1. Türkçe Öğretiminde
Ölçme ve Değerlendirme

2. Neden Ölçme ve Değerlendirme Yaparız?
Değerlendirme;
 Öğrencilerin öğrenme durumlarını, ilgi ve
yeteneklerini keşfetmeye yardımcı olur.
 Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir.
 Gelecekteki öğrenme süreçlerini planlamaya
yardım eder.

3.  Belli bir dönemde, öğrencilerin, ulaşması
beklenen hedeflere ulaşma düzeylerini belirler.
 Öğretim programları ile öğretim yöntem ve
tekniklerinin yeterliliğini belirlemede yardımcı
olur.
 Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması,
öğretmenlere, öğrencinin kendisine ve velilere
öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.

4. Türkçe Dersinin Değerlendirme
Yaklaşımı
 Değerlendirmeyi, öğrenmenin ayrılmaz bir
parçası olarak görür.
 Sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme
sürecini de değerlendirir.
 Değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini
değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir
araçtır.

5. Öğrencinin gerçek yaşamla kendi bilgileri
arasında ilişki kurması ve karşılaştığı
problemlere farklı çözüm yolları üretebilmesi
için olanak yaratır.
Öğrencilerin bilgi, beceri ve tutumlarını
değerlendirmek için farklı ölçme tekniklerinden
yararlanmayı önerir.
Klasik ölçme ve değerlendirmenin yanında
alternatif ölçme ve değerlendirme
yöntemlerinin kullanımını da önerir.

6. Değerlendirme Türleri
Değerlendirme Araçları Kullanma
Türleri Amaçları
Standardize edilmiş
Geleneksel testler, yazılı Ürüne yönelik
yoklamalar, dikte
performans
değerlendirme,
Alternatif Akran/öz Sürece yönelik
değerlendirme
(Authentic)
Ürün dosyaları
(portfolyolar),
Gözlem formları
Dereceli puanlama

7. DERECELEME ÖLÇEKLERİ (RUBRİC)
 Öğrenci performansını tanımlayan kriterleri ve
farklı seviyedeki performansı bu kriterlerle
birlikte puanlamaya yarayan rehberdir.
 Öğrencilerin sınavlarını, dosyalarını veya
performanslarını değerlendirmek için önceden
belirlenmiş kriterler kümesidir
(Korkmaz,2004).

8. Dereceleme Ölçekleri Ne Tür Etkinliklerin
Değerlendirilmesinde Kullanılır?
Sözel projeler (sınıf tartışması, rol
oynama, görüşme, sözel sunular, hikaye
anlatma,münazara vb.)
 Ürünler (koleksiyon ya da sergi, broşür
hazırlama, poster hazırlama, gazete
çıkarma vb.)
Araştırma ve yazı çalışmaları (mektup,
dilekçe, hikaye, kompozisyon yazma)
Sanatsal çalışmalar

9. Dereceleme Ölçekleri Geliştirme Aşamaları
 Ölçeği ne amaçla geliştirileceğinizi belirleyin,
 Yeterlik düzeylerine karar verin,
 Ölçeğin ölçmeye çalıştığı davranışlar, ürünler ya da
becerilerin anahtarını oluşturun,
 Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi
için kısa kriterler yazın. Burada önemli olan düzeyler
arasında kriterleri iyi ayırt edebilmektir.
 Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlayın,
 Taslak üzerinde gerekli düzeltmeleri yapın ve
öğrencinin performansını değerlendirmek için kullanın.

10. Dereceleme Ölçekleri amaca göre;
1. Bütüncül dereceleme ölçekleri
Bütüncül dereceleme ölçekleri, öğretmenin genel
süreci veya ürünü bir bütün olarak, parçalarını
dikkate almadan, puanlamasıdır.
Öğrenme ürünleri toplam puan olarak
değerlendirilmek istendiğinde kullanılır.

11. Bütüncül Dereceleme Ölçeği Örneği
Puan Ölçütler
Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen
düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmiştir. Konuyu farklı
4 örneklerle açıkladı.
Olaylar arsında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili
açıklama yapılmadı.
3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler
mantıklı gerekçelerle desteklenmişti fakat yeterli değildi. Yazılı
açıklamalar yeterliydi.
2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen
düşünceler desteklenmişti fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili
açıklamalar yapıldı.
1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli
eksikler var.

12. 2. Analitik dereceleme ölçekleri
Analitik dereceleme ölçekleri, önce performans
veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını
sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın
hesaplanmasını gerektirir.
Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı
boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla
oluşturulur.

13. Performans Değerlendirme
 Performans değerlendirme, Öğrencilerin, bireysel
özellikleri dikkate alınarak, bunları eyleme
dönüştürmelerini sağlayacak durum ve ödevleri içerir.
 Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir.
 Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.
 Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl
çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve
becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.

14.  Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam”
ortamında değerlendirmeyi hedefler.
 Gözlenebilen bir performans veya somut bir
ürünle sonuçlanır.
 Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur.
Ödevi tamamlamak için değişik yollar
bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir
ölçütle değerlendirmelidir.
 Başarılı bir değerlendirme yapmak için her bir
performans ödevi bir dereceleme ölçeği (rubric)
ile eşleştirilmelidir.

15. Performans Değerlendirme Sürecini Planlarken ve
Uygularken Atılacak Adımlar
 Amacınızı belirleyiniz.
Performansın değerlendirileceği etkinliği
belirleyiniz.
Kriterleri belirleyiniz.
Derecelendirme ölçeğini oluşturunuz.

16. Hangi Tür etkinlikler Performansa Dayalı
Değerlendirme Sürecinde Kullanılabilir?
Ürünler: Kompozisyon, çizimler, araçlar vb.
Üst düzey düşünme becerileri: Açık uçlu sorular,
projeler vb.
Gözlenebilir performanslar: kompozisyon
yazma,konuşma, dinleme ilkelerine uygun konuşma ya da
dinleme, resim çizme vb.
Alışkanlıklar ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına
yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem erme, kendini
doğru ifade etme vb.

17. Dereceleme Ölçeği
PUAN ÖLÇÜTLER
5 • Öğrenci, zaman çizelgesini oluşturmak için, hayatındaki önemli
olaylardan hangilerini, seçeceğine mantıklı gerekçelerle karar vermiştir.
• Her olayla ilgili kanıt toplamış ve kullanmıştır.
• Olayları tarihlerine göre sıralamıştır.
• Olayları zaman şeridinde uygun şekilde yerleştirmiştir.
4 • Öğrenci, zaman çizelgesini oluşturmak için, hayatındaki önemli
olaylardan hangilerini, seçeceğine mantıklı gerekçelerle karar vermiştir.
• Bu olayların bazıları ile ilgili kanıtlar kullanmıştır.
• Bu olayları tarihlerine göre sıralamıştır.
• Bu olayları zaman şeridinde uygun şekilde yerleştirmiştir.
•
3 • Öğrenci, hayatındaki bazı olayları rast gele belirlemiştir.
• Bu olaylarla ilgili kanıtlar kullanmamıştır.
• Bu olayları tarihlerine göre sıralamıştır.
• Bu olayları zaman şeridinde uygun şekilde yerleştirmiştir.
2 • Öğrenci, hayatındaki birkaç olayı belirlemiştir.
• Bu olaylarla ilgili kanıt kullanmamıştır.
• Bu olayların bazılarını tarihlerine göre sıralamıştır.
• Bu olayları zaman şeridine uygun şekilde yerleştirememiştir.
1 • Öğrenci, hayatındaki bir iki olayı belirlemiştir.
• Bu olaylarla ilgili kanıt kullanmamıştır.
• Bu olayları tarihlerine göre sıralamıştır.
• Bu olayları zaman şeridinde doğru yerleştirememiştir.

18. Kendi Kendini Değerlendirme
 Öğrencilerin kendi katılımlarını,
süreçlerini ve ürünlerini
değerlendirmeleridir.
 Öğrencilerin okulda yaptıkları
çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl
yaptıklarını değerlendirmelerini
gerektirir.

19. Öğrencinin Kendini
Değerlendirmesinin Avantajları
Kendi kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve
zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder.
Öğrencilere değerlendirme sürecinin bir parçası
oldukları duygusunu verir.
Öğrencilerde motivasyonu artırır.
Öğrencilerin kendi öğrenmeleri konusunda sorumluluk
almalarını cesaretlendirir.
Kendilerine dışarıdan bakma yetisi geliştirir.

20. ÖĞRENCİLERİN ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU
Bu form kendinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (x) işareti
koyunuz.
Öğrencinin;
Adı ve Soyadı:
Sınıfı :
No :
DERECELER
ÖĞRENCİLERİN DEĞERLENDİRECEĞİ 3 2 1
DAVRANIŞLAR Her zaman Bazen Hiçbir zaman
1. Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinledim.
2. Yönergeyi izledim.
3. Arkadaşlarımı incitmeden teşvik ettim.
4. Ödevlerimi tamamladım.
5. Anlamadığım yerlerde sorular sordum.
6. Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek oldum.
7. Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca
kullandım.
8. Çalışmalarım sırasında değişik materyaller
kullandım.
9. Bu etkinlikten neler öğrendim? ………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
10. Bu etkinlik sırasında grubumdaki arkadaşlarıma nasıl yardım ettim
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
11. Bu etkinlik sırasında en iyi yaptığım şeyler …………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

21. Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo)
 Öğrencilerin zaman içindeki
çalışmalarının sistemli olarak bir araya
getirilmesidir.
 Öğrencilere ve öğretmenlere,
öğrencilerinin gelişimini ve büyümesini
değerlendirme konusunda yardımcı
olur.

22. Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde
Öğretmenin Yapacakları
 Öğrenci ürün dosyasını hazırlamadan önce, hangi
kazanıma yönelik çalışmak istediğinizi belirleyiniz.
 Öğrenci ürün dosyasını sınıfınıza tanıtınız. Varsa
elinizde bir örnek bunu öğrencilerinize gösteriniz.
 Öğrencilerinize ürün dosyasının bir değerlendirme
aracı olduğunu söyleyiniz.
 Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğini
söyleyiniz (sınavlar, projeler, değerlendirme ölçekleri,
yazılar vb.).

23.  Dosyaya fazla ürün koyarak öğrencilerin cesaretlerini
kırmayınız (başlangıçta 4-5 madde).
 Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili materyali
seçmek için bir gerekçe göstermeleri ve çalışmalarını
eleştirmelerini isteyiniz.
 Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma
fırsatı veriniz.
 Her aşamanın nasıl değerlendirileceğini açıklayınız
(Öğrencilerinize puanlama ve dereceleme ölçekleri
konusunda bilgi veriniz.).

24. Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği
 Dosyanın “içindekiler” bölümü
 Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada
öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana
kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci
başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl
geldi?)
 Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm
ürünler ya da çalışmalar.
 Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile
ilgili dereceleme ölçeği, kontrol listesi ya da
öz değerlendirme formları gibi araçlar.

25.  Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni?
Burada öğrenci kendisi ile ilgili görüşlerini
belirtir. Bundan ne öğrendim? Bu çalışmayı
neden sakladım? Çalışmayı yaparken
beklemediğim nelerle karşılaştım? Benim
için bu çalışmanın anlamı nedir? Hangi
alanda zayıfım?
 Öğrenci Ürün dosyasının değerlendirilme
Ölçütleri

26. Öğrenci Ürün Dosyası neler içerir?
 Öğretmen tarafından hazırlanan rehber
 Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş
parçaları)
 Araştırmalar, problemler ve stratejiler
 Diyagramlar, fotoğraflar, resimler
 Videoteypler ve audioteypeler
 Grup ödevleri ve projeler
 Öğretmen anektodları
 Kelime geliştirme çalışmaları
 Öğrencilerin mektupları, şiirleri, raporları
 Bir kitap incelemesi
 Öğretmen kontrol listeleri
 Öğrencilerin zorlukla tekrar yapmak istediği ödevler
 Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler
 Değerlendirme kağıtları (öğrenci çalışmalarındaki
gelişimleri nasıl değerlendirileceğini gösteren kağıtlar)

27. Kaynakça
Haladyna, T.M. (1997). ). Writing Test Items to
Evaluate Higher Order Thinking. Boston: Allyn and
Bacon.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, EARGED (2003). Öğrenci
Merkezli Eğitim Uygulama Modeli, Milli Eğitim Basımevi:
Ankara.
Korkmaz, H. (2004). Fen ve Teknoloji Eğitiminde
Alternatif Değerlendirme Yaklaşımları.Ankara:Yeryüzü
Yayınevi.