1. '<5(.725 .2175$ 35$:2
2'32:,('=,$/12¥m
GUHNWRUD RUD] QDXF]FLHOL
]D EH]SLHF]HñVWZR
G]LHFL
7(.67 0DUWD +DQG]OLN
$E ]DSHZQLÊ XF]QLRP
EH]SLHF]QH ZDUXQNL
SRGF]DV SU]HEZDQLD
QD WHUHQLH SU]HGV]NROD
SUDZRGDZFD
ZSURZDG]Lï SU]HSLV
NWöUH ZPDJDMÈ
RG SUDFRZQLNöZ
SU]HGV]NROD
SU]HVWU]HJDQLD ]DVDG
EH]SLHF]HñVWZD
LbKLJLHQ
DORADCA
DY R E K T O R A P R Z E D S Z KO L A PDU]HF

2. '5(.725 .2175$ 35$:2
Z
godnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra do wychowanka, który uległ nieszczęśliwemu wypadkowi, nie
Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. ponoszą. Nie oznacza to jednak, iż ich odpowiedzialność jest
w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych całkowicie wyłączona. Nauczyciele i personel administracji
i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. przedszkola odpowiadają służbowo przed dyrektorem przed-
Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) zapewnienie bezpiecznych wa- szkola i organem prowadzącym za tragiczne skutki wynikłe
runków pobytu w przedszkolu należy przede wszystkim do z braku nadzoru nad bezpieczeństwem wychowanków lub
dyrektora przedszkola, a także nauczycieli. nieprzestrzeganiem procedury postępowania po zaistnieniu
Główną zasadą mającą zagwarantować dzieciom w przed- wypadku dziecka.
szkolu bezpieczeństwo jest zasada niepozostawiania wycho- Zgodnie z art. 1 § 1 Kodeksu karnego odpowiedzialności
wanków bez nadzoru upoważnionej do tego osoby, przy czym karnej podlega ten, kto popełnia czyn zabroniony pod groź-
jeżeli pozwalają na to warunki atmosferyczne, umożliwia się bą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnie-
wychowankom przebywanie na świeżym powietrzu. nia. Nauczyciel, a także dyrektor ponoszą odpowiedzialność
Obowiązkiem każdego nauczyciela jest stały nadzór nad karną, gdy popełnią czyny zabronione względem siebie oraz
wychowankami w trakcie prowadzenia zajęć, systematyczne względem wychowanków. Dotyczy to głównie czynów zwią-
kontrolowanie miejsc, gdzie prowadzone są zajęcia, powia- zanych z niezapewnieniem bezpieczeństwa.
domienie dyrektora przedszkola o uszkodzonych salach lub PRZYKŁAD 1: Podczas wyjścia z dziećmi do parku jed-
sprzętach. Jeżeli pomieszczenie lub inne miejsce, w którym no z dzieci oddaliło się od grupy. Po kilkunastominutowych
mają być prowadzone zajęcia, lub stan znajdującego się poszukiwaniach odnalazło się. Czy nauczyciel może w takim
w nim wyposażenia stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa, przypadku odpowiadać karnie?
niedopuszczalne jest rozpoczęcie zajęć. Jeżeli stan zagrożenia Karnie można odpowiadać nawet, gdy nie wyrządzono
powstanie lub ujawni się w czasie zajęć – niezwłocznie się szkody, np. jeżeli ktoś popełni przestępstwo porzucenia oso-
je przerywa i wyprowadza się z zagrożonych miejsc osoby by, którą miał obowiązek się opiekować lub przestępstwo nie-
powierzone opiece przedszkola. udzielenia pomocy. Nawet wtedy, gdy nie dojdzie do wypadku,
Każde pomieszczenie przedszkola, w szczególności pokój odpowiedzialność karna powstaje. Należy przy tym pamiętać,
nauczycielski oraz kuchnię, wyposaża się w apteczki zaopa- że odpowiedzialności karnej dyrektor, nauczyciel czy pracow-
trzone w środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy nik przedszkola nie może przerzucić na organ prowadzący,
i instrukcję o zasadach udzielania tej pomocy. gdyż jest to odpowiedzialność osobista.
:MĂFLD ]bG]LHÊPL SR]D WHUHQ SODFöZNL
Każde wyjście z dziećmi poza teren przedszkola nauczy-
ciel ma obowiązek zgłosić dyrektorowi przedszkola najpóźniej
Każde wyjście z dziećmi poza
w dniu poprzedzającym wycieczkę. Każde wyjście nauczyciela teren przedszkola nauczyciel ma
z grupą poza teren przedszkola wpisywane jest do zeszytu
wyjść. Ponadto sporządzana jest karta wycieczki lub wyjścia obowiązek zgłosić dyrektorowi
poza teren, podpisana przez dyrektora. przedszkola najpóźniej w dniu
Jeśli wycieczka odbywa się poza teren placówki, ale jest
wycieczką pieszą, to liczba opiekunów zależy od wieku dzieci poprzedzającym wycieczkę.
i wynosi odpowiednio:
„ dla dzieci 3–4 letnich zapewnia się jednego opiekuna na
pięcioro dzieci, Według Kodeksu karnego nauczyciel, dyrektor lub pra-
„ dla dzieci 5–6 letnich zapewnia się jednego opiekuna na cownik administracyjny może odpowiadać karnie za:
sześcioro dzieci. „ nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 k.k.) – na sku-
W przypadku wycieczki komunikacją miejską, dla czworga tek nieostrożnego zachowania się sprawcy, jego lekkomyśl-
dzieci zapewnia się jednego opiekuna. Po wejściu do autobu- ności lub niedbalstwa;
su nauczyciel informuje kierowcę o obecności dzieci, następnie „ spowodowanie uszczerbku na zdrowiu;
grupa dzieli się na cztery mniejsze grupy. „ narażenie na niebezpieczeństwo (art. 160 k.k.) – narażenie
człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia
2GSRZLHG]LDOQRĂÊ QDXF]FLHOL LbSUDFRZQLNöZ lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
DGPLQLVWUDFML „ nieudzielenie pomocy w niebezpieczeństwie (art. 162 k.k.)
– przepis ten nakłada obowiązek udzielenia pomocy na
Pracownicy administracji przedszkola, nauczyciele i wy- każdego, kto jest świadkiem bezpośredniego niebezpie-
chowawcy w wyniku zaniedbania swoich podstawowych czeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
obowiązków, do których należy zapewnienie bezpieczeństwa innej osoby. Nieudzielenie pomocy jest przestępstwem po-
wychowankom, odpowiedzialności bezpośredniej w stosunku wszechnym, polegającym na zaniechaniu.
DORADCA
ZZZGUHNWRUSU]HGV]NRODSO DY R E K T O R A P R Z E D S Z KO L A

3. '5(.725 .2175$ 35$:2
Odpowiedzialność przewiduje także Kodeks wykroczeń za: ność ta oparta jest na winie osoby zobowiązanej do nadzoru.
„ podejmowanie czynności przez osobę, na których ona się Odpowiedzialności z art. 427 k.c. jak i art. 430 k.c. nie pod-
nie zna, albo nieumiejętnie wykonuje jakąś czynność, przez lega nauczyciel, gdyż ponosi ją za niego organ prowadzący
co może wywołać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia przedszkole. Tak samo w rozumieniu art. 430 k.c. nauczyciel
innej osoby (art. 70 §1 k.w.); jest jedynie podwładnym, za którego działanie odpowiedzial-
„ niezabezpieczenie miejsca niebezpiecznego dla życia lub ność ponosi kierownictwo, jeśli działanie to związane jest
zdrowia człowieka wbrew obowiązkowi (art. 72 k.w.); z wykonywaniem powierzonej pracownikowi czynności. Na
„ niezawiadomienie odpowiedniego organu/osoby o niebez- podkreślenie zasługuje także fakt, że bezpośrednią odpowie-
pieczeństwie grożącym życiu lub zdrowiu człowieka albo dzialność nauczyciela jako pracownika wobec osoby trzeciej
mieniu wbrew obowiązkowi (art. 73 k.w.); wyłączył także Kodeks pracy art. 120 k.p.
„ dopuszczenie do przebywania w okolicznościach niebez- Artykuł 417, 427 i 430 k.c. stanowią podstawę odpowie-
piecznych dla zdrowia człowieka małoletniemu do lat 7 lub dzialności organu prowadzącego za szkody spowodowane
osobie niezdolnej rozpoznać/obronić się przed niebezpie- z winy funkcjonariuszy oświaty, a więc także w przypadku
czeństwem, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad taką wypadku ucznia na skutek niedopełnienia nadzoru nad wy-
osobą (art. 106 k.w.). chowankami przebywającymi w przedszkolu.
Często w postępowaniu sądowym dochodzi do łączenia
odpowiedzialności karnej i innych typów odpowiedzialności Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 maja
za ten sam czyn. Odpowiedzialność karna nie wyklucza innej, 1970 r. (I CR 128/70 niepublikowane zamieszczone LEX pod
np.: odpowiedzialności porządkowej, gdy nauczyciel naraził nr 6738) trudności wynikające ze skrępowania nauczyciela
dzieci na niebezpieczeństwo; dyscyplinarnej, gdy nauczyciel czasem trwania zajęć i spełnianiem ogólnego nadzoru peda-
naraził dzieci na niebezpieczeństwo, prowadząc wycieczkę po gogicznego nie mogą zwalniać Skarbu Państwa od odpowie-
spożyciu alkoholu; cywilnej, gdy nauczyciel spowodował wypa- dzialności za szkodę, jakiej doznał wychowanek przy wyko-
dek, przewożąc dzieci na imprezę poza terenem przedszkola naniu zleconych mu przez nauczyciela zadań. Trudności tego
swoim prywatnym samochodem. rodzaju nakazują jedynie zapewnienie nauczycielom takich
warunków pracy, względnie ustalenie takich zadań w progra-
2GSRZLHG]LDOQRĂÊ SU]HGV]NROD RUD] RUJDQX mach nauczania, które pozwolą na dołożenie przez nauczycieli
SURZDG]ÈFHJR starań niezbędnych do zapobieżenia wszelkiemu niebezpie-
czeństwu dla zdrowia powierzonych ich opiece uczniów.
Zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572,
z późn. zm.) za wypadek w przedszkolu odpowiedzialny jest
organ prowadzący. „Organem prowadzącym” są te podmioty,
które mogą zakładać i prowadzić przedszkola.
Ustawa o systemie oświaty zakłada więc, że to na tych
właśnie organach prowadzących spoczywa odpowiedzial-
ność cywilna za wynikłą szkodę, gdyż do zadań tych orga-
nów należy zapewnienie odpowiednich warunków działania
przedszkola. Stąd też organ prowadzący przedszkole zawsze
odpowiada za jego działalność, a więc także za szkodę wy-
rządzoną przez nauczycieli, wychowawców i pracowników
administracyjnych.
Podstawy odpowiedzialności cywilnej mogą być różne,
zawsze jednak należy wykazać związek przyczynowy mię-
dzy wypadkiem w przedszkolu a szkodą. Należy więc zawsze
wykazać, że szkoda powstała i że przedszkole zdarzeniu wy-
padkowemu zawiniło.
Odpowiedzialność organu prowadzącego za szkodę wyrzą-
P odpowiedzialności
odstawy
dzoną przez niezgodne z prawem działanie funkcjonariuszy cywilnej mogą być różne, zawsze
oświaty przy wykonywaniu czynności nie jest uzależniona od
winy tego organu. Wystarczy wykazać, że działanie funkcjo- jednak należy wykazać związek
nariusza, a więc np. nauczyciela czy pracownika administra- przyczynowy między wypadkiem
cyjnego, było sprzeczne z porządkiem prawnym (art. 417
k.c.). W przypadku zaś art. 427 k..c. mamy do czynienia w przedszkolu a szkodą.
z odpowiedzialnością sprawującego nadzór. Odpowiedzial-
DORADCA
DY R E K T O R A P R Z E D S Z KO L A PDU]HF