Op initiatief van de Coalitie Erbij begint morgen de Week tegen Eenzaamheid. Hulp komt uit onverwachte hoek: robots blijken uitstekend gezelschap. Er zijn onderzoekers die voorspellen dat over vijftig jaar mensen zullen trouwen met robots. Dat klinkt onvoorstelbaar, maar feit is dat robots in rap tempo menselijker worden. Ze worden nu al ingezet om bijvoorbeeld eenzame ouderen gezelschap te houden. En niet alleen in het robotgekke Japan: in Nederlandse verzorgingstehuizen wordt knuffelen ouderen met Paro, een mechanisch zeehondje dat reageert op stemmen en aanrakingen. Eenzaamheid uitbannen is misschien een stap te ver, maar robots kunnen ervoor zorgen dat mensen zich minder eenzaam voelen, zegt Matthijs Pontier. Aan de Vrije Universiteit doet hij onderzoek naar emotionele intelligentie bij robots. ‘Een virtueel vriendje kan contact met andere mensen stimuleren.’ Dat blijkt ook uit andere studies: sociale robots verminderen eenzaamheid of bieden op z’n minst afleiding. Dat lukt zo goed dankzij de menselijke neiging om wat menselijk lijkt, ook zo te benaderen, aldus Pontier. Het is, in zijn oervorm, te vergelijken met foeteren tegen de computer die vastloopt. ‘Het blijkt dat we slechts heel subtiele signalen voor menselijkheid nodig hebben. Wat dat betreft kunnen we heel wat leren uit tekenfilms’, zegt Pontier. ‘Daarin krijgen alledaagse voorwerpen menselijke trekjes alleen al doordat ze op een bepaalde manier bewegen.’ In zijn eigen onderzoek werkt Pontier aan een robotmodel dat emotionele intelligentie koppelt aan moreel besef. ‘Op dit moment functioneren sociale robots volgens regels: dit is belangrijker dan dat, dus zo moet het gaan. Op termijn kunnen ze ook rekening houden met gevoelens van mensen. Bijvoorbeeld als coach die je ondersteunt bij het volgen van een therapie: wanneer moet een robot streng zijn en wanneer kan hij het even laten gaan?’ Dat soort morele afwegingen kan Paro niet maken. Het robotzeehondje reageert wel op stemmen en gaat spinnen als hij geaaid wordt. De activiteitenbegeleider kan zich wel iets voorstellen bij robots die eenzaamheid verdrijven. ‘Niet hele dagen, wel in stille uren.’ Dat is ook wat Pontier voorziet: robotachtige hulp die in zorgcentra de uren opvangt als er geen verpleging aanwezig is. ‘Dat geeft niet dezelfde voldoening als menselijk contact, zo goed zijn robots nog niet. Maar in de toekomst zou dat wel kunnen.’ En dat robothuwelijk? Pontier: 'Voor mij zou het niks zijn. Maar als apparaten nauwelijks van mensen te onderscheiden zijn, zullen die een zekere aantrekkingskracht hebben. Dan is er altijd wel iemand die er mee wil trouwen.'