prehistorie ca. 3800 v.C.; oudheid ca. 3800 v.C. tot ca. 500;
nieuwe tijden ca. 1500 tot onze tijd; onze tijd)
- Historisch element: Kasteel van Egmont: Dit gebouw was een mottekasteel in de 11e
eeuw en kreeg een
donjontoren en burchtkapel erbij in de 12e
eeuw. Na plunderingen en branden werd het in de 15e
eeuw
omgebouwd tot een L-vormig kasteel met wooncomfort. De voorgevel werd omgebouwd in
neorenaissancestijl. Nu doet het kasteel dienst als stadsbibliotheek van Zottegem.
- Historische figuur: Lamoraal van Egmont: Deze man heeft een standbeeld op de markt van Zottegem. Hij
was eigenaar van het kasteel in 1530 en werd onthoofd wegens hoogverraad.
- Begrip “symmetrie”: Gelijkheid van twee helften, ze zijn dan elkaar spiegelbeeld t.o.v. de spiegelas.

- Begrip “gelijkvormigheid”: Als twee objecten gelijk zijn van vorm of grootte, maar er wel verkleining of
vergroting mogelijk is volgens dezelfde schaal.
- Begrip” gelijkheid”: Volledig in overeenkomst met elkaar.
8. Lesdoelen
- De belangrijkste aspecten in het leven van Egmont vertellen.
- Het uitzicht van het Egmontkasteel in de 11e
, 12e
en 15e
eeuw duiden.
- Duiden in welke periode de transitie van mottekasteel naar donjontoren naar kasteel hoofdzakelijk
plaatsvond.
- De historische periodes aanduiden op een zelfgemaakte tijdband.
- In de naverwerking een mindmap opstellen van de belangrijkste elementen omtrent het Egmontkasteel
en Egmont.
- Symmetrische, gelijkvormige en gelijke elementen vinden in de realiteit.
9. Materiaal
- Schrijfplankje
- Schrijfgerief met verschillende kleuren
- Werkbladen voor de leerlingen
10.Organisatie
Afspraken voor de leerlingen:
- Op weg naar de locatie lopen de leerlingen mooi per twee.
- De leerlingen stoppen als ze moeten oversteken. Ze wachten op een teken van de begeleider om over te
steken.
- De leerlingen noteren zoveel mogelijk antwoorden in hun opdrachtenbundel.
- Als de leerlingen passeren aan het standbeeld van de Lamoraal van Egmont, dan nemen ze even een kijkje
van dichterbij.
- De leerlingen zijn stil rondom en in de bibliotheek.
- De leerlingen komen samen op de verzamelplaat op het juiste tussenuur.
Instructies voor de leerlingen:
- De leerlingen volgen de instructies van de leerkracht over de verzamelplaats. Daarnaast hebben ze
voldoende aan de instructies in de opdrachtenbundel om alle opdrachten tot een goed eind te brengen.
Tips voor de leerkracht:
- De opdrachtenbundels niet vergeten om aan de kinderen uit te delen.
- Extra schrijfgerief en schrijfbordjes voorzien voor de leerlingen die dit vergeten zijn.
Instructies voor de leerkracht:
- Straks mogen jullie zelfstandig aan de slag gaan rondom de bibliotheek aan de hand van jullie
opdrachtenbundel. Daarin staan alle opdrachten uitgelegd. We spreken tussendoor twee keer af, na een
halfuur en na een uur. Je zal een fluitsignaal horen en dan kom je samen op de afgesproken
verzamelplaats. Als er dan vragen of problemen zijn waar je hulp bij nodig hebt, dan kan ik jullie
ondersteunen. Tussendoor ga ik even kort bij alle groepjes kijken hoe het loopt.
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…
➔ Zie volgende pagina.

Hallo iedereen! Welkom op deze uitstap naar de mysterieuze
bibliotheek, waar we vandaag wat meer over te weten gaan
komen.
Het standbeeld
We hebben gisteren samen de weg besproken om tot de mysterieuze bibliotheek te geraken. Op weg daarnaartoe
lopen we over de markt van Zottegem. Daar zullen jullie onderstaand standbeeld passeren. Draai de pagina van
deze bundel om en vul dan bijhorende vragen in.

Opdracht 1: Rarara, wie ben ik?
Als jullie voor dit standbeeld staan, neem dan even een kijkje van dichterbij. Beweeg je rondom. Heb je de naam
van de persoon op deze sokkel gevonden? Noteer dan de naam hieronder!
Misschien kennen enkelen onder jullie deze persoon al. Noteer dan hieronder kort wat je al weet.
De evolutie van de “bibliotheek”
Als je aan het standbeeld bent gepasseerd en de bijhorende vragen hebt ingevuld, mag je doorwandelen naar de
plaats op de onderstaande foto. Heb je deze plek gevonden? Lees dan verder in deze opdrachtenbundel om deze
plaats te ontdekken.
Jullie staan nu voor de zuidgevel van de bibliotheek in Zottegem, maar wisten jullie dat dit gebouw niet altijd deze
functie had?
Het kasteel was oorspronkelijk een burcht, die ontstaan is in de 11e
eeuw. Deze was zeer klein en bestond uit
plattelandswoningen die opgebouwd waren uit aarde en hout en op een heuvel stonden. We noemen dit ook wel
een mottekasteel.

Opdracht 2: Zoek waar het staat
In de 12e
eeuw kwam daar een natuurstenen donjontoren en een burchtkapel bij. Op onderstaande
reconstructiefoto zie je hoe dat er ongeveer moet uitgezien hebben. Benoem deze gebouwen door ze met een pijl
aan te duiden.
In de jaren die verliepen, werd de burcht een aantal keer geplunderd en verwoest door zware branden. Daarom
besloot men om op het einde van de 15e
eeuw de resten op te ruimen en een volledig nieuw kasteel in de plaats
te bouwen. Deze had een L- vorm, kleine torentjes en wooncomfort. Dat kan je op onderstaande reconstructie
zien.

Opdracht 3: Situering in de tijd
Laten we even kijken naar de kennis die jullie al hebben vanuit de vorige lessen geschiedenis. Binnen welke periode
vindt al het bovenstaande plaats?
Hoe lang loopt deze periode?
Duid deze periode aan op de tijdband die je zelf maakt met alle periodes die we al gezien hebben. Markeer de
periode waarover het hier gaat in een andere kleur.

Over de bewoner van het kasteel
In 1530 kwam het kasteel in handen van Egmont. Herinner je je Egmont nog? Toen we naar de bibliotheek (of het
vroegere kasteel) kwamen, passeerden jullie al aan het standbeeld van Egmont. Hij is geboren in 1522 in
Henegouwen.
Opdracht 4: Hoe, waarom en waar is Egmont overleden?
De vraag is natuurlijk waarom er een standbeeld gemaakt is van deze man. Kom te weten wat er met hem
gebeurde door volgende opdracht uit te voeren. Ga IN STILTE binnen in de bibliotheek en zoek een boek over
Egmont. Gebruik de inhoudstafel van een boek en zoek op hoe, waarom en waar deze man overleed. Noteer dit
dan hieronder.
Hoe, waarom en waar is Egmont overleden?
Waarom zou er een standbeeld van hem gemaakt zijn, dat nu nog op onze markt staat?

Wiskunde aan de buitenkant van het kasteel
In 1830 werd de voorgevel van het kasteel verbouwd in een neorenaissancestijl. Neem maar even een kijkje aan
de ingang, want dat was de toenmalige voorgevel.
Opdracht 5: Symmetrie, gelijkheid en gelijkvormigheid
Deze stijl wordt vooral gekenmerkt door horizontale lijnen en een trapgevel. Wat mij ook opviel, was dat deze
gevel bijna symmetrisch is. Weten jullie nog wat symmetrisch betekent?
Kunnen jullie nu zelf proberen om deze gevel aan te vullen, zodat deze wel symmetrisch is? Je mag dit op de
bovenstaande prent bijtekenen.
Stap nu rustig rond het gebouw en ga bij de gevels op zoek naar symmetrie, gelijkheid en gelijkvormigheid. Weten
jullie nog wat het verschil is tussen gelijkheid en gelijkvormigheid?

Op onderstaande foto’s kunnen jullie aanduiden waar precies jullie symmetrie, gelijkheid en gelijkvormigheid
zien. Teken ook de symmetrieas.

Opdracht 6: Codewoord
Ga nu naar de achterkant van de bibliotheek. Daar vullen jullie een kruiswoordraadsel in met de info die jullie
normaal gezien nu al moeten weten. Als deze puzzel klaar is, komen jullie tot bij mij. Is alles correct, dan krijgen
jullie het codewoord, dat jullie naar de laatste locatie brengt.

Nadat jullie het codewoord hebben gekregen, zijn jullie op onderstaande plaats terechtgekomen.
Dit zijn de resten van de walmuren die deels gesloopt werden. Eigenlijk sta je nu op de omheining van het vroegere
kasteel!! Kijk eventueel even terug naar de foto’s in deze bundel van hoe het kasteel er toen uitzag!
Nieuwe functies
Pas in 1982 werd dit gebouw uiteindelijk gebruikt als openbare stadsbibliotheek. In 1996 onderging het kasteel
een volledige renovatie, met aandacht voor de noden van een moderne bibliotheek. De ridderzaal wordt daarbij
ook gebruikt voor huwelijken. Ga maar even binnen in de bibliotheek als jullie nog tijd over hebben, maar zorg dat
jullie op het afgesproken uur terug zijn.
Opstart naverwerking
Opdracht 7: Mind map
In de klas komen we even terug op de naverwerking van deze uitstap. Begin alvast met het maken van een mind
map van de belangrijke zaken. We vullen die de volgende les samen aan, zodat jullie weten wat belangrijk is om
te onthouden.

12.Oplossingen – sleutel
Hallo iedereen! Welkom op deze uitstap naar de mysterieuze
bibliotheek, waar we vandaag wat meer over te weten gaan
komen.
Het standbeeld
We hebben gisteren samen de weg besproken om tot de mysterieuze bibliotheek te geraken. Op weg daarnaartoe
lopen we over de markt van Zottegem. Daar zullen jullie onderstaand standbeeld passeren. Draai de pagina van
deze bundel om en vul dan bijhorende vragen in.

Opdracht 1: Rarara, wie ben ik?
Als jullie voor dit standbeeld staan, neem dan even een kijkje van dichterbij. Beweeg je rondom. Heb je de naam
van de persoon op deze sokkel gevonden? Noteer dan de naam hieronder!
Egmont
Misschien kennen enkelen onder jullie deze persoon al. Noteer dan hieronder kort wat je al weet.
Vrij antwoord
De evolutie van de “bibliotheek”
Als je aan het standbeeld bent gepasseerd en de bijhorende vragen hebt ingevuld, mag je doorwandelen naar de
plaats op de onderstaande foto. Heb je deze plek gevonden? Lees dan verder in deze opdrachtenbundel om deze
plaats te ontdekken.
Jullie staan nu voor de zuidgevel van de bibliotheek in Zottegem, maar wisten jullie dat dit gebouw niet altijd deze
functie had?
Het kasteel was oorspronkelijk een burcht, die ontstaan is in de 11e
eeuw. Deze was zeer klein en bestond uit
plattelandswoningen die opgebouwd waren uit aarde en hout en op een heuvel stonden. We noemen dit ook wel
een mottekasteel.

Opdracht 2: Zoek waar het staat
In de 12e
eeuw kwam daar een natuurstenen donjontoren en een burchtkapel bij. Op onderstaande
reconstructiefoto zie je hoe dat er ongeveer moet uitgezien hebben. Benoem deze gebouwen door ze met een pijl
aan te duiden.
In de jaren die verliepen, werd de burcht een aantal keer geplunderd en verwoest door zware branden. Daarom
besloot men om op het einde van de 15e
eeuw de resten op te ruimen en een volledig nieuw kasteel in de plaats
te bouwen. Deze had een L- vorm, kleine torentjes en wooncomfort. Dat kan je op onderstaande reconstructie
zien.
Natuurstenen
donjontoren
Burchtkapel

Opdracht 3: Situering in de tijd
Laten we even kijken naar de kennis die jullie al hebben vanuit de vorige lessen geschiedenis. Binnen welke periode
vindt al het bovenstaande plaats?
De middeleeuwen
Hoe lang loopt deze periode?
Van ca. 500 tot 1500 na christus.
Duid deze periode aan op de tijdband die je zelf maakt met alle periodes die we al gezien hebben. Markeer de
periode waarover het hier gaat in een andere kleur.

Over de bewoner van het kasteel
In 1530 kwam het kasteel in handen van Egmont. Herinner je je Egmont nog? Toen we naar de bibliotheek (of het
vroegere kasteel) kwamen, passeerden jullie al aan het standbeeld van Egmont. Hij is geboren in 1522 in
Henegouwen.
Opdracht 4: Hoe, waarom en waar is Egmont overleden?
De vraag is natuurlijk waarom er een standbeeld gemaakt is van deze man. Kom te weten wat er met hem
gebeurde door volgende opdracht uit te voeren. Ga IN STILTE binnen in de bibliotheek en zoek een boek over
Egmont. Gebruik de inhoudstafel van een boek en zoek op hoe, waarom en waar deze man overleed. Noteer dit
dan hieronder.
Hoe, waarom en waar is Egmont overleden?
Egmont werd onthoofd op de markt in Brussel, omdat hij Filips II van Spanje zou verraden hebben.
Waarom zou er een standbeeld van hem gemaakt zijn, dat nu nog op onze markt staat?
Om een belangrijk persoon in de geschiedenis te herinneren.

Wiskunde aan de buitenkant van het kasteel
In 1830 werd de voorgevel van het kasteel verbouwd in een neorenaissancestijl. Neem maar even een kijkje aan
de ingang van de bibliotheek, want dat was de toenmalige voorgevel.
Opdracht 5: Symmetrie, gelijkheid en gelijkvormigheid
Deze stijl wordt vooral gekenmerkt door horizontale lijnen en een trapgevel. Wat mij ook opviel, was dat deze
gevel bijna symmetrisch is. Weten jullie nog wat symmetrisch betekent?
Gelijkheid van twee helften, ze zijn dan elkaar spiegelbeeld t.o.v. de spiegelas
Kunnen jullie nu zelf proberen om deze gevel aan te vullen, zodat deze wel symmetrisch is? Je mag dat op de
bovenstaande prent bijtekenen.
Stap nu rustig rond het gebouw en ga bij de gevels op zoek naar symmetrie, gelijkheid en gelijkvormigheid. Weten
jullie nog wat het verschil is tussen gelijkheid en gelijkvormigheid?
Gelijkheid is als twee zaken volledig met elkaar in overeenkomst zijn. Gelijkvormigheid is als twee objecten gelijk
zijn van vorm of grootte, maar er wel verkleining of vergroting mogelijk is volgens dezelfde schaal.

Op onderstaande foto’s kunnen jullie aanduiden waar precies jullie symmetrie, gelijkheid en gelijkvormigheid
zien. Teken ook de symmetrieas.
Foto 1: 2 symmetrieassen zichtbaar per inham, gelijkheid en gelijkvormigheid van ruiten per inham.
Foto 2: Symmetrie van het gebouw, tekeningen niet in rekening genomen

Foto 3: Symmetrie aan de ingang en ze zuilen, ook gelijkheid

Nadat jullie het codewoord hebben gekregen, zijn jullie op onderstaande plaats terechtgekomen.
Dit zijn de resten van de walmuren die deels gesloopt werden. Eigenlijk sta je nu op de omheining van het vroegere
kasteel!! Kijk eventueel even terug naar de foto’s in deze bundel van hoe het kasteel er toen uitzag!
Nieuwe functies
Pas in 1982 werd dit gebouw uiteindelijk gebruikt als openbare stadsbibliotheek. In 1996 onderging het kasteel
een volledige renovatie, met aandacht voor de noden van een moderne bibliotheek. De ridderzaal wordt daarbij
ook gebruikt voor huwelijken.
Opstart naverwerking
Opdracht 7: Mind map
In de klas komen we even terug op de naverwerking van deze uitstap. Begin alvast met het maken van een mind
map van de belangrijke zaken. We vullen die de volgende les samen aan, zodat jullie weten wat belangrijk is om
te onthouden.
➔ Oplossing mind map op de volgende pagina.

Mogelijke mind map:

13.Bronnen
Lamarcq, D. (z.j.). Egmontkasteel : van burcht tot bibliotheek. Geraadpleegd op 17 maart 2020 via
https://www.zottegem.be/over-zottegem-en-haar-bestuur/over-zottegem/een-vleugje-
geschiedenis/egmontkasteel-van-burcht-tot-bibliotheek.aspx
Lamarcq, D. (z.j.). Zottegem en Egmont. Geraadpleegd op 17 maart 2020 via https://www.zottegem.be/over-
zottegem-en-haar-bestuur/over-zottegem/een-vleugje-geschiedenis/zottegem-en-egmont.aspx
Wikipedia. (z.j.). Egmontkasteel. Geraadpleegd op 17 maart 2020 via
https://nl.wikipedia.org/wiki/Egmontkasteel
Wikipedia. (z.j.). Lamoraal van Egmont. Geraadpleegd op 17 maart 2020 via
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lamoraal_van_Egmont
Stad Zottegem. (z.j.) Bibliotheek. Geraadpleegd op 18 maart 2020 via https://www.zottegem.be/over-
zottegem-en-haar-bestuur/contactgegevens-en-openingsuren/bibliotheek.aspx
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
Over het kasteel
Het Egmontkasteel of Kasteel van Egmont is een kasteel in het Egmontpark in de Belgische stad Zottegem. Het
kasteel kent een bewogen geschiedenis die teruggaat tot de 11de eeuw.In de 11e eeuw was het een
mottekasteel, een aarden heuvel met een houten toren en een lager gelegen erf. In de 12e eeuw kwam er een
natuurstenen donjontoren bij en een burchtkapel, waarvan de sporen tijdens de opgravingen in 1994 werden
blootgelegd. Deze omvorming van mottekasteel naar donjontoren met burchtkapel en kasteel, vond dus
grotendeels plaats in de periode van de middeleeuwen. Het Egmontkasteel kwam in 1530 in handen van de
Egmonts. Het kasteel werd vanaf 1530 omgebouwd tot een open residentie en buitenverblijf, nadat het
geplunderd was en een aantal keren in brand kwam te staan. De hoofdgebouwen hadden een L-vorm, met een
noorden oostvleugel, een zuidelijke buitentrap, een paar bijgebouwen op het noorden en het westen gericht
en een houten ophaalbrug die aansloot op het oorspronkelijke poortgebouw. In 1830 werd de voorgevel
veranderd naar neorenaissancestijl. Deze gevel vind je terug aan de zuidelijke kant van de bibliotheek.
De grote walmuur, die het hoger gelegen gedeelte van de kasteelsite afbakent, werd ook gerestaureerd, met
behoud evenwel van het originele metselwerk. Dit vormen nu de ruïnes in de tuin van de bibliotheek.
Dit gebouw was niet altijd een bibliotheek. Dit was pas vanaf 1982 om in 1996 een volledige renovatie te
ondergaan, waardoor men een omschakeling maakte naar een meer moderne bibliotheek. De ridderzaal wordt
daarbij ook gebruikt voor huwelijken.
Over de Lamoraal
In 1530 kwam het kasteel in handen van Egmont. Herinner je je Egmont nog? Toen we naar de bibliotheek (of
het vroegere kasteel) kwamen, passeerden jullie al aan het standbeeld van Egmont. Egmont is geboren in
1522 in Henegouwen. Er ontstond een oorlog, waardoor Egmont tussen twee partijen kwam te zitten: Filips II,
die de leider van Spanje was, en het gewone volk. In deze periode zou Egmont Filips II verraden hebben en
daarom werd hij in 1568 vermoord op de markt in Brussel.
15. (optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
De leerlingen maken een mindmap over het Kasteel van Egmont en Lamoraal van Egmont op de locatie zelf
als ze nog tijd over hebben. In de klas wordt tijd vrijgemaakt om deze mindmap verder aan te vullen.

Opdrachtfiche omgevingsboek

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Opdrachtfiche omgevingsboek

Similar to Opdrachtfiche omgevingsboek (20)

Opdrachtfiche omgevingsboek