Müsəlmanin 24 saati. azərbaycan

ÌÖßËËÈÔ Âß ÎÍÓÍ ßÑßÐËßÐÈ ÙÀÃÃÛÍÄÀ
Ùàðóí Éÿhéà èìçàñûíäàí èñòèôàäÿ åäÿí ìöÿëëèô Adnan Oktar 1956-úû èëäÿ Àí-
êàðàäà àíàäàí îëóá. Îðòà ìÿêòÿáè Àíêàðàäà îõóéóá. Ñîíðà Èñòàíáóëäà Ìåìàð
Ñèíàí Óíèâåðñèòåòèíèí ýþçÿë ñÿíÿòëÿð ôàêöëòÿñèíäÿ âÿ Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíèí ôÿë-
ñÿôÿ áþëöìöíäÿ òÿhñèë àëûá. 80-úè èëëÿðäÿí áó ýöíÿ ãÿäÿð èìàíè, åëìè âÿ ñèéàñè
ìþâçóëàðäà õåéëè ÿñÿð éàçûá. Áóíóíëà éàíàøû ìöÿëëèôèí òÿêàìöë÷öëÿðèí (äàðâèíèñò-
ëÿðèí) ñàõòàêàðëûüûíû, îíëàðûí èääèàëàðûíûí hå÷ áèð åëìè hÿãèãÿòÿ ÿñàñëàíìàäûüûíû
ýþñòÿðÿí, hàáåëÿ äàðâèíèçìèí ãàíëû èäåîëîýèéàëàðëà øöáhÿëè ÿëàãÿëÿðèíè öçÿ ÷ûõàðàí
áèð ÷îõ ìöhöì ÿñÿðëÿðè âàð.
Ìöÿëëèôèí áó èìçàñû èíêàð÷û äöøöíúÿéÿ ãàðøû ìöáàðèçÿ àïàðàí èêè ïåéüÿìáÿ-
ðèí õàòèðÿñèíÿ hþðìÿò ÿëàìÿòè îëàðàã ñå÷èëèá: îíëàðû éàä åòìÿê ìÿãñÿäèëÿ Ùàðóí
âÿ Éÿhéà àäëàðûíäàí èñòèôàäÿ åäèëèá. Ðÿñóëóëëàhûí ìþhöðöíöí ìöÿëëèô òÿðÿôèíäÿí
êèòàáëàðûí öç ãàáûüûíà âóðóëìàñûíûí ñèìâîëèê ìÿíàñû èñÿ îíëàðûí è÷èíäÿêèëÿðëÿ áàü-
ëûäûð. Áó ìþhöð Ãóðàíè-Êÿðèìèí Àëëàhûí ñîíóíúó Êèòàáû âÿ ñîíóíúó ñþçö,
Ïåéüÿìáÿðèìèçèí èñÿ ïåéüÿìáÿðëÿðèí ñîíóíúóñó îëìàñûíûí ðÿìçèäèð. Ìöÿëëèô áö-
òöí éàçûëàðûíäà Ãóðàíû âÿ Ðÿñóëóëëàhûí ñöííÿñèíè ðÿháÿð òóòóð. Áóíóíëà äà èíêàð÷û
äöøöíúÿ ñèñòåìëÿðèíèí áöòöí ÿñàñ èääèàëàðûíû áèð-áèð ïó÷à ÷ûõàðìàüû âÿ äèíÿ ãàðøû
éþíÿëÿí åòèðàçëàðû òàìàìèëÿ ñóñäóðàúàã ñîíóíúó ñþçö ñþéëÿìÿéè hÿäÿô ñå÷èð. ×îõ
áþéöê hèêìÿò âÿ êàìàë ñàhèáè îëàí Ðÿñóëóëëàhûí ìþhöðö áó ñîíóíúó ñþçö ñþéëÿ-
ìÿê íèééÿòèíÿ áèð äóà êèìè èñòèôàäÿ åäèëèá.
Ìöÿëëèôèí ÿñÿðëÿðèíäÿêè ÿñàñ ìÿãñÿä Ãóðàíû áöòöí äöíéàäà òÿáëèü åòìÿê, áó-
íóíëà èíñàíëàðû Àëëàhûí âàðëûüû, áèðëèéè âÿ àõèðÿò êèìè ÿñàñ èìàí ìÿñÿëÿëÿðè áàðÿäÿ
äÿðèíäÿí äöøöíìÿéÿ ñþâã åòìÿê, èíêàð÷û ñèñòåìëÿðèí ÷öðöê ÿñàñëàðûíû âÿ áàòèë òÿò-
áèãàòëàðûíû hÿð êÿñÿ ýþñòÿðìÿêäèð.
Ùàðóí Éÿhéàíûí ÿñÿðëÿðè Ùèíäèñòàíäàí ÀÁØ-à,
Áþéöê Áðèòàíèéàäàí Èíäîíåçèéàéà, Ïîëøàäàí Áîñíè-
éà-Ùåðñîãîâèíàéà, Èñïàíèéàäàí Áðàçèëèéàéà,
Ìàëàéçèéàäàí Èòàëèéàéà, Ôðàíñàäàí Áîëãàðûñòàíà
âÿ ÌÄÁ þëêÿëÿðèíÿ ãÿäÿð äöíéàíûí ÿêñÿð þëêÿ-
ëÿðèíäÿ ìàðàãëà ãàðøûëàíûð âÿ áèðíÿôÿñÿ
îõóíóð. Èíýèëèñ, ôðàíñûç, àëìàí, èòàëéàí, èñ-
ïàí, ïîðòóãàë, óðäó, ÿðÿá, àëáàí, ðóñ,
áîøíàê, óéüóð, Èíäîíåçèéà, ìàëàé,
áåíãàë, áîëãàð, éàïîí, ×èí, Àçÿð-
áàéúàí êèìè äèëëÿðÿ
òÿðúöìÿ åäèëÿí áó
ÿñÿðëÿð ýåíèø îõó-
úó êöòëÿñè
òÿðÿôèíäÿí ìà-
ðàãëà èçëÿíèð.

Äöíéàíûí äþðä áèð òÿðÿôèíäÿ áþéöê ðåçîíàíñ äîüóðàí áó äèããÿòÿëàéèã ÿñÿð-
ëÿð èíñàíëàðûí ÷îõóíóí èìàí ýÿòèðìÿñèíÿ, ÿêñÿð àäàìëàðûí äà þç èìàíûíû
êàìèëëÿøäèðìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóð. Áó êèòàáëàðû îõóéàí âÿ èíúÿëÿéÿí hÿð êÿñ îíëàðäà-
êû hèêìÿòè, hàáåëÿ éûüúàì, äîëüóí, àñàí áàøà äöøöëÿí ñÿìèìè öñëóáó, hÿéàòè
hÿãèãÿòëÿðèí åëìè-ìÿíòèãè èçàhûíû äÿðhàë ýþðöð. Áó ÿñÿðëÿð hÿð áèð êÿñÿ òåç áèð çà-
ìàíäà òÿñèð åòìÿê, òàì íÿòèúÿ âåðìÿê, åòèðàçëàðà éåð ãîéìàìàã âÿ äÿëèëëÿðèí
åëìèëèéè êèìè õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèêäèð. Áó ÿñÿðëÿðè îõóéàí âÿ îíëàðûí öçÿðèíäÿ úèä-
äè äöøöíÿí àäàìëàðûí ìàòåðèàëèñò ôÿëñÿôÿíè, àòåèçìè, áàøãà áàòèë ôèêèð âÿ ôÿëñÿôÿëÿðè
ìöäàôèÿ åòìÿñè äàhà ÿñëà ìöìêöí äåéèë. Áÿçèëÿðè ìöäàôèÿ åòñÿëÿð áåëÿ áóíó éàë-
íûç èíàäêàðëûã öçöíäÿí åäÿúÿêëÿð, ÷öíêè îíëàðûí ôèêèðëÿðèíèí ÿñàñëàðû ÷öðöêäöð.
Äþâðöìöçäÿêè áöòöí èíêàð÷û úÿðÿéàíëàð Ùàðóí Éÿhéàíûí êöëëèééàòûíäà åëìè
äöøöíúÿ íþãòåéè-íÿçÿðèíäÿí ìÿüëóá åäèëèáëÿð. Øöáhÿ éîõäóð êè, áó õöñóñèééÿòëÿð
Ãóðàíûí hèêìÿòèíäÿí âÿ îíóí èôàäÿ åòäèéè ôèêèðëÿðèí ýþçÿëëèêëÿðèíäÿí ãàéíàãëàíûð.
Ìöÿëëèôèí þçö èñÿ áó ÿñÿðëÿðèíÿ ýþðÿ ëîâüàëàíìûð, ÿêñèíÿ, Àëëàhûí hèäàéÿòèíÿ
âàñèòÿ÷è îëìàüà íèééÿò åäèð. Áóíäàí áàøãà áó ÿñÿðëÿð íÿøð åäèëÿðêÿí hå÷ áèð ìàä-
äè ãàçàíú ýöäöëìöð.
Áó hÿãèãÿòëÿð íÿçÿðÿ àëûíìàëûäûð. Î çàìàí ìÿëóì îëàð êè, èíñàíëàðû îíëàðà
ýþðìÿäèéèíè ýþðìÿêäÿ êþìÿê åäÿí, îíëàðûí hèäàéÿòÿ ýÿëìÿñèíÿ ñÿáÿá îëàí áåëÿ
ÿñÿðëÿðèí îõóíìàñûíà hÿâÿñëÿíäèðìÿéèí þçö äÿ ÷îõ ìöhöì õèäìÿòäèð. Áó äÿéÿð-
ëè ÿñÿðëÿðè òàíûòìàã ÿâÿçèíÿ èíñàíëàðûí çåhíèíè ãàðûøäûðàí, ôèêèðëÿðèíèí ãàðûøìàñûíà
ñÿáÿá îëàí, øöáhÿ âÿ òÿðÿääöäëÿðè àðàäàí ãàëäûðìàüà, èìàíû õèëàñ åòìÿéÿ áèð òÿ-
ñèðè îëìàäûüû òÿúðöáÿäÿí êå÷èðèëÿí êèòàáëàðû éàéìàã éàëíûç âÿ éàëíûç ÿìÿê âÿ âàõò
èòêèñè äåìÿê îëàúàã. Èìàíû õèëàñ åòìÿêäÿí äàhà ÷îõ ìöÿëëèôèí ÿäÿáè ýöúöíö ýþñ-
òÿðìÿéÿ éþíÿëìèø êèòàáëàðäà áó òÿñèðèí îëìàéàúàüû àéäûíäûð. Áó ìþâçó èëÿ áàüëû
øöáhÿñè îëàíëàð âàðñà, îíëàð Ùàðóí Éÿhéàíûí ÿñÿðëÿðèíèí éåýàíÿ ìÿãñÿäèíèí äèí-
ñèçëèéè àðàäàí ãàëäûðìàãäàí âÿ Ãóðàí ÿõëàãûíû éàéìàãäàí èáàðÿò îëäóüóíó, áó
õèäìÿòäÿêè òÿñèð ýöúöíöí, ìöâÿôôÿãèééÿò âÿ ñÿìèìèééÿòèí àéäûí ýþðöíäöéöíö
îõóúóëàðûí öìóìè ãÿíàÿòèíäÿí àíëàéà áèëÿð. Áóíó ãÿòè øÿêèëäÿ éÿãèíëÿøäèðìÿê âÿ
àíëàìàã ëàçûìäûð êè, äöíéàäàêû çöëì âÿ èüòèøàøëàðûí, ìöñÿëìàíëàðûí ÷ÿêäèéè ÿçèé-
éÿòëÿðèí ÿñàñ ñÿáÿáè äèíñèçëèéèí èäåéà hàêèìèééÿòèäèð.
Áóíëàðäàí ãóðòóëìàüûí éîëó èñÿ äèíñèçëèéèí èäåéà úÿhÿòäÿí ìÿüëóá åäèëìÿñè,
èìàíè hÿãèãÿòëÿðèí îðòàéà ÷ûõàðûëìàñû âÿ Ãóðàí ÿõëàãûíûí èíñàíëàðûí äÿðê åäèá ìÿ-
íèìñÿéÿ áèëÿúÿéè øÿêèëäÿ ÷àòäûðûëìàñûäûð. Äöíéàíû hÿð ýöí äàhà ÷îõ çöëìÿ, èüòèøàø
âÿ ôÿñàäëàðà ìÿðóç ãîéìàã èñòÿéÿíëÿðèí íèééÿòèíè íÿçÿðÿ àëñàã áÿëëè îëàð êè, áó
õèäìÿòèí ìöìêöí ãÿäÿð ñöðÿòëè âÿ òÿñèðëè øÿêèëäÿ éåðèíÿ éåòèðèëìÿñè ÷îõ âàúèáäèð.
ßêñ òÿãäèðäÿ ÷îõ ýåú îëà áèëÿð. Áó ÿhÿìèééÿòëè õèäìÿòäÿ ÷îõ áþéöê áèð âÿçèôÿíè
þç öçÿðèíÿ ýþòöðìöø Ùàðóí Éÿhéàíûí êöëëèééàòû Àëëàhûí èúàçÿñè èëÿ XXI ÿñðäÿ èí-
ñàíëàðû Ãóðàíäà áèëäèðèëÿí ÿìèí-àìàíëûüà âÿ áàðûøà, äîüðóëóã âÿ ÿäàëÿòÿ, ýþçÿëëèê
âÿ õîøáÿõòëèéÿ àïàðìàãäà áèð âàñèòÿ îëàúàã.

ÎÕÓÚÓÉÀ
* Áó êèòàáäà âÿ äèýÿð ÷àëûøìàëàðûìûçäà òÿêàìöë íÿçÿðèééÿñèíèí þçöíö äîüðóëòìàìà-
ñûíà âÿ ïó÷ îëìàñûíà àèä ôèêèðëÿðÿ ýåíèø éåð àéûðìàüûìûçûí ÿñàñ ñÿáÿáè àäû÷ÿêèëÿí
íÿçÿðèééÿíèí ÿñëèíäÿ äèí ÿëåéhèíÿ äöøöíúÿ âÿ òÿëèìëÿðäÿí èáàðÿò îëìàñûäûð. Éàðà-
äûëûøû âÿ áèëàâàñèòÿ Àëëàhûí âàðëûüûíû èíêàð åäÿí äàðâèíèçì 140 èëäèð êè, áèð ÷îõ
èíñàíëàðûí þç èìàíûíû èòèðìÿñèíÿ âÿ éà øöáhÿéÿ äöøìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóð. Áóíà ýþðÿ
äÿ áó íÿçÿðèééÿíèí àëäàäûúû îëäóüóíó ñöáóòà éåòèðìÿê âÿ äèããÿòÿ ÷àòäûðìàã ÷îõ
ìöhöì èìàíè âÿçèôÿäèð. Áóíó èíñàíëàðà ÷àòäûðìàã èñÿ äàhà âàúèáäèð.
* Áÿçè îõóúóëàðûìûçûí áÿëêÿ äÿ òÿêúÿ áèð êèòàáûìûçû îõóìàüà ôöðñÿòè îëàúàã. Áóíà ýþ-
ðÿ äÿ hÿð áèð êèòàáûìûçäà áó ìþâçóéà ãûñà äà îëñà éåð àéûðìàüû ìÿãñÿäÿóéüóí
áèëèðèê.
* Íÿçÿðÿ ÷àòäûðûëìàñû ëàçûì îëàí äèýÿð áèð ìÿñÿëÿ äÿ áó êèòàáëàðûí è÷èíäÿêèëÿðëÿ ÿëà-
ãÿäàðäûð. Éàçû÷ûíûí áöòöí êèòàáëàðûíäà èìàíè ìþâçóëàð Ãóðàí àéÿëÿðè èøûüûíäà èçàh
îëóíóð, èíñàíëàð Àëëàhûí àéÿëÿðèíè þéðÿíìÿéÿ âÿ îíëàðà óéüóí éàøàìàüà äÿâÿò åäè-
ëèðëÿð. Àëëàhûí àéÿëÿðè èëÿ áàüëû áöòöí ìÿñÿëÿëÿð èñÿ îõóúóíóí øöóðóíäà hå÷ áèð
øöáhÿ âÿ éà ñóàë éàðàòìàéàúàã øÿêèëäÿ à÷ûãëàíûð.
* Áó èçàhàòäà èñòèôàäÿ åäèëÿí ñÿìèìè, ñàäÿ âÿ àõûúû öñëóá êèòàáëàðûí 7 éàøäàí 70 éà-
øà ãÿäÿð hÿð êÿñ òÿðÿôèíäÿí ðàhàò áàøà äöøöëìÿñèíè òÿìèí åäèð. Áåëÿ òÿñèðëè âÿ
äÿëèë-ñöáóòëó èçàhàò ñàéÿñèíäÿ êèòàáëàð áèðíÿôÿñÿ îõóíóð. Ùÿòòà äèíè ðÿää åòìÿê ôèê-
ðèíäÿ ãÿòè îëàíëàð äà áó êèòàáëàðäà ýþñòÿðèëÿí hÿãèãÿòëÿðäÿí òÿñèðëÿíèð âÿ
äåéèëÿíëÿðèí äîüðóëóüóíó èíêàð åäÿ áèëìèð. Áó êèòàáû âÿ ìöÿëëèôèí äèýÿð ÿñÿðëÿðèíè
hÿì òÿêëèêäÿ, hÿì äÿ ãàðøûëûãëû ñþháÿò, ïîëåìèêà øÿðàèòèíäÿ ðàhàò îõóìàã ìöì-
êöíäöð. Áó êèòàáëàðäàí èñòèôàäÿ åòìÿê èñòÿéÿí áèð ãðóï îõóúóíóí îíëàðû áèðëèêäÿ
îõóìàñû ìþâçó èëÿ áàüëû ôèêèð âÿ òÿúðöáÿñèíè äÿ áèð-áèðè èëÿ áþëöøìÿñè ñÿáÿáèíäÿí
éàðàðëû îëàúàã.
* Áóíóíëà áåëÿ ñàäÿúÿ îëàðàã Àëëàh ðèçàñû ö÷öí éàçûëàí áó êèòàáëàðûí òàíûíìàñûíà âÿ
îõóíìàñûíà êþìÿê åòìÿê äÿ áþéöê õèäìÿòäèð. ×öíêè ìöÿëëèôèí áöòöí êèòàáëàðûíäà
îõóúóéà ìöñáÿò òÿñèð áàüûøëàéàí ìÿñÿëÿëÿðè ñöáóò åòìÿê öñóëó ÷îõ ýöúëöäöð. Ùÿì-
÷èíèí äèíè èçàh åòìÿê èñòÿéÿíëÿðèí ÿëèíäÿêè ÿí òÿñèðëè öñóëëàðäàí áèðè äÿ áó êèòàáëàðû
hàìûíûí îõóìàñûíû òÿøâèã åòìÿê, áóíà ÷àëûøìàãäûð.
* Ìöÿëëèôèí äèýÿð ÿñÿðëÿðèíèí öç ãàáûüûíûí øÿêèëëÿðèíèí êèòàáëàðûí ñîí hèññÿñèíÿ ÿëàâÿ
åäèëìÿñèíèí äÿ ìöhöì ñÿáÿáëÿðè âàð. Êèòàáû ÿëèíÿ àëàí hÿð áèð àäàì éóõàðûäà ãåéä
åòäèéèìèç õöñóñèééÿòëÿðè þçöíäÿ òîïëàéàí âÿ îõóìàãäàí õîøëàíäûüûíû öìèä åòäèéè-
ìèç áó êèòàáëà åéíè õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèê îëàí ÷îõëó ÿñÿðëÿðèí îëäóüóíó ýþðÿúÿê.
Åéíè çàìàíäà hÿì äèíè, hÿì äÿ ñèéàñè ìþâçóëàðäà èñòèôàäÿ åäÿúÿéè ìÿíáÿëÿðèí
ìþâúóäëóüóíà øàhèä îëàúàã.
* Áàøãà êèòàáëàðäà ðàñò ýÿëäèéèìèç øÿõñè ôèêèðëÿðÿ, ìöÿëëèô ãÿíàÿòëÿðèíÿ, øöáhÿëè ìÿí-
áÿëÿðÿ ÿñàñëàíàí èçàhëàðà, ìöãÿääÿñëÿðÿ ãàðøû ëàçûì îëàí ÿäÿá âÿ hþðìÿòÿ äèããÿò
éåòèðìÿéÿí öñëóáëàðà, öìèäñèçëèéÿ àïàðàí øöáhÿëè éàçûëàðà âÿ äèýÿð ÷àòûøìàçëûãëàðà
áó ÿñÿðëÿðäÿ ðàñò ýÿëÿ áèëìÿçñèíèç.

Ãóðàí ÿõëàãûíà ýþðÿ
ÌÖÑßËÌÀÍÛÍ
24 ÑÀÀÒÛ
"Áèð äåéèí ýþðöì, ÿýÿð Àëëàh ñèçèí
ãóëàãëàðûíûçû âÿ ýþçëÿðèíèçè ÿëèíèçäÿí àëñà,
öðÿêëÿðèíèçÿ ìþhöð âóðñà, îíëàðû ñèçÿ
Àëëàhäàí ãåéðè hàíñû òàíðû ãàéòàðà
áèëÿð?" ("ßíàì" ñóðÿñè, 46).
ÙÀÐÓÍ ÉßÙÉÀ

Áó òÿðúöìÿìèçäÿ èñòèôàäÿ åäèëÿí àéÿëÿð
ÿñàñÿí Çèéà Áöíéàäîâóí âÿ Âàñèì Ìÿììÿäÿëèéåâèí
áèðëèêäÿ hàçûðëàäûüû Ãóðàíûí Àçÿðáàéúàí
äèëèíäÿêè òÿðúöìÿñèíäÿí ýþòöðöëìöøäöð
Êèòàáûí 3-úö íÿøðè “Èðøàä” Èñëàì Àðàøäûðìàëàðû Ìÿðêÿçèíäÿ êîìïöòåðäÿ
éûüûëìûø, ñÿùèôÿëÿíìèø âÿ êîððåêòÿ åäèëìèøäèð.
Ùàðóí Éÿùéà, “Ìöñÿëìàíûí 24 ñààòû”, 3-úö íÿøð, Òöðêèéÿ,
Èñòàíáóë, Dekambr 2007. 144 ñÿùèôÿ.
Êèòàáëà áàüëû àðçó âÿ òÿêëèôëÿðèíèçè www.islam.com.az ñàéòûíûí
àøàüûñûíäà ýþñòÿðèëÿí öíâàíà (elshad@islam.com.az) òÿãäèì åòìÿéèíèçè
õàùèø åäèðèê. Ôèêèðëÿðèíèç èíøàÀëëàù ñîíðàêû íÿøðëÿðäÿ íÿçÿðÿ àëûíàúàãäûð.
Òÿðúöìÿ åäÿí.....................................................................Ëåéëà Ãóëèéåâà
Ðåäàêòîð......................................................................Ìÿùÿááÿò Ñåéèäîâà
Åëìè ðåäàêòîð..................(elshadmiri@gmail.com)....................Åëøàä Ìèðè
Êîððåêòîð...........................................................................Ìÿðéÿì Ñåëúàí
Ñÿùèôÿëÿéÿí...........................................................................Øÿëàëÿ Àðèôãûçû
www.harunyahya.az
© Elshad Miri
GLOBAL PUBLISHING
Talatpasa Mah. Emirgazi Caddesi Ibrahim Elmas Ismerkezi
A Blok Kat 4 Okmeydani - Istanbul Tel: (+90 212) 222 00 88
Entegre Matbaacilik Sanayi Cad. No: 17
Yenibosna-Istanbul Tel: (0 212) 451 70 70

È×ÈÍÄßÊÈËßÐ
ÝÈÐÈØ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
I ÙÈÑÑß
ÃÓÐÀÍ ßÕËÀÃÛÍÀ ÝÞÐß
ÌÖÑßËÌÀÍÛÍ 24 ÑÀÀÒÛ
Ñÿhÿð éóõóäàí îéàíàðêÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Òÿìèçëèê åäÿðêÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Ïàëòàðëàðûíû ýåéèíÿðêÿí. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Ñÿhÿð éåìÿéè éåéÿðêÿí. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Éîëäà ýåäÿðêÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Èø çàìàíû. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Àëûø-âåðèø åäÿðêÿí. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Èäìàí åäÿðêÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Èáàäÿòëÿðèíè éåðèíÿ éåòèðÿðêÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Ýåúÿ éàòàðêÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
II ÙÈÑÑß
ÌÖÑßËÌÀÍ ÙßÐ ÁÈÐ ØßÐÀÈÒÄß ÃÓÐÀÍ
ßÕËÀÃÛÍÀ ÝÞÐß ÙßÐßÊßÒ ÅÄÈÐ
Àèëÿñèíÿ âÿ éàõûíëàðûíà ìöíàñèáÿòäÿ ðÿôòàðû . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Íåìÿòëÿð ãàðøûñûíäà äàâðàíûøû. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Ýþçÿëëèêëÿð ãàðøûñûíäàêû äàâðàíûøû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Ïèñ êèìè ýþðöíÿí hàäèñÿëÿð ãàðøûñûíäà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Õÿñòÿëÿíäèéè çàìàí. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Ïèñ âÿ úàíñûõûúû øÿðàèòäÿ äàâðàíûø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

III ÙÈÑÑß
ÃÓÐÀÍ ßÕËÀÃÛÍÀ ÓÉÜÓÍ
ÉÀØÀÌÀÜÛÍ ÈÍÑÀÍÄÀ ÉÀÐÀÒÄÛÜÛ
ÖÑÒÖÍ ÊÅÉÔÈÉÉßÒËßÐ
Øåéòàíûí âÿñâÿñÿëÿðèíÿ ãàðøû äèããÿò âÿ ñàéûãëûã . . . . . . . . . . . . . . 92
Àíëàéûø, ìåhðèáàíëûã âÿ áàüûøëàéûúûëûã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Ñÿáèðëè îëìàã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Éàõøû äàíûøìàã, ýþçÿë ñþçëö îëìàã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Èíúÿ äöøöíúÿëè îëìàã. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Ãîíàãïÿðâÿðëèê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Ãàðøûëûãëû ñàëàì âÿ hþðìÿò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Ìöáàhèñÿ åòìÿêäÿí âÿ hèðñëÿíìÿêäÿí ãà÷ìàã. . . . . . . . . . . . . . 107
Õÿñèñëèê åòìÿìÿê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Çÿííäÿí âÿ äåäè-ãîäóäàí óçàã îëìàã. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Èñòåhçà åòìÿêäÿí ÷ÿêèíìÿê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Ôÿäàêàðëûã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
ßäàëÿòëÿ hÿðÿêÿò åòìÿê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Äîüðóëóã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
ÍßÒÈÚß..............................................................................................119
ÒßÊÀÌÖË ÉÀËÀÍÛ.........................................................................122

ÝÈÐÈØ
Ãóðàíè-Êÿðèì áèð èíñàíûí þìðö áîéó ãàðøûëàøà áèëÿúÿ-
éè áöòöí ìÿñÿëÿëÿðÿ úàâàá âåðÿí, îíóí hÿéàòûíûí hÿð
ñàhÿñèíÿ àéäûíëûã ýÿòèðÿí, hÿð ïðîáëåìè ìöêÿììÿë áèð øÿêèë-
äÿ âÿ àüûëëà hÿëë åäÿí èëàhè áèð êèòàáäûð. "Áÿãÿðÿ" ñóðÿñèíèí
2-úè àéÿñèíäÿ áèëäèðèëäèéè êèìè, "Áó, hå÷ áèð øÿêê-øöáhÿ
îéàòìàéàí, ìöòòÿãèëÿðÿ äîüðó éîë ýþñòÿðÿí êèòàáäûð".
Ðÿááèìèçèí Ãóðàíäà hÿð áèð ìÿñÿëÿíè àéäûíëàøäûðìàñû èñÿ áÿ-
çè àéÿëÿðäÿ áåëÿ áèëäèðèëèð:
"...Áó Ãóðàí óéäóðìà áèð ñþç äåéèëäèð. Àíúàã þçöí-
äÿí ÿââÿëêèëÿðèí òÿñäèãè, hÿð áèð øåéèí ìöôÿññÿë
èçàhûäûð. Î, èìàí ýÿòèðÿí áèð òàéôà ö÷öí hèäàéÿò âÿ
ìÿðhÿìÿòäèð!" ("Éóñóô" ñóðÿñè, 111).
"...Áèç Ãóðàíû ñÿíÿ hÿð øåéè èçàh åòìÿê ö÷öí, ìö-
ñÿëìàíëàðà äà áèð hèäàéÿò, ìÿðhÿìÿò âÿ ìöæäÿ
îëàðàã íàçèë åòäèê!" ("Íÿhë" ñóðÿñè, 89).
Èìàí ýÿòèðÿí áèð èíñàí áöòöí hÿéàòûíû Ãóðàí àéÿëÿðèíÿ
óéüóí øÿêèëäÿ ãóðóá òÿíçèìëÿéèð. Î, ìöíòÿçÿì îëàðàã îõó-
äóüó âÿ hàããûíäà äöøöíäöéö àéÿëÿðè ýöíäÿëèê hÿéàòûíäà
òÿòáèã åòìÿéÿ ÷àëûøûð. Ñÿhÿð îéàíäûüû àíäàí ýåúÿ éàòàúàüû àíà
ãÿäÿð ýþðäöéö hÿð áèð èøäÿ Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí äöøöíìÿ-
éÿ, äàíûøìàüà âÿ hÿðÿêÿò åòìÿéÿ ñÿé ýþñòÿðèð. Àëëàh áó
öñòöí ÿõëàãûí ìþìèíèí áöòöí hÿéàòû öçÿðèíäÿêè hàêèìèééÿòè-
íè Ãóðàíäà áåëÿ áèëäèðèð:
"Äå: "Ìÿíèì íàìàçûì äà, èáàäÿòèì äÿ, hÿéàòûì âÿ
þëöìöì äÿ àëÿìëÿðèí Ðÿááè Àëëàh ö÷öíäöð!"
("ßíàì" ñóðÿñè, 162).
11

Àíúàã áÿçè èíñàíëàð äèíèí éàëíûç ìöÿééÿí âàõòëàð âÿ
èáàäÿòëÿðëÿ ìÿhäóäëàøäûüûíû çÿíí åäèð, hÿéàòû "èáàäÿò âàõòëà-
ðû âÿ äèýÿð âàõòëàð" øÿêëèíäÿ èêè hèññÿéÿ àéûðûðëàð. Àëëàhû âÿ
àõèðÿòè éàëíûç íàìàç ãûëàðêÿí, îðóú òóòàðêÿí, ñÿäÿãÿ âåðÿðêÿí
âÿ éà hÿúúÿ ýåäÿðêÿí õàòûðëàéûðëàð. Ýöíöí âÿ èëèí äèýÿð âàõò-
ëàðûíäà èñÿ äöíéÿâè èøëÿðÿ ãàïûëûðëàð. Äöíéà hÿéàòû îíëàð ö÷öí
"äÿðäëÿðëÿ äîëó îëàí ñöðÿòëè áèð hÿéàòäûð". Áåëÿ èíñàíëàðûí Ãó-
ðàí ÿõëàãûíäàí òàìàìèëÿ óçàã, þçëÿðèíÿ õàñ îëàí hÿéàò
ìÿãñÿäëÿðè, ÿõëàã àíëàéûøëàðû, äöíéàýþðöøëÿðè âÿ ìåéàðëàðû
âàð. Îíëàðûí Ãóðàí ÿõëàãûíûí ÿñëèíäÿ íÿ ìÿíà êÿñá åòìÿñèí-
äÿí hÿòòà õÿáÿðëÿðè äÿ éîõäóð.
Ãóðàí ÿõëàãûíû þçöíÿ ÿñàñ ìåéàð ãÿáóë åäÿí áèð àäàì
èñÿ ÿëáÿòòÿ êè, áó äöøöíúÿ è÷èíäÿ îëàí èíñàíëàðäàí ÷îõ ôÿðãëè
áèð hÿéàò éàøàìàãäà äàâàì åäèð, Àëëàhûí éàðàòäûüû ãÿäÿðÿ
(òàëåéÿ) òàáå îëäóüóíó óíóòìàäàí, Îíà òÿñëèì îëóá ýöâÿíÿ-
ðÿê éàøàéûð. Áåëÿ àäàì hå÷ âàõò ñûõûíòû, íàðàhàòëûã, ãîðõó,
hÿéÿúàí, öìèäñèçëèê, ÷ÿòèíëèê hèññ åòìÿç, áèð ÷ÿòèíëèê ãàðøûñûí-
äà hÿéÿúàíà ãàïûëìàç. Ùÿð hàíñû áèð hàäèñÿ èëÿ ãàðøûëàøàðêÿí
ìöòëÿã Àëëàhûí òþâñèéÿ åòäèéè âÿ áÿéÿíäèéè êèìè hÿðÿêÿò åäèð.
Îíóí hÿð ñþçö, hÿð ãÿðàðû, hÿð äàâðàíûøû Ãóðàí ÿõëàãûíû éà-
øàìàñûíûí áèð ýþñòÿðèúèñèäèð. Î, êö÷ÿäÿ éåðèéÿðêÿí, éåìÿê
éåéÿðêÿí, ìÿêòÿáÿ ýåäÿðêÿí, äÿðñ îõóéàðêÿí, èø éåðèíäÿ èø-
ëÿéÿðêÿí, èäìàí åäÿðêÿí, ñþháÿò åäÿðêÿí, òèúàðÿòëÿ ìÿøüóë
îëàðêÿí, òåëåâèçèéàéà òàìàøà åäÿðêÿí äÿ Ãóðàí ÿõëàãûíà óé-
üóí éàøàìàëû îëäóüóíó äÿðê åäèð. Îíà òàïøûðûëàí èøëÿðëÿ ÿí
äèããÿòëè âÿ ÿí äÿãèã øÿêèëäÿ ìàðàãëàíàðêÿí åéíè çàìàíäà
Àëëàhûí ðàçû ãàëàúàüû øÿêèëäÿ hÿðÿêÿò åòìÿéÿ ÷àëûøûð, Ãóðàí
ÿõëàãûíà óéüóí îëìàéàí áèð hÿðÿêÿòè ãÿòèééÿí åòìèð.
Äèí ÿõëàãûíûí éàøàíìàñû Ãóðàíäà áèëäèðèëÿí íÿñèhÿò âÿ
12

hþêìëÿðèí hÿéàòûí hÿð ñàhÿñèíäÿ òÿòáèã îëóíìàñû èëÿ ìöìêöí
îëóð. Èíñàíû áó äöíéàäà âÿ àõèðÿòäÿ ÿí ýþçÿë âÿ ÿí õåéèðëè
íÿòèúÿéÿ ÷àòäûðàí éîë áóäóð. Èíñàíûí Ãóðàí ÿõëàãûíäàí èêèÿë-
ëè éàïûøàúàüû òÿãäèðäÿ îíóí ÿí ýþçÿë hÿéàò òÿðçèíè ÿëäÿ
åäÿúÿéèíè Ðÿááèìèç áèð àéÿäÿ áåëÿ õÿáÿð âåðèð:
"Ìþìèí îëóá éàõøû èøëÿð ýþðÿí êèøè âÿ ãàäûíà õîø
hÿéàò íÿñèá åäÿúÿê âÿ åòäèêëÿðè éàõøû ÿìÿëëÿðÿ ýþðÿ
ìöêàôàòëàðûíû âåðÿúÿéèê..." ("Íÿhë" ñóðÿñè, 97).
Ãóðàí ÿõëàãûíû éàøàìàã èíñàíà Àëëàhûí èçíè èëÿ ýåíèø
áèð äöíéàýþðöøö, öñòöí àüûë, äîüðóíó éàíëûøäàí àéûðä åòìÿê
ãàáèëèééÿòè âÿ hàäèñÿëÿðè äÿðèíëèêëÿðèíÿ ãÿäÿð äöøöíìÿê ýöúö
ãàçàíäûðûð. Áó õöñóñèééÿòëÿðÿ ñàhèá îëìàã èñÿ hÿéàòûí hÿð
àíûíäà èíñàíà ìöhöì áèð öñòöíëöê âÿ ðàhàòëûã âåðèð. Àëëàhà
òÿñëèì îëàí âÿ äèí ÿõëàãûíà óéüóí éàøàéàí áèð èíñàíûí áöòöí
äàâðàíûøëàðû, hÿðÿêÿòëÿðè, îòóðìàñû, ãàëõìàñû, éåðèìÿñè, hàäè-
ñÿëÿðÿ ìöíàñèáÿòè, øÿðhëÿðè, èçàhàòëàðû âÿ ÷ÿòèíëèêëÿð ãàðøûñûíäà
òàïäûüû hÿëë éîëëàðû äèýÿð èíñàíëàðäà îëäóüóíäàí òàìàìèëÿ
ôÿðãëÿíèð.
Èíñàíëàðûí hÿð ýöí åòäèêëÿðè âÿ ãàðøûëàøäûãëàðû hàäèñÿëÿð
áó êèòàáäà Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí áèð hÿéàò éàøàéàí ìöñÿë-
ìàíëàðûí áàõûø áóúàüûíäàí àðàøäûðûëûá òÿhëèë åäèëÿúÿê,
ìöñÿëìàíëàðûí hÿð ýöí éàðàíàí ìöõòÿëèô hàäèñÿ âÿ ñèòóàñèéà-
ëàð ãàðøûñûíäà íåúÿ äàâðàíìàñûíûí ëàçûì ýÿëäèéè îðòàéà
ãîéóëàúàã. Ìÿãñÿä èíñàíëàðûí Ãóðàí ÿõëàãû ñàéÿñèíäÿ éàøà-
äûãëàðû ýþçÿë hÿéàòû íöìàéèø åòäèðìÿê, áöòöí èíñàíëàðû öñòöí
áèð hÿéàò éàøàäàí Ãóðàí ÿõëàãûíà äÿâÿò åòìÿêäèð. Øöáhÿñèç
êè, äöíéàäà ñûõûíòûäàí, íàðàhàòëûãäàí, ãÿìäÿí âÿ êÿäÿðäÿí
óçàã ðàhàò áèð øÿðàèòäÿ éàøàìàã éàëíûç Ãóðàí ÿõëàãûíû hÿð ñà-
àò, hÿð àí éàøàìàãëà ìöìêöí îëóð.
Ùàðóí Éÿhéà (Adnan Oktar)
13

I ÙÈÑÑß
ÃÓÐÀÍ ßÕËÀÃÛÍÀ ÝÞÐß
Ñÿhÿð éóõóäàí îéàíàðêÿí
Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí øÿêèëäÿ éàøàéàí ìöñÿëìàíëàðëà
Àëëàhû èíêàð åäÿíëÿð àðàñûíäàêû ÿñàñ ôÿðãëÿðäÿí áèðè Àëëàhà
èìàí ýÿòèðÿðÿê Îíäàí ãîðõóá ÷ÿêèíÿíëÿðÿ âÿ âèúäàíëàðûíû
óíóòìàéàíëàðà âåðäèéè àüûëäûð (äàhà ìöôÿññÿë ìÿëóìàò ö÷öí
áàõ: Ùàðóí Éÿhéà, "Ãóðàíà ýþðÿ ýåð÷ÿê àüûë"). Èìàí ýÿòèðÿí-
ëÿð ñàhèá îëäóãëàðû àüûë ñàéÿñèíäÿ èíêàð÷ûëàðûí âÿ éà
hÿãèãÿòëÿðè äÿðê åäÿ áèëìÿéÿðÿê ãÿôëÿò è÷èíäÿ éàøàéàí èíñàí-
ëàðûí ìÿíàñûç øåé âÿ éà òÿñàäöô êèìè ãèéìÿòëÿíäèðäèêëÿðè
hàäèñÿëÿðèí àðõàñûíäà äàéàíàí hèêìÿòëÿðè äÿðhàë àíëàéûðëàð.
Ìþìèí èíñàí ñÿhÿð îéàíàðêÿí èëê àíäàí åòèáàðÿí ýöí
ÿðçèíäÿ ãàðøûëàøäûüû âÿ éàøàäûüû hÿð áèð hàäèñÿäÿ Àëëàhûí Ãó-
ðàíäà áèëäèðäèéè èôàäÿ èëÿ äåñÿê, "àéÿëÿð"èí îëäóüóíó áèëèð.
"Àéÿëÿð" Ãóðàíäà Àëëàhûí âàðëûüûíûí, áèðëèéèíèí âÿ ñèôÿòëÿðèíèí
äÿãèã äÿëèëëÿðè îëàí hàäèñÿëÿð âÿ âàðëûãëàð ìÿíàñûíäà èøëÿäèëèð.
Áó èôàäÿ èëÿ îõøàð áèð ìÿíà äàøûéàí äèýÿð áèð àíëàéûø èñÿ
"èìàí hÿãèãÿòëÿðè"äèð. Èìàí hÿãèãÿòëÿðè äÿ "èìàíà äîüðó
àïàðàí, èìàíà âàñèòÿ îëàí âÿ åéíè çàìàíäà èìàíûí àðòìà-
ñûíû, èíêèøàô åòìÿñèíè âÿ ìþhêÿìëÿíìÿñèíè òÿìèí åäÿí
14

hÿãèãÿòëÿð" êèìè èçàh åäèëÿ áèëÿð. Àíúàã áó àéÿëÿðè âÿ éà
èìàí hÿãèãÿòëÿðèíè äÿðê åòìÿê éàëíûç ñÿìèìè áèð øÿêèëäÿ
Àëëàhà öç òóòàí èíñàíëàðà õàñ îëàí áèð õöñóñèééÿòäèð. "Àëè-Èì-
ðàí" ñóðÿñèíèí 190-úû àéÿñè áóíà ìèñàë êèìè âåðèëÿ áèëÿð:
"Ùÿãèãÿòÿí ýþéëÿðèí âÿ éåðèí éàðàäûëìàñû, ýåúÿ èëÿ
ýöíäöçöí áèð-áèðèíè ÿâÿç åòìÿñè àüûë ñàhèáëÿðè ö÷öí
ãÿòè äÿëèëëÿðäèð" ("Àëè-Èìðàí" ñóðÿñè, 190).
Ùÿð éåíè ýöí èìàí ñàhèáëÿðè âÿ Ãóðàí ÿõëàãûíû ìÿ-
íèìñÿéÿíëÿð ö÷öí Àëëàhûí âàðëûüûíûí äÿëèëëÿðè èëÿ, èìàí
hÿãèãÿòëÿðè èëÿ äîëóäóð. Ìÿñÿëÿí, ýþçëÿðèíè à÷àðàã éåíè ýöíÿ
áàøëàìàã Àëëàhûí èíñàíëàðà âåðäèéè íåìÿòëÿðäÿí âÿ hàããûíäà
äöøöíöëìÿñè âàúèá îëàí èìàí hÿãèãÿòëÿðèíäÿí áèðèäèð. Áåëÿ êè,
èíñàí áöòöí ýåúÿ áîéóíúà øöóðñóç øÿêèëäÿ éàòûð. Îíóí éóõó-
äà êå÷ÿí óçóí ñààòëàðà äàèð õàòûðëàéà áèëÿúÿéè éåýàíÿ øåé
éàëíûç 3-5 ñàíèéÿëèê éóõóëàðäûð. Èíñàí áó ìöääÿò ÿðçèíäÿ äöí-
éà èëÿ hå÷ áèð ÿëàãÿñè îëìàäàí éàòûð. Îíóí áÿäÿíè èëÿ ðóhó
áèð-áèðèíäÿí àéðûëûð. Èíñàí éàòäûüûíû çÿíí åòäèéè áó ìöääÿò áî-
éóíúà ÿñëèíäÿ áèð íþâ þëöäöð. Àëëàh èíñàíëàðûí úàíëàðûíûí
àëûíäûüûíû Ãóðàíäà áåëÿ õÿáÿð âåðèð:
"Àëëàh úàíëàðûíû îíëàð þëäöéö çàìàí, þëìÿéÿíëÿðèí
úàíëàðûíû èñÿ éóõóäà àëàð. Þëöìöíÿ hþêì îëóíìóø
êèìñÿëÿðèí úàíëàðûíû ñàõëàéàð. Äèýÿð êèìñÿëÿðèí
úàíëàðûíû èñÿ ìöÿééÿí áèð ìöääÿòÿäÿê ãàéòàðàð..."
("Çóìÿð" ñóðÿñè, 42).
"Ñèçè ýåúÿëÿð éóõóéà äàëäûðàí, ýöíäöç èñÿ íÿ åòäèéè-
íèçè áèëÿí Îäóð. Ñîíðà Î, ñèçè ýöíäöç îéàíäûðûð êè,
ìöÿééÿí îëóíìóø âàõò ýÿëèá éåòèøñèí..." ("ßíàì"
ñóðÿñè, 60).
Ðÿááèìèç éóõàðûäàêû àéÿëÿðäÿ èíñàíëàðûí éóõóäà úàí-
15

ëàðûíû àëäûüûíû, àíúàã äàhà ñîíðà ìöÿééÿí îëóíìóø þëöì âàõ-
òû ýÿëÿíÿ ãÿäÿð òÿêðàð ýåðè âåðäèéèíè áèëäèðèð. Èíñàí éàòäûüû
ìöääÿòäÿ øöóðóíó âÿ ÿòðàô àëÿìè äÿðê åòìÿê ãàáèëèééÿòèíè
ãèñìÿí èòèðèð. Þëöìÿ îõøàäûëàí éóõóäàí øöóðëó âÿ áèð ýöí ÿâ-
âÿëêè hàëûíà ãîâóøìóø øÿêèëäÿ îéàíìàã, ãöñóðñóç áèð øÿêèëäÿ
ýþðìÿê, åøèòìÿê âÿ hèññ åòìÿê hàããûíäà äÿðèíäÿí äöøöíöë-
ìÿñè ëàçûì îëàí ìþúöçÿâè hàëëàðäûð. Ýåúÿ éàòàí èíñàí áó
áÿíçÿðñèç íåìÿòëÿðèí ñÿhÿð éåíèäÿí îíà âåðèëÿúÿéèíÿ ÿìèí
îëà áèëìÿç. Áóíäàí áàøãà, èíñàí hÿð hàíñû áèð ôÿëàêÿòëÿ ãàð-
øûëàøìàäàí âÿ éà ñÿhhÿòè èëÿ áàüëû ïðîáëåìè îëìàäàí
îéàíàúàüûíà äà ÿñëà ÿìèí îëà áèëìÿç.
Ýöíÿ òÿçÿ áàøëàéàí ìþìèí áó hÿãèãÿòëÿðè äöøöíöð,
Àëëàhûí îíóí öçÿðèíäÿêè ýåíèø ðÿhìÿòè âÿ ãîðóìàñû ö÷öí Îíà
øöêöð åäèð, éåíè ýöíö Àëëàhûí ðàçûëûüûíû âÿ úÿííÿòè ãàçàíìàã
ö÷öí Àëëàhûí îíà âåðäèéè áèð ôöðñÿò êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèð. Ñÿ-
hÿð ýþçöíö à÷äûüû àíäàí åòèáàðÿí Àëëàhà öç òóòàðàã ñÿìèìè
áèð äóà èëÿ éåíè ýöíÿ áàøëàéûð. Ýöí ÿðçèíäÿ Àëëàhûí îíó äà-
èì èçëÿäèéèíè äöøöíÿðÿê hÿðÿêÿò åäèð, Îíóí ðèçàñûíû
ãàçàíìàüà, ÿìð âÿ òþâñèéÿëÿðèíè éåðèíÿ éåòèðìÿéÿ ÷àëûøûð.
Àëëàhëà éàõûí áèð ÿëàãÿ ãóðàðàã ñÿìèìè áèð äóà èëÿ ýöíÿ áàø-
ëàéûð. Áåëÿëèêëÿ, ýöí ÿðçèíäÿ ìþìèíèí Àëëàhûí ðèçàñûíû
óíóòìàñû âÿ éà Îíóí hÿäëÿðèíè ãóëàãàðäûíà âóðìàñû åhòèìàëû
àçàëûð, ýöí áîéóíúà Àëëàhûí îíó äöíéàäà èìòàhàí åòäèéèíè áè-
ëÿðÿê hÿðÿêÿò åäèð.
Ñÿìèìè ãÿëáäÿí Àëëàhà éþíÿëìèø áèð èíñàíûí îíà âå-
ðèëÿí íåìÿòëÿð áàðÿäÿ äÿðèíäÿí äöøöíìÿñè áó íåìÿòëÿðè
îíà Àëëàhäàí áàøãà hå÷ êèìñÿíèí âåðÿ áèëìÿéÿúÿéèíè äÿðê
åòìÿñèíÿ éàðäûì ýþñòÿðèð. Ðÿááèìèç èíñàíëàðûí áó áàðÿäÿ
äöøöíìÿñèíèí âàúèá îëäóüóíó áèð Ãóðàí àéÿñèíäÿ áåëÿ áèë-
äèðèð:
"Äå: "Áèð äåéèí ýþðöì, ÿýÿð Àëëàh ñèçèí ãóëàãëàðû-
16

íûçû âÿ ýþçëÿðèíèçè ÿëèíèçäÿí àëñà, öðÿêëÿðèíèçÿ ìþ-
höð âóðñà, îíëàðû ñèçÿ Àëëàhäàí ãåéðè hàíñû òàíðû
ãàéòàðà áèëÿð..."" ("ßíàì" ñóðÿñè, 46).
Øöáhÿñèç êè, éóõóíó èíñàí ö÷öí èñòèðàhÿò âàõòû åäÿí,
ñÿhÿð èñÿ èíñàíà ñàhèá îëäóüó íåìÿòëÿðè éåíèäÿí áàüûøëàéàí
ãöââÿ ñîíñóç áèð ýöú âÿ åëì ñàhèáè îëàí Óúà Àëëàhäûð. Áó hÿ-
ãèãÿòè äÿðê åäÿíëÿð hÿð éåíè ýöíÿ áàøëàäûãëàðû èëê àíäàí
åòèáàðÿí Àëëàhûí éàõûíëûüûíû hèññ åäÿð âÿ áó áÿíçÿðñèç íåìÿò-
ëÿðÿ ñàhèá îëìàüûí ñåâèíúèíè éàøàéàðëàð.
Àëëàhûí äèíèíäÿí óçàã éàøàéàí âÿ áÿhñ îëóíàí hÿãèãÿò
áàðÿäÿ äöøöíìÿéÿí èíñàíëàð èñÿ ñàhèá îëäóãëàðû íåìÿòëÿðè hå÷
áèð çàìàí òàì øÿêèëäÿ äÿðê åäÿ âÿ ìþìèíëÿðèí éàøàäûüû áó
ñåâèíúè éàøàéà áèëìÿçëÿð. Öìóìèééÿòëÿ, ñÿhÿðèí èëê ñààòëàðûí-
äà èñòè áèð éàòàãäàí ãàëõìàüûí ÷ÿòèíëèéèíè, ñûõûíòûñûíû âÿ éà
òÿëàøûíû hèññ åäÿðëÿð. Áÿçèëÿðè hÿð ñÿhÿð éåðèíÿ éåòèðìÿëè îëäó-
üó èøëÿðäÿí áåçèð. Éàòàãäàí ãàëõìàã èñòÿìèð, äàhà áèð äÿãèãÿ
àðòûã éàòìàãëà éàòàãäàí ãàëõìàã àðàñûíäà ìöáàðèçÿ àïàðûðëàð.
Îéàíàíäà ÿñÿáè, ýÿðýèí îëìàã áó êèìè èíñàíëàðäà ÷îõ òåç-òåç
òÿñàäöô åäèëÿí ÿõëàã ïîçóíòóñóäóð.
Íåìÿòëÿðèí ñåâèíúèíè éàøàìàéàí èíêàð÷ûëàð ñÿhÿð éóõó-
äàí îéàíäûãëàðû àíäàí åòèáàðÿí hÿð ýöí åéíè øåéëÿðè åòìÿéèí
éåêíÿñÿãëèéèíè âÿ éîðóúóëóüóíó áèð äàhà éàøàéûðëàð. Éàøàéà-
úàãëàðû ýöíöí áÿëêÿ äÿ Àëëàhûí îíëàðà âåðäèéè ñîí áèð ôöðñÿò
îëìàñûíûí ôÿðãèíäÿ îëìàéàí, áóíó àíëàìàéàí äèýÿð áèð ãèñèì
èíñàíëàð èñÿ éàëíûç äàhà àðòûã ïóë ãàçàíìàã, äàhà éàõøû éàøà-
ìàã, éàëíûç èíñàíëàðûí äèããÿòèíè úÿëá åòìÿê âÿ éà áÿéÿíèëìÿê
àðçóñó èëÿ éåíè ýöíÿ hÿâÿñëÿ áàøëàéûð, òÿëÿñÿ-òÿëÿñÿ hàçûðëà-
øûðëàð.
Àëëàhûí Ãóðàíäà áèëäèðäèéè hÿãèãÿòëÿðè ãóëàãàðäûíà âó-
17

ðàí èíñàíëàð ýöíÿ ôÿðãëè òÿðçäÿ áàøëàéà áèëÿðëÿð. Àíúàã áåëÿ-
ëÿðèíèí äàâðàíûøûíäà îðòàã áèð àüûëñûçëûã âàð: Àëëàhûí îíëàðû
éàðàòäûüûíû, Îíà ãóëëóã åòìÿê, Îíóí ðèçàñûíû ãàçàíìàüà ýþ-
ðÿ ìÿñóëèééÿò äàøûäûãëàðûíû âÿ ãàðøûëàðûíäàêû ýöíöí áóíóí
ö÷öí éåíè áèð ôöðñÿò îëäóüóíó äöøöíìÿìÿê. Àëëàh îíëàðûí áó
hàëûíû "èíñàíëàðûí hàãã-håñàá âàõòû éàõûíëàøäû, îíëàð èñÿ
hÿëÿ äÿ ãÿôëÿò è÷èíäÿäèðëÿð âÿ öç äþíäÿðèðëÿð" ("ßíáèéà"
ñóðÿñè, 1) àéÿñè èëÿ õÿáÿð âåðèð.
Áþéöê áèð ãÿôëÿò è÷èíäÿ éàøàéàí áó èíñàíëàð ÷îõ ìö-
höì áèð õÿòàéà éîë âåðèðëÿð. Óíóòìàã îëìàç êè, hÿð ñÿhÿð
èíñàíûí äöíéà hÿéàòûíäà îíóí ö÷öí ìöÿééÿí îëóíìóø ñîí
ýöíöíöí áàøëàíüûúû îëà áèëÿð. Èøÿ âÿ éà ìÿêòÿáÿ ýåäÿðêÿí
áàø âåðÿí áèð éîë ãÿçàñû, "ýþçëÿíèëìÿç" áèð öðÿê òóòìàñû âÿ
éà áàøãà ñàéñûç ñÿáÿáëÿðÿ ýþðÿ þëöì îíó hÿð àí éàõàëàéà áè-
ëÿð. Èíñàí î hàëäà éóõàðûäà äà áèëäèðäèéèìèç êèìè, ãàðøûñûíäàêû
ýöíö Àëëàhû ðàçû åäÿúÿê øÿêèëäÿ êå÷èðìÿê ö÷öí íÿëÿð åäÿúÿ-
éè áàðÿäÿ äöøöíìÿëèäèð.
Òÿìèçëèê åäÿðêÿí
Ñÿhÿð îéàíàíäà èíñàíûí âöúóäóíäà ìåéäàíà ýÿëÿí äÿ-
éèøèêëèêëÿðäÿ áèð ÷îõ hèêìÿòëÿð âàð. Èñòÿìÿäèéè hàëäà èíñàíûí
öçö øèøèá, ñà÷ëàðû ÷èðêëÿíèá, áÿäÿíèíäÿ âÿ àüçûíäà àðçóåäèë-
ìÿç ãîõóëàð ìåéäàíà ýÿëèá. Ýöçýöäÿ ýþðäöéö øèøìèø öçö âÿ
äàüûíûã hàëû îíà íÿ ãÿäÿð àúèç îëäóüóíó ýþñòÿðèð. Ùÿð áèð èí-
ñàí ñÿhÿðëÿð ìöòëÿã öçöíö éóìàã, äèøëÿðèíè ôûð÷àëàìàã âÿ
þçöíö ãàéäàéà ñàëìàã ìÿúáóðèééÿòèíäÿäèð. Áó hàë Ãóðàí ÿõ-
ëàãûíû ìÿíèìñÿìèø áèð èíñàíà þçöíö äèýÿð èíñàíëàðäàí öñòöí
håñàá åäÿí áèð úÿhÿòèí îëìàäûüûíû âÿ éàëíûç Àëëàhûí hÿð úöð
ãöñóðäàí óçàã îëäóüóíó õàòûðëàäûð.
18

Áóíäàí áàøãà, ñÿìèìè áèð øÿêèëäÿ Àëëàhà öç òóòàí áèð
èíñàí èñòÿìÿäèéè áèð íàðàhàòëûã âåðÿí hàëûíû ýöçýöäÿ ýþðÿíäÿ
ýþçÿë îëàí øåéëÿðÿ þç ýöúö âÿ èñòÿéè èëÿ íàèë îëìàñûíûí ìöì-
êöí îëìàäûüûíû ÷îõ éàõøû àíëàéûð.
Ýþðöíäöéö êèìè, Àëëàh áÿíäÿëÿðèíè þç àúèçëèêëÿðèíè õà-
òûðëàìàëàðû âÿ Îíà öç òóòìàëàðû ö÷öí áèð ÷îõ ãöñóðëàðëà
éàðàäûá. Èíñàíëàðûí áÿäÿíëÿðèíèí âÿ ÿòðàôëàðûíûí ãûñà áèð ìöä-
äÿò è÷èíäÿ ÷èðêëÿíìÿñè áóíà áèð ìèñàëäûð. Àíúàã Àëëàh
èíñàíëàðà áó ãöñóðëàðû àðàäàí ãàëäûðìàã éîëëàðûíû äà ýþñòÿðèá.
Ñó, ñàáóí êèìè ìöõòÿëèô èìêàí âÿ íåìÿòëÿðè îíëàðûí õèäìÿòè-
íÿ âåðèá. Àëëàh "Øöáhÿñèç êè, hÿð ÷ÿòèíëèêäÿí ñîíðà áèð
àñàíëûã ýÿëÿð! Ùÿãèãÿòÿí hÿð ÷ÿòèíëèêäÿí ñîíðà áèð àñàíëûã
ýÿëÿð!" ("Èíøèðàh" ñóðÿñè, 5-6) àéÿëÿðè èëÿ áó hÿãèãÿòÿ äÿ èøà-
ðÿ åäèá. Îíó äà ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, íåìÿòëÿðèí
éàðàäûëìàñûíäàêû áó ñèððè äÿðê åòìÿê âÿ áóíà ýþðÿ Àëëàhà
øöêöð åòìÿê éàëíûç öñòöí áèð äöøöíúÿéÿ âÿ èäðàê ãàáèëèééÿòè-
íÿ ìàëèê îëàí ìþìèíëÿðÿ âåðèëìèø áèð õöñóñèééÿòäèð.
Èñòÿð ñÿhÿð, èñòÿðñÿ äÿ ýöí ÿðçèíäÿ òÿìèçëèê åäÿí áèð
ìþìèí Àëëàhûí îíà âåðäèéè òÿìèçëÿéèúè âàñèòÿëÿðÿ ýþðÿ øöêöð
åäèð. Àëëàhûí òÿìèçëèéè âÿ òÿìèç èíñàíëàðû ñåâäèéèíè áèëäèéè
ö÷öí åòäèéè èøè áèð èáàäÿò håñàá åäèð âÿ Àëëàhûí ðàçûëûüûíû ãà-
çàíìàüà ÷àëûøûð. Ðÿááèìèçèí "Ìóääÿññèð" ñóðÿñèíèí 4 âÿ 5-úè
àéÿëÿðèíäÿêè "Ëèáàñûíû òÿìèçëÿ! Ïèñ øåéëÿðäÿí óçàãëàø!"
øÿêëèíäÿêè ÿìðèíè ñåâÿðÿê éåðèíÿ éåòèðèð.
Àëëàh èíñàíëàðûí òÿìèçëÿíìÿê âÿ äèýÿð åhòèéàúëàðûíû
þäÿìÿê ö÷öí ýþéäÿí ñó åíäèðäèéèíè áèð àéÿäÿ áåëÿ áèëäèðèð:
"Ñèçè òÿìèçëÿìÿê, øåéòàíûí ïèñëèêëÿðèíè ñèçäÿí ÷û-
õàðòìàã, öðÿêëÿðèíèçè äîëäóðìàã âÿ àéàãëàðûíûçûí
19

àëòûíû ìþhêÿì åòìÿê ö÷öí ýþéäÿí öñòöíöçÿ éàüûø
éàüäûðûðäû" ("ßíôàë" ñóðÿñè, 11).
Ñó èíñàí âöúóäó, ÿøéà âÿ åâ òÿìèçëèéèíäÿ ëàçûì îëàí
ÿí ÿñàñ ìàääÿäèð. Ñóéóí àäè ýþçëÿ ýþðöíÿí ÷èðêëÿðè âÿ ýþ-
ðöíìÿéÿúÿê ãÿäÿð êè÷èê îëàí áàêòåðèéàëàðû òÿìèçëÿìÿêëÿ
áÿðàáÿð èíñàíà ðàhàòëûã âåðÿí áàøãà áèð õöñóñèééÿòè äÿ âàð. Ñó
èíñàíäà éûüûëàí, îíà éîðüóíëóã âÿ hàëñûçëûã hèññè âåðÿí ñòàòèê
åëåêòðèê úÿðÿéàíûíûí äà áÿäÿíäÿí àòûëìàñûíû òÿìèí åäèð. Èíñàí
þç áÿäÿíèíäÿ ÿìÿëÿ ýÿëÿí ñòàòèê åëåêòðèêè ýþçëÿ ýþðÿ áèëìÿç.
Èíñàí éóéóíàíäà èñÿ þç öçÿðèíäÿ òîïëàíàí áó ñòàòèê åëåêòðèê-
äÿí õèëàñ îëóð, áó ñÿáÿáëÿ äÿ áöòöí âöúóäóíäà éöíýöëëöê âÿ
ðàhàòëûã hèññ åäèð. Éàüûøäàí ñîíðà hàâàäà ÿìÿëÿ ýÿëÿí ñÿðèí-
ëèê âÿ ôÿðÿh hèññè äÿ ñóéóí hàâàäàêû ñòàòèê åëåêòðèêè
òÿìèçëÿìÿñèíäÿí éàðàíûð.
Äàèì òÿìèç âÿ ñÿëèãÿëè îëìàã Àëëàhûí áÿéÿíäèéè áèð
hàëäûð. Áó hÿãèãÿòè äèããÿòèìèçè úÿííÿòäÿêè èíñàíëàðûí ôèçèêè
òÿìèçëèéèíÿ ÷ÿêÿí áÿçè àéÿëÿðäÿ äÿ ýþðìÿê ìöìêöíäöð.
Àëëàh Ãóðàíäà úÿííÿòäÿ îëàí èíñàíëàðûí "...ñÿäÿô è÷èí-
äÿ ýèçëÿíìèø èíúè êèìè ýþçÿë" îëäóãëàðûíû õÿáÿð âåðèð ("Òóð"
ñóðÿñè, 24).
Àëëàhà èìàí ýÿòèðÿí èíñàíëàð äöíéàäà äà úÿííÿòÿ îõ-
øàð áèð ìöhèò éàðàòìàã èñòÿéèðëÿð. Àëëàhà èíàíàí èíñàíëàð
Àëëàhûí úÿííÿòäÿ âÿä åòäèéè hÿð øåéè äöíéàäà äà ìöìêöí îë-
äóüó ãÿäÿð éàøàìàüà ÷àëûøûð, áó ñÿáÿáëÿ äÿ ôèçèêè
òÿìèçëèêëÿðèíÿ áþéöê äèããÿò ýþñòÿðèðëÿð.
Áóðàäà äèããÿò éåòèðèëìÿëè îëàí äàhà áèð ìöhöì ìÿñÿ-
ëÿ äÿ âàð. Áÿçè èíñàíëàð éàëíûç áàøãàëàðû èëÿ áèðëèêäÿ îëàðêÿí
âÿ éà þçëÿðèíè áÿéÿíäèðìÿê ìÿãñÿäè èëÿ þçëÿðèíÿ ôèêèð âåðìÿ-
éÿ ÷àëûøûð, éàíëàðûíäà áàøãà àäàì îëìàéàíäà èñÿ
20

ýþðöíöøëÿðèíÿ âÿ òÿìèçëèêëÿðèíÿ äèããÿò âåðìèðëÿð. Àõøàìà ãÿ-
äÿð éóéóëìàìûø ÷èðêëè áèð öçëÿ, éàõøû ãîõóìàéàí àüûçëà âÿ
ïèæàìàëàðäà ýÿçìÿê, áöòöí ýöíö äàüûíûã ãàëàí éàòàãëàðû, ÷èðê-
ëè ãàáëàðëà äîëó îëàí ìÿòáÿõè àäè ãàðøûëàìàã áó õÿòàëû
ìÿíòèãèí ìÿhñóëóäóð.
Áó ìÿíòèãäÿ îëàí èíñàíëàð éàëíûç çàhèðäÿí áàõûëàíäà
÷èðêèí ñåçèëìÿéÿúÿéè ãÿäÿð ñÿòhè òÿìèçëèê åäèðëÿð. Áÿçè èíñàí-
ëàð äà éóéóíìàüû, êèðëÿíÿí ýåéèìëÿðè, äÿñìàëëàðû, ìÿëÿôÿëÿðè
äÿéèøäèðìÿéè, öòöëÿìÿéè âÿ îòàüû ãàéäàéà ñàëìàüû éàëíûç âàõò
èòêèñè êèìè ãÿáóë åäèð âÿ íÿçÿðÿ÷àðïàí áèð êèð ÿìÿëÿ ýÿëìÿ-
äèêúÿ òÿìèçëÿíìèðëÿð. Êèðëÿíÿíäÿ ÷îõ çàìàí, õöñóñèëÿ äÿ
ñîéóã hàâàëàðäà éóéóíìàüà òÿíáÿëëèê åäèð, áÿçÿí äÿ éàëíûç
ñà÷ëàðûíû éóìàãëà êèôàéÿòëÿíèðëÿð. Êèðëÿíÿí áÿäÿíëÿðèíèí íàðà-
hàòëûã âåðÿí ãîõóñóíó èñòèôàäÿ åòäèêëÿðè ÿòèðëÿ hèññ
åòäèðìÿìÿéÿ ÷àëûøûðëàð, àììà áó öñóë êèðëè áÿäÿíëÿðèíè äàhà
÷îõ íàðàhàò åòìÿêäÿí áàøãà hå÷ íÿéÿ éàðàìûð.
Ïåíúÿêëÿðèíäÿ, æàêåòëÿðèíäÿ, øàëâàðëàðûíäà âÿ éà áàøãà ïàëòàð-
ëàðûíäà úèääè áèð ëÿêÿ îëìàéàíäà éóìóðëàð. Áóíäàí áàøãà
ñèãàðåò, hèñ, éåìÿê âÿ éà òÿð èéè êèìè àüûð ãîõóëàðûí öçÿðëÿ-
ðèíÿ hîïìàñûíû ãÿáàhÿò håñàá åòìèð âÿ áóíó òÿìèçëÿìÿê
ö÷öí ÿñàñëû áèð ñÿáÿá ýþðìöðëÿð. Áåëÿ áèð ãåéðè-ñàüëàì øÿðò-
ëÿð àëòûíäà éàøàìàã áó ìÿíòèãè ìÿíèìñÿéÿí ýÿíú âÿ éà éàøëû
îëìàñûíäàí àñûëû îëìàéàðàã hÿð áèð èíñàíà çÿðÿðäÿí áàøãà áèð
øåé ãàçàíäûðìûð. Ñèãàðåò òöñòöñöíÿ áöðöíìöø øÿðàèòäÿ éàøà-
ìàãäàí ðÿíýëÿðè ñàðàëûð, úèéÿðëÿðè èñÿ ñàüëàìëûüûíû èòèðèð.
Áóíëàð éàëíûç áÿäÿíëÿðèíÿ îëàí çÿðÿðëÿðäèð. Áóíóíëà áÿðàáÿð
äàâàìëû îëàðàã äàüûíûã âÿ íàòÿìèç øÿðàèòäÿ, þçëÿðè êèìè áà-
õûìñûç âÿ êèðëè èíñàíëàðëà áèðëèêäÿ éàøàìàã îíëàðûí
ïñèõîëîýèéàñûíà äà ìÿíôè òÿñèð ýþñòÿðèð. Óçóí ìöääÿò ýþçÿë-
21

ëèêäÿí, åñòåòèêàäàí, òÿìèçëèêäÿí, èíúÿ äöøöíúÿäÿí çþâã àëìà-
éàí hèññèééàòñûç âÿ ëàãåéä áèð ÿõëàãà ñàhèá îëóðëàð. Áó
âÿçèééÿò îíëàðûí ÿëáÿòòÿ êè, áèëÿðÿê âÿ èñòÿéÿðÿê åòäèêëÿðè
àüûëñûç ñå÷èìèí íÿòèúÿñèäèð.
Ùàëáóêè Àëëàh ìöñÿëìàíëàðû ÿí ýþçÿë âÿ ÿí òÿìèç øÿ-
ðàèòëÿðè hàçûðëàìàüà ñþâã åäèð. Àëëàh èíàíàíëàðà ãèäàëàðûíäàí
âÿ ýåéèìëÿðèíäÿí éàøàäûãëàðû øÿðàèòëÿðÿ ãÿäÿð hÿð øåéäÿ ìöò-
ëÿã áèð òÿìèçëèéè ÿìð åäèð:
"Åé èíñàíëàð! Éåð öçöíäÿêè øåéëÿðèí òÿìèç, hàëàë
îëàíëàðûíû éåéèí..." ("Áÿãÿðÿ" ñóðÿñè, 168).
"Ñÿíäÿí hàíñû øåéëÿðèí hàëàë åäèëäèéèíè ñîðóøóðëàð.
Äå: "Áöòöí ïàê íåìÿòëÿð ñèçÿ hàëàë áóéðóëìóø-
äóð..." ("Ìàèäÿ" ñóðÿñè, 4).
"Î ïåéüÿìáÿð îíëàðà éàõøû èøëÿð ýþðìÿéè áóéóðàð,
ïèñ èøëÿðè ãàäàüàí åäÿð, òÿìèç íåìÿòëÿðè hàëàë, ìóð-
äàð øåéëÿðè hàðàì åäÿð..." ("ßðàô" ñóðÿñè, 157).
"Éàäûíà ñàë êè, Áèç åâè (Êÿáÿíè) èíñàíëàð ö÷öí ñà-
âàá âÿ ÿìèí-àìàíëûã éåðè åòäèê, ñèçÿ äÿ: "Èáðàhèìèí
äóðäóüó éåðè íàìàçýàh åäèí!" - äåäèê. Èáðàhèìÿ âÿ
Èñìàèëÿ äÿ: "Åâèìè òÿâàô åäÿíëÿð, îðàäà ãàëûá hÿìè-
øÿ èáàäÿòäÿ îëàíëàð, ðöêó âÿ ñÿúäÿ èëÿ íàìàç
ãûëàíëàð ö÷öí òÿìèçëÿéèí! - äåéÿ òþâñèéÿ åòäèê"
("Áÿãÿðÿ" ñóðÿñè, 125).
"Äåäèëÿð: "Ãàëäûüûíûç ìöääÿòè Ðÿááèíèç äàhà éàõøû
áèëèð. Èíäè è÷ÿðèíèçäÿí áèðèíè áó ýöìöø ïóëóíóçëà øÿ-
hÿðÿ ýþíäÿðèí êè, ýþðñöí ÿí òÿìèç òÿàì hàíñûäûðñà,
îíäàí ñèçÿ éåìÿê àëûá ýÿòèðñèí..." ("Êÿhô" ñóðÿñè,
19).
"Áèç hÿì äÿ îíà Þç äÿðýàhûìûçäàí áèð ìÿðhÿìÿò
22

âÿ òÿìèçëèê áÿõø åòäèê. Î, ìöòòÿãè èäè" ("Ìÿðéÿì"
ñóðÿñè, 13).
Úàhèë èíñàíëàðûí hÿéàò òÿðçè þç ÿëëÿðè èëÿ þçëÿðèíÿ íàðà-
hàò÷ûëûã âÿ ãåéðè-ñàüëàì øÿðàèò hàçûðëàäûüû hàëäà ìöñÿëìàíëàð
Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí îëàðàã àõèðÿòäÿí þíúÿ äöíéàäà äà ÷îõ
ýþçÿë áèð hÿéàò éàøàéûðëàð. Úàhèë èíñàíëàð hÿì þçëÿðèíÿ, hÿì
äÿ ÿòðàôäàêûëàðà ñûõûíòû âåðÿí ìöhèò éàðàòäûãëàðû hàëäà ìöñÿë-
ìàíëàð hÿð èíñàíûí ðàhàò âÿ ñàêèò éàøàéàúàüû, ñàüëàì âÿ äèíú
îëàúàüû ìÿêàíëàðäà hÿéàòëàðûíà äàâàì åäèðëÿð.
Ãûñàñû, ìþìèí Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí îëàðàã áàøãàëàðû
ö÷öí äåéèë, Àëëàhûí áÿéÿíäèéè âÿ þçöíö äÿ òÿáèè îëàðàã ðàhàò
åäÿí áèð hàë îëäóüó ö÷öí òÿìèç îëóð âÿ þçöíÿ ôèêèð âåðèð. Îë-
äóüó âÿ éàøàäûüû ìÿêàíû òÿìèçëÿéÿðÿê äèýÿð èíñàíëàð ö÷öí äÿ
ðàhàò áèð øÿðàèò äöçÿëòìÿêäÿí áþéöê çþâã àëûð, òÿìèçëèê ìÿ-
ñÿëÿñèíäÿ hå÷ âàõò òÿíáÿëëèê åòìèð, hÿð çàìàí òÿìèç âÿ
ãàéäàäà îëìàã ö÷öí ÿëèíäÿí ýÿëÿíè åäèð.
Ïàëòàðëàðûíû ýåéèíÿðêÿí
Ìþìèí ýöí ÿðçèíäÿ ýåéÿúÿéè ýåéèìëÿðè ìöÿééÿí åäèð
âÿ îíëàðû ýåéèíÿðêÿí ìöhöì áèð hÿãèãÿòè äÿðê åäèð. Áó hÿãè-
ãÿò ýåéèìëÿðèí Àëëàhûí ñàéñûç íåìÿòëÿðèíäÿí áèðè îëìàñû âÿ
îíëàðûí éàðàäûëìàñûíäà áèð ÷îõ hèêìÿòëÿðèí îëìàñûäûð. Áöòöí
èíñàíëàð áó íåìÿòëÿðäÿí ôàéäàëàíûðëàð, àíúàã éàëíûç Ãóðàí ÿõ-
ëàãûíû éàøàéàí ìþìèíëÿð îíëàðà âåðèëÿí áó ýþçÿëëèéèí Àëëàhûí
áèð ëöòôö îëäóüóíó ëàçûìûíúà àíëàéàðàã Îíà øöêöð åäèðëÿð. Ýå-
éèìëÿð ìþìèíÿ äÿðhàë áóíëàðû õàòûðëàäûð: éóí, ïàìáûã âÿ éà
èïÿê ïàëòàðëàðûí, ìöõòÿëèô ýåéèìëÿðèí ìÿíáÿéè úàíëûëàðäûð.
Ýöíäÿëèê hÿéàòûí hÿð àíûíäà èñòèôàäÿ îëóíàí ýåéèì ÿøéàëàðû
áèòêè âÿ håéâàíëàðäàí ÿëäÿ åäèëèð. Áàøãà ñþçëÿ äåñÿê, Àëëàh
23

ÿí ñàäÿñèíäÿí òóòìóø ÿí éöêñÿéèíÿ ãÿäÿð èíñàíûí hÿð úöð ýå-
éèì åhòèéàúûíû þäÿéÿúÿê õöñóñèééÿòëÿðëÿ òÿúhèç îëóíìóø
úàíëûëàðû éàðàòìàñàéäû, áÿhñ åäèëÿí ìÿhñóëëàð äà îëìàçäû.
Èíñàíëàðûí áèð ÷îõó áó hÿãèãÿòëÿðè àíëàñàëàð äà ñàhèá
îëäóãëàðû íåìÿòëÿðè Àëëàhû èíêàð åòäèêëÿðè âÿ éà ãÿôëÿòäÿ îë-
äóãëàðû ö÷öí ãèéìÿòëÿíäèðÿ âÿ òÿãäèð åäÿ áèëìèðëÿð.
Äîüóëäóãëàðû àíäàí åòèáàðÿí åhòèéàú äóéäóãëàðû ïàëòàðëàð îí-
ëàðà âåðèëäèéè ö÷öí ýåéèíìÿê áó èíñàíëàð ö÷öí áèð âÿðäèø
hàëûíû àëìûøäûð. Áó âÿðäèø äÿ îíëàðû áó ýåéèìëÿðèí áèð íåìÿò
îëäóüóíó õàòûðëàìàãäàí âÿ øöêöð åòìÿêäÿí àéûðûð. Ùàëáóêè
Ðÿááèìèçèí äöíéà öçÿðèíäÿêè íåìÿòëÿðè éàðàòìàñûíûí ñÿáÿá-
ëÿðèíäÿí áèðè èíñàíëàðûí áó íåìÿòëÿðÿ ýþðÿ Îíà øöêöð
åòìÿëÿðèäèð. Î hàëäà Ðÿááèìèçèí áèçèì ö÷öí éàðàòäûüû ýåéèì-
ëÿðäÿêè hèêìÿòëÿðè áèçÿ îëàí ôàéäàëàðûíäàí áàøëàéàðàã
àðàøäûðàã.
Ýåéèìëÿð èíñàí âöúóäóíó ñîéóãäàí, ýöíÿøèí çÿðÿðëè
øöàëàðûíäàí, êÿíàðäàí ýÿëÿ áèëÿí çÿðáÿëÿðäÿí, êÿñèëìÿ êèìè
êè÷èê òÿhëöêÿëÿðäÿí ãîðóéàí áèð ãàëõàí ðîëóíó îéíàéûð. ßýÿð
ýåéèì îëìàñàéäû, hÿññàñ áèð äÿðè èëÿ þðòöëÿí èíñàí áÿäÿíè éó-
õàðûäà ñàäàëàäûüûìûç áó úöð ìÿíôè hàäèñÿëÿð óúáàòûíäàí
òåç-òåç çÿðÿð ýþðÿðäè. Áó äà èíñàíà hÿì àüðû âåðÿð, hÿì ñàü-
ëàìëûüûíû òÿhëöêÿ ãàðøûñûíäà ãîéàð, hÿì äÿ äÿðèñèíèí îëäóãúà
ïèñ ýþðöíìÿñèíÿ ñÿáÿá îëàðäû.
Ãîðóéóúóëóã õöñóñèééÿòèíÿ ìàëèê îëàí ýåéèìëÿðèí éà-
ðàäûëûøûíäàêû hèêìÿòëÿðäÿí áàøãà áèðèñèíè Ðÿááèìèç Ãóðàíäà
áåëÿ áèëäèðèð:
"Åé Àäÿì îüóëëàðû! Ñèçÿ àéûá éåðëÿðèíèçè þðòÿúÿê áèð
ýåéèì âÿ áèð äÿ áÿçÿêëè ëèáàñ íàçèë åòäèê. Ëàêèí òÿã-
âà ëèáàñû äàhà éàõøûäûð. Áó, Àëëàhûí àéÿëÿðèíäÿíäèð
24

êè, áÿëêÿ, îíóíëà þéöä-íÿñèhÿòÿ ãóëàã àñàñûíûç"
("ßðàô" ñóðÿñè, 26).
Éóõàðûäàêû àéÿäÿí äÿ ýþðöíäöéö êèìè, ýåéèì èíñàíà
äàhà ÷îõ åñòåòèê áèð ýþðöíöø âåðèð.
Àéäûíäûð êè, ÿâÿçåäèëìÿç áèð åhòèéàú îëàí ýåéèìëÿð
Àëëàhûí áèçèì èñòèôàäÿìèçÿ âåðäèéè ñîí äÿðÿúÿ ìöhöì áèð íå-
ìÿòäèð. Áóíó àíëàéàí ìþìèí ïàëòàðëàðûíäàí èñòèôàäÿ åäÿðêÿí
ñîí äÿðÿúÿ äèããÿòëè âÿ ñÿëèãÿëè äàâðàíûð. Áó, ìþìèíèí Àëëàhûí
îíà âåðäèéè íåìÿòëÿðÿ ãàðøû øöêöðëö îëäóüóíó ÿìÿëè ñóðÿòäÿ
ýþñòÿðèð.
Ãóðàí ÿõëàãûíûí ýÿòèðäèéè õöñóñèééÿòëÿðÿ óéüóí îëàðàã
hÿð ìÿñðÿôèíäÿ íèçàìëû äàâðàíàí ìþìèí ïàëòàð àëàðêÿí äÿ åé-
íè úöð äàâðàíûð. Ìþìèí åhòèéàú äóéäóüó, îíà éàðàøàí âÿ
ìöíàñèá îëàí ïàëòàðû àëûð, ëàçûìñûç éåðÿ ïóë õÿðúëÿéÿðÿê èñðàô-
÷ûëûã åòìèð. "Îíëàð õÿðúëÿäèêäÿ íÿ èñðàô÷ûëûã, íÿ äÿ õÿñèñëèê
åäÿð, áó èêèñè àðàñûíäà îðòà áèð éîë òóòàðëàð" ("Ôóðãàí" ñó-
ðÿñè, 67) àéÿñèíäÿêè hþêìö éåðèíÿ éåòèðèð.
Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí éàøàéàí áèð èíñàíûí äèããÿò åòäè-
éè äèýÿð áèð ìÿñÿëÿ èñÿ ïàëòàðëàðûí òÿìèç ñàõëàíìàñûäûð. ×öíêè
áó, Ãóðàíäà "Ëèáàñûíû òÿìèçëÿ! Ïèñ øåéëÿðäÿí óçàãëàø!"
("Ìóääÿññèð" ñóðÿñè, 4-5) àéÿëÿðè èëÿ ÿìð åäèëèð. Ìþìèí
Àëëàhûí áó ÿìðëÿðèíè áöòöí äèýÿð ÿìðëÿðèíäÿ îëäóüó êèìè äèã-
ãÿòëÿ éåðèíÿ éåòèðèð, èìêàí äàõèëèíäÿ, ÿëèíäÿí ýÿëäèéè ãÿäÿð
òÿìèç ýåéèíìÿéÿ ÷àëûøûð.
Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí éàøàéàí áèð èíñàíûí ýåéèíìÿéÿ
âåðäèéè ÿhÿìèééÿò áóíóíëà ìÿhäóäëàøìûð. Íöìóíÿâè áèð ÿõ-
ëàãà ñàhèá îëàí ìþìèí ö÷öí òÿìèç ýåéèíìÿêëÿ áÿðàáÿð
ìöìêöí ãÿäÿð åñòåòèê âÿ ìöíàñèá ýåéèíìÿê äÿ þíÿìëèäèð.
Ùÿì÷èíèí àéÿäÿêè "áÿçÿêëè ëèáàñ íàçèë åòäèê" ("ßðàô" ñóðÿ-
25

ñè, 26) èôàäÿñè èëÿ ýåéèíìÿéèí åñòåòèêàéà äà óéüóí îëìàñûíà
äèããÿò ÷ÿêèëèá. Ïåéüÿìáÿðèìèçèí (ñ.ÿ.â.) ýåéèì òÿðçèíèí âÿ áó
ìþâçóäàêû òþâñèéÿëÿðèíèí îëäóüó hÿäèñëÿðäÿ äÿ þðíÿêëÿð âàð.
Ìÿñÿëÿí, Ïåéüÿìáÿðèìèçèí (ñ.ÿ.â.) íÿâÿñè Ùç.Ùÿñÿí (ð.à.)
îíóí ýåéèì hàããûíäàêû ôèêðèíè áåëÿ èôàäÿ åòìèøäèð: "Ïåéüÿì-
áÿðèìèç (ñ.ÿ.â.) áèçÿ ÿëäÿ åòäèéèìèç ÿí õîø ÿòèðëÿðè ñöðòìÿéè
ÿìð åäÿðäè".
Ïåéüÿìáÿðèìèçèí (ñ.ÿ.â.) ýåéèì òÿðçè èëÿ áàüëû
ñÿùàáÿëÿðäÿí áèðè áåëÿ áóéóðóð: "Ìÿí Ðÿñóëóëëàhûí (ñ.ÿ.â.)
öçÿðèíäÿ ìöìêöí îëàí ÿí ýþçÿë ëèáàñû ýþðäöì".
Ïåéüÿìáÿðèìèç (ñ.ÿ.â.) ñÿhàáÿëÿðèíäÿí ùàíñûñà õàðèúè
ýþðöíöøöíÿ ÿhÿìèééÿò âåðìÿéÿíäÿ âÿ éà îíóí õàðèúè ýþðö-
íöøö ãàéäàñûíäà îëìàéàíäà îíà äÿðhàë õÿáÿðäàðëûã åäèðäè. Áó
ìþâçóéà àèä áèð hÿäèñ áåëÿäèð:
"ßéíèìäÿ ñàäÿ áèð ëèáàñ îëäóüó hàëäà Ðÿñóëóëëàhûí
(ñ.ÿ.â.) éàíûíà ýÿëìèøäèì. Ìÿíÿ:
"Ñÿíèí ìàëûí éîõäóðìó?" - äåéÿ ñîðóøäó.
"Áÿëè, âàð" - äåéÿ úàâàá âåðäèì.
"Ùàíñû íþâ ìàëäûð?" - äåéÿ ñîðóøäó.
"Ùÿð íþâ ìàëäàí Àëëàh ìÿíÿ âåðìèøäèð" - äåäèì.
"Åëÿ èñÿ Àëëàh Òÿàëà ñÿíÿ áèð ìàë âåðäèéè âàõò Àëëàhûí
âåðäèéè áó íåìÿòèí ÿñÿðè âÿ ôÿçèëÿòè ñÿíèí öçÿðèíäÿ ýþðöíìÿ-
ëèäèð" - äåéÿ áóéóðäó".
Àëëàh Ãóðàí àéÿëÿðèíäÿ ýåéèìëÿðäÿí âÿ áÿçÿê ÿøéàëà-
ðûíäàí öñòöí áèð úÿííÿò íåìÿòè êèìè áÿhñ åäèð. Áó àéÿëÿðäÿí
áÿçèëÿðè áåëÿäèð:
"Ùÿãèãÿòÿí, Àëëàh èìàí ýÿòèðèá éàõøû èøëÿð ýþðÿíëÿ-
ðè àëòûíäàí ÷àéëàð àõàí úÿííÿòëÿðÿ äàõèë åäÿúÿêäèð.
Îíëàð îðàäà àëòóí âÿ èíúèëÿðëÿ áÿçÿíÿúÿêëÿð (ãûçûë-
26

äàí âÿ ìèðâàðèäÿí áèëÿðçèêëÿð òàõàúàãëàð), îðàäà ëè-
áàñëàðû äà èïÿêäÿí îëàúàãäûð!" ("Ùÿúú" ñóðÿñè, 23).
"Íàçèê âÿ ãàëûí èïÿêäÿí ëèáàñëàð ýåéèá ãàðøû-ãàðøû-
éà ÿéëÿøÿúÿêëÿð" ("Äóõàí" ñóðÿñè, 53).
"Îíëàðûí ÿéèíëÿðèíäÿ òàôòàäàí âÿ àòëàçäàí (íàçèê âÿ
ãàëûí èïÿêäÿí) éàøûë ëèáàñëàð îëàúàã, îíëàðà ýöìöø-
äÿí áèëÿðçèêëÿð òàõûëàúàãäûð..." ("Èíñàí" ñóðÿñè, 21).
Ðÿááèìèç áó àéÿëÿðäÿ èïÿê âÿ àòëàñ ëèáàñëàðäàí, ýö-
ìöø, ãûçûë âÿ èíúèäÿí hàçûðëàíìûø áÿçÿêëÿðäÿí áÿhñ åòìèøäèð.
Áó áÿçÿêëÿð äöíéà hÿéàòûíäà úÿííÿòäÿêèëÿðèí áèð áÿíçÿðèäèð.
Èìàí ýÿòèðÿí áèð èíñàí ö÷öí áó áÿçÿêëÿðè ýþðìÿê - áóíëàðà
ñàhèá îëñóí âÿ éà îëìàñûí - îíóí úÿííÿòè äöøöíìÿñè âÿ úÿí-
íÿò hÿñðÿòèíèí àðòìàñû ö÷öí áèð âàñèòÿäèð. Ìþìèí áóíëàðûí
éàðàäûëìàñûíäàêû hèêìÿòè ýþðöð âÿ áèëèð êè, äöíéà hÿéàòûíäà
ãàðøûñûíà ÷ûõàí áöòöí íåìÿòëÿð ìöâÿããÿòèäèð. ßñë âÿ ÿáÿäè
îëàí íåìÿòëÿð èñÿ àõèðÿò éóðäóíäàäûð:
"Èìàí ýÿòèðèá éàõøû ÿìÿëëÿð åäÿíëÿðÿ ýÿëäèêäÿ èñÿ
Áèç éàõøû èøëÿð ýþðÿíëÿðèí ìöêàôàòûíû çàé åòìÿðèê!
Îíëàðû àëòûíäàí ÷àéëàð àõàí ßäí úÿííÿòëÿðè ýþçëÿ-
éèð. Îíëàð îðàäà òàõòëàðà ñþéêÿíÿðÿê ãûçûë
áèëÿðçèêëÿðëÿ áÿçÿíÿúÿê, íàçèê âÿ ãàëûí èïÿêäÿí éà-
øûë ïàëòàðëàð ýåéÿúÿêëÿð. Î, íÿ ýþçÿë ìöêàôàò, î íåúÿ
äÿ ýþçÿë ìÿêàíäûð!" ("Êÿhô" ñóðÿñè, 30-31).
Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí éàøàéàí áèð èíñàí ö÷öí ýåéèì
ìÿñÿëÿñèíäÿ ìöhöì ìÿãàìëàðäàí áèðè äÿ èíñàíëàðëà öíñèé-
éÿòäÿ çàhèðè ýþðöíöøöí îëäóãúà ÿhÿìèééÿòëè îëìàñûäûð. Áóíà
ýþðÿ äÿ ìþìèí èíñàí áàøãàëàðûíû Ãóðàí ÿõëàãûíà äÿâÿò åäÿð-
êÿí þç ýåéèìèíÿ äàhà àðòûã ÿhÿìèééÿò âåðèð. Ìöìêöí ãÿäÿð
ýþçÿë, òÿìèç, ðàhàò ïàëòàðëàð ýåéèíìÿéÿ ÷àëûøûð. Áó hàë îíóí
27

Àëëàhûí ÿìðëÿðèíÿ îëàí äèããÿòèíè, äèýÿð èíñàíëàðà îëàí hþðìÿò
hèññèíè ýþñòÿðèð.
Ãàðøûñûíäàêû èíñàíûí ïñèõîëîæè äóðóìóíó íÿçÿðÿ àëìàã,
îíóí íÿéè íåúÿ ãÿáóë åäÿúÿéè áàðÿäÿ äöøöíìÿê âÿ î èíñàíà
ñîíñóç ãóðòóëóøó ìöæäÿëÿéÿðêÿí îíà ÿí ýöúëö øÿêèëäÿ òÿñèð
ýþñòÿðìÿéÿ íàèë îëìàã ö÷öí hÿð ñàhÿäÿ îëäóüó êèìè ýåéèì,
ñÿëèãÿ-ñÿhìàí ìÿñÿëÿñèíäÿ äÿ èíúÿ äöøöíúÿëè âÿ hÿññàñ îë-
ìàã éàëíûç âÿ éàëíûç Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí øÿêèëäÿ éàøàéàí
ìþìèí èíñàíëàðà õàñ îëàí áèð õöñóñèééÿòäèð.
Íÿòèúÿ îëàðàã äåéÿ áèëÿðèê êè, èìàí ýÿòèðÿí èíñàí Ïåé-
üÿìáÿðèìèçäÿí (ñ.ÿ.â.) íöìóíÿ ýþòöðöð âÿ èñòÿð åâèíäÿ,
èñòÿðñÿ äÿ úÿìèééÿò è÷èíäÿ äàèìà òÿìèç, ñÿëèãÿëè, ýþçîõøàéàí
ïàëòàðëàð ýåéèíèð, áóíó äà áþéöê çþâã àëàðàã âÿ Àëëàhûí ðàçû-
ëûüûíû ãàçàíìàã ö÷öí åäèð.
Ñÿhÿð éåìÿéè éåéÿðêÿí
Àëëàhûí äöøöíìÿê âÿ äÿðê åòìÿê ãàáèëèééÿòè âåðäèéè
áèð ìþìèí ñÿhÿð éåìÿéèíè éåìÿê ö÷öí ìÿòáÿõÿ ýèðÿíäÿ îíà
âåðèëÿí íåìÿòëÿðèí âÿ ãèäàëàðûí hàìûñûíûí éàðàäûëìàñûíäà áèð
÷îõ èìàí hÿãèãÿòëÿðèíèí ýèçëÿíäèéèíè áèëèð.
Ìÿñÿëÿí, ÿðçàã ìÿhñóëëàðûíû áèøèðìÿê ö÷öí èñòèôàäÿ åò-
äèéè îä ÿñëèíäÿ þçö äÿ äàõèë îëìàãëà áèð ÷îõ øåéÿ çÿðÿð
âåðÿí, hÿòòà éàíûá éîõ îëìàñûíà ñÿáÿá îëàúàã áèð õöñóñèééÿ-
òÿ ìàëèêäèð. Àíúàã îä ÿðçàã ìÿhñóëëàðûíû éåéèëÿ áèëÿúÿê áèð
hàëà ýÿòèðìÿê (èñèòìÿê, ÷îõ ÷åøèäëè ñÿíàéå ìÿhñóëëàðûíû èñòåh-
ñàë åòìÿê...) ö÷öí çÿðóðèäèð âÿ áó ìÿíàäà áþéöê áèð
íåìÿòäèð. Áàøãà ñþçëÿ äåñÿê, éåð öçöíäÿêè hÿð øåé êèìè îä
äà èíñàíûí õèäìÿòèíÿ âåðèëìèøäèð. Àëëàh áèð àéÿäÿ áåëÿ áèëäè-
ðèð: "Ýþéëÿðäÿ âÿ éåðäÿ íÿ âàðñà, hàìûñûíû Þç òÿðÿôèíäÿí
28

ñèçèí èõòèéàðûíûçà ãîéàí äà Îäóð..." ("Úàñèéÿ" ñóðÿñè, 13).
Áóíóíëà áåëÿ îä èìàí ýÿòèðÿí áèð èíñàí ö÷öí äöíéà
hÿéàòûíäà hÿì äÿ úÿhÿííÿì ÿçàáëàðûíûí áèð õàòûðëàòìàñûäûð.
Àëëàh úÿhÿííÿìäÿ éàøàíàúàã îëàéëàðû Ãóðàíäà òÿñâèð åäÿð-
êÿí øèääÿòëè áèð îääàí áÿhñ åäèð. Ðÿááèìèç èíêàð÷ûëàð ö÷öí
éàðàòäûüû úÿhÿííÿì ÿçàáûíû áÿçè àéÿëÿðäÿ áåëÿ áèëäèðèð:
"Î ýöí îíëàðà úÿhÿííÿì îäóíäà ÿçàá âåðèëÿúÿê-
äèð" ("Çàðèéàò" ñóðÿñè, 13).
"Úÿhÿííÿì îäó îíëàðûí öçöíö éàíäûðàð. Îíëàð
îðàäà äèøëÿðè àüàðìûø âÿçèééÿòäÿ äóðàðëàð" ("Ìó-
ìèíóí" ñóðÿñè, 104).
"Ùÿð êÿñ Àëëàhà âÿ Îíóí Ïåéüÿìáÿðèíÿ èìàí ýÿ-
òèðìÿñÿ, áèëñèí êè, Áèç êàôèðëÿð ö÷öí úÿhÿííÿì îäó
hàçûðëàìûøûã!" ("Ôÿòh" ñóðÿñè, 13).
Ýöúëö èìàíà ñàhèá îëàí ìþìèí úÿhÿííÿìäÿêè áó øèä-
äÿòëè îä ÿçàáû áàðÿäÿ äöøöíÿíäÿ îíóí ãÿëáèíäÿêè Àëëàh
ãîðõóñó äàhà äà àðòûð. Î, Àëëàhà äóà åäèð âÿ úÿhÿííÿì îäóí-
äàí Îíà ñûüûíûð.
Ñÿìèìè âÿ òÿìÿííàñûç øÿêèëäÿ äöøöíÿí áèð èíñàí ö÷öí
ñÿhÿð éåìÿéè ñöôðÿñèíäÿêè ÿðçàãëàðäà äà áèð ÷îõ hèêìÿòëÿð
âàð. ×þðÿê, áàë, ñöä, ïîìèäîð, áèáÿð, çåéòóí, éóìóðòà, ÷àé,
ãÿhâÿ êèìè äàäëàðû, ãîõóëàðû, ãèäàëûëûã äÿéÿðëÿðè, ðÿíýëÿðè
ôÿðãëè ÿðçàãëàðûí hÿð áèðè áèð íåìÿòäèð. Áóíëàð áÿäÿíè îíóí
åhòèéàú äóéäóüó çöëàëëàð, àìèí òóðøóëàðû, êàðáîhèäðàòëàð, éàü-
ëàð, âèòàìèíëÿð, ìèíåðàëëàð âÿ ìàéåëÿðëÿ òÿìèí åäèðëÿð. Ñàüëàì
áèð hÿéàò éàøàéà áèëìÿê ö÷öí ëàçûìè ãàéäàäà âÿ ìöíòÿçÿì
ãèäàëàíìàã ëàçûìäûð. Àíúàã áó èø ÷ÿòèí, öçöúö âÿ àüûð äåéèë,
èíñàíûí õîøóíà ýÿëÿí áèð hàëäûð. Éåìÿêëÿð, è÷êèëÿð, ìåéâÿëÿð,
òÿðÿâÿçëÿð, òîðòëàð, ïèðîæíàëàð, øèðíèééàòëàð hÿì èíñàíûí hÿð úöð
29

ãèäà åhòèéàúûíû þäÿéèð, hÿì äÿ îíà áþéöê áèð çþâã âåðèð.
Áó ñàäàëàäûãëàðûìûç ÿñëèíäÿ áöòöí èíñàíëàðûí ÷îõ éàõ-
øû áèëäèéè, äöíéàéà ýÿëäèêëÿðè ýöíäÿí áó ýöíÿ ãÿäÿð 24 ñààò
ÿðçèíäÿ ãàðøûëàøäûãëàðû êè÷èê òÿôÿððöàòëàðäûð. Àíúàã èíñàíëàðûí
áèð ÷îõó Ðÿááèìèçèí ýöíäÿëèê hÿéàòäà áèçèì èõòèéàðûìûçà âåð-
äèéè áó ýþçÿëëèêëÿð hàããûíäà ëàçûìûíúà äöøöíìöðëÿð. Ùÿð
áèðèíè âÿðäèø ÿñàñûíäà ãèéìÿòëÿíäèðèð, îíëàðûí íÿ ãÿäÿð äÿéÿð-
ëè îëäóãëàðûíûí ôÿðãèíÿ âàðìûðëàð.
Ëàêèí hàìûñû áèð-áèðèíäÿí ëÿçèç îëàí ãèäàëàð âÿ è÷êèëÿð
èíñàí âöúóäóíà ìöõòÿëèô ôàéäàëàð âåðÿí õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèê-
äèð âÿ îíëàðûí hàìûñûíûí éàðàäûëûøûíäà áþéöê hèêìÿòëÿð âàð.
Ìÿñÿëÿí, áàë áèð íå÷ÿ ãðàìëûã áèð âöúóäà ñàhèá îëàí àðûëàð òÿ-
ðÿôèíäÿí ìþúöçÿâè áèð øÿêèëäÿ hàçûðëàíûð (ÿòðàôëû ìÿëóìàò
ö÷öí Ùàðóí Éÿhéàíûí "Áàë àðûñû ìþúöçÿñè" àäëû êèòàáûíà áà-
õà áèëÿðñèíèç). Áàë èñòÿð òÿðêèáèíäÿ îëàí âèòàìèí âÿ
ìèíåðàëëàðà, èñòÿðñÿ äÿ èñòåhñàë õöñóñèééÿòëÿðèíÿ ýþðÿ èíñàíëàð
ö÷öí áèð øÿôà ìÿíáÿéèäèð. Ðÿááèìèç áàëûí áó õöñóñèééÿòèíè âÿ
àðûéà áàë hàçûðëàìàüû èëhàì åòäèéèíè Ãóðàíäà áåëÿ áèëäèðèð:
"Ðÿááèí áàë àðûñûíà áåëÿ âÿhé åòäè: "Äàüëàðäà,
àüàúëàðäà âÿ èíñàíëàðûí ãóðäóüó ÷àðäàãëàðäà þçöíÿ
åâëÿð òèê; ñîíðà áöòöí ìåéâÿëÿðäÿí éå âÿ Ðÿááèíèí
ñÿíÿ ýþñòÿðäèéè éîëëà ðàhàò ýåò! Îíëàðûí ãàðûíëàðûí-
äàí èíñàíëàð ö÷öí øÿôà îëàí ìöõòÿëèô ðÿíýëè áàë
÷ûõàð. Øöáhÿñèç êè, áóíäà äà äöøöíöá äÿðê åäÿíëÿð
ö÷öí áèð èáðÿò âàðäûð!" ("Íÿhë" ñóðÿñè, 68-69).
Áàëûí íåúÿ éàðàíìàñû áàðÿäÿ äöøöíÿí ìþìèí îíäàêû
éàðàäûëûø ìþúöçÿñèíè àíëàéûð, áàëûí ÿñàñûíû òÿøêèë åäÿí ÷è÷ÿê-
ëÿðèí âÿ ìåéâÿ òóìóðúóãëàðûíûí, íåêòàðû áàëà ÷åâðèëÿí àðûëàðûí
âÿ áàë êèìè áÿíçÿðñèç áèð ãèäàíûí òÿñàäöôÿí âàð îëìàäûüûíû î
30

àí äÿðê åäèð. Áöòöí áóíëàð èñÿ îíóí Àëëàhà îëàí éàõûíëûüûíû
àðòûðûð.
Áóíäàí áàøãà, êè÷èê áèð àðûíûí Ðÿááèìèçÿ îëàí èòàÿòè
äÿ áèð èìàí hÿãèãÿòèäèð. Ìþìèí àüëû âÿ øöóðó îëìàäûüû hàëäà
ãöñóðñóç áèð íèçàìëà hå÷ äàéàíìàäàí èøëÿéÿí áàë àðûñûíûí
ýþðäöéö ãöñóðñóç èøëÿðè Àëëàhûí èçíè âÿ èñòÿéè èëÿ hÿéàòà êå-
÷èðäèéèíè äöøöíöá àíëàéàð.
Àëëàh èíñàíëàðà îíëàðûí ôàéäàëàíìàñû ö÷öí âåðäèéè ÿò,
ñöä, ïåíäèð, êÿðÿ éàüû, éóìóðòà êèìè håéâàí ìÿíøÿëè ãèäàëà-
ðûí áèð íåìÿò êèìè ÿhÿìèééÿòèíè "Ìóìèíóí" ñóðÿñèíäÿ áåëÿ
áèëäèðèð:
"Ùÿãèãÿòÿí, håéâàíëàðäà äà ñèçèí ö÷öí áèð èáðÿò
âàðäûð. Áèç îíëàðûí ãàðûíëàðûíäà îëàíäàí ñèçÿ è÷èðäè-
ðèê. Îíëàðäà ñèçèí ö÷öí äàhà áèð ÷îõ ìÿíôÿÿòëÿð äÿ
âàðäûð Ùÿì äÿ îíëàðäàí éåéèðñèíèç!" ("Ìóìèíóí"
ñóðÿñè, 21).
Áó àéÿäÿ èíñàíëàðûí håéâàíëàðäàí ÿëäÿ åòäèéè ôàéäàëàð
áàðÿäÿ äàíûøûëàðêÿí "ãàðûíëàðûíäà îëàíäàí" áÿhñ åäèëèð. Ìÿñÿ-
ëÿí, áèð èíÿéèí ãàðíûíäà îíóí éåäèéè ãèäàëàð, è÷äèéè ñó,
äàìàðëàðûíäà àõàí ãàí, äàõèëè îðãàíëàðû âÿ hÿçì îëóíàí ãèäà-
ëàðäàí àðòûã ãàëàíëàð îëóð. Áó ãÿäÿð ãàðûøûã ìàääÿíèí è÷èíäÿí
àüàïïàã áèð ðÿíýäÿ, òÿðòÿìèç âÿ ýþçÿë ãîõóëó, èíñàíà ôàéäà-
ëû îëàí áèð ìàéåíèí, éÿíè ñöäöí ÷ûõìàñû èñÿ ÿñëèíäÿ áþéöê áèð
ìþúöçÿäèð. Öñòÿëèê è÷èíäÿ òóëëàíòû ñàéûëàí ìàääÿëÿðèí äÿ îë-
äóüó áèð éåðäÿ îëìàñûíà áàõìàéàðàã ñöä ÿí ñàüëàì øÿðòëÿð
àëòûíäà hàçûðëàíûð.
Àëëàhûí öñòöí åëìèíèí äèýÿð áèð ýþñòÿðèúèñè èñÿ àü ðÿíý-
äÿ îëàí ñöäöí hàçûðëàíäûüû õàììàëûí éàëíûç éàøûë îò
îëìàñûäûð. Àíúàã ñöä âåðÿí håéâàíëàð âöúóäëàðûíäà Àëëàhûí
31

éàðàòäûüû ìöêÿììÿë ñèñòåìëÿðëÿ ãàòû âÿ éàøûë áèð ìàääÿäÿí
äóðó âÿ àü áèð ìàääÿ ÿìÿëÿ ýÿòèðèðëÿð. Ðÿááèìèç ñöäöí éà-
ðàíìàñûíû Ãóðàíäà áåëÿ áèëäèðèð:
"Øöáhÿñèç êè, äàâàðäà (ñàüìàë håéâàíëàðäà) äà ñè-
çèí ö÷öí áèð èáðÿò âàðäûð. Áèç îíëàðûí ãàðûíëàðûíäàêû
ãàíëà èôðàçàò àðàñûíäà îëàí òÿìèç ñöäö ñèçÿ è÷èðäèðèê.
Î, è÷ÿíëÿðèí áîüàçûíäàí ðàhàò êå÷ÿð" ("Íÿhë" ñóðÿ-
ñè, 66).
Áèëäèéèìèç êèìè, ñöä èíñàíûí åhòèéàú äóéäóüó áèð ÷îõ
ìàääÿëÿðäÿí èáàðÿò îëàí çÿíýèí áèð ãèäàäûð âÿ î, hÿì óøàã-
ëàðûí, hÿì äÿ éåòêèí èíñàíëàðûí ãèäàëàíìàñûíäà hÿéàòè
ÿhÿìèééÿòëè ðîë îéíàéûð.
Ùåéâàíëàðäàí ÿëäÿ åòäèéèìèç äèýÿð áèð ãèäà þçö êè÷èê,
àíúàã ãèäàëàíäûðìà äÿéÿðè éöêñÿê îëàí éóìóðòàäûð. Çöëàë, âè-
òàìèí âÿ ìèíåðàë áàçàñû îëàí éóìóðòàíûí ÿìÿëÿ ýÿëìÿñè
áàøãà áèð ìþúöçÿäèð. Ùå÷ áèð øöóðà ñàhèá îëìàéàí òîéóã þçö-
íöí áóíà åhòèéàúû îëìàìàñûíà áàõìàéàðàã hÿð ýöí éóìóðòà
hàñèë åäèð âÿ hàñèë åòäèéè éóìóðòàíû ìöêÿììÿë áèð þðòöêëÿ -
ãàáûãëà ãîðóéóð. Éóìóðòà ãàáûüûíûí åëÿ þç è÷èíäÿêè ìàéåíèí
ÿòðàôûíäà íåúÿ ìöêÿììÿë áèð øÿêèëäÿ ÿìÿëÿ ýÿëäèéè âÿ éà áèð
ãàïàüû îëìàäûüû hàëäà ìàéåíèí ãàáûüûí è÷èíÿ íåúÿ éåðëÿøäè-
ðèëäèéèíè äöøöíìÿê èìàí ñàhèáè îëàí áèð èíñàíûí Àëëàhûí
éàðàòìà ñÿíÿòèíÿ äóéäóüó håéðàíëûüûíû àðòûðûð.
Éåíÿ ñÿhÿð éåìÿéèíèí âàçêå÷èëìÿç è÷êèëÿðèíäÿí îëàí
÷àé áèð áèòêèäÿí ÿëäÿ åäèëèð. Áó áèòêèíèí éàðïàãëàðû ìöÿééÿí
ïðîñåñëÿðäÿí êå÷èðèëäèêäÿí ñîíðà ýþçÿë ãîõóëó âÿ èíñàíûí éó-
õóñóíó ãà÷ûðàí õöñóñèééÿòÿ ñàhèá áèð è÷êè hàëûíà ýÿòèðèëèð. ×àé
äà äàõèë îëìàãëà åéíè òîðïàãäàí ÷ûõàí ìèíëÿðëÿ áèòêè íþâö
îíëàðû éàðàäàí Àëëàhûí ñîíñóç ýöú, åëì âÿ ìÿðhÿìÿòèíè íö-
32

ìàéèø åòäèðèð. Ðÿááèìèçèí "ßíàì" ñóðÿñèíèí 141-úè àéÿñèíäÿ
áèëäèðäèéè êèìè, "Éåð öçÿðèíÿ ñÿðèëìèø âÿ ñÿðèëìÿìèø áàü-
áàüàòëû, äàäëàðû ìöõòÿëèô õóðìàíû âÿ òàõûëû, áèð-áèðèíÿ
áÿíçÿéÿí, hÿì äÿ áÿíçÿìÿéÿí çåéòóíó âÿ íàðû éàðàäàí
Îäóð..."
Îíó äà ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, Àëëàh éàðàòäûüû ñîíñóç
íåìÿòëÿðäÿí èíñàíëàðà èñòÿäèéè ãÿäÿð ðóçè âåðèð. Àëëàh èíñàí-
ëàðû äöíéà hÿéàòûíäà âàðëûëûãëà âÿ êàñûáëûãëà ñûíàéûð, áó
ñûíàãëàð ãàðøûñûíäà ýþçÿë ÿõëàã ýþñòÿðÿíëÿðäÿí ðàçû îëóð, îí-
ëàðû ñîíñóç úÿííÿò íåìÿòëÿðè èëÿ ìöêàôàòëàíäûðàúàüûíû
Ãóðàíäà áèëäèðèð. Ìÿñÿëÿí, áÿçè èíñàíëàðûí ñÿhÿð éåìÿéè ñöô-
ðÿñè úöðáÿúöð éåìÿêëÿðëÿ äîëó îëäóüó hàëäà áÿçèñèíÿ éàëíûç
áèð íå÷ÿ íþâëÿ ðóçè âåðèëèð. Àíúàã ìþìèí èìêàíëàðû íÿ îëóð-
ñà îëñóí hÿð çàìàí Àëëàhûí ðàçû îëàúàüû øÿêèëäÿ hÿðÿêÿò åäèð
âÿ Îíà áöòöí ñÿìèìèééÿòè èëÿ øöêöð åäèð. Âàðëûäûðñà, áóíà ýþ-
ðÿ ëîâüàëàíìûð, òÿêÿááöð ýþñòÿðìèð, hÿääèíè àøìûð. ßýÿð
êàñûáäûðñà, áóíà ýþðÿ hÿòòà àçàúûã äà îëñà êÿäÿðëÿíìèð âÿ áó-
íóí ñûõûíòûñûíû éàøàìûð.
Ìþìèí Àëëàhûí îíó ñûíàäûüûíû âÿ äöíéà hÿéàòûíäàêû
hÿð øåéèí ìöâÿããÿòè îëäóüóíó àíëàéûð. Ùÿì÷èíèí Àëëàh Ãó-
ðàíäà èíñàíëàðû õåéèðëÿ âÿ øÿðëÿ ñûíàéàúàüûíû "...Áèç ñèçè øÿð
âÿ õåéèðëÿ èìòàhàíà ÷ÿêÿðèê. Âÿ ñèç àíúàã áèçèì höçóðó-
ìóçà ãàéòàðûëàúàãñûíûç!" ("ßíáèéà" ñóðÿñè, 35) àéÿñè èëÿ
áèëäèðèð. Áó ñÿáÿáëÿ Ãóðàí ÿõëàãûíà óéüóí éàøàéàí áèð èíñàí
îíà âåðèëÿí íåìÿòëÿðèí äåéèë, íåìÿòëÿðèí ìöãàáèëèíäÿ íöìà-
éèø åòäèðäèéè äàâðàíûøûíûí Àëëàh äÿðýàhûíäà áèð ÿâÿçèíèí
îëäóüóíó áèëèð. Ìþìèí èíñàí èìêàíëàðû ìÿhäóä îëñà äà
Àëëàhà ãÿëáÿí øöêöð åäèð. Àëëàh Ãóðàíäà ñÿìèìèééÿòëÿ øöêöð
åäÿíëÿðÿ íåìÿòëÿðèíè àðòûðàúàüûíû áèëäèðìèø, íàíêîðëóã åäÿíëÿ-
33

ðÿ èñÿ ÿçàáûíûí øèääÿòëè îëäóüóíó õàòûðëàòìûøäûð:
"Éàäûíûçà ñàëûí êè, î çàìàí Ðÿááèíèç áóíó áèëäèð-
ìèøäè: "ßýÿð øöêöð åòñÿíèç, ñèçÿ àðòûðàúàüàì. Éîõ,
ÿýÿð íàíêîðëóã åòñÿíèç, Ìÿíèì ÿçàáûì, hÿãèãÿòÿí,
øèääÿòëèäèð!"" ("Èáðàhèì" ñóðÿñè, 7).
ßòðàôäàêû ãöñóðñóç éàðàäûëûø äÿëèëëÿðè áàðÿäÿ äöøöíÿí
èíñàí áóíëàðû àñàíëûãëà éåéÿ áèëìÿñè ö÷öí éàðàäûëìûø îëàí àü-
çûíûí ãóðóëóøóíäàêû âÿ ôóíêñèéàëàðûíäàêû hèêìÿòëÿðè äÿ ýþðöð.
Áåëÿ êè, èíñàíûí éåìÿê éåéÿ áèëìÿñè ö÷öí îíóí äîäàãëàðû,
äèøëÿðè, äèëè, ÷ÿíÿ ñöìöéö, òöïöðúÿê âÿçèëÿðè, ìèëéàðäëàðëà hö-
úåéðÿñè áèð hàðìîíèéà øÿêëèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Áóðàäà
ñþháÿò åëÿ áèð ìöêÿììÿë òÿøêèëàòäàí ýåäèð êè, áèð ÷îõ ïðîñåñ-
ëÿð áèð àíäà hå÷ áèð ãöñóð îëìàäàí hÿéàòà êå÷èðèëèð. Äèøëÿð
ãèäàíû ãîïàðûá ïàð÷àëàéàðêÿí äèë äàéàíìàäàí îíó òÿêðàð-òÿê-
ðàð ÷åéíÿíìÿñè ö÷öí äèøëÿðèí àðàñûíà äàøûéûð. ×ÿíÿ ñöìöéö
ñàhèá îëäóüó ýöúëö ÿçÿëÿëÿðèí êþìÿéè èëÿ äèøëÿðèí ãèäàíû ÷åé-
íÿìÿñèíÿ êþìÿê åäèð âÿ äèëëÿ àhÿíýäàð áèð øÿêèëäÿ hÿðÿêÿò
åäèð. Äîäàãëàð èñÿ éåìÿéèí ÷þëÿ ÷ûõìàìàñû ö÷öí ãàïû ðîëóíó
îéíàéûð.
Áóíäàí áàøãà, áó îðãàíëàðûí hÿð áèðèíè ÿìÿëÿ ýÿòèðÿí
ïàð÷àëàðûí þç è÷ÿðèñèíäÿ äÿ ãöñóðñóç áèð èøáèðëèéè âàð. Ìÿñÿ-
ëÿí, äèøëÿðèí hÿð áèðè éåðëÿøäèéè éåðÿ âÿ ãóðóëóøóíà ýþðÿ
ãîïàðìà, ÷åéíÿìÿ êèìè âÿçèôÿëÿðè éåðèíÿ éåòèðìÿëèäèð. Áöòöí
äèøëÿð éåðëÿðèíÿ âÿ âÿçèôÿëÿðèíÿ óéüóí âÿ íèçàìëû áèð øÿêèëäÿ
ñûðàëàíìûø, hàìûñû ãàðøûñûíäàêû äèøëÿ îðòàã áèð øÿêèëäÿ ôÿàëèé-
éÿò ýþñòÿðÿ áèëÿúÿêëÿðè ãÿäÿð óçàíìûø âÿ ñàáèò áèð áîéäà
ãàëìûøäûð.
ßëáÿòòÿ, áó îðãàíëàð àüûëà âÿ øöóðà ìàëèê äåéèëëÿð, îí-
ëàðûí þç àðàëàðûíäà îðòàã ãÿðàðà ýÿëèá èøáèðëèéè ãóðìàñûíäàí
34

ñþháÿò áåëÿ ýåäÿ áèëìÿç. Éóõàðûäà ãûñàúà áÿhñ åäèëÿí õöñó-
ñè âÿ öñòöí íèçàìëàíìà òÿñàäöôëÿð íÿòèúÿñèíäÿ äÿ ÿìÿëÿ ýÿëÿ
áèëìÿç. ×öíêè hÿð ïàð÷àíûí ìöÿééÿí áèð ìÿãñÿäÿ ýþðÿ òàì
îëìàñû ëàçûìûíúà ïëàíëàøäûðûëìûøäûð. Øöáhÿñèç êè, áó ìþhòÿ-
øÿì ïëàí "Ùÿð øåéè éàðàòìûø âÿ îíó òÿòáèã åòìèø"
("Ôóðãàí" ñóðÿñè, 2) îëàí Ðÿááèìèçÿ àèääèð. Àëëàh áóíëàðûí
hàìûñûíû èíñàíûí ðàhàò âÿ çþâã àëàúàã øÿêèëäÿ éåìÿê éåìÿ-
ñèíè òÿìèí åòìÿê ö÷öí éàðàòìûøäûð.
Ìþìèíèí hàããûíäà äöøöíäöéö äèýÿð áèð ìÿñÿëÿ äÿ
ìÿòáÿõäÿêè éåìÿêëÿðèí ãîõóëàðûíûí âÿ äàäëàðûíûí hå÷ áèð ÷ÿ-
òèíëèê ÷ÿêìÿäÿí hèññ åòìÿñèäèð. Áó, èíñàíûí ìàëèê îëäóüó
ìöêÿììÿë ñèñòåìëÿð ñàéÿñèíäÿ ìöìêöí îëóð. Äàä âÿ ãîõó-
áèëìÿ äóéüóëàðû áèð þìöð áîéó äàéàíûá äèíúÿëìÿäÿí âÿ hå÷
áèð õÿòà åòìÿäÿí îíóí àäûíäàí ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Öñòÿëèê
áóíëàð ö÷öí hÿð hàíñû áèð ÿâÿç þäÿìÿìèø, áåëÿ áèð áàúàðûüû
ÿëäÿ åòìÿê ö÷öí hå÷ áèð òÿhñèë àëìàìûø, õöñóñè áèð úÿhä ýþñ-
òÿðìÿìèøäèð.
Èíñàí ÿýÿð äàäáèëìÿ ñèñòåìè èëÿ òÿúhèç åäèëìèø îëìà-
ñàéäû, áó hàëäà ÷åøèä-÷åøèä éåìÿêëÿðèí, øèðíèééàòëàðûí, ÿòëÿðèí,
áàëûãëàðûí, òÿðÿâÿçëÿðèí, øîðáàëàðûí, ñàëàòëàðûí, ïèðîæíàëàðûí, ÷þ-
ðÿêëÿðèí, ìåéâÿëÿðèí, è÷êèëÿðèí, ìöðÿááÿëÿðèí, äîíäóðìàëàðûí
øöáhÿñèç êè, hå÷ áèð ìÿíàñû îëìàçäû. Áóíäàí áàøãà, áóíëàð
ëÿççÿòëè îëìàéà, äàäñûç, éàâàí, íàõîø, ìÿäÿ áóëàíäûðûúû âÿ éà
íàðàhàòåäèúè îëà áèëÿðäè. Øöáhÿ éîõäóð êè, äàäëàð âÿ äàäáèëìÿ
ñèñòåìè èíñàí ö÷öí õöñóñè îëàðàã éàðàäûëìûøäûð. Àëëàh ýþçÿë âÿ
òÿìèç ãèäàëàðû èíñàíëàð ö÷öí éàðàòäûüûíû Ãóðàíäà áåëÿ áèëäèðèð:
"Ñèçèí ö÷öí éåðè ìÿñêÿí, ýþéö òàâàí åäÿí, ñèçÿ ñó-
ðÿò âåðÿí, ñóðÿòëÿðèíèçè ýþçÿëëÿøäèðÿí, ñèçÿ òÿìèç
íåìÿòëÿðäÿí ðóçè âåðÿí Àëëàhäûð! Áó ñèçèí Ðÿááèíèç
35

îëàí Àëëàhäûð. Àëÿìëÿðèí Ðÿááè îëàí Àëëàh íÿ ãÿäÿð
óúàäûð!" ("Ìþìèí" ñóðÿñè, 64).
Øöáhÿñèç êè, äöøöíÿí âÿ àüûëëû èíñàíëàð ö÷öí hÿð äàä
Àëëàhû ëàçûìûíúà ãèéìÿòëÿíäèðìÿéÿ, Îíó ìèííÿòëÿ õàòûðëàìà-
üà, Îíó óúàëòìàüà âÿ Îíà øöêöð åòìÿéÿ áèð âàñèòÿäèð. Ëÿçèç
éåìÿê âÿ è÷êèëÿðèí hàìûñûíûí Àëëàhäàí áèð íåìÿò îëäóüóíó
áèëÿí ìþìèí äÿ hÿð äÿôÿ ñöôðÿéÿ ÿéëÿøÿíäÿ áóíëàðûí hàããûí-
äà äöøöíöð âÿ Ðÿááèìèçÿ øöêöð åäèð. Àëëàh Ãóðàíäà áåëÿ
áèëäèðèð:
"Þëö òîðïàã îíëàð ö÷öí áèð äÿëèëäèð. Áèç îíó äèðèë-
äèð, îðàäàí äÿíÿëÿð ÷ûõàðäûðûã, îíëàð äà îíäàí
éåéèðëÿð. Áèç îðàäà õóðìà âÿ öçöì áàüëàðû ÿìÿëÿ
ýÿòèðèð, áóëàãëàð ãàéíàäûðûã êè, îíëàðûí ìåéâÿëÿðèí-
äÿí âÿ þç ÿëëÿðè èëÿ áåúÿðäèêëÿðèíäÿí éåñèíëÿð. Ùÿëÿ
äÿ øöêöð åòìÿçëÿð?" ("Éàñèí" ñóðÿñè, 33-35).
"Ìÿýÿð Áèçèì Þç ÿëëÿðèìèçëÿ îíëàð ö÷öí äàâàðëàð
éàðàòäûüûìûçû âÿ þçëÿðèíèí äÿ îíëàðà ñàhèá îëäóãëà-
ðûíû ýþðìöðëÿðìè?! Áóíëàðû îíëàðûí èõèòèéàðûíà
âåðäèê. Îíëàðäàí ìèíäèêëÿðè äÿ âàð, ÿòèíè éåäèêëÿðè
äÿ. Îíëàðûí ìÿíôÿÿòëÿðè âÿ è÷ÿúÿêëÿðè äÿ âàð. Ùÿëÿ
äÿ øöêöð åòìÿçëÿðìè?" ("Éàñèí" ñóðÿñè, 71-73).
Áÿçè èíñàíëàð èñÿ îíëàðûí åhòèéàúëàðûíû hÿéàòëàðû áîéóí-
úà ìöêÿììÿë áèð øÿêèëäÿ þäÿéÿí, ôÿðãëè ãîõóëàðà âÿ äàäëàðà
ñàhèá îëàí ëÿççÿòëè ãèäàëàðäàí èñòèôàäÿ åòìÿëÿðèíÿ áàõìàéàðàã
ñîí äÿðÿúÿ ìöhöì îëàí áÿçè hÿãèãÿòëÿð áàðÿäÿ hå÷ äöøöí-
ìöðëÿð. Áó áÿíçÿðñèç íåìÿòëÿðè Àëëàhûí îíëàð ö÷öí õöñóñè
îëàðàã éàðàòäûüûíû âÿ îíëàðà áÿõø åòäèéèíè, áóíëàðà ýþðÿ
Àëëàhà øöêöð åòìÿéèí âàúèá îëäóüóíó äÿðê åòìèðëÿð. Ùàëáóêè
áó, ÷îõ éàíëûø áèð äàâðàíûøäûð. Èíñàíëàð óíóòìàìàëûäûð êè, îí-
36

ëàð àõèðÿòäÿ Àëëàhà øöêöð åäèá-åòìÿäèêëÿðè áàðÿäÿ ñîðüó-ñóàë
îëóíàúàãëàð.
Áóðàäà ìöhöì áèð ìÿãàìû äà ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð:
ìþìèí èíñàí þç áÿäÿíèíèí Àëëàhûí îíà âåðäèéè áèð ÿìàíÿò îë-
äóüóíó, áó áÿíçÿðñèç íåìÿòÿ ÿí éàõøû ãóëëóã åòìÿéÿ
úàâàáäåh îëäóüóíó âÿ áóíà ýþðÿ ñàüëàì ãèäàëàíìàíûí ëàçûì
ýÿëäèéèíè àíëàéûð. Ñàëåh ÿìÿëëÿð åòìÿñè ö÷öí ñàüëàì îëìàñû-
íûí, áóíóí ö÷öí äÿ ëàçûìè âÿ íèçàìëû øÿêèëäÿ ãèäàëàíìàüûí
ëàçûì îëäóüóíó áèëèð. Âöúóäóíäà 100 òðèëéîí höúåéðÿíèí èíêè-
øàô åòìÿñè, éåíèëÿøìÿñè âÿ íèçàìëà ÷àëûøìàñû ö÷öí áöòöí
ãèäàëàðäàí åhòèéàúûíû þäÿéÿúÿê ãÿäÿð èñòèôàäÿ åòìÿñèíèí çÿðó-
ðè îëäóüóíó áèëèð. Áóíà ýþðÿ äÿ èñòÿð ñÿhÿð éåìÿéèíäÿ, èñòÿðñÿ
äÿ ýöí ÿðçèíäÿ òÿìèç, ñàüëàì âÿ òÿáèè ãèäàëàðäàí èñòèôàäÿ
åäèð, íÿ ãÿäÿð úÿëáåäèúè âÿ éà ëÿççÿòëè ýþðöíñÿ äÿ çÿðÿðëè ãè-
äàëàðäàí ÷ÿêèíèð, áó ìÿñÿëÿäÿ òÿíáÿëëèê âÿ áèýàíÿëèê äÿ
åòìèð. Ìÿñÿëÿí, îðãàíëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíèí, âöúóäóíóí çÿhÿð-
ëè ìàääÿëÿðäÿí òÿìèçëÿíìÿñèíèí, áèòêèíëèéèíèí,
éîðüóíëóüóíóí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíûí ñóéà áàüëû îëäóüóíó áè-
ëèð âÿ ýöí ÿðçèíäÿ ãàéäàñûíúà ñó è÷ìÿéÿ äèããÿò éåòèðèð.
Ïåéüÿìáÿðèìèç (ñ.ÿ.â.) äÿ ñóéóí ÿhÿìèééÿòèíÿ áèð íå÷ÿ äÿ-
ôÿ äèããÿò éåòèðìèøäèð. Ìÿñÿëÿí, áèð ñÿôÿð çàìàíû áèð éåðäÿ
äàéàíìûø âÿ éàíûíäàêûëàðäàí ñó èñòÿìèøäè. ßëèíè âÿ öçöíö éó-
äóãäàí ñîíðà ñóäàí è÷ìèø âÿ éàíûíäàêû ñÿhàáÿëÿðèíÿ äÿ "Ñèç
äÿ öçöíöçÿ, áîéíóíóçà áèð àç ñó òþêöí" äåìèøäè. Ïåéüÿìáÿ-
ðèìèç (ñ.ÿ.â.) ñó è÷äèêäÿí ñîíðà áåëÿ äóà åòìèøäè: "Ðÿhìÿòè
èëÿ ñóéó äàäëû éàðàäàí, àúû âÿ äóçëó éàðàòìàéàí Àëëàhà hÿìä
îëñóí".
37

Éîëäà ýåäÿðêÿí
Ñÿhÿð éåìÿéèíè éåéÿí âÿ hàçûðëûãëàðûíû òàìàìëàéàí
èíñàíëàðû èø éåðëÿðèíäÿ, ìÿêòÿáëÿðèíäÿ âÿ éà ôÿðãëè øÿðàèòëÿðäÿ
ìöõòÿëèô èøëÿð ýþçëÿéèð. Èíñàíëàðûí áèð ÷îõóíóí àõøàì äöø-
ìÿçäÿí ÿââÿë ìöÿééÿí èøëÿðè îëóð. Àëëàh Ãóðàíäà áóíó
"...ýöíäöç ñÿíèí óçóí-óçàäû äàâàì åäÿí èøëÿðèí âàðäûð"
("Ìóçÿììèë" ñóðÿñè, 7) âÿ "...ýöíäöçö äÿ hÿéàò éàðàäàí
Îäóð" ("Ôóðãàí" ñóðÿñè, 47) øÿêëèíäÿ áèëäèðèð.
Ìþìèí ãàðøûñûíäàêû hÿð ýöíö Àëëàhûí ðàçûëûüûíû, ñåâýè-
ñèíè âÿ úÿííÿòèíè ãàçàíìàã âÿ õåéèðëè èøëÿð ýþðìÿê ö÷öí éåíè
áèð ôöðñÿò êèìè ýþðöð. Èøëÿðè íÿ ãÿäÿð ÷îõ îëñà äà Àëëàhûí ðà-
çûëûüûíû ãàçàíìàüû áèð àí áåëÿ óíóòìóð. Ìþìèí èíñàí
Ùç.Ñöëåéìàíûí "...Åé Ðÿááèì! Ìÿíÿ ìÿíèì þçöìÿ âÿ àòà-
àíàìà åhñàí áóéóðäóüóí íåìÿòÿ øöêöð åòìÿê, Ñÿíèí ðàçû
ãàëàúàüûí éàõøû èø ýþðìÿê ö÷öí èëhàì âåð! Âÿ ìÿíè Þç
ìÿðhÿìÿòèíäÿ ñàëåh áÿíäÿëÿðèíèí çöìðÿñèíÿ äàõèë åò!"
("Íÿìë" ñóðÿñè, 19) àéÿñèíäÿ áèëäèðèëÿí äóàñûíû þçöíÿ íöìó-
íÿ ýþòöðöð âÿ ýöí ÿðçèíäÿ ýþðÿ áèëÿúÿéè èøëÿðè Ðÿááèìèçèí
îíà èëhàì åòìÿñèíè äèëÿéèð.
Èøÿ, ìÿêòÿáÿ âÿ éà óíèâåðñèòåòÿ ýåòìÿê ö÷öí åâäÿí ÷û-
õàí hÿð êÿñ ÿñëèíäÿ áàðÿñèíäÿ äöøöíìÿê ëàçûì ýÿëÿí áèð ÷îõ
âàðëûã âÿ hàäèñÿëÿðëÿ öç-öçÿ ãàëûð. Èíñàíûí ýþðäöéö hÿð áèð èø
Àëëàhûí åëìè äàõèëèíäÿ âÿ Îíóí èçíè èëÿ áàø âåðèð. Áó hÿãèãÿ-
òè àüëûíäàí ÷ûõàðìàéàí ìþìèí áàøûíû éóõàðû ãàëäûðàíäà ýþé
öçöíöí ìöêÿììÿë áèð øÿêèëäÿ éàðàäûëäûüûíû ýþðöð. "Ýþéö
ãîðóíóá ñàõëàíûëàí áèð òàâàí åòäèê..." ("ßíáèéà" ñóðÿñè, 32)
àéÿñèíèí òÿúÿëëèñè èëÿ ãàðøûëàøäûüûíû àíëàéûð.
Ýþé öçöíöí "ãîðóíìóø òàâàí" îëìà õöñóñèééÿòè
38

Müsəlmanin 24 saati. azərbaycan

Müsəlmanin 24 saati. azərbaycan

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

Viewers also liked

Viewers also liked (14)

More from HarunyahyaAzerbaijan

More from HarunyahyaAzerbaijan (20)

Müsəlmanin 24 saati. azərbaycan