1. Di chỉ Yoshinogari ở tỉnh Saga đã trở thành một nơi khá nổi tiếng từ khi người ta khám
phá ra nó. Đây là một nhóm quần cư hoàn toàn có hào nước bao quanh. Đó là một tập
hợp cư trú với diện tích 40 km2 được bao bọc bởi hai vòng hào trong và ngoài. Lại nữa,
di tích Karako-Kagi ở thành phố Nara cũng là một vùng có đường kính khoảng
400-500m với hào bao quanh. Di tích Shiudeyama ở Kagawa vùng biển nội địa Nhật
Bản (Seto naikai) ở một độ cao 352 m là đại diện cho những nhóm quần cư được thành
lập trên vùng đất cao, khá phổ biến trong giai đoạn này. Hào nước bao trọn chung quanh
(kangô) là một thiết bị để đáp ứng đòi hỏi phòng thủ. Các nhóm quần cư ở vùng cao có
thể dùng nó như một cái “thành để ẩn náu” (nigejiro) chứng tỏ xã hội thời Yayoi cũng
bắt đầu có những cuộc tranh chấp.
49
Khung nhà hố kiểu tateana
Tiếp theo đây, thử nhìn qua cách mai táng người chết của xã hội Yayoi. Nếu đem so với
người Jômon thì phải nói họ có nhiều cách chôn hơn. Ở vùng bắc đảo Kyuushuu, có loại
phần mộ với bia đá đặt trên mặt đất (gọi là shisekibo)25. Người chết được chôn trong
những cái quách hình chum vò (kamekan) Ở những vùng khác thì người ta đem chôn kẻ
chết trong những mộ huyệt đất (dokôbo), mộ quách gỗ (mokkanbo), mộ quách đá hình
hộp ( hakoshiki sekkanbo). Họ để thân thể người chết được duỗi thẳng ra (shinkensô)
chứ không giống kiểu chôn bẻ xương xếp xác chết co quắp (kussô) của người Jômon.
Trong khi đó ở miền Đông Nhật Bản, vào thời Yayoi sơ kỳ, người ta thường thấy có
những ngôi mộ gọi là saisôbo (tái táng mộ), trong đó có những chum vò đựng cốt người
chết. Hình thức “chôn lại” (cải táng) này và sự xuất hiện của loại mộ hình gò (phần
25 Chi thạch mộ. Đã có từ 1000 năm trước công nguyên ở vùng đông bắc Trung Quốc (bán đảo Liêu
Đông) và bán đảo Triều Tiên.Cách mai táng dưới huyệt mộ có một tảng đá thật lớn chắn lên trên. Ở Liêu
Đông, người ta gọi nó là “đại thạch cái mộ” (mộ nắp đá lớn). Ở Nhật có di chỉ về loại mộ này ở hai tỉnh
Nagasaki và Saga.