Dünya həyatinin həqiqətləri. azərbaycan

ÌÖßËËÈÔ Âß ÎÍÓÍ ßÑßÐËßÐÈ ÙÀÃÃÛÍÄÀ
Ùàðóí Éÿhéà èìçàñûíäàí èñòèôàäÿ åäÿí ìöÿëëèô Àäíàí Îêòàð
1956-úû èëäÿ Àíêàðàäà àíàäàí îëóá. Îðòà ìÿêòÿáè Àíêàðàäà
îõóéóá. Ñîíðà Èñòàíáóëäà Ìåìàð Ñèíàí Óíèâåðñèòåòèíèí ýþçÿë
ñÿíÿòëÿð ôàêöëòÿñèíäÿ âÿ Èñòàíáóë Óíèâåðñèòåòèíèí ôÿëñÿôÿ áþëö-
ìöíäÿ òÿhñèë àëûá. 1980-úè èëëÿðäÿí áó ýöíÿ ãÿäÿð äèíè (èìàíè),
åëìè âÿ ñèéàñè ìþâçóëàðäà õåéëè ÿñÿð éàçûá. Áóíóíëà éàíàøû, ìö-
ÿëëèôèí òÿêàìöë÷öëÿðèí (äàðâèíèñòëÿðèí) ñàõòàêàðëûüûíû, îíëàðûí
èääèàëàðûíûí hå÷ áèð åëìè hÿãèãÿòÿ ÿñàñëàíìàäûüûíû ýþñòÿðÿí, hà-
áåëÿ äàðâèíèçìèí ãàíëû èäåîëîýèéàëàðëà øöáhÿëè ÿëàãÿëÿðèíè öçÿ
÷ûõàðàí áèð ÷îõ ìöhöì ÿñÿðëÿðè âàð.
Ùàðóí Éÿùéàíûí ÿñÿðëÿðè òÿõìèíÿí 30000 øÿêèëäÿí èáàðÿò îëàí
úÿìè 45000 ñÿùèôÿëèê êöëëèééàòäûð âÿ áó êöëëèéàò 60 ìöõòÿëèô äèëÿ
òÿðõöìÿ åäèëìèøäèð.
Ìöÿëëèôèí áó èìçàñû èíêàð÷û äöøöíúÿéÿ ãàðøû ìöáàðèçÿ àïàðàí èêè
ïåéüÿìáÿðèí õàòèðÿñèíÿ hþðìÿò ÿëàìÿòè îëàðàã ñå÷èëèá: îíëàðû éàä åò-
ìÿê ìÿãñÿäèëÿ Ùàðóí âÿ Éÿhéà àäëàðûíäàí èñòèôàäÿ åäèëèá.
Ðÿñóëóëëàhûí ìþhöðöíöí ìöÿëëèô òÿðÿôèíäÿí êèòàáëàðûí öç ãàáûüûíà âó-
ðóëìàñûíûí ñèìâîëèê ìÿíàñû èñÿ îíëàðûí è÷èíäÿêèëÿðëÿ áàüëûäûð. Áó
ìþhöð Ãóðàíè-Êÿðèìèí Àëëàhûí ñîíóíúó Êèòàáû âÿ ñîíóíúó ñþçö, Ïåé-
üÿìáÿðèìèçèí èñÿ ïåéüÿìáÿðëÿðèí ñîíóíúóñó îëìàñûíûí ðÿìçèäèð.
Ìöÿëëèô áöòöí éàçûëàðûíäà Ãóðàíû âÿ Ðÿñóëóëëàhûí ñöííÿñèíè ðÿháÿð
òóòóð. Áóíóíëà äà èíêàð÷û äöøöíúÿ ñèñòåìëÿðèíèí áöòöí ÿñàñ èääèàëàðû-
íû áèð-áèð ïó÷à ÷ûõàðìàüû âÿ äèíÿ ãàðøû éþíÿëÿí åòèðàçëàðû òàìàìèëÿ
ñóñäóðàúàã ñîíóíúó ñþçö ñþéëÿìÿéè hÿäÿô ñå÷èð. ×îõ áþéöê hèêìÿò
âÿ êàìàë ñàhèáè îëàí Ðÿñóëóëëàhûí ìþhöðö áó ñîíóíúó ñþçö
ñþéëÿìÿê íèééÿòèíÿ áèð äóà êèìè èñòèôàäÿ åäèëèá.
Ìöÿëëèôèí ÿñÿðëÿðèíäÿêè ÿñàñ ìÿãñÿä Ãóðàíû áö-
òöí äöíéàäà òÿáëèü åòìÿê, áóíóíëà èíñàíëàðû Àëëàhûí
ìþâúóäëóüó, òÿêëèéè âÿ àõèðÿò êèìè ÿñàñ èìàí ìÿ-
ñÿëÿëÿðè áàðÿäÿ äÿðèíäÿí äöøöíìÿéÿ ñþâã åòìÿê,
èíêàð÷û ñèñòåìëÿðèí ÷öðöê ÿñàñëàðûíû âÿ áàòèë òÿòáè-
ãàòëàðûíû hÿð êÿñÿ ýþñòÿðìÿêäèð.
Ùàðóí Éÿhéàíûí ÿñÿðëÿðè Ùèíäèñòàíäàí ÀÁØ-
à, Áþéöê Áðèòàíèéàäàí Èíäîíåçèéàéà, Ïîëøàäàí
Áîñíèéà-Ùåðñîãîâèíàéà, Èñïàíèéàäàí Áðàçèëè-
éàéà, Ìàëàéçèéàäàí Èòàëèéàéà, Ôðàíñàäàí
Áîëãàðûñòàíà âÿ ÌÄÁ þëêÿëÿðèíÿ ãÿ-

äÿð äöíéàíûí ÿêñÿð þëêÿëÿðèíäÿ ìàðàãëà ãàðøûëàíûð âÿ îõóíóð. Èíýèëèñ, ôðàíñûç, àëìàí, èòàëéàí,
èñïàí, ïîðòóãàë, óðäó, ÿðÿá, àëáàí, ðóñ, áîøíàê, óéüóð, Èíäîíåçèéà, ìàëàé, áåíãàë, ñûðï, áîë-
ãàð, éàïîí, ×èí, Àçÿðáàéúàí, Êèøâàùèëè (Òàíçàíèéàäà èñòèôàäÿ åäèëèð), Ùàóñà (Àôðèêàäà
äàíûøûëûð), Äùèâåëùè (Ìàâðèòàíèéàäà äàíûøûëûð), Äàíèìàðêà, Èñâå÷ êèìè äèëëÿðÿ òÿðúöìÿ åäèëÿí
áó ÿñÿðëÿð ýåíèø îõóúó êöòëÿñè òÿðÿôèíäÿí ìàðàãëà èçëÿíèð.
Äöíéàíûí äþðä áèð òÿðÿôèíäÿ áþéöê ðåçîíàíñ äîüóðàí áó äèããÿòÿëàéèã ÿñÿðëÿð èíñàíëàðûí
÷îõóíóí èìàí ýÿòèðìÿñèíÿ, ÿêñÿð àäàìëàðûí äà þç èìàíûíû êàìèëëÿøäèðìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóð. Áó
êèòàáëàðû îõóéàí âÿ èíúÿëÿéÿí hÿð êÿñ îíëàðäàêû hèêìÿòè, hàáåëÿ éûüúàì, äîëüóí, àñàí áàøà
äöøöëÿí ñÿìèìè öñëóáó, hÿéàòè hÿãèãÿòëÿðèí åëìè-ìÿíòèãè èçàhûíû äÿðhàë ýþðöð. Áó ÿñÿðëÿð hÿð
áèð êÿñÿ òåç áèð çàìàíäà òÿñèð åòìÿê, òàì íÿòèúÿ âåðìÿê, åòèðàçëàðà éåð ãîéìàìàã âÿ äÿ-
ëèëëÿðèí åëìèëèéè êèìè õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèêäèð. Áó ÿñÿðëÿðè îõóéàí âÿ îíëàðûí öçÿðèíäÿ úèääè
äöøöíÿí àäàìëàðûí ìàòåðèàëèñò ôÿëñÿôÿíè, àòåèçìè, áàøãà áàòèë ôèêèð âÿ ôÿëñÿôÿëÿðè ìöäàôèÿ åò-
ìÿñè äàhà ÿñëà ìöìêöí äåéèë. Áÿçèëÿðè ìöäàôèÿ åòñÿëÿð áåëÿ áóíó éàëíûç èíàäêàðëûã öçöíäÿí
åäÿúÿêëÿð, ÷öíêè îíëàðûí ôèêèðëÿðèíèí ÿñàñëàðû ÷öðöêäöð.
Äþâðöìöçäÿêè áöòöí èíêàð÷û úÿðÿéàíëàð Ùàðóí Éÿhéàíûí êöëëèééàòûíäà åëìè äöøöíúÿ íþã-
òåéè-íÿçÿðèíäÿí ìÿüëóá åäèëèáëÿð. Øöáhÿ éîõäóð êè, áó õöñóñèééÿòëÿð Ãóðàíûí hèêìÿòèíäÿí
âÿ îíóí èôàäÿ åòäèéè ôèêèðëÿðèí ýþçÿëëèêëÿðèíäÿí ãàéíàãëàíûð.
Ìöÿëëèôèí þçö èñÿ áó ÿñÿðëÿðèíÿ ýþðÿ ëîâüàëàíìûð, ÿêñèíÿ, Àëëàhûí hèäàéÿòèíÿ âàñèòÿ÷è îë-
ìàüà íèééÿò åäèð. Áóíäàí áàøãà, áó ÿñÿðëÿð íÿøð åäèëÿðêÿí hå÷ áèð ìàääè ãàçàíú ýöäöëìöð.
Áó hÿãèãÿòëÿð íÿçÿðÿ àëûíìàëûäûð. Î çàìàí ìÿëóì îëàð êè, èíñàíëàðû îíëàðà ýþðìÿäèéèíè
ýþðìÿêäÿ êþìÿê åäÿí, îíëàðûí hèäàéÿòÿ ýÿëìÿñèíÿ ñÿáÿá îëàí áåëÿ ÿñÿðëÿðèí îõóíìàñûíà
hÿâÿñëÿíäèðìÿéèí þçö äÿ ÷îõ ìöhöì õèäìÿòäèð. Áó äÿéÿðëè ÿñÿðëÿðè òàíûòìàã ÿâÿçèíÿ èí-
ñàíëàðûí çåhíèíè ãàðûøäûðàí, ôèêèðëÿðèíèí ãàðûøìàñûíà ñÿáÿá îëàí, øöáhÿ âÿ òÿðÿääöäëÿðè àðàäàí
ãàëäûðìàüà, èìàíû õèëàñ åòìÿéÿ áèð òÿñèðè îëìàäûüû òÿúðöáÿäÿí êå÷èðèëÿí êèòàáëàðû éàéìàã éàë-
íûç âÿ éàëíûç ÿìÿê âÿ âàõò èòêèñè äåìÿê îëàúàã. Èìàíû õèëàñ åòìÿêäÿí äàhà ÷îõ ìöÿëëèôèí
ÿäÿáè ýöúöíö ýþñòÿðìÿéÿ éþíÿëìèø êèòàáëàðäà áó òÿñèðèí îëìàéàúàüû àéäûíäûð. Áó ìþâçó èëÿ
áàüëû øöáhÿñè îëàíëàð âàðñà, îíëàð Ùàðóí Éÿhéàíûí ÿñÿðëÿðèíèí éåýàíÿ ìÿãñÿäèíèí äèíñèçëè-
éè àðàäàí ãàëäûðìàãäàí âÿ Ãóðàí ÿõëàãûíû éàéìàãäàí èáàðÿò îëäóüóíó, áó õèäìÿòäÿêè òÿñèð
ýöúöíöí, ìöâÿôôÿãèééÿò âÿ ñÿìèìèééÿòèí àéäûí ýþðöíäöéöíö îõóúóëàðûí öìóìè ãÿíàÿòèí-
äÿí àíëàéà áèëÿð. Áóíó ãÿòè øÿêèëäÿ éÿãèíëÿøäèðìÿê âÿ àíëàìàã ëàçûìäûð êè, äöíéàäàêû çöëì
âÿ èüòèøàøëàðûí, ìöñÿëìàíëàðûí ÷ÿêäèéè ÿçèééÿòëÿðèí ÿñàñ ñÿáÿáè äèíñèçëèéèí èäåéà hàêèìèééÿ-
òèäèð.
Áóíëàðäàí ãóðòóëìàüûí éîëó èñÿ äèíñèçëèéèí èäåéà úÿhÿòäÿí ìÿüëóá åäèëìÿñè, èìàíè hÿ-
ãèãÿòëÿðèí îðòàéà ÷ûõàðûëìàñû âÿ Ãóðàí ÿõëàãûíûí èíñàíëàðûí äÿðê åäèá ìÿíèìñÿéÿ áèëÿúÿéè
øÿêèëäÿ ÷àòäûðûëìàñûäûð. Äöíéàíû hÿð ýöí äàhà ÷îõ çöëìÿ, èüòèøàø âÿ ôÿñàäëàðà ìÿðóç ãîé-
ìàã èñòÿéÿíëÿðèí íèééÿòèíè íÿçÿðÿ àëñàã áÿëëè îëàð êè, áó õèäìÿòèí ìöìêöí ãÿäÿð ñöðÿòëè âÿ
òÿñèðëè øÿêèëäÿ éåðèíÿ éåòèðèëìÿñè ÷îõ âàúèáäèð. ßêñ òÿãäèðäÿ ÷îõ ýåú îëà áèëÿð. Áó ÿhÿìèé-
éÿòëè õèäìÿòäÿ ÷îõ áþéöê áèð âÿçèôÿíè þç öçÿðèíÿ ýþòöðìöø Ùàðóí Éÿhéàíûí êöëëèééàòû
Àëëàhûí èúàçÿñè èëÿ XXI ÿñðäÿ èíñàíëàðû Ãóðàíäà áèëäèðèëÿí ÿìèí-àìàíëûüà âÿ áàðûøà, äîüðó-
ëóã âÿ ÿäàëÿòÿ, ýþçÿëëèê âÿ õîøáÿõòëèéÿ àïàðìàãäà áèð âàñèòÿ îëàúàã.

Áó òÿðúöìÿìèçäÿ èñòèôàäÿ åäèëÿí àéÿëÿð ÿñàñÿí
Çèéà Áöíéàäîâóí âÿ Âàñèì Ìÿììÿäÿëèéåâèí
áèðëèêäÿ hàçûðëàäûüû Ãóðàíûí Àçÿðáàéúàí
äèëèíäÿêè òÿðúöìÿñèíäÿí ýþòöðöëìöøäöð
Ùàðóí Éÿùéà, тяръцмя: Мярйям Ханым, “Дцнйа щяйатынын щягигятляри”,
2-úи íÿøð, Òöðêèéÿ, Èñòàíáóë, aprel 2009. 204 ñÿùèôÿ.
Êèòàáëà áàüëû àðçó âÿ òÿêëèôëÿðèíèçè www.islam.com.az ñàéòûíûí àøàüûñûíäà ýþñòÿðèëÿí
öíâàíà (elshad@islam.com.az) òÿãäèì åòìÿéèíèçè õàùèø åäèðèê. Ôèêèðëÿðèíèç èíøàÀëëàù ñîíðàêû
íÿøðëÿðäÿ íÿçÿðÿ àëûíàúàãäûð. ßëàãÿ ö÷öí ìöðàúèÿò åäèí: (+99412) 418-32-62
Òÿðúöìÿ åäÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Мярйям Ханым
Ðåäàêòîð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ìÿùÿááÿò Ñåéèäîâà
Åëìè ðåäàêòîð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Åëøàä Ìèðè
Êîððåêòîð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Øÿëàëÿ Àðèôãûçû
www.harunyahya.az
www.islam.com.az
© Elshad Miri
GLOBAL PUBLISHING
Talatpasa Mah. Emirgazi Caddesi Ibrahim Elmas Ismerkezi
A Blok Kat 4 Okmeydani - Istanbul Tel: (+90 212) 222 00 88
Entegre Matbaacilik Sanayi Cad. No: 17 Yenibosna-Istanbul Tel: (0 212) 451 70 70
(elshad@islam.com.az)

ÎÕÓÚÓÉÀ
Áó êèòàáäà âÿ äèýÿð ÷àëûøìàëàðûìûçäà òÿêàìöë íÿçÿðèééÿñèíèí þçöíö äîüðóëòìàìàñûíà âÿ
ïó÷ îëìàñûíà àèä ôèêèðëÿðÿ ýåíèø éåð àéûðìàüûìûçûí ÿñàñ ñÿáÿáè àäû÷ÿêèëÿí íÿçÿðèééÿíèí ÿñ-
ëèíäÿ äèí ÿëåéhèíÿ äöøöíúÿ âÿ òÿëèìëÿðäÿí èáàðÿò îëìàñûäûð. Éàðàäûëûøû âÿ áèëàâàñèòÿ Àëëàhûí
âàðëûüûíû èíêàð åäÿí äàðâèíèçì 140 èëäèð êè, áèð ÷îõ èíñàíëàðûí þç èìàíûíû èòèðìÿñèíÿ âÿ éà
øöáhÿéÿ äöøìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóð. Áóíà ýþðÿ äÿ áó íÿçÿðèééÿíèí àëäàäûúû îëäóüóíó ñöáóòà éå-
òèðìÿê âÿ äèããÿòÿ ÷àòäûðìàã ÷îõ ìöhöì èìàíè âÿçèôÿäèð. Áóíó èíñàíëàðà ÷àòäûðìàã èñÿ äà-
hà âàúèáäèð.
Áÿçè îõóúóëàðûìûçûí áÿëêÿ äÿ òÿêúÿ áèð êèòàáûìûçû îõóìàüà ôöðñÿòè îëàúàã. Áóíà ýþðÿ äÿ hÿð
áèð êèòàáûìûçäà áó ìþâçóéà ãûñà äà îëñà éåð àéûðìàüû ìÿãñÿäÿóéüóí áèëèðèê.
Íÿçÿðÿ ÷àòäûðûëìàñû ëàçûì îëàí äèýÿð áèð ìÿñÿëÿ äÿ áó êèòàáëàðûí è÷èíäÿêèëÿðëÿ ÿëàãÿäàðäûð.
Éàçû÷ûíûí áöòöí êèòàáëàðûíäà èìàíè ìþâçóëàð Ãóðàí àéÿëÿðè èøûüûíäà èçàh îëóíóð, èíñàíëàð
Àëëàhûí àéÿëÿðèíè þéðÿíìÿéÿ âÿ îíëàðà óéüóí éàøàìàüà äÿâÿò åäèëèðëÿð. Àëëàhûí àéÿëÿðè èëÿ
áàüëû áöòöí ìÿñÿëÿëÿð èñÿ îõóúóíóí øöóðóíäà hå÷ áèð øöáhÿ âÿ éà ñóàë éàðàòìàéàúàã øÿêèë-
äÿ à÷ûãëàíûð.
Áó èçàhàòäà èñòèôàäÿ åäèëÿí ñÿìèìè, ñàäÿ âÿ àõûúû öñëóá êèòàáëàðûí 7 éàøäàí 70 éàøà ãÿäÿð
hÿð êÿñ òÿðÿôèíäÿí ðàhàò áàøà äöøöëìÿñèíè òÿìèí åäèð. Áåëÿ òÿñèðëè âÿ äÿëèë-ñöáóòëó èçàhàò ñà-
éÿñèíäÿ êèòàáëàð áèðíÿôÿñÿ îõóíóð. Ùÿòòà äèíè ðÿää åòìÿê ôèêðèíäÿ ãÿòè îëàíëàð äà áó êèòàá-
ëàðäà ýþñòÿðèëÿí hÿãèãÿòëÿðäÿí òÿñèðëÿíèð âÿ äåéèëÿíëÿðèí äîüðóëóüóíó èíêàð åäÿ áèëìèð. Áó
êèòàáû âÿ ìöÿëëèôèí äèýÿð ÿñÿðëÿðèíè hÿì òÿêëèêäÿ, hÿì äÿ ãàðøûëûãëû ñþháÿò, ïîëåìèêà øÿðàè-
òèíäÿ ðàhàò îõóìàã ìöìêöíäöð. Áó êèòàáëàðäàí èñòèôàäÿ åòìÿê èñòÿéÿí áèð ãðóï îõóúóíóí
îíëàðû áèðëèêäÿ îõóìàñû ìþâçó èëÿ áàüëû ôèêèð âÿ òÿúðöáÿñèíè äÿ áèð-áèðè èëÿ áþëöøìÿñè ñÿáÿ-
áèíäÿí éàðàðëû îëàúàã.
Áóíóíëà áåëÿ ñàäÿúÿ îëàðàã Àëëàh ðèçàñû ö÷öí éàçûëàí áó êèòàáëàðûí òàíûíìàñûíà âÿ îõóíìà-
ñûíà êþìÿê åòìÿê äÿ áþéöê õèäìÿòäèð. ×öíêè ìöÿëëèôèí áöòöí êèòàáëàðûíäà îõóúóéà ìöñáÿò
òÿñèð áàüûøëàéàí ìÿñÿëÿëÿðè ñöáóò åòìÿê öñóëó ÷îõ ýöúëöäöð. Ùÿì÷èíèí äèíè èçàh åòìÿê èñ-
òÿéÿíëÿðèí ÿëèíäÿêè ÿí òÿñèðëè öñóëëàðäàí áèðè äÿ áó êèòàáëàðû hàìûíûí îõóìàñûíû òÿøâèã åòìÿê,
áóíà ÷àëûøìàãäûð.
Ìöÿëëèôèí äèýÿð ÿñÿðëÿðèíèí öç ãàáûüûíûí øÿêèëëÿðèíèí êèòàáëàðûí ñîí hèññÿñèíÿ ÿëàâÿ åäèëìÿ-
ñèíèí äÿ ìöhöì ñÿáÿáëÿðè âàð. Êèòàáû ÿëèíÿ àëàí hÿð áèð àäàì éóõàðûäà ãåéä åòäèéèìèç õö-
ñóñèééÿòëÿðè þçöíäÿ òîïëàéàí âÿ îõóìàãäàí õîøëàíäûüûíû öìèä åòäèéèìèç áó êèòàáëà åéíè
õöñóñèééÿòëÿðÿ ìàëèê îëàí ÷îõëó ÿñÿðëÿðèí îëäóüóíó ýþðÿúÿê. Åéíè çàìàíäà hÿì äèíè, hÿì
äÿ ñèéàñè ìþâçóëàðäà èñòèôàäÿ åäÿúÿéè ìÿíáÿëÿðèí ìþâúóäëóüóíà øàhèä îëàúàã.
Áàøãà êèòàáëàðäà ðàñò ýÿëäèéèìèç øÿõñè ôèêèðëÿðÿ, ìöÿëëèô ãÿíàÿòëÿðèíÿ, øöáhÿëè ìÿíáÿëÿðÿ
ÿñàñëàíàí èçàhëàðà, ìöãÿääÿñëÿðÿ ãàðøû ëàçûì îëàí ÿäÿá âÿ hþðìÿòÿ äèããÿò éåòèðìÿéÿí öñ-
ëóáëàðà, öìèäñèçëèéÿ àïàðàí øöáhÿëè éàçûëàðà âÿ äèýÿð ÷àòûøìàçëûãëàðà áó ÿñÿðëÿðäÿ ðàñò ýÿëÿ
áèëìÿçñèíèç.

È÷èíäÿêèëÿð
ÝÈÐÈØ 9
ÄÖÍЙÀ ÙßЙÀÒÛ 16
ÈÍÑÀÍÛÍ ÀÚÈÇËÈЙÈ 42
ÄÖÍЙÀ ÙßЙÀÒÛÍÛÍ ÁßÐ-ÁßÇßЙÈ 78
ÁßËÀËÀÐ 101
ÊÅ×ÌÈØ ÑÈÂÈËÈÇÀÑÈЙÀËÀÐ 129
ÝÅÐ×ßÊ ÌßÑÊßÍ: ÀÕÈÐßÒ 146
ÒßÊÀÌÖË ÉÀËÀÍÛ 175

9
Йóõàðûäàêû øÿêèëäÿ ýþðäöéöíöç ãàäûí òÿõìèíÿí 70 éàøûí-
äàäûð. 70 éàøûíäàêû èíñàíûí êå÷ìèøëÿ áàüëû íÿ ôèêèðäÿ îëìàñû
áàðÿäÿ hå÷ äöøöíìöñöíöçìö?
Áó èíñàí êèì îëóðñà-îëñóí, éàøàäûüû 70-80 èëèí áèð ýþç ãûð-
ïûìûíäà íåúÿ êå÷äèéèíè àíëàéà áèëìÿäèéèíè äöøöíöð. Ùÿòòà
þçöíäÿí ñîðóøñàíûç, “Áèð ýþç ãûðïûìûíäà ýÿëèá êå÷äè, íåúÿ
êå÷äèéèíè äÿ áèëìÿäèì” äåéÿúÿê. Ùÿð hàëäà 20 éàøëàðûíäà
èêÿí î äà íÿ âàõòñà éàøëàøàúàüûíû äöøöíìÿìèøäè. Ëàêèí hàë-
hàçûðäà óçàã áèð êå÷ìèø êèìè ýþðäöéö î äþâðäÿ îëìàñû îíó
håéðÿòëÿíäèðèá ÷àøäûðûð. Áó êå÷ÿí àíû óçàã ñàéìàãëà íÿ ãÿ-
äÿð ñÿhâ åòäèéèíè äÿ äÿðê åäèð.
Ùÿéàòû áîéóíúà åòäèêëÿðèíè éàçìàñûíû âÿ éà äàíûøìàñûíû
èñòÿñÿíèç, áóíóíëà áèð äÿôòÿðè äîëäóðà âÿ éà áåø-àëòû ñààò ôàñè-
ëÿñèç äàíûøà áèëÿð. “Ñîíñóç êèìè ýþðöíÿí 70 èë” äåäèéèíèí hà-
ìûñû áó èìèø...
ÝÈÐÈØ

Áó äöøöíúÿëÿðëÿ éàøàéàí èíñàíûí àüëûíäà èñÿ áÿçè ÷îõ ìö-
höì ñóàëëàð âàð:
-“Áèð ýþç ãûðïûìûíäà êå÷ÿí áó hÿéàòûí ìÿíàñû íÿäèð?”
-“Ìÿí áó 70 èëè íÿ ö÷öí éàøàäûì?”
-“Áÿñ áóíäàí ñîíðà íÿ îëàúàã?”
Йóõàðûäàêû ñóàëëàðà ìöõòÿëèô úàâàáëàð âåðÿí èêè ãðóï èí-
ñàí âàð. Áóíëàðûí áèðè Àëëàhà èíàíìàéàí, äèýÿðè èñÿ Àëëàhà
ãÿëáÿí áàüëàíàí èíñàíëàðäûð.
Áèðèíúè ãðóï éóõàðûäàêû ñóàëëàðëà áàüëû ÿñàñÿí áåëÿ äöøö-
íöð: “Ùÿéàòûì áó ýöíÿ ãÿäÿð ìÿíàñûç, áîø ìÿãñÿäëÿð óü-
ðóíäà ютцб ýåòäè. 70 èë éàøàäûì, ëàêèí äîüðóñó, íÿ ö÷öí éàøà-
äûüûìû î ãÿäÿð äÿ àíëàìàäûì. ßââÿëúÿ “àòà-àíàì ö÷öí éà-
øàéûðàì” äåäèì, ñîíðà hÿéàò éîëäàøûì, äàhà ñîíðà èñÿ óøàã-
ëàðûì ö÷öí... Àììà àðòûã þëöì éàõûíëàøäû. Þëÿúÿê âÿ áó
äöíéàäàí éîõ îëóá ýåäÿúÿéÿì. Ñîíðà? Ñîíðà íÿ îëàúàüûíû
áèëìèðÿì, àììà hÿð hàëäà hÿð øåé áèòÿúÿê!”
Áó èíñàíûí áåëÿ áèð áîøëóã è÷èíÿ äöøìÿñèíèí ñÿáÿáè îíóí
áöòöí êàèíàòûí, úàíëûëàðûí âÿ èíñàíëàðûí áèð ìÿãñÿäèíèí îëìà-
ñûíû äÿðê åäÿ áèëìÿìÿñèäèð. Áó ìÿãñÿä áöòöí áó âàðëûãëàðûí
éàðàäûëìûø îëìàñûíäàí èðÿëè ýÿëèð. Äöøöíúÿëè èíñàí êàèíàòûí
âÿ úàíëûëàðûí hÿð áèð íþãòÿñèíäÿ ìöÿééÿí áèð ïëàí, ãóðóëóø
âÿ øöóðóí îëäóüóíó ýþðöð âÿ áóíà ýþðÿ äÿ áöòöí áóíëàðûí
éöêñÿê àüûë ñàhèáè îëàí áèð Йàðàäûúû òÿðÿôèíäÿí îðòàéà ÷ûõà-
ðûëäûüûíû äÿðê åäèð. Áóíëàð éàðàäûëìûø îëäóãëàðûíà, òÿñàäöôè âÿ
øöóðñóç ïðîñåñëÿ éàðàíìàäûãëàðûíà ýþðÿ îíëàðûí ìöòëÿã áèð
ìÿãñÿäëÿðè âàð. Áó ìÿãñÿäèí íÿäÿí èáàðÿò îëìàñû èñÿ áèçÿ
ÄÖÍЙÀ ÙßЙÀÒÛÍÛÍ ÙßÃÈÃßÒËßÐÈ
10

öñòöí ãöââÿ ñàhèáè îëàí Àëëàhûí èíñàíëàðà éîëýþñòÿðèúè îëàðàã
íàçèë åòäèéè Ãóðàíäà áèëäèðèëèð.
Áöòöí áó hÿãèãÿòëÿðè íÿçÿðÿ àëàí âÿ Àëëàhà èìàí ýÿòèðÿí
èíñàí éóõàðûäàêû ñóàëëàðà äîüðó úàâàá âåðÿúÿê âÿ áåëÿ äåéÿ-
úÿê: “Ìÿíè hÿð øåéèí ñàhèáè îëàí Àëëàh éàðàòäû âÿ áó äöíéà-
éà ýþíäÿðäè. Äöíéàäà îëäóüóì ìöääÿòäÿ ìÿíÿ Йàðàäàíà
ãóëëóã åòìÿê ÿìð îëóíäó âÿ áóíó íÿ äÿðÿúÿäÿ åäèá-åòìÿäè-
éèì ñûíàüà ÷ÿêèëäè. Äöíéàíûí ãûñà îëäóüóíó, áèð ýþç ãûðïû-
ìûíäà ýÿëèá êå÷ÿúÿéèíè îíñóç äà áèëèðäèì. ßí äîüðó îëàíû åò-
äèì: Àëëàhà ãóëëóã åòäèì, áó hÿéàòûí éàëàí÷û áÿçÿêëÿðèíÿ àë-
äàíìàäûì. Ñîíðà? Ùÿéàòûì áîéó éàõøû èøëÿð åòäèéèì âÿ
Àëëàhын разылыьыны ãàçàíìàã ö÷öí ÷àëûøäûüûì ö÷öí ÿáÿäè ñÿà-
äÿò éåðè îëàí úÿííÿòÿ ãîâóøìàüà öìèä åäèðÿì. Âÿ Ðÿááèìÿ
ãîâóøàúàüûì ýöíö áþéöê ñÿáèðñèçëèêëÿ ýþçëÿéèðÿì”.
Йóõàðûäà áÿhñ åòäèéèìèç èêè èíñàí àðàñûíäàêû ôÿðãè êîí-
êðåòëÿøäèðìÿê âÿ äàhà ãàáàðûã ýþñòÿðìÿê ö÷öí áèð ìÿñÿëÿ
öçÿðèíäÿ äàéàíàã: Àëëàhûí âàðëûüûíû ãÿáóë åäÿí hÿð áèð èíñàí
hÿëÿ hÿãèãè èìàíà ñàhèá äåéèë. Áó ýöí áèð ÷îõ èíñàíëàð êàèíà-
òûí áèð Йàðàäûúû òÿðÿôèíäÿí éàðàäûëäûüûíû ãÿáóë åäèð, ëàêèí áó
hÿãèãÿòèí îíóí hÿéàòû ö÷öí íÿ ãÿäÿð ÿhÿìèééÿòëè îëäóüóíó
äÿðê åäÿ áèëìèð. Áó èíñàíëàðûí áèð ÷îõó Àëëàhûí êàèíàòû éàðàò-
äûüû âÿ ñîíðà äà èíñàíëàðû þçáàøûíà áóðàõìàñû êèìè éàíëûø áèð
äöøöíúÿéÿ ìàëèêäèð.
Áåëÿ êè, áó ñÿòhè мцнасибятя Àëëàhûí èíñàíëàðà éîëýþñòÿðè-
úè êèìè íàçèë åòäèéè Ãóðàíäà äà äèããÿò ÷ÿêèëìèø, àéÿëÿðäÿ
“êàèíàòûí éàðàäûúûñû êèìäèð” ñóàëû âåðèëÿíäÿ èíñàíëàðûí
Ùàðóí Éÿhéà (Adnan Oktar)
11

“Àëëàh” äåéÿ úàâàá âåðäèêëÿðè, ëàêèí áóíäàí þçëÿðèíÿ hå÷ áèð
íÿòèúÿ ÷ûõàðìàäûãëàðû áèëäèðèëìèøäèð:
“Ùÿãèãÿòÿí, ÿýÿð ñÿí îíëàðäàí: “Ýþéëÿðè âÿ éåðè êèì éà-
ðàòìûøäûð?” - äåéÿ ñîðóøñàí, îíëàð ìöòëÿã: “Àëëàh” äåéÿ úà-
âàá âåðÿúÿêëÿð. Äå êè: “Ùÿìä îëñóí Àëëàhà!” Ëàêèí îíëàðûí
ÿêñÿðèééÿòè áèëìÿç!” (“Ëîüìàí” ñóðÿñè, 25).
“Àíä îëñóí êè, ÿýÿð îíëàðäàí þçëÿðèíè êèìèí éàðàòäûüû-
íû ñîðóøñàí, ìöòëÿã: “Àëëàh!” - äåéÿ úàâàá âåðÿúÿêëÿð!
Åëÿ èñÿ (hàãäàí) íåúÿ äþíäÿðèëèðëÿð?” (“Çóõðóô” ñóðÿ-
ñè, 87).
Áó ñÿhâ äöøöíúÿ ñÿáÿáèëÿ äÿ èíñàíëàðûí ÷îõó ýöíäÿëèê
hÿéàòëà îíëàðû Йàðàäàí Àëëàh àðàñûíäà áèð ÿëàãÿ éàðàäà áèë-
ìÿçëÿð. Îíëàð áåëÿ ýöìàí åäèðëÿð êè, áó äöíéàäà hÿéàòëàðûíû
äàâàì åòäèðÿúÿê, þç ìåéàðëàðûíà ýþðÿ éàõøû ÿìÿëëÿðëÿ ìÿø-
üóë îëàúàã âÿ þëäöêäÿí ñîíðà äà ÿýÿð ýöíàhëàðû âàðñà (!), áèð
ìöääÿò úÿçàëàðûíû ÷ÿêèá úÿííÿòÿ ýåäÿúÿêëÿð. Áÿçèëÿðè hÿòòà
áóíó äà äöøöíìöð, Àëëàhын бяхш етдийи íåìÿòëÿðè ãèéìÿòëÿí-
äèðìÿéÿí úàhèëëÿð êèìè “áó äöíéàäà hÿð øåé ãÿíèìÿòäèð,
Àëëàh áèçÿ íåìÿò âåðèá, îíëàðûí ëÿççÿòèíè äàäàã” øÿêëèíäÿ
äàíûøûð âÿ áàøãà hå÷ áèð øåé äöøöíìÿäÿí hÿéàòëàðûíû áó
ìÿíòèãëÿ êå÷èðèðëÿð.
Ùàëáóêè hÿãèãÿò áåëÿ äåéèë. Àëëàhû òàíûìàéàí âÿ éà Îíó
òàìàìèëÿ éàääàí ÷ûõàðìûø áó èíñàíëàð ÷îõ áþéöê áèð éàíëûø-
ëûã åäèðляр. Ãóðàíûí èôàäÿñè èëÿ äåñÿê: “Îíëàð äöíéà hÿéàòû-
íûí çàhèðèíè áèëèðëÿð, àõèðÿòäÿí èñÿ õÿáÿðñèçäèðëÿð”
(“Ðóì” ñóðÿñè, 7).
12

Áåëÿëèêëÿ, áó ãàôèë èíñàíëàð hÿéàòûí hÿãèãè öçöíö âÿ ìÿã-
ñÿäèíè ãàâðàéà, îíóí ìöâÿããÿòè îëäóüóíó, “áèð ýþç ãûðïû-
ìûíäà” áèòÿúÿéèíè èñÿ hå÷ àüûëëàðûíà äà ýÿòèðÿ áèëìèðëÿð. Áó
hÿãèãÿòè ÿòðàôûìûçäà äà àñàíëûãëà ìöøàhèäÿ åòìÿê îëàð.
Õàëã àðàñûíäà hÿéàòûí ãûñà îëìàñû âÿ êå÷èúèëèéè hàããûíäà
“þëöìëö äöíéà”, “ö÷ ýöíëöê äöíéà”, “ôàíè äöíéà”, “hÿéàò
ôàíèäèð” êèìè áÿçè äåéèìëÿð âàð. Ëàêèí áåëÿ øàáëîí ñþçëÿð ÿñ-
ëèíäÿ èíñàíëàðûí ñÿìèìè ýþðöøëÿðèíè èôàäÿ åòìèð. Áåëÿ ñþçëÿð
úÿìèééÿòèí áèð àäÿòè êèìè àðàëàðûíäà äàíûøûëàí áèð ñþháÿò,
hÿòòà çàðàôàò ìþâçóñóäóð. Чцнêè, áåëÿ äåéÿí èíñàíëàð áó úöð
ñþçëÿðäÿí äÿðhàë ñîíðà äöíéà èøëÿðè èëÿ ìÿøüóë îëìàüà áàø-
ëàéûðëàð. Ìÿñÿëÿí, “þëöìëö äöíéà”, “äöíéàéà áèð äÿôÿ ýÿëè-
ðèê” êèìè ñþçëÿðèí òÿìÿëèíäÿ “òÿáèè êè, äöíéàíû èñòÿäèéèí êè-
ìè éàøàìàëûñàí” øÿêèëëè ìÿhäóä áèð ìÿíòèã èðÿëè ñöðöðëÿð.
Ùàëáóêè hÿéàòûí ãûñà îëìàñû, þëöìëö îëìàã âÿ äöíéàéà
áèð äÿôÿ ýÿëìÿê hÿð áèð èíñàí ö÷öí ÿí ìöhöì hÿãèãÿòëÿð-
äÿíäèð. Îëà áèëñèí êè, èíñàí ìöÿééÿí éàøà ãÿäÿð áó hÿãèãÿò-
ëÿðè äÿðê åòìÿñèí, ëàêèí áóíó äÿðê åòäèéè çàìàí î, áöòöí hÿ-
éàòûíû íÿçÿðäÿí êå÷èðìÿëè âÿ Àëëàhûí îíäàí òÿëÿá åòäèéè øåé-
ëÿðäÿí þòðö hÿéàòûíû éåíèäÿí ãóðìàëûäûð. ×öíêè hÿéàò ãûñàäûð,
àììà èíñàíûí ðóhó - Àëëàhûí äèëÿìÿñè èëÿ - ÿáÿäè éàøàéàúàã.
ßáÿäè hÿéàòëà ìöãàéèñÿäÿ 60-70 èëëèê áèð hÿéàòûí hå÷ áèð
ãèéìÿòè éîõäóð. Áóðàäà êè÷èúèê áèð çþâã àëìàã ö÷öí áöòöí
hÿéàòû ôÿäà åòìÿê èñÿ ÿëáÿòòÿ êè, àüûëñûçëûãäûð.
Ëàêèí áó hÿãèãÿòè äÿðê åòìÿéÿí èíêàð÷ûëàð áöòöí þìöðëÿ-
ðèíè Àëëàhû óíóäàðàã ìÿíàñûç ìÿãñÿäëÿðÿ ñÿðô åäèðëÿð. Ùàë-
13

áóêè îíëàðûí hÿòòà áó ìÿíàñûç ìÿãñÿäëÿðÿ äÿ ÷àòìàñû ìöì-
êöí äåéèë. Îíëàð òàìàhêàðëûã, hÿðèñëèê, аúýþç áèð ùÿéàò éàøà-
éûð âÿ hÿð àí éàøàäûãëàðû âÿçèééÿòèí âÿ éà ñàhèá îëäóãëàðûíûí
äàhà àðòûüûíû èñòÿéèðëÿð. Î ìÿðòÿáÿéÿ ÷àòàíäà äèýÿðèíÿ éöê-
ñÿëìÿê èñòÿéèð âÿ þëÿíÿ ãÿäÿð ãàíå îëìàéàðàã ñîíñóç èñòÿê-
ëÿðëÿ éàøàéûðëàð. Îíëàðûí àðçó åòäèéè ýþçÿëëèéÿ âÿ çÿíýèíëèéÿ
áó äöíéàíûí øÿðòëÿðèíäÿ íàèë îëìàã ìöìêöí äåéèë. ×öíêè áó
hÿéàòäà îíëàðûí ãàðøûñûíà hÿð çàìàí ñàhèá îëäóãëàðûíäàí äà-
hà éàõøûëàðû ÷ûõàúàã.
Ìÿñÿëÿí, áèð èíñàíûí ÷îõ áþéöê èñòÿêëÿ àëìàã èñòÿäèéè ñîí
ìîäåë áèð àâòîìîáèëè òÿñÿââöð åäèí. Áþéöê èñòÿêäÿí ñîíðà
ÿëäÿ åòäèéè áèð àâòîìîáèëèí ÷îõ êå÷ìÿäÿí éåíè ìîäåëëÿðè ÷û-
õàúàã âÿ áóíëàð îíóí ö÷öí äàhà úàçèáÿäàð îëàúàã. Йàõóä äà
èëëÿðëÿ ïóë òîïëàéûá, ÿìÿê ñÿðô åäèá ñàhèá îëäóüó åâè òÿñÿâ-
âöð åäèí. Áèð ýöí ìöòëÿã îíäàí äà ýþçÿë áèð åâëÿ ðàñòëàøàúàã
âÿ þç åâèíÿ ãàðøû îëàí èñòÿéèíè èòèðÿúÿê. Àëäûüû áó ìàëëàðûí
êþhíÿëÿðÿê, êîðëàíàðàã, ñûðàäàí ÷ûõàðàã îíó íàðàhàò åòìÿñè
èñÿ áàøãà áèð ìÿíôè úÿhÿòäèð.
Äàhà ýþçÿëèíè âÿ éàõøûñûíû àõòàðìàã... ßëäÿ åòäèéè çàìàí
ÿââÿëêèíèí þç ÿhÿìèééÿòèíè èòèðìÿñè... Áèð ìÿðhÿëÿäÿí ñîíðà
òÿçÿíèí äÿ êþhíÿëìÿñè... Áåëÿëèêëÿ, òàðèõ áîéóíúà áöòöí èí-
ñàíëàðûí öçëÿøäèéè äàð äöøöíúÿ áóäóð. Àüûëëû áèð èíñàíûí áó
hÿãèãÿòè äöøöíöá äöíéà ìàëûíûí àðäûíúà äöøìÿêäÿí íÿ ö÷öí
hå÷ áèð íÿòèúÿ ÿëäÿ åäÿ áèëìÿìÿñèíè äÿðê åòìÿñè âÿ “áó ýþ-
ðöøöí ÿñàñûíäà hàíñûñà áèð ïðîáëåì âàð” äåéÿ äöøöíìÿñè ëà-
çûì ýÿëèð. Ëàêèí áÿçè èíñàíëàð àüûëñûç áèð øÿêèëäÿ äàâðàíàðàã
14

hå÷ âàõò íàèë îëà áèëìÿéÿúÿêëÿðè õÿéàëëàðûíûí àðäûíúà ãà÷ìà-
üà äàâàì åäèðëÿð.
Ùàëáóêè hå÷ áèð èíñàí áèð àí ñîíðà áàøûíà íÿ ýÿëÿúÿéèíè áè-
ëÿ áèëìÿç. Ãÿçàéà äöøìÿê, éàðàëàíìàã, øèêÿñò îëìàã âÿ éà
þëìÿê ÷îõ àñàíäûð âÿ áóíëàð ÷îõ ñàäÿ ñÿáÿáëÿðëÿ áàø âåðèð.
Þëöìö áèð àíëûã äöøöíÿí èíñàí èñÿ ìàë-äþâëÿòèíèí, ÿòðàôûíäà-
êû èíñàíëàðûí îíà òîðïàã àëòûíäà hå÷ áèð ôàéäà âåðìÿéÿúÿéèíè
àíëàéà áèëÿð. Âàðëû âÿ éà éîõñóë, ýþçÿë âÿ éà ÷èðêèí hÿð áèð èí-
ñàí éàëíûç áèð íå÷ÿ ìåòðëèê ïàð÷àéà áöðöíÿðÿê äÿôí åäèëÿúÿê.
Áåëÿëèêëÿ, áó êèòàáäà ñöðÿòëÿ þòöá êå÷ÿí âÿ hå÷ áèð çÿìà-
íÿò âåðèëìÿéÿí áó äöíéà hÿéàòûíûí hÿð áèð úÿhÿòè à÷ûг-айдын
ýþñòÿðèëèð âÿ áó hÿéàòûí áöòöí àëäàäûúû ñèðëÿðè áèëäèðèëèð. ×öí-
êè Àëëàh ìþìèíëÿðÿ áó hÿãèãÿòè èíñàíëàðà ÷àòäûðìàã âÿçèôÿ-
ñèíè âåðìèø, áöòöí èíñàíëàðà äà äöíéàéà àëäàíìàìàëàðûíû âÿ
Îíóí ðèçàñûíû ÿëäÿ åòìÿëÿðèíè ÿìð åòìèøäèð. Áèð àéÿäÿ áöòöí
èíñàíëàðà áåëÿ áèëäèðèëèð:
“Åé èíñàíëàð! Øöáhÿñèç êè, Àëëàhûí âÿäè hàãгäûð. Äöí-
éà hÿéàòû ñèçè àëäàòìàñûí...” (“Ôàòèð” ñóðÿñè, 5).
15

Йàøàäûüûìûç êàèíàòäà hÿð øåé èäåàë øÿêèëäÿ éàðàäûëìûøäûð.
Ìÿëóì îëàí òÿõìèíÿí 300 ìèëéàðä ãàëàêòèêà hÿð áèðèíèí äÿ
è÷ÿðèñèíäÿ òÿõìèíÿí 300 ìèëéàðä óëäóç îëìàã øÿðòèëÿ îëäóãúà
íèçàìëû øÿêèëäÿ ìþâúóääóð. Áåëÿ êè, áöòöí ãàëàêòèêàëàð, óëäóç-
ëàð, ïëàíåòëÿð âÿ ïåéêëÿð hÿì þç ÿòðàôëàðûíäà, hÿì äÿ áàüëû îë-
äóãëàðû ñèñòåìëÿðëÿ áèðëèêäÿ ìöÿééÿí îðáèòëÿðäÿ ôûðëàíûðëàð. Áå-
ëÿ áèð ãóðóëóøóí ÿìÿëÿ ýÿëìÿñè hå÷ áèð øÿêèëäÿ òÿñàäöôëÿðëÿ
èçàh åäèëÿ áèëìÿç.
Áóíäàí ÿëàâÿ, êàèíàòäàêû ñöðÿò àíëàéûøû äöíéÿâè þë÷öëÿðëÿ
ìöãàéèñÿ åäèëìÿéÿúÿê ãÿäÿð áþéöêäöð. Ìèëéîíëàðëà òîí àüûð-
ëûüûíäà îëàí óëäóçëàð, ïëàíåòëÿð, ãàëàêòèêàëàð âÿ ãàëàêòèêà éûüû-
íû ôÿçàäà ìöähèø áèð ñöðÿòëÿ hÿðÿêÿò åäèðëÿð. Öçÿðèíäÿ éàøàäû-
üûìûç Йåð êöðÿñè þç îõó ÿòðàôûíäà ñààòäà 1670 êì, Ýöíÿø ÿò-
ðàôûíäà èñÿ ñààòäà 108000 êì ñöðÿòëÿ hÿðÿêÿò åäèð. Ýöíÿø ñèñ-
òåìèíèí ãàëàêòèêà ìÿðêÿçè ÿòðàôûíäàêû ôûðëàíìà ñöðÿòè ñààòäà
720000 êì îëäóüó hàëäà, Ñöä Йîëó ãàëàêòèêàñûíûí ôÿçàäàêû ñö-
ðÿòè ñààòäà 950000 êì-äèð. Ôàñèëÿñèç äàâàì åäÿí áó hÿðÿêÿò î
ãÿäÿð áþéöêäöð êè, äöíéà âÿ Ýöíÿø ñèñòåìè hÿð èë áèð èë ÿââÿë
îëäóüó éåðäÿí 500 ìèëéîí êì óçàãäà îëóð.
Áåëÿëèêëÿ, áèç äÿ îëäóãúà àñòðîíîìèê ñöðÿòëÿ hÿðÿêÿò åäÿí
áó ýþé úèñèìëÿðèíäÿí áèðèíäÿ éàøàéûðûã. Áóíäàí ÿëàâÿ, öçÿðèí-
ÄÖÍЙÀ ÙßЙÀÒÛ
16

äÿ éàøàäûüûìûç Йåð êöðÿñè áöòöí êàèíàòëà ìöãàéèñÿäÿ îëäóãúà
êè÷èê âÿ àäè ýþðöíöð.
Áó èíàíûëìàç òàðàçëûãëàð äöíéàäàêû hÿéàòûí ÿñëèíäÿ íàçèê
èïäÿí àñûëû îëäóüóíó îðòàéà ÷ûõàðûð. Ýþé úèñèìëÿðèíèí hÿðÿêÿò
åòäèêëÿðè îðáèòëÿðäÿêè ìèëëèìåòðëèê äÿéèøèêëèêëÿð, ïîçóíòóëàð
÷îõ ìöhöì íÿòèúÿëÿðÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðà áèëÿð. Ùÿòòà î äÿðÿúÿäÿ
êè, äöíéàäà éàøàìàã ãåéðè-ìöìêöí îëàð. Áåëÿ áþéöê òàðàçëû-
üà âÿ ñöðÿòÿ ìàëèê îëàí áèð ñèñòåì è÷èíäÿ ãîðõóëó ãÿçàëàðûí áàø
âåðìÿñè äÿ òàìàìèëÿ ìöìêöíäöð. Ëàêèí hàë-hàçûðäà Йåð
öçöíäÿ hÿéàòûí ìþâúóä îëìàñû, áèçèì éàøàìàüûìûç ону ýþñ-
òÿðèð êè, áåëÿ ãÿçàëàð ÷îõ íàäèð hàëëàðäà îëóð âÿ áó âàõò äà hå÷
áèð ïîçóëìà áàø âåðìèð. Èíñàí èñÿ þç hÿéàòûíû hÿòòà äöíéàíûí
äþíìÿ ñöðÿòèíè hèññ åòìÿäÿí, ÷îõ ñàáèò âÿ åòèáàðëû áèð ñèñòåìèí
è÷èíäÿ éàøàéûðìûø êèìè äàâàì åòäèðèð.
Áÿçè èíñàíëàð áöòöí áó äåéèëÿíëÿðè î ãÿäÿð äÿ äÿðê åòìèð,
äÿðê åòìÿäèêëÿðè ö÷öí äÿ hÿéàòëàðûíû ÿñëèíäÿ hàíñû ãåéðè-àäè
øÿðòëÿðäÿ äàâàì åòäèðäèêëÿðèíèí ôÿðãèíÿ âàðà áèëìèðëÿð. Йàøàäû-
üûìûç êàèíàòûí ìöÿééÿí áèð ìÿãñÿäëÿ éàðàäûëìàñûíûí îíëàð
ö÷öí íÿ ãÿäÿð ÿhÿìèééÿòëè îëäóüóíó áèëìèðëÿð. Áó äöíéàéà íÿ
ö÷öí ýÿëìÿëÿðè, áó ãÿäÿð äÿãèã òàðàçëûüûí êàèíàòäà íåúÿ éà-
ðàíìàñû èëÿ ìàðàãëàíìàäàí éàøàéûðëàð.
Ùàëáóêè èíñàíû èíñàí åäÿí ÿí ÿñàñ õöñóñèééÿòëÿðäÿí áèðè äö-
øöíúÿ ãàáèëèééÿòèíèí âÿ äöøöíäöêëÿðèíäÿí íÿòèúÿ ÷ûõàðà áèë-
ìÿê øöóðóíóí îëìàñûäûð. Èíñàí íÿ ö÷öí éàøàäûüûíû, äöíéàíûí
hàíñû ìÿãñÿäëÿ éàðàäûëäûüûíû, êàèíàòäà îëàí òàðàçëûãëàðûí êèìèí
òÿðÿôèíäÿí éàðàäûëäûüûíû äöøöíìÿäÿí hÿãèãÿòè ÿëäÿ åäÿ áèë-
ìÿç.
Áöòöí áó ñþéëÿíÿíëÿðè äöøöíöá äÿðê åäÿ áèëÿí èíñàí èñÿ
17

áåëÿ áèð hÿãèãÿòëÿ ãàðøûëàøûð: è÷èíäÿ éàøàäûüûìûç êàèíàò áöòöí
èíúÿ òàðàçëûãëàðû èëÿ éöêñÿê øöóð ñàhèáè îëàí Йàðàäûúû òÿðÿôèí-
äÿí éàðàäûëìûøäûð. Êàèíàòäà îëäóãúà êè÷èê éåð òóòàí äöíéà èñÿ
êè÷èê îëìàñûíà áàõìàéàðàã áþéöê ìÿãñÿäëÿðëÿ éàðàäûëìûøäûð.
Èíñàíëàðûí hÿéàòûíäà hÿð øåéèí áèð ìÿãñÿäè âàð. Àëëàh ýþéëÿðè,
éåðè âÿ áó èêèñèíèí àðàñûíäà îëàíëàðû ìöÿééÿí áèð ìÿãñÿäëÿ éà-
ðàòìûøäûð. Êàèíàòûí hÿð áèð íþãòÿñèíäÿ Àëëàhûí ñîíñóç ãöââÿñè
âÿ ìèñèëñèç øöóðó ýþðöíöð.
Àëëàh éåð öçöíÿ áÿëëè ìÿãñÿäëÿð ö÷öí ýþíäÿðäèéè èíñàíëàðû
äà áàøëû-áàøûíà áóðàõìàéàðàã îíëàðûí éåð öçöíäÿ îëìà ìÿã-
ñÿäëÿðèíè Ïåéüÿìáÿðèíÿ (ñ.ÿ.â.) íàçèë åòäèéè Êèòàáûíäà áåëÿ áèë-
äèðèð:
“Ùàíñûíûçûí ÿìÿëúÿ äàhà ýþçÿë îëäóüóíó ñûíàìàã ö÷öí
þëöìö âÿ hÿéàòû éàðàäàí Îäóð. Î, éåíèëìÿç ãöââÿò ñà-
hèáèäèð, áàüûøëàéàíäûð” (“Ìöëê” ñóðÿñè, 2).
“Ùÿãèãÿòÿí, Áèç èíñàíû ãàðûøûã áèð íöòôÿäÿí éàðàòäûã.
Áèç îíó èìòàhàíà ÷ÿêèðèê. Áèç îíó åøèäÿí, ýþðÿí éàðàò-
äûã” (“Èíñàí” ñóðÿñè, 2).
Àëëàh éåð öçöíäÿ îëàí hå÷ áèð øåéèí ìÿãñÿäñèç éàðàäûëìà-
äûüûíû äà áåëÿ áèëäèðèð:
“Áèç ýþéö, éåðè âÿ îíëàðûí àðàñûíäà îëàíëàðû îéóí-îéóí-
úàã éàðàòìàäûã. ßýÿð Áèç ÿéëÿíúÿ åòìÿê èñòÿñÿéäèê,
îíó ìöòëÿã Þç äÿðýàhûìûçäàí åäÿðäèê. Ëàêèí Áèç (áó-
íó) åòìÿäèê” (“ßíáèéà” ñóðÿñè, 16-17).
Äöíéàíûí ñèððè
Àëëàh äöíéà hÿéàòûíû èíñàíëàðûí hàíñûíûí äàhà éàõøû ÿìÿë-
ëÿð ýþðÿúÿéèíè, hàíñûíûí ñàäèã îëóá Îíà áàüëû ãàëàúàüûíû ñûíà-
18

ìàã ö÷öí éàðàòìûøäûð. Áàøãà ñþçëÿ, äöíéà Àëëàhäàí ãîðõóá
÷ÿêèíÿíëÿðëÿ Îíà íàíêîðëóã åäÿíëÿðè àéûðä åòìÿê ö÷öí hàçûð-
ëàíìûø áèð èìòàhàí éåðèäèð. Áó èìòàhàí éåðèíäÿ ýþçÿëëèêëÿðëÿ
÷èðêèíëèêëÿð, éàõøûëûãëàðëà ïèñëèêëÿð, ãöñóðëàðëà íþãñàíñûçëûãëàð
áèð éåðÿ òîïëàíûá âÿ èäåàë áèð èìòàhàí ñèñòåìè ãóðóëóá. Èíñàíëàð
èìàíëàðûíûí öçÿ ÷ûõìàñû ö÷öí ìöõòÿëèô øÿêèëëÿðäÿ ñûíàíûðëàð.
Íÿòèúÿäÿ äÿ Àëëàhû ëàçûìûíúà òàíûéûá òÿãäèð åäÿ áèëÿíëÿð èíêàð-
÷ûëàðäàí àéðûëàúàã âÿ õèëàñ îëàúàãëàð. Áó hÿãèãÿò Ãóðàíäà áå-
ëÿ áèëäèðèëèð:
“Èíñàíëàð éàëíûç: “Èìàí ýÿòèðäèê!” - äåìÿëÿðè иëÿ îíëàð-
äàí ÿë ÷ÿêèëèá èìòàhàí îëóíìàéàúàãëàðûíûìû ñàíûðëàð?
Áèç îíëàðäàí ÿââÿëêèëÿðè äÿ èìòàhàíà ÷ÿêìèøäèê. Øöá-
hÿñèç êè, Àëëàh äöç äàíûøàíëàðû äà, éàëàí÷ûëàðû äà ÷îõ ýþ-
çÿë òàíûéàð!” (“ßíêÿáóò” ñóðÿñè, 2-3).
Áó èìòàhàíûí ñèððèíè äÿðê åäÿ áèëìÿê ö÷öí ÿââÿëúÿ êàèíàòà
òàìàìèëÿ hàêèì îëàí Йàðàäûúûíû ÷îõ éàõøû òàíûìàã ëàçûìäûð.
Î, ýþéëÿðè, éåðè âÿ áó èêèñè àðàñûíäà îëàíëàðûí hàìûñûíû éîõäàí
éàðàäàí, hÿð áèð âàðëûüûí ìþhòàú îëäóüó, Þçöíöí èñÿ hå÷ áèð
øåéÿ åhòèéàúû îëìàéàí âÿ ãöñóðëàðäàí óçàã îëàí Àëëàhäûð.
Àëëàh èíñàíû äà éîõäàí éàðàòìûø, îíà ñàéñûç-ùåñàáñûç õöñóñèé-
éÿòëÿð âÿ íåìÿòëÿð âåðìèøäèð. Ùå÷ áèð èíñàí åøèòìÿéè, ýþðìÿ-
éè, éåðèìÿéè, ñèíèð âÿ ÿçÿëÿ ñèñòåìëÿðèíè íîðìàë øÿêèëäÿ èøëÿäÿ
áèëìÿéè, òÿíÿôôöñ ñèñòåìè éàðàäûá íÿôÿñ àëìàüû âÿ hÿéàò ö÷öí
âàúèá øÿðò îëàí áó êèìè ñàéñûç-håñàáñûç õöñóñèééÿòëÿðè þç-þçö-
íÿ ÿëäÿ åòìÿìèøäèð. Ùÿòòà èíñàí áöòöí áóíëàðû äÿðê åòìÿäèéè
hàëäà Àëëàh áó ñèñòåìëÿðè îíóí îðãàíèçìèíдÿ éåðëÿøäèðìèøäèð.
Áöòöí áó íåìÿòëÿðèí ìöãàáèëèíäÿ èíñàíëàðäàí èñòÿäèéè èñÿ
Îíà ãóëëóã åòìÿëÿðèäèð. Ëàêèí áÿçè èíñàíëàð àéÿäÿ èôàäÿ åäèë-
19

äèéè êèìè, “çàëûì âÿ íàíêîð” õàðàêòåð íöìàéèø åòäèðÿðÿê
Àëëàhà øöêцð åòìÿéè, Îíà áîéóí ÿéìÿéè âÿ èòàÿò åòìÿéè óíó-
äóð, Îíóí ãîéäóüó ãàíóíëàðû ïîçóð, þçëÿðèíèí áþéöê áèð ãöâ-
âÿ ñàhèáè îëäóãëàðûíû, áó äöíéàäàí hå÷ âàõò ýåòìÿéÿúÿêëÿðèíè
äöøöíöðëÿð.
Áóíà ýþðÿ äÿ áåëÿ èíñàíëàðûí áöòöí ìÿãñÿäëÿðè äöíéà hÿéà-
òûíû éàøàìàüà éþíÿëèá. Îíëàð þëöìö éàääàí ÷ûõàðûð, þëöìäÿí
ñîíðàêû hÿéàòëàðû ö÷öí hå÷ áèð hàçûðëûã ýþðìöðëÿð. ßí áþéöê
ìÿãñÿäëÿðè èìêàíëàðû äàõèëèíäÿ ðàhàò hÿéàò òÿðçè êå÷èðìÿê,
hÿéàòäà éàøàäûãëàðû hÿð áèð àíäàí çþâã àëìàãäûð. Àëëàh áó òèï-
ëè èíñàíëàðûí hÿéàòà îëàí áàüëûëûãëàðûíû Ãóðàíäà áåëÿ áèëäèðèð:
Èíñàíëàð þç hÿéàòûíû áàøãàëàðûí-
äàí ôÿðãëè ýþðöð, äöíéàäà öñòöí
áèð éåðÿ ñàhèá îëäóãëàðûíû çÿíí
åäèðëÿð. Ùàëáóêè êè÷èêли-áþéöêлц,
âàðëû-éîõñóë, ýöúëö-ýöúñöç hÿð áèð
èíñàí ãåéðè-ìÿhäóä áþéöêëöêäÿ-
êè êàèíàòäà îëàí éöç ìèëéàðäëàðëà
ïëàíåòäÿí áèðèíäÿ òÿñÿââöð åäèë-
ìÿéÿúÿê ãÿäÿð êè÷èê áèð éåðÿ ñà-
hèáäèð.
Йàøàäûüûìûç äöíéàéà óçàã-
äàí áàõäûãäà þçöíö ÿí áþ-
éöê, ÿí ýöúëö çÿíí åäÿí èí-
ñàí äà áèð íþãòÿ ãÿäÿð éåðè
òóòìàäûüûíû àíëàéûð.
20

“Ùÿãèãÿòÿí, áóíëàð òåç êå÷èá ýåäÿíè ñåâÿð, àüûð ýöíÿ
äàë ÷åâèðÿðëÿð” (“Èíñàí” ñóðÿñè, 27).
Àëëàhû éàääàí ÷ûõàðàí èíêàð÷ûëàð þìöðëÿðè áîéóíúà áóíà ÷à-
ëûøûðëàð, ëàêèí àéÿäÿ äÿ èôàäÿ åäèëäèéè êèìè, áó äöíéàíûí ìö-
höì áèð ñèððè âàð: hÿéàò hÿääÿí àðòûã áþéöê ñöðÿòëÿ àõûá êå÷èð.
Áó, hÿéàòà áàüëû îëàíëàðûí óíóòäóüó, öçÿðèíäÿ äöøöíìÿäèéè,
hàããûíäà äàíûøûëàíäà ãà÷äûüû áèð ìþâçóäóð. Ëàêèí íÿ ãÿäÿð
ãà÷ñàëàð äà áó, hå÷ äÿéèøìÿéÿúÿê áèð hÿãèãÿòäèð.
Áóíó äÿðê åòìÿê ö÷öí áèð ìèñàëà íÿçÿð éåòèðÿê.
Саь òÿðÿôäÿêè øÿêèëäÿ
äöíéàíûí Ýöíÿø ñèñòå-
ìè, Ýöíÿø ñèñòåìèíèí
Ñöä Йîëó ãàëàêòèêàñû
âÿ ãàëàêòèêàìûçûí ôÿçà-
äàêû éåðëÿðè ýþðöíöð.
21

Áèð íå÷ÿ ñàíèéÿ, éîõñà áèð íå÷ÿ ñààò?
Áèð òÿòèëè òÿñÿââöð åäèí. Èêè ñààò ÷ÿêÿí ñÿôÿðäÿí ñîíðà óçóí
ìöääÿòäÿí áÿðè ïëàíëàøäûðäûüûíûç òÿòèëÿ ÷ûõà áèëäèíèç âÿ ñå÷äè-
éèíèç òÿòèë éåðèíÿ ýÿëäèíèç. Òÿòèëè êå÷èðÿúÿéèíèç éåð ÷îõ èçäè-
hàìëû, ÿòðàôäà ñèçèí êèìè òÿòèëÿ ýÿëÿí éöçëÿðëÿ èíñàí âàð. Áóðà-
äà òàíûø èíñàíëàðëà ãàðøûëàøûá ñàëàìëàøäûíûç. Ñîíðà âàõò èòèðìÿ-
äÿí äÿðhàë äÿíèç ñàhèëèíÿ òÿëÿñäèíèç. ßéíèíèçè äÿéèøäèðèá ãóì-
ñàëëûüà ýåòäèíèç. Ãàðøûíûçäà ýþçÿë áèð äÿíèç âÿ ãóìñàë âàð. Ùà-
âà èñÿ hÿãèãÿòÿí äÿ èíñàíû áîüàúàã ãÿäÿð èñòèäèð. Íÿhàéÿò, äÿ-
íèçÿ ýèðèá ÷èììÿéÿ áàøëàäûíûç. Ëàêèí áó âàõò áèð ñÿñ åøèòäèíèç:
“Ãàëõ! Ñààò 8 îëäó!”
Áèð àíäà åøèòäèéèíèç ñÿñè òàì äÿðê åòìèðñèíèç. Åøèòäèéèíèç
ñÿñëÿ îëäóüóíóç øÿðàèò àðàñûíäà áèð ÿëàãÿ ãóðìàüà ÷ûëûøûðñûíûç,
ëàêèí áóíó hÿìèí àíäà åäÿ áèëìèðñèíèç. Áèð ãÿäÿð ñîíðà ýþçëÿ-
ðèíèçè à÷ûá îéàíûðñûíûç. Ýþçëÿðèíèç éàòäûüûíûç îòàüà àëûøûá øöó-
ðóíóç éåðèíÿ ýÿëäèêäÿí ñîíðà éóõó ýþðäöéöíöçö áàøà äöøöðñö-
íöç. Äîüðóäàí äà ÷îõ håéðÿòëÿíèðñèíèç. “Ùÿð øåé î ãÿäÿð hÿ-
ãèãÿò êèìè ýþðöíöðäö êè, ñààòëàðëà ñÿôÿð åòäèì, ìàâè äÿíèçè
ýþðäöì, ÿòðàôûìäà ÷îõëó òàíûø èíñàíëàðëà ãàðøûëàøäûì, hÿòòà èí-
äè ãûø îëìàñûíà áàõìàéàðàã î øèääÿòëè èñòèíè äÿ hèññ åòäèì”, -
äåéÿ òàì ñÿìèìè øÿêèëäÿ ÷àøãûíëûüûíûçû èôàäÿ åäèðñèíèç.
Йóõóäà ÷îõ óçóí ìöääÿòèí êå÷äèéèíè ýöìàí åòìÿéèíèçÿ
áàõìàéàðàã áöòöí éóõó éàëíûç áèð íå÷ÿ ñàíèéÿ ÷ÿêìèøäèð. Íÿ
ãÿäÿð ÿêñèíè ñöáóò åòìÿê èñòÿñÿíèç äÿ, áóíóí éàëíûç áèð íå÷ÿ
ñàíèéÿëèê áèð éóõó îëäóüóíó ãÿáóë åòìÿëè îëóðñóíóç.
Áåëÿëèêëÿ, ÷îõ ãûñà îëàí hÿéàòû ñÿðô åäèá àõèðÿòÿ ýåäÿí èí-
êàð÷ûëàðûí håéðÿòè äÿ åéíèëÿ áåëÿ îëàúàã. ×îõ óçóí ìöääÿò äà-
âàì åäÿúÿéèíè ýöìàí åòäèêëÿðè hÿéàò îíëàðû àëäàòìûøäûð. Áåëÿ
22

êè, áÿçèëÿðè ìèí èë, áÿçèëÿðè ìèí èëäÿí äàhà àðòûã éàøàéàúàãëàðû
êèìè áèð hèññÿ ãàïûëìûøëàð. Ùàëáóêè þëöìäÿí ñîíðà äèðèëäèëÿ-
úÿêëÿðè çàìàí ÿñëèíäÿ äöíéàäà àç áèð ìöääÿò ãàëäûãëàðûíû äÿðê
åäÿúÿêëÿð. Áó hàë Ãóðàíäà áåëÿ èçàh åäèëèð:
“Äåäè êè: “Йåð öçöíäÿ íå÷ÿ èë ãàëäûíûç?” Îíëàð: “Áèð
ýöí, áèð ýöíäÿí äÿ àç, hÿð hàëäà, ñàéàíëàðäàí ñîðóø!” -
äåéÿ úàâàá âåðÿúÿêëÿð. Àëëàh áóéóðàúàã: “ßýÿð áèëèðñè-
íèçñÿ, ñèç ÷îõ àç ãàëäûíûç!” (“Ìóìèíóí” ñóðÿñè, 112-
114).
Йóõàðûäàêû àéÿäÿ äÿ èôàäÿ åäèëäèéè êèìè, 10 èë âÿ éà 100 èë
éàøàìûø áèð èíñàí äà íÿhàéÿò äöíéàäà ÿí ÷îõó áèð ýöí ãÿäÿð
éàøàäûüûíû äÿðê åäÿúÿê. Åéíèëÿ éóõóäàí îéàíàí âÿ ÷îõ óçóí
áèð ìöääÿò òÿòèëäÿ îëäóüóíó ýöìàí åòäèéè hàëäà éàëíûç áèð íå-
÷ÿ ñàíèéÿíèí êå÷äèéèíè àíëàéàí èíñàí êèìè... Ùÿòòà éàøàäûüû
þìöð îíà î ãÿäÿð ãûñà ýÿëÿúÿê êè, àøàüûäàêû àéÿäÿ áèëäèðèëäèéè
êèìè, áþéöê hÿâÿñëÿ êå÷èðäèéè âÿ èëëÿðëÿ ñöðÿí hÿéàòûíûí éàëíûç
áèð ñààòûí è÷èíÿ ñûüäûüûíà àíä è÷ÿúÿê:
“Ãèéàìÿò ãîïàúàüû ýöí (ñààò) ýöíàhêàðëàð áèð ñààòäàí
àðòûã ãàëìàäûãëàðûíà àíä è÷ÿðëÿð. Îíëàð áåëÿ äþíäÿðèëèð-
äèëÿð” (“Ðóì” ñóðÿñè, 55).
Ùàìûíûí ãÿòè îëàðàã áèëäèéè êèìè, äöíéàäàêû hÿéàò ìöääÿòè
ìÿhäóääóð. Áèð íå÷ÿ ñààò, áèð ýöí, áèð èë, 30 âÿ éà 70 èë... Âÿ
hàìû áóíó ãÿòè îëàðàã áèëèð êè, ìÿhäóä îëàí áèð øåéèí áèð ýöí
ñîíó ýÿëÿúÿê. Áèð èíñàí 80 èë äÿ éàøàñà, 100 èë äÿ éàøàñà, ýöí
êå÷äèêúÿ hÿìèí ñîíà éàõûíëàøûð. Áóíà àèä îëàí ìèñàëëàðû hÿð
êÿñ þç hÿéàòûíäà ýþðöá. Òÿñÿââöð åäèí êè, ãóðäóüóíóç óçóí-
ìöääÿòëè áèð ïëàíëà ñîíäà íÿhàéÿò êè, ãàðøû-ãàðøûéàñûíûç. Áåëÿ
îëäóüó hàëäà ýåðèéÿ áàõäûüûíûç çàìàí ÿââÿë áóíó äåéÿúÿêñè-
23

íèç: “Íåúÿ äÿ òåç þòöá êå÷äè!”
Ìÿñÿëÿí, ìÿêòÿáÿ ýåòìÿéÿ áàøëàéàí áèð óøàüû òÿñÿââöð
åäèí. Î, áèðèíúè ñèíèôäÿ îõóäóüó çàìàí ìÿêòÿáè áèòèðìÿéèí hÿ-
ëÿ óçóí ñöðÿúÿéèíè, áó ìöääÿòèí áèòìÿéÿúÿéèíè ôèêèðëÿøèð. Ëà-
êèí áèð ýöí ìÿêòÿáè âÿ hÿòòà óíèâåðñèòåòè áèòèðèð, ëàêèí áèðèíúè ñè-
íèôäÿ îëàíäà íÿëÿðè äöøöíäöéöíö õàòûðëàìûð. Îíóí àüëûíäà
áàøãà ïëàíëàð âàð. Áÿëêÿ äÿ áèð íå÷ÿ àé ñîíðà áàøëàéàúàã åâëè-
ëèê hÿéàòûíû ïëàíëàøäûðûð âÿ î ýöíöí hå÷ âàõò îëìàéàúàüû ãÿ-
íàÿòèíäÿäèð. Ëàêèí î ýöí äÿ ýÿëèð, îíäàí áàøãà ïëàíëàøäûðäûüû
äèýÿð ýöíëÿð äÿ. Âàõò hÿòòà î ãÿäÿð áþéöê ñöðÿòëÿ êå÷èð êè, èí-
ñàí íÿ âàõò åâëÿíèá îüóë-óøàã âÿ íÿâÿ-íÿòèúÿ ñàhèáè îëäóüóíó
hèññ åòìèð. Àðòûã hÿéàò ö÷öí àéðûëìûø âàõò áèòìÿê öçðÿäèð. Î
áþéöê ýöíÿ áÿëêÿ áèð íå÷ÿ èë, áÿëêÿ áèð íå÷ÿ hÿôòÿ, áÿëêÿ äÿ
áèð íå÷ÿ äÿãèãÿ ãàëìûøäûð...
Ùàëáóêè hÿéàòûí ìöâÿããÿòè áèð ìÿêàí îëäóüóíó, ÿñë hÿéà-
òûí èñÿ àõèðÿòäÿ îëàúàüûíû òàðèõèí ÿââÿëëÿðèíäÿí áÿðè Àëëàh èí-
ñàíëàðà èçàh åòìÿêäÿäèð. Àõèðÿòäÿ ÿáÿäè îëàðàã äàâàì åäÿúÿê
úÿííÿò âÿ úÿhÿííÿì hÿéàòûíûí áöòöí òÿôñèëàòëàðû Àëëàhûí âÿh-
éè èëÿ òÿðèô åäèëìèøäèð. Áóíà áàõìàéàðàã èíñàí éåíÿ äÿ ãûñà ñö-
ðÿí hÿéàòà ìåéë åäèð âÿ þç íÿôñèíÿ ôàéäà âåðìÿéÿ ÷àëûøûð. Ùàë-
áóêè hàäèñÿëÿðè áèð àç øöóðëó øÿêèëäÿ äÿéÿðëÿíäèðÿí âÿ hÿãèãÿò-
ëÿðè äöøöíÿí áèð èíñàí áó hÿéàòûí ñîíñóç àõèðÿò éàíûíäà íÿ ãÿ-
äÿð ãèéìÿòñèç îëäóüóíó ýþðöá àíëàéàð. Ùÿì÷èíèí àõèðÿòäÿ
ÿáÿäè äàâàì åäÿúÿê hÿéàòûíû ìèñèëñèç íåìÿòëÿðëÿ äîëó îëàí
úÿííÿòäÿ êå÷èðìÿéÿ ÷àëûøàð. Áóíóí éåýàíÿ éîëó ñÿìèìè îëà-
ðàã Àëëàhà éþíÿëìÿêäèð. Ìöòëÿã ýåð÷ÿêëÿøÿúÿê äöíéàíûí ñî-
íóíó äöøöíìÿéÿðÿê áó àãèáÿòè ýþðìÿê èñòÿìÿéÿíëÿð òÿáèè êè,
ÿáÿäè ÿçàáû ãàçàíìûøëàð...
24

Àëëàhà ãóëëóã åòìÿêäÿí ÷ÿêèíÿí èíñàíëàðûí öçëÿøÿúÿéè áó
hàäèñÿ Ãóðàíäà áåëÿ áèëäèðèëèð:
“Ýöíäöç áèð ñààò áåëÿ îëìàìûøëàð êèìè, áèð éåðÿ òîïëà-
éàúàüû ýöí îíëàð áèð-áèðèíè òàíûéàúàãëàð. Àëëàhëà ãàðøû-
ëàøàúàãëàðûíû éàëàí håñàá åäÿíëÿð, ñþçñöç êè, çèéàíà óü-
ðàéàúàãëàð. Îíëàð hå÷ äîüðó éîëäà äà äåéèëäèëÿð” (“Йó-
íóñ” ñóðÿñè, 45).
“Ïåéüÿìáÿðëÿðäÿí ÿçì ñàhèáëÿðè îëàíëàðûí ñÿáиð åòäèéè
êèìè, ñÿí äÿ ñÿáиð åò, тåç (ÿçàá) ýÿëìÿñèíè èñòÿìÿ. Îíëàð
âÿä îëóíäóãëàðûíû ýþðÿúÿêëÿðè ýöí ýöíäöçöí àíúàã áèð
ñààòû ãÿäÿð ãàëäûãëàðûíû ñàíàúàãëàð. Áó áèð õÿáÿðäàðëûã-
äûð. Ôàñèã áèð ãþâìäÿí áàøãàñû äà hå÷ ìÿhâ åäèëÿðìè?!”
(“ßhãàô” ñóðÿñè, 35).
Áèð íÿòèúÿéÿ àïàðûá ÷ûõàðìàéàí åhòèðàñ
Äöíéà hÿéàòûíûí hàðàäàñà “áèð ýþç ãûðïûìû” ãÿäÿð áþéöê
ñöðÿòëÿ ýÿëèá êå÷ìÿñèíäÿí áÿhñ åòäèê. Ëàêèí áþéöê åhòèðàñëà
hÿéàòà éþíÿëÿí èíñàí áåëÿ áèð ìöhöì hÿãèãÿòè áèëìÿëèäèð êè, î,
Àëëàhà èìàí ýÿòèðìÿéèíúÿ hÿéàòäà íÿéÿ íàèë îëóðñà-îëñóí, ðà-
hàòëûã ÿëäÿ åòìÿéÿúÿê.
Èíñàí øöóðëà hÿðÿêÿò åòìÿéÿ áàøëàéàíäàí åòèáàðÿí äàèì
ìöÿééÿí øåéëÿðè òÿëÿá åòìÿéÿ áàøëàéûð. Áåëÿ êè, áó èñòÿêëÿð áè-
òèá-òöêÿíìÿê áèëìèð. Èíñàíûí íÿôñè hÿð çàìàí íÿñÿ èñòÿéèð âÿ
áó èñòÿêëÿðèíäÿ äÿ áèð hÿää-höäóä áèëèíìèð. Ëàêèí hÿäñèç èñ-
òÿêëÿðèíèí îëìàñûíà áàõìàéàðàã ÿëèíäÿêè èìêàíëàð äа ìÿh-
äóääóð. Îíóí hÿð èñòÿäèéèíÿ íàèë îëìàñû ìöìêöí äåéèë. Áóí-
äàí ÿëàâÿ, hÿòòà èñòÿäèéè hÿð øåéÿ íàèë îëäóüóíó ýöìàí åòñÿê
äÿ, éåíÿ hå÷ áèð øåé äÿéèøìÿéÿúÿê. ×öíêè äöíéàíûí ÿí âàðëû
25

èíñàíû îëñà äà, áó çÿíýèíëèê ìöâÿããÿòèäèð. Î, ÿí ÷îõó òÿõìè-
íÿí 70-80 èë éàøàéà áèëÿð âÿ áó ìöääÿòèí ñîíóíäà äöíéàäà ñà-
hèá îëäóãëàðûíûí hàìûñûíû èòèðÿð.
Ùÿääè-höäóäó íÿçÿðÿ àëìàéàí èíñàí Àëëàhäàí áèð ÿâÿç êè-
ìè hå÷ úöð ÷àðÿñè îëìàéàí “ãàíå îëìàìàã” hèññè è÷èíäÿ éàøà-
éûð âÿ hÿéàòûíûí hÿð áèð äþâðöíäÿ ìöõòÿëèô èñòÿêëÿðÿ ãàïûëûð.
Áó èñòÿêëÿðèíÿ íàèë îëìàã ö÷öí äÿ áþéöê áèð øþâã âÿ åhòèðàñëà
÷àëûøûð, hÿòòà áóíäàí þòðö ìöõòÿëèô éîëëàðà äöøöð. ßòðàôûíäà
îëàí èíñàíëàðû, hÿòòà àèëÿñèíè âÿ éàõûíëàðûíû äà íÿçÿðÿ àëìûð.
Ëàêèí èñòÿäèéèíè ÿëäÿ åòäèéè çàìàí hÿìèí “ñåhð” ïîçóëóð. Ùÿò-
òà íàèë îëäóüó ÿí áþéöê âÿ ãèéìÿòëè àðçóñó äà îíóí ýþçöíäÿí
äöøöð. Ñàíêè îíó ÿëäÿ åòìÿê ö÷öí hå÷ ýöíëÿðëÿ, àéëàðëà, èëëÿð-
ëÿ ÷àëûøìàéûá. ßëäÿ åòäèéè èëÿ ãàíå îëìàéàí íÿôñ äÿðhàë áàøãà
áèð èñòÿéèí àðäûíúà äöøöð, áó äÿôÿ äÿ áþéöê áèð åhòèðàñëà áó àð-
çóñóíà íàèë îëàíà ãÿäÿð îíó òÿãèá åäèð...
Èíêàð÷û áèð èíñàíûí hÿéàòäà ìàëà-ìöëêÿ, âàð-äþâëÿòÿ, ãûñà-
ñû, ÿòðàôûíäà ýþðäöéö hÿð øåéè ÿëäÿ åòìÿéÿ ãàðøû îëàí åhòèðàñû
áèòìèð. Î, ÿëäÿ åòäèêëÿðè èëÿ hå÷ âàõò ãàíå îëóá õîøáÿõò îëà áèë-
ìÿç. ×öíêè èñòÿäèéè øåéëÿðè Àëëàhû ðàçû ñàëìàã ö÷öí äåéèë, éàë-
íûç åãîèñò âÿðäèøëÿðèíè ðàçû ñàëìàã ö÷öí èñòÿìèøäèð. Íàèë îëäó-
üó hÿð øåé îíóí òÿêÿááöðöíö âÿ þçöíäÿí ðàçûëûüûíû àðòûðûð. ßë-
áÿòòÿ êè, Àëëàh äöíéà hÿéàòûíäà áó äÿðÿúÿäÿ àçüûíëàøûá íÿôñè-
íèí àðäûíúà ýåäÿí áåëÿ èíñàíëàðûí ðàhàò ðóhè hÿéàòà ìàëèê îë-
ìàñûíà èçí âåðìÿç.
Áåëÿ êè, Ãóðàíäà éàëíûç Àëëàhà öç òóòàíëàðûí âÿ Îíó çèêð
åäÿíëÿðèí ãÿëáÿí õèëàñ îëóá íèúàò òàïàúàãëàðû áèëäèðèëèð:
“Î êÿñëÿð êè, Àëëàhà èìàí ýÿòèðìèø âÿ ãÿëáëÿðè Àëëàhû
çèêð åòìÿêëÿ àðàì òàïìûøäûð. Áèëèí êè, ãÿëáëÿð éàëíûç
Àëëàhû çèêð åòìÿêëÿ àðàì òàïàð!” (“Ðÿä” ñóðÿñè, 28).
26

Äöíéà hÿéàòûíäàêû àëäàíûø
Йàøàäûüûìûç hÿéàòäà èíñàí ýþçöíö ÷åâèðèá hàðà áàõñà, îðà-
äà ýþçÿëëèêëÿðëÿ ãàðøûëàøûð. Ýþðäöêëÿðèíè áþéöê håéðàíëûãëà
ìöøàhèäÿ åäèð. Ãöñóðñóç ïëàíëà éàðàäûëìûø èíñàí îðãàíèçìè,
ìèëéîíëàðëà áèòêè íþâö, òîíëàðëà àüûðëûüû îëàí áóëóäëàðûí éåðëÿø-
äèéè ýþé öçö âÿ äàhà áèð ÷îõ øåéëÿð ðóhà çþâã âåðÿí åñòåòèê ýþ-
ðöíöøäÿ éàðàäûëìûøäûð. Ýþðöíòöäÿí áàøãà áèð ÷îõ hèññëÿðè èëÿ
àëäûãëàðû äà èíñàíà çþâã âåðèð. Ýþçÿë ãîõó, äàä âÿ éà ýþçÿë áèð
ìóñèãè äÿ áóíëàðà àèääèð.
Áóäàãäàí ñàëëàíàí áèð ìåéâÿ ýþçÿë ãîõóñó âÿ äàäû èëÿ hà-
ìûíûí õîøóíà ýÿëèð. Ùÿì÷èíèí áèð ýöëöí ìöõòÿëèô ðÿíýëÿðè,
öçÿðèíäÿ îëàí íàõûøëàðû îëäóãúà ýþçÿë âÿ çþâã îõøàéàíäûð.
Áóíäàí ÿëàâÿ, ýþçÿë áèð èíñàí öçö hàìû òÿðÿôèíäÿí áÿéÿíèëèð.
Åëÿúÿ äÿ ýþçÿë áèð åâ, ñîí ìîäåëäÿí îëàí àâòîìîáèë äöíéàäà
òÿëÿá îëóíàí арзуларäûð. Èíñàí hÿéàòû áîéóíúà áóíëàð êèìè áèð
÷îõ øåéè áÿéÿíèá îíëàðû ÿëäÿ åòìÿê èñòÿéèð. Ëàêèí áèð ìöääÿò
êå÷äèêäÿí ñîíðà áöòöí áóíëàðà äþíöá áàõäûüû çàìàí ÷îõ òÿÿú-
úöáëÿíèð. ×öíêè áó ýþçÿëëèêëÿð þç ÿhÿìèééÿòèíè èòèðìèøäèð, îí-
ëàðû hÿòòà ýþðìÿê äÿ èñòÿìèð.
Ìÿñÿëÿí, áóäàüûíäàí ãîïàðûëìûø ìåéâÿ áèð ìöääÿò ñîíðà
ãàðàëìàüà âÿ þç ãîõóñóíó èòèðìÿéÿ áàøëàéûð. Äàhà ñîíðà èñÿ
÷öðöéöð âÿ õîøàýÿëìÿç áèð èé âåðèð. Èíñàí úàíëû ðÿíýëÿðè, õîø
ãîõóñó èëÿ îíó úÿëá åäÿí ÷è÷ÿêëÿðè àëûá åâèíÿ ýÿòèðèð âÿ ýöëäà-
íà ãîéóð, ëàêèí àðàäàí áèð ýöí êå÷ìÿìèø ýöëëÿðèí ðÿíýè ñîëóð,
úàíëûëûüû èòèð. 2-3 ýöíäÿí ñîíðà èñÿ îíëàð òàìàìèëÿ ãàðàëûð âÿ
÷öðöéöð. Äöíéàíûí ÿí ýþçÿë ñèìàëû èíñàíû êèìè òàíûäûüûíûç áè-
ðèñèíè 60 èë ñîíðà ýþðñÿíèç, îíó òàíûìàçñûíûç. Ùÿìèí èíñàí éàø-
ëàøìûø, öçö ãûðûøìûø, ñà÷ëàðû àüàïïàã îëìóø, ãûñàñû, ÿââÿëêè ýþ-
27

çÿëëèéèíäÿí ÿñÿð-ÿëàìÿò ãàëìàìûøäûð. Åâ äàüûëìûø, àâòîìîáè-
ëèí ìîäåëè êþhíÿëìèø, ìöÿééÿí hèññÿëÿðè ïàñëàíìûøäûð. Íÿòèúÿ
îëàðàã äöíéàäà èíñàíûí ÿòðàôûíäà ýþðäöéö hÿð øåé ïîçóëóð.
Áó, ÷îõ èíñàíà “òÿáèè ìöääÿò” êèìè ýÿëèð. Ùàëáóêè áóðàäà
÷îõ áþéöê áèð ìÿíà âàð. ßòðàôûìûçäà îëàí hÿð øåé ïîçóëìàã-
ëà, êþhíÿëìÿêëÿ, ÷öðöìÿêëÿ áèçÿ ìöhöì áèð õÿáÿðäàðëûã åäèð.
Áó äà äöíéàíûí ìöâÿããÿòè âÿ àëäàäûúû áèð õÿéàë îëдуьуну
эюстярян бир hÿãèãÿòäèð.
ßí ÿñàñ íÿòèúÿ èñÿ áöòöí äöíéàäà îëàí håéâàí, áèòêè âÿ èí-
ñàíëàðûí, ãûñàñû, Йåð öçöíäÿêè áöòöí úàíëûëàðûí þëöìëö îëìàñû
ôàêòûäûð. Èíñàíûí áó áþéöê hÿãèãÿòè àíëàéà áèëìÿìÿñèíèí ÿñàñ
ñÿáÿáè þëÿí èíñàíëàðûí âÿ håéâàíëàðûí éåðèíÿ éåíèëÿðèíèí äî-
üóëìàñû, òÿáèÿòäÿ hÿð ýöí éåíè éàðàäûëûøëàðûí äöíéàéà ýÿëìÿ-
ñèäèð. Áó hÿãèãÿòè àíëàìàéàí èíñàí þëöìëö îëàíëàðà ëàéèã îëäó-
üóíäàí äà ÷îõ ÿhÿìèééÿò âåðèð, îíëàð ö÷öí áèð ÷îõ øåéëÿðè ãóð-
áàí âåðèð. Èñòÿäèéè øåéëÿðÿ “ñàhèá îëìàã” åhòèðàñû èëÿ éàøàéûð.
Ùàëáóêè hÿð øåéèí éåýàíÿ ñàhèáè Àëëàhäûð. Î äèëÿñÿ, úàíëûëàð
éàðàíûð, äèëÿäèéè çàìàí äà, þëöá éîõ îëóð.
Àëëàh èíñàíëàðûí äöíéàíûí áó àëäàäûúû òÿðÿôèíÿ óéìàìàñû,
áó hÿãèãÿòè äöøöíìÿñè ö÷öí Ãóðàíäà ìöõòÿëèô íöìóíÿëÿð âåð-
ìèøäèð:
“Ùÿãèãÿòÿí, äöíéà hÿéàòû ýþéäÿí åíäèðäèéèìèç éàüìó-
ðà áÿíçÿð êè, îíóíëà éåð öçöíäÿ èíñàíëàðûí âÿ håéâàíëà-
ðûí éåéÿúÿéè áèòêèëÿð éåòèøèá áèð-áèðèíÿ ãàòûøàð. Íÿhàéÿò,
éåð öçö áÿçÿêëÿíèá ñöñëÿíäèéè âÿ ñàêèíëÿðè äÿ éûüìàüà
ãàäèð îëäóãëàðûíû çÿíí åòäèêëÿðè âàõò ýåúÿ, éàõóä ýöí-
äöç ÿìðèìèç ýÿëÿð âÿ Áèç îíó, äöíÿí öçÿðèíäÿ áîë ìÿh-
ñóë îëìàìûø êèìè, áè÷èëìèø áèð hàëà ýÿòèðÿðèê. Áèç àéÿëÿ-
28

ðèìèçè äöøöíÿí áèð öììÿò ö÷öí áåëÿ ÿòðàôëû èçàh åäè-
ðèê!” (“Йóíóñ” ñóðÿñè, 24).
Àéÿäÿ áèëäèðèëäèéè êèìè, äöíéàäà ýþçÿë íÿ âàðñà, áèð ýöí
ýþçÿëëèéèíè èòèðÿúÿê âÿ éîõ îëàúàã. Йàëíûç áóíó áèëìÿê êèôàéÿò
äåéèë: áó hÿãèãÿò öçÿðèíäÿ äÿðèíäÿí äöøöíöëìÿëè îëàí áèð
ìþâçóäóð. ×öíêè Àëëàh áåëÿ íöìóíÿëÿðè “äöøöíÿí èíñàíëàð”
ö÷öí èçàh åòäèéèíè áèëäèðèð. Èíñàí àüûë ñàhèáè îëàí áèð âàðëûã êè-
ìè äöøöíìÿê, äöøöíäöêëÿðèíäÿí íÿòèúÿ ÷ûõàðìàã âÿ hÿéàòûíûн
ìÿãñÿäèíè òàïìàã âÿçèôÿñèíè äàøûéûð. “Äöøöíìÿê” âÿ “äÿðê
åòìÿê” êèìè ìöhöì âÿçèôÿëÿðè äàøûìàéàí èíñàíûí håéâàíëàð-
äàí hå÷ áèð ôÿðãè éîõäóð. Ùåéâàíëàð äà äîüóá òþðÿéèð, áþéö-
éöð, àðòûá ÷îõàëûð, þçëÿðèíÿ ýþðÿ áèð hÿéàò ñöðöðëÿð. Àììà îí-
ëàð íåúÿ âÿ íèéÿ éàðàäûëäûãëàðû, áèð ýöí þëÿúÿêëÿðè, þëÿíäÿí
ñîíðà íåúÿ áèð hÿéàòëà ãàðøûëàøàúàãëàðû áàðÿäÿ äöøöíÿ áèëìèð-
ëÿð. Ùåéâàíëàð äöíéàíûí ýåð÷ÿê öçöíö ýþðìÿéÿ, îíóí hÿãèãè
ìÿãñÿäèíè ãàâðàéûá àíëàìàüà ÷àëûøìûðëàð.
Ùåéâàíëàðûí áåëÿ äàâðàíûøû ÿëáÿòòÿ êè, òÿáèèäèð, ÷öíêè îíëàð
“àüûë ñàhèáè” êèìè éàðàäûëìàéûáëàð. Îíëàðûí öçÿðèíÿ Йàðàäàíûí
âàðëûüûíû ãàâðàìàã, éàðàäûëûøûí ãàéÿñèíè àðàøäûðìàã âÿçèôÿñè
ãîéóëìàéûá.
Àììà èíñàí Àëëàhû òàíûéûá ãÿáóë åòìÿéÿ, Îíóí èñòÿäèêëÿ-
ðèíè þéðÿíèá òÿòáèã åòìÿéÿ, hÿãèãè ìÿñêÿíèí äöíéà îëìàäûüû-
íû, äöíéàíûí “áèð ýþç ãûðïûìûíäà” èòÿúÿê áèð hÿéàò îëäóüóíó
äÿðê åòìÿéÿ ìÿñóëäóð. Áó hÿãèãÿòëÿðè äÿðê åäÿí èíñàíûí äàâ-
ðàíûøû èñÿ éàëíûç hÿãèãè ìÿñêÿí îëàí àõèðÿòÿ hàçûðëàøìàã, hÿ-
éàòûíû éàëíûç Àëëàhû ðàçû ñàëàúàã éîëëàð àõòàðìàãëà êå÷èðìÿê
îëàúàã. ßêñ òÿãäèðäÿ äöíéàäà äà, àõèðÿòäÿ äÿ ÿçàáëà ãàðøûëà-
29

Àëëàhûí Ãóðàíäà áèëäèðäèéè
êèìè, äöíéà öçÿðèíäÿêè
hÿð ýþçÿëëèê ìöâÿããÿòèäèð.
Áó, “äöøöíÿí èíñàíëàðûí”
áàõäûãëàðû hÿð éåðäÿ ýþðÿ
áèëÿúÿéè áèð hÿãèãÿòäèð.
Áó ñÿhèôÿäÿêè ðÿñìëÿð äÿ
ñþçöýåäÿí ýåð÷ÿêëèéè à÷ûã
ñóðÿòäÿ ýþñòÿðèð.
Jåð öçöíäÿêè áèð ìÿêàí
íÿ ãÿäÿð ýþçÿë îëóðñà
îëñóí, î, àðàäàí áèð íå÷ÿ
îíèëëèê, áÿçÿí hÿòòà éàëíûç
áèð ôÿñèë êå÷ÿíäÿí ñîíðà
ñîí äÿðÿúÿ òàíûíìàç hàëà
äöøÿ áèëÿð.
30

øàð. Èíñàí âàðëû îëà áèëÿð, ëàêèí áó çàìàí õîøáÿõò îëà áèëìÿç.
Ýþçÿë îëàð, ëàêèí ýþçÿëëèéè áàøûíà áÿëàëàð ýÿòèðÿð. Ìÿøhóð îëàð,
ëàêèí áèð ýöí òÿê ãàëàð âÿ ñîíäà áèð îòàãäà òÿíhà þëÿð.
Òÿáèÿòäÿ hÿð øåé çàìàí êå÷äèêúÿ
äÿéèøèêëèéÿ óüðàéûá ïîçóëóð. Äöí-
éàíûí hÿãèãÿòè äÿ åëÿ áóäóð...
31

Äöíéàíûí ìöâÿããÿòè îëìàñû
èëÿ áàüëû Ãóðàíäàí ìèñàëëàð
Àëëàh Ãóðàíäà áèçÿ “äöíéà hÿéàòûíûí ìöâÿããÿòè îëìàñû”
èëÿ áàüëû áèð ÷îõ ìèñàëлар эюстяðèð. Àéÿëÿðäÿ hÿì êå÷ìèøäÿ éà-
øàìûø èíñàíëàðûí âÿ úÿìèééÿòëÿðèí áàøëàðûíà ýÿëÿí hÿäèñÿëÿð
èáðÿòàìèç áèð íöìóíÿ êèìè èçàh îëóíóð, hÿì äÿ äöíéàíûí hÿ-
ãèãè öçö èíñàíëàðûí îíó þç çåhíèíäÿ úàíëàíäûðà áèëÿúÿéè øÿêèë-
äÿ âåðèëèð. “Êÿhô” ñóðÿñèíäÿ áÿhñ îëóíàí èêè “áàü ñàhèáè”íèí
âÿçèééÿòè äÿ áó ìèñàëëàðäàíäûð:
“Îíëàðà èêè àäàìû ìèñàë ýÿòèð. Îíëàðûí áèðèíÿ èêè öçöì
áàüû âåðèá îíëàðû õóðìàëûãëàðëà ÿhàòÿ åòäèê âÿ àðàëàðûí-
äà ÿêèí ñàëäûã. Î áàüëàðûí hÿð èêèñè þç áàðûíû âåðäè âÿ áó
áàðäàí hå÷ áèð øåé ÿñêèëìÿäè. Áèç äÿ îíëàðûí àðàñûíäàí
áèð èðìàã àõûòäûã. Áó àäàìûí áàøãà ñÿðâÿòè äÿ âàð èäè. Î
þç éîëäàøû èëÿ ñþháÿò åäÿðêÿí îíà äåäè: “Ìÿí ñÿíäÿí
äàhà äþâëÿòëè âÿ ÿøèðÿòúÿ ñÿíäÿí äàhà ãöââÿòëèéÿì!” Î
þçöíÿ çöëì åòäèéè hàëäà áàüûíà ýèðèá äåäè: “(Áó áàüûí)
íÿ âàõòñà éîõ îëàúàüûíû ýöìàí åòìèðÿì. Ãèéàìÿòèí äÿ
ãîïàúàüûíû çÿíí åòìèðÿì. ßýÿð Ðÿááèìèí höçóðóíà
ãàéòàðûëñàì, þçöìÿ áóíäàí äà éàõøû áèð ìÿñêÿí òàïà-
ðàì!” Îíóíëà ñþháÿò åäÿí éîëäàøû èñÿ áåëÿ äåäè: “ßâ-
âÿëúÿ ñÿíè òîðïàãäàí, ñîíðà áèð ãÿòðÿ ñóäàí éàðàòìûø,
äàhà ñîíðà ñÿíè àäàì øÿêëèíÿ ñàëìûø Àëëàhû èíêàðìû
åäèðñÿí? Ëàêèí Àëëàh ìÿíèì Ðÿááèìäèð âÿ ìÿí hå÷ êÿ-
ñè Ðÿááèìÿ øÿðèê ãîøìàðàì! Áàüûíà ýèðäèéèí çàìàí áà-
ðû: “Ìàøàëëàh (Àëëàhûí èñòÿäèéè êèìè îëäó), ãöââÿò éàëíûç
Àëëàhà ìÿõñóñäóð!” - äåéÿéäèí”! ßýÿð ìÿíè þçöíäÿí
äàhà àç ìàë-äþâëÿò âÿ þâëàä ñàhèáè ýþðöðñÿíñÿ, îëà áèë-
33

ñèí êè, Ðÿááèì ìÿíÿ ñÿíèí áàüûíäàí äàhà éàõøûñûíû âåð-
ñèí âÿ ñÿíèí áàüûíà ýþéäÿí áèð áÿëà åíäèðñèí êè, î, hà-
ìàð áèð éåð îëñóí! Йàõóä ñóéó ÷ÿêèëèá ýåòñèí âÿ áèð äÿ
îíó ÿñëà àõòàðûá òàïà áèëìÿéÿñÿí!” Áåëÿëèêëÿ, îíóí (áà-
üûíûí) ìåéâÿñè òÿëÿô åäèëäè. Ãîéäóüó õÿðúÿ ýþðÿ ÿëëÿðèíè
îâóøäóðìàüà áàøëàäû. Áàüûí òàëâàðëàðû éåðÿ ÷þêöá âèðàí
ãàëìûøäû. Î: “Êàø Ðÿááèìÿ hå÷ êÿñè øÿðèê ãîøìàéàé-
äûì!” - äåéèðäè. Àëëàhäàí áàøãà îíà éàðäûì åäÿ áèëÿúÿê
êÿñëÿð éîõ èäè âÿ î äà êþìÿê åäÿ áèëÿúÿê áèð hàëäà äå-
éèëäè. Áåëÿ áèð âÿçèééÿòäÿ êþìÿê ýþñòÿðìÿê àíúàã hàãã
îëàí Àëëàhà ìÿõñóñäóð. Ìöêàôàò âåðìÿêäÿ äÿ, àãèáÿò
ãèñìÿò åòìÿêäÿ äÿ ÿí õåéèðëèñè Îäóð. Áó äöíéàíû ìèñàë
÷ÿê: Áó äöíéà ýþéäÿí éàüäûðäûüûìûç éàüìóðà áÿíçÿð.
Йåðäÿêè áèòêèëÿð îíóíëà ãàðûøûá éåòèøÿð, ñîíðà èñÿ äþíöá
êöëÿéèí ñîâóðäóüó ãóðó ÷þð-÷þï îëàð. Àëëàh hÿð øåéÿ ãà-
äèðäèð! Ìàë-äþâëÿò, îüóë-óøàã áó äöíéàíûí áÿð-áÿçÿéè-
äèð. ßáÿäè ãàëàí éàõøû ÿìÿëëÿð èñÿ Ðÿááèíèí éàíûíäà
hÿì ñàâàá, hÿì äÿ öìèä åòèáàðèëÿ äàhà õåéèðëèäèð!”
(“Êÿhô” ñóðÿñè, 32-46).
Áó håêàéÿòäÿ èíñàíûí äöíéàäàêû ýöúöíÿ àëäàíàðàã òÿêÿá-
áöð ýþñòÿðìÿñèíèí íÿ ãÿäÿð àüûëñûç áèð äàâðàíûø îëäóüó, ÷öíêè
Àëëàhûí áó ýöúö äÿðhàë éîõ åäÿ áèëÿúÿéè âóðüóëàíûð. Åéíè hÿ-
ãèãÿò áàøãà áèð håêàéÿäÿ “áàü÷à ñàhèáëÿðè” ìèñàëû èëÿ áèëäèðè-
ëèð:
“Áèç âàõòèëÿ î áàü ñàhèáëÿðèíè èìòàhàíà ÷ÿêäèéèìèç êèìè,
áóíëàðû äà èìòàhàíà ÷ÿêäèê. Î âàõò (î áàü ñàhèáëÿðè) ñÿ-
hÿð à÷ûëàíäà ìöòëÿã äÿðÿúÿêëÿðèíÿ àíä è÷ìèøäèëÿð. Âÿ
hå÷ áèð èñòèñíà éåðè äÿ ãîéìàìûøäûëàð. Îíëàð éóõóäà
35

èêÿí ñÿíèí Ðÿááèíäÿí î áàüà áèð áÿëà ýÿëäè. Âÿ î ãàï-
ãàðà ãàðàëäû. Îíëàð ñÿhÿð ãàëõûá áèð-áèðèíè áåëÿ ñÿñëÿäè-
ëÿð: “ßýÿð (ìÿhñóë) éûüàúàãñûíûçñà, áàüûíûçà òåç ýåäèí!”
Íÿhàéÿò, éîëà äöøäöëÿð, áèð-áèðèíÿ õÿëâÿòúÿ áåëÿ äåéèð-
äèëÿð: “Åëÿ åäèí êè, áó ýöí îðàäà éàíûíûçà hå÷ áèð éîõñóë
ñîõóëìàñûí!” Îíëàð áàüà áóðàõìàìàüà ãàäèð îëàúàãëà-
ðûíû ýöìàí åäÿðÿê åðêÿí ýåòäèëÿð. Áàüû áó âÿçèééÿòäÿ
ýþðäöêäÿ äåäèëÿð: “Йÿãèí êè, àçìûøûã! Õåéð, áèç ìÿh-
ðóì îëìóøóã!” Îíëàðûí ÿí àüûëëûñû äåäè: “Ìÿýÿð ìÿí ñè-
çÿ (Àëëàhû) hÿìä-ñÿíà èëÿ òÿãäèñ åòìÿëè îëäóüóíóçó äå-
ìÿäèììè?!” Îíëàð: “Ðÿááèìèç ïàê âÿ ìöãÿäдÿñäèð!
Ùÿãèãÿòÿí, áèç çàëèì èäèê!” - äåäèëÿð. Îíëàð áèð-áèðèíè
äàíëàìàüà áàøëàäûëàð. Âÿ äåäèëÿð: “Âàé hàëûìà! Áèç àç-
üûíëûã åäèðäèê. Îëà áèëñèí êè, Ðÿááèìèç îíóí ÿâÿçèíÿ áè-
çÿ äàhà éàõøûñûíû âåðñèí. Áèç Ðÿááèìèçäÿí äèëÿéèðèê!”
Äöíéàäàêû ÿçàá áåëÿäèð. Øöáhÿñèç êè, àõèðÿò ÿçàáû äàhà
øèääÿòëèäèð. Êàø áèëÿéäèëÿð!” (“Ãÿëÿì” ñóðÿñè, 17-33).
ßýÿð ôèêèð âåðèðñèíèçñÿ, Ãóðàíäà äöíéàéà àëäàíûá äîüðó
éîëäàí àçìûøëàð êèìè ýþñòÿðèëÿí èíñàíëàð Àëëàhûí âàðëûüûíû èí-
êàð åäÿí àòåèñò èíñàíëàð äåéèë. Îíëàð Àëëàhûí âàðëûüûíû áèëÿí âÿ
ãÿáóë åäÿí, ëàêèí Îíó õàòûðëàìàãäàí óçàãëàøìûø èíñàíëàðäûð.
Îíëàð Àëëàhûí âåðäèéè íåìÿòëÿðè þçëÿðèíèí òÿáèè hàããû êèìè ýþ-
ðÿðÿê òÿêÿááöðëö äàâðàíìàãëà áþéöê ñÿhâ åäèðëÿð. Àëëàhû âÿ
Îíóí ýöúöíö éàëíûç ñþçäÿ ãÿáóë åäèðëÿð, ëàêèí ãÿëáëÿðè þç ãö-
ðóðëàðû, òÿêÿááöðëÿðè, åãîèçìè âÿ åhòèðàñëàðû èëÿ äîëóäóð.
Àëëàh Ãóðàíäà áåëÿ èíñàíëàðà ìèñàë îëàðàã Ùç.Ìóñà ãþâìö-
íöí, éÿíè Àëëàhа èíàíàí áèð òîïëóëóãäàí ÷ûõàí Ãàðóíó ýþñòÿðèð.
38

Ùÿì Гàðóí, hÿì äÿ îíà áÿíçÿìÿê èñòÿéÿðÿê äöíéàéà àëäà-
íàíëàð Àëëàhà ñþçäÿ èíàíàí, ëàêèí äöíéàíûí ñåhðèíÿ àëäàíàðàã
Îíó óíóäàí èíñàíëàðäûð:
“Ùÿãèãÿòÿí, Ãàðóí Ìóñà ãþâìöíäÿí èäè. Îíëàðà ãàðøû
hÿääèíè àøìûøäû. Áèç îíà à÷àðëàðûíû áèð äÿñòÿ ýöúëö àäà-
ìûí çîðëà äàøûéà áèëÿúÿéè õÿçèíÿëÿð âåðìèøäèê. Ãþâìö
îíà áåëÿ äåäè: “Ñåâèíìÿ. Øöáhÿñèç êè, Àëëàh (ìàëûíà
ãöððÿëÿíèá) ñåâèíÿíëÿðè ñåâìÿç! Àëëàhûí ñÿíÿ âåðäèéèí-
äÿí þçöíÿ àõèðÿò ãàçàí. Äöíéàäàêû íÿñèáèíè äÿ óíóòìà.
Àëëàh ñÿíÿ éàõøûëûã åòäèéè êèìè, ñÿí äÿ éàõøûëûã åò. Йåð
öçöíäÿ ôèòíÿ-ôÿñàä òþðÿòìÿéÿ úÿhä ýþñòÿðìÿ. Ùÿãèãÿ-
òÿí, Àëëàh ôèòíÿ-ôÿñàä òþðÿäÿíëÿðè ñåâìÿç!” Ãàðóí äåäè:
“Áó (âàð-äþâëÿò) ìÿíÿ éàëíûç ìÿíäÿ îëàí åëì ñàéÿñèíäÿ
âåðèëìèøäèð”. Ìÿýÿð î, Àëëàhûí îíäàí ÿââÿë þçöíäÿн äà-
hà ãöââÿòëè âÿ äàhà âàðëû îëàí íå÷ÿ-íå÷ÿ êÿñëÿðè ìÿhâ
åòäèéèíè áèëìèðäèìè? Ýöíàhêàðëàð þç ýöíàhëàðû áàðÿñèí-
äÿ ñîðüó-ñóàë îëóíìàçëàð. (Áèð ýöí Ãàðóí) ôàõèð ëèáàñ
ýåéèá þç çèíÿòè è÷èíäÿ ãþâìöíöí ãàðøûñûíà ÷ûõäû. Äöíéà-
éà hÿðèñ îëàíëàð äåäèëÿð: “Êàø êè, Ãàðóíà âåðèëÿí áèçÿ
äÿ âåðèëÿéäè. Ùÿãèãÿòÿí, î, áþéöê áÿõò ñàhèáèäèð!” Åëì
âåðèëìèø êÿñëÿð èñÿ áåëÿ äåäèëÿð: “Âàé hàëûíûçà! Èìàí ýÿ-
òèðèá éàõøû ÿìÿë åäÿí êèìñÿ ö÷öí Àëëàhûí ìöêàôàòû äàhà
éàõøûäûð. Áóíà éàëíûç ñÿáиð åäÿíëÿð ãîâóøàðëàð!” Íÿhà-
éÿò, îíó (Ãàðóíó) ñàðàéû èëÿ áèðëèêäÿ éåðÿ ýþìäöê.
Àëëàhà ãàðøû îíà éàðäûì åäÿ áèëÿúÿê áèð úàìààò äà éîõ
èäè. Î þçö äÿ þçöíÿ hå÷ áèð êþìÿê åäÿ áèëìÿäè. Äöíÿí
îíóí éåðèíäÿ îëìàã èñòÿéÿíëÿð åðòÿñè ýöí ñÿhÿð áåëÿ äå-
39

éèðäèëÿð: “Âàé! Ñÿí äåìÿ, Àëëàh Þç áÿíäÿëÿðèíäÿí èñòÿ-
äèéèíèí ðóçèñèíè àðòûðàðìûø äà, àçàëäàðìûø äà! ßýÿð
Àëëàh áèçÿ ëöòô åòìÿñÿéäè, éÿãèí êè, áèçè äÿ éåðÿ ýþìÿð-
äè. Ñÿí äåìÿ, êàôèðëÿð íèúàò òàïìàéàúàãëàðìûø!” Áèç áó
àõèðÿò éóðäóíó éåð öçöíäÿ òÿêÿááöðëöê åòìÿéÿíëÿðÿ âÿ
ôèòíÿ-ôÿñàä òþðÿòìÿéÿíëÿðÿ ãèñìÿò åäèðèê. Àãèáÿò àíúàã
Àëëàhäàí ãîðõóá ïèñ ÿìÿëëÿðäÿí ÷ÿêèíÿíëÿðèíäèð! Ùÿð
êÿñ éàõøû ÿìÿëëÿ ýÿëñÿ, îíà áóíäàí äàhà éàõøûñû âåðèëÿð.
Ùÿð êÿñ ïèñ ÿìÿëëÿ ýÿëñÿ, ïèñ ÿìÿëëÿð åäÿíëÿðÿ àíúàã
ÿìÿëëÿðèíèí úÿçàñû âåðèëÿð!” (“Ãÿñÿñ” ñóðÿñè, 76-84).
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, Ãàðóíóí ñÿhâè þçöíö Àëëàhäàí àéðû,
ñÿðáÿñò áèð ýöú håñàá åòìÿñè, Àëëàhûí îíó ñûíàìàã ìÿãñÿäèëÿ
âåðäèéè ýöúö âÿ èìêàíû þç öñòöíëöéöíÿ ýþðÿ “ÿëäÿ åòäèéèíè”
ýöìàí åòìÿñèäèð. Ùàëáóêè áöòöí èíñàíëàð ñàäÿúÿ îëàðàã
Àëëàhûí ãóëëàðûäûð âÿ Îíóí äÿðýàhûíäà îëàí hå÷ áèð øåéè “ÿëäÿ
åòìèø” ñàéûëìàçëàð, èíñàíà âåðèëÿí hÿð øåé éàëíûç âÿ éàëíûç
Àëëàhûí ëöòôöäöð. Áóíó áèëÿí èíñàí Àëëàhûí âåðäèéè íåìÿòëÿð
íÿòèúÿñèíäÿ àçüûíëàøìàç, ÿðêþéöíëÿøÿðÿê ñåâèíúÿ ãàïûëìàç,
éàëíûç Àëëàhà øöêцð åäÿð âÿ áó øöêöðöí ñåâèíúèíè éàøàéàð. Áèð
èíñàíûí áöòöí äöíéàäà ÿëäÿ åäÿúÿéè öñòöí ñåâèíú äÿ åëÿ áóäóð.
Гàðóí âÿ Гàðóíà áÿíçÿéÿíëÿð èñÿ éàëíûç Àëëàhûí ýþíäÿðäèéè
ôÿëàêÿòëÿðÿ äö÷àð îëäóãëàðû çàìàí éàíûëäûãëàðûíû áàøà äöøÿðëÿð.
ßýÿð áó ôÿëàêÿòäÿí äÿ íÿòèúÿ ÷ûõàðìàéàðàã àëäàíìàüà äàâàì
åòñÿëÿð, áó hàëäà îíëàð éàëíûç Àëëàhûí ÿáÿäè úÿhÿííÿìèíÿ ýå-
äÿúÿêëÿð. Áó hÿãèãÿò àéÿëÿðèí áèðèíäÿ áåëÿ ýþñòÿðèëèð:
“Áèëèí êè, äöíéà hÿéàòû îéóí-îéóíúàã, áÿð-áÿçÿê, áèð-
áèðèíèçèí ãàðøûñûíäà þéöíìÿê âÿ ìàë-äþâëÿòè, îüóë-óøàüû
40

÷îõàëòìàãäàí èáàðÿòäèð. Áó åëÿ áèð éàüûøà áÿíçÿéèð êè,
îíóí éåòèøäèðäèéè áèòêè ÿêèí÷èëÿðèí õîøóíà ýÿëÿð. Ñîíðà î
ãóðóéàð âÿ ñÿí îíóí ñàðàëûá ñîëäóüóíó, äàhà ñîíðà ÷þð-
÷þïÿ äþíäöéöíö ýþðÿðñÿí. Äöíéà ìàëûíà àëäàíàíëàðû
àõèðÿòäÿ øèääÿòëè ÿçàá, äöíéà ìàëûíà óéìàéàíëàðû èñÿ
Àëëàhäàí áàüûøëàíìà âÿ ðàçûëûã ýþçëÿéèð. Äöíéà hÿéàòû
àëäàíûøäàí áàøãà áèð øåé äåéèëäèð” (“Ùÿäèä” ñóðÿñè, 20).
“Ùÿãèãÿòÿí íåìÿòëÿðè, úàh-úÿëàëû èëÿ ôÿõð
åòäèéèìèç äöíéà hÿéàòû ýþéäÿí åíäèðäèéèìèç éàüûøà
áÿíçÿéèð êè, îíóíëà éåð öçöíäÿ èíñàíëàðûí âÿ håé-
âàíëàðûí éåéÿúÿéè éåòèøèá (ÿëâàí ÷è÷ÿêëÿðëÿ, ìöõòÿëèô
ìåéâÿëÿðëÿ) áèð-áèðèíÿ ãàòûøûð.
Íÿhàéÿò, éåð öçö áÿçÿíèá ñöñëÿíäèéè âÿ ñàêèíëÿðè äÿ
éûüìàüà ãàäèð îëäóãëàðûíû çÿíí åòäèêëÿðè âàõò ýåúÿ
éàõóä ÿìðèìèç ýÿëèá äöíÿí öçÿðèíäÿ áîë ìÿhñóë
îëìàìûø êèìè îíó áè÷ÿð. Áèç àéÿëÿðèìèçè äöøöíÿí
áèð öììÿò ö÷öí áåëÿ ÿòðàôëû èçàh åäèðèê!”
(“Йóíóñ” ñóðÿñè, 24).
41

Аëëàh èíñàíû ÿí èäåàë øÿêèëäÿ éàðàòìûø, îíà áèð ÷îõ éöêñÿê
õöñóñèééÿòëÿð âåðìèøäèð. Йàðàäûëìûø áöòöí úàíëûëàð àðàñûíäà
äöøöíìÿê, ãÿðàð ãÿáóë åòìÿê, ôèêèðëÿøìÿê, äöøöíäöéöíö òÿò-
áèã åäÿ áèëìÿê, ïëàí ãóðìàã, íÿòèúÿ ÷ûõàðìàã êèìè çåhíè
ôóíêñèéàëàðû èëÿ áèðýÿ èíñàíëàðûí öñòöíëöéö èíêàð åäèëìÿéÿí áèð
hÿãèãÿòäèð.
Бöòöí áó öñòöíëöêëÿðя бахмайараг èíñàíûí íÿ ö÷öí îëäóã-
úà ãîðóíìàüà åhòèéàúû îëàí îðãàíèçìÿ ñàhèá îëìàñû hàããûíäà
hå÷ äöøöíìöñöíöçìö? Íÿ ö÷öí éàëíûç ìèêðîñêîïëà ýþðöíÿ
áèëÿí áàêòåðèéà âÿ âèðóñëàð áó îðãàíèçìÿ çÿðÿð âåðèð? Íÿ ö÷öí
èíñàíûí áöòöí hÿéàòû áîéóíúà òÿìèçëÿíìÿéÿ, ãàéüûéà åhòèéàúû
âàð? Íÿ ö÷öí èíñàíûí îðãàíèçìè çàìàí êå÷äèêúÿ ñûðàäàí ÷ûõûð
âÿ éàøëàøûð?
Èíñàíëàð áóíó ÷îõ “òÿáèè” håñàá åäèðëÿð, hàëáóêè áó ñàäàëà-
íàíëàðûí hÿð áèðè ìöÿééÿí áèð ìÿãñÿäëÿ õöñóñè îëàðàã éàðàäûë-
ìûøäûð. Èíñàíûí àúèçëèéèíÿ àèä îëàí hÿð øåéè Àëëàh õöñóñè îëàðàã
éàðàòìûøäûð. “Íèñà” ñóðÿñèíèí 28-úè àéÿñèíäÿ áó hÿãèãÿòÿ áåëÿ
äèããÿò ÷ÿêèëèð: “...Èíñàí çÿèô éàðàäûëìûøäûð”. Èíñàí çÿèô âàðëûã
êèìè éàðàäûëìûøäûð êè, Йàðàäàíûìûç îëàí Àëëàh ãàðøûñûíäà àúèç-
ëèéèíè áèð ãóë îëàðàã äÿðê åäÿ âÿ äöíéàíûí ìöâÿããÿòè áèð ìÿ-
êàí îëäóüóíó àíëàéà áèëñèí.
ÈÍÑÀÍÛÍ ÀÚÈÇËÈЙÈ
42

Èíñàí íÿ âàõò, hàðàäà äîüóëàúàüûíû, íÿ âàõò, íåúÿ þëÿúÿéèíè
ìöÿééÿí åäÿ áèëìÿç. Ùÿì÷èíèí hÿéàòäàí íÿ ãÿäÿð ìÿìíóí
îëñà äà, î, hÿéàòà ìöñáÿò âÿ éà ìÿíôè òÿñèð ýþñòÿðÿí öíñöðëÿð-
ëÿ áàüëû hå÷ áèð òÿñèð ìåõàíèçìèíÿ ñàhèá äåéèë.
Áÿëè, èíñàí îðãàíèçìè hÿð úÿhÿòäÿí ãîðóíìàüà âÿ ãàéüûéà
ìþhòàúäûð. Äöíéàäà áàøûíà íÿ âàõò íÿ ýÿëÿúÿéè ìÿëóì äåéèë.
Èñòÿð äöíéàíûí èíêèøàô åòìèø øÿhÿðèíäÿ éàøàñûí, èñòÿðñÿ äÿ ìÿ-
äÿíèééÿòäÿí êèëîìåòðëÿðëÿ óçàãäà, åëåêòðèê âÿ ñóäàí ìÿhðóì
îëàí áèð äàü êÿíäè îëñóí; áóðàäà èíñàí hå÷ ýþçëÿìÿäèéè áèð
òÿhëöêÿ èëÿ ãàðøûëàøà áèëÿð. Þëöìúöë õÿñòÿëèéÿ òóòóëà âÿ éà øè-
êÿñò îëà áèëÿð. Ãàðøûëàøäûüû hàäèñÿ èòèðèëìÿç håñàá åòäèéè ôèçèêè
ýöúöíö, ýþçÿëëèéèíè âÿ éà þéöíäöéö ôèçèêè áèð õöñóñèééÿòèíè
îíäàí àëà áèëÿð. Йàøàäûüû éåð êèìè èíñàíûí êèìëèéè äÿ èñòèñíà
äåéèë; äàü áàøûíäà ñöðöëÿðèíè îòàðàí áèð ÷îáàí âÿ éà áöòöí äöí-
éàíûí òàíûäûüû ìÿøhóð áèð èíñàí îëñà äà, hàããûíäà äàíûøûëàí hà-
äèñÿëÿðäÿí hÿð hàíñû áèðè îíóí hÿéàòûíû òÿñÿââöðöíÿ ýÿòèðÿ áèë-
ìÿéÿúÿê ãÿäÿð äÿéèøäèðÿ áèëÿð.
Îðòà håñàáëà 70-80 êã-ëûã áèð “ÿò âÿ ñöìöê ïàð÷àñû îëàí”
îðãàíèçì èíúÿ áèð äÿðè èëÿ ÿhàòÿляниб. ßëáÿòòÿ, áåëÿ áèð äÿðè
àñàíëûãëà úûçûëàð, êÿñèëÿð âÿ ÿí àäè áèð çÿðáÿäÿí ýþéÿðÿ áèëÿð.
Ýöíÿø àëòûíäà óçóí ìöääÿò ãàëà áèëìÿç. Ìöÿééÿí áèð hÿää
ïîçóëàðñà, äÿðè ÿââÿëúÿ ãûçàðûð, ñîíðà øèøèá ñó òîïëàéûð. Ãûñàñû,
èñòè hàâàéà ìÿðóç ãàëàí áèð èíñàí þçöíö ãîðóìàã ìÿúáóðèééÿ-
òèíäÿäèð.
Àëëàh èíñàíû ÿí ýþçÿë áèð øÿêèëäÿ âÿ ÿí èäåàë ñèñòåìëÿðëÿ éà-
ðàòìûøäûð. Ëàêèí äöíéàíûí ìöâÿããÿòè îëìàñûíû ýþñòÿðìÿê âÿ
åhòèðàñëàðà ãàïûëìàëàðûíûí ãàðøûñûíû àëìàã ö÷öí îðãàíèçìè ÿò
âÿ éàü êèìè òåç êîðëàíàí ìàääÿëÿðäÿí òÿøêèë åòìèøäèð. ßýÿð
èíñàíûí îðãàíèçìè áàøãà ìàääÿëÿðäÿí òÿøêèë åäèëìèø, çèðåhëè
43

áèð ãóðóëóøà ìàëèê îëñàéäû, áó âàõò hå÷ áèð âèðóñ âÿ ìèêðîá, ñî-
éóã âÿ éà hÿð hàíñû áèð ãÿçà áó çèðåhè äåøèá êå÷ÿðÿê îíà çÿðÿð
âåðÿ áèëìÿçäè. Ùàëáóêè ÿò âÿ éàü áèð íå÷ÿ ñààò à÷ûãäà ãàëàíäà
òåç õàðàá îëàí ìàääÿëÿðäèð. Åëÿ èíñàíûí ÿí áþéöê àúèçëèêëÿðèí-
äÿí áèðè äÿ “áó ìàääÿ”ñèíèí ÷öðöìÿê òÿhëöêÿñèíèí áó ãÿäÿð
áþéöê îëìàñûäûð.
Èíñàí Àëëàh òÿðÿôèíäÿí âåðèëìèø áèð õàòûðëàòìà îëàðàã îðãà-
íèçìèíèí àúèçëèéèíè äàèì hèññ åäèð. Ìÿñÿëÿí, ñîéóã hàâàíûí òÿ-
ñèðè èíñàí áÿäÿíèíèí àúèçëèéèíè òàìàìèëÿ îðòàéà ÷ûõàðàí áèð ôàê-
òîðäóð. Ñîéóã hàâà èíñàíûí ôèçèîëîæè ìöäàôèÿñèíè éàâàø-éàâàø
èôëèú åäèð. Áåëÿ áèð âÿçèééÿòäÿ îðãàíèçìèí äàèì òàðàçëàéàðàã
ãîðóäóüó ñàáèò èñòèëèéèí (37 äÿðÿúÿ) íÿ ãÿäÿð ÿhÿìèééÿòëè îë-
ìàñû öçÿ ÷ûõûð: 1. ×îõ ñîéóã hàâàäà áÿäÿíèí hÿðàðÿòè ýåò-ýå-
äÿ àøàüû äöøÿ áèëÿð. ßââÿëúÿ öðÿéèí äþéöíìÿñè ñöðÿòëÿíèð, äà-
ìàðëàð éûüûëûð, àðòåðèàë ãàí òÿçéèãè éöêñÿëèð. Îðãàíèçì þçöíö
èñèòìÿê ö÷öí òèòðÿìÿéÿ áàøëàéûð; 2. Áÿäÿíèí hÿðàðÿòèíèí 35 äÿ-
ðÿúÿéÿ äöøìÿñè àðòûã òÿhëöêÿëè áèð âÿçèééÿòäèð. Öðÿê äþéöíòö-
ñö àçàëìàüà áàøëàéûð, òÿçéèã àøàüû äöøöð, ãîëëàðäà âÿ àéàãëàð-
äà, äàhà ÷îõ áàðìàãëàðäà äàìàðëàð éûüûëìàüà áàøëàéûð. Áÿäÿ-
íèí òåìïåðàòóðó 35 äÿðÿúÿéÿ äöøÿí áèð èíñàíäà øöóðóí äóìàí-
ëû îëìàñû, èñòèãàìÿò (ìöâàçèíÿò) ïîçüóíëóüó, éóõóéà ìåéëëèëèê
âÿ ôèêèð äàüûíûãëûüû ÿìÿëÿ ýÿëèð. Çåhíè ïðîñåñëÿðäÿ ýåðèëèê hèññ
îëóíóð. Áóðàäà áàøãà áèð ÿñàñ ìÿãàì áÿäÿíèí òåìïåðàòóðóíóí
éàëíûç 1,5 äÿðÿúÿ àøàüû äöøìÿñè èëÿ áåëÿ ìöhöì äÿéèøèêëèêëÿ-
ðèí îðòàéà ÷ûõìàñûäûð. Ñîéóã éåðäÿ ÷îõ ãàëäûãäà âÿ áÿäÿíèí
òåìïåðàòóðó 33 äÿðÿúÿäÿí àøàüû äöøäöéö çàìàí éàääàø âÿ øö-
óð èòèð. 24 äÿðÿúÿéÿ ÷àòàíäà òÿíÿôôöñ, 20 äÿðÿúÿäÿ áåéèí, 19
äÿðÿúÿäÿ èñÿ öðÿê äàéàíûð âÿ èíñàí ö÷öí ãà÷ûëìàç îëàí þëöì
áàø âåðèð.
44

Йóõàðûäà ãåéä åòäèéèìèç éàëíûç áèð ìèñàëäûð. Êèòàáûí ñîíðà-
êû ñÿhèôÿëÿðèíäÿ èíñàíûí ôèçèêè çÿèôëèêëÿðèíè (àúèçëèêëÿðèíè) òÿôñè-
ëàòû èëÿ ýþñòÿðìÿéÿ ÷àëûøàúàüûã. Áóðàäà îëàí ÿñàñ ìÿãñÿäèìèç
èíñàíûí áó äöíéàäà íÿ åäèðñÿ-åòñèí, hå÷ âàõò ðàçû âÿ ãàíå îë-
ìàéàúàüûíû, ìàëèê îëäóüó àúèçëèêëÿðèí áóíà ìàíå îëìàñûíû èñ-
áàò åòìÿêäèð. Áóíó áèëÿí áèð èíñàíûí äà úÿííÿòÿ éþíÿëìÿñèíèí,
áó äöíéàéà êîð-êîðàíÿ áàüëàíìàìàñûíûí âàúèáëèéèíè õàòûðëàò-
ìàãäûð. ×öíêè èíñàíûí âÿä åäèëÿí ñîíñóç áèð úÿííÿò hÿéàòû âàð.
Ãàðøûäà äà ãåéä åäÿúÿéèìèç êèìè, úÿííÿò hå÷ áèð ÷àòûøìàçëû-
üûí, ãöñóðóí âÿ ôèçèêè çÿèôëèêëÿðèí îëìàäûüû áèð éåðäèð. Èíñàí
îðàäà íÿôñèíèí àðçóëàäûüû hÿð øåéÿ íàèë îëàúàã, éîðüóíëóã, àú-
ëûã, ñóñóçëóã, ãîúàëûã, õÿñòÿëèê âÿ áàøãà ôèçèêè ãöñóðëàðäàí
óçàã îëàúàã.
Áàøãà áèð ìÿãñÿäèìèç èñÿ èíñàíûí þç çÿèôëèéè ãàðøûñûíäà Йà-
ðàäûúûìûç îëàí Àëëàhûí öñòöíëöéöíö, óúàëûüûíû äÿðê åäÿ áèëìÿ-
ñèíÿ âÿ Îíà ìþhòàú îëäóüóíó àíëàéà áèëìÿñèíÿ êþìÿê åòìÿê-
äèð. Áåëÿ êè, èíñàíëàðûí Àëëàhà ìþhòàú îëìàñû Ãóðàíäà áåëÿ áèë-
äèðèëìèøäèð:
“Åé èíñàíëàð! Ñèç Àëëàhà ìþhòàúñûíûç. Àëëàh èñÿ ìþhòàú
äåéèëäèð, hÿð úöð øöêöðÿ ëàéèãäèð!” (“Ôàòèð” ñóðÿñè, 15).
Áÿäÿíèí åhòèéàúëàðû
Èíñàíà áèð ÷îõ ôèçèêè çÿèôëèêëÿð âåðèëìèøäèð. Õöñóñÿí äÿ èí-
ñàí hÿì âöúóäóíó, hÿì äÿ ÿòðàôûíû òÿìèç ñàõëàìàã, îíëàðà
÷îõ äèããÿòëÿ áàõìàã ìÿúáóðèééÿòèíäÿäèð. Áó ãàéüûéà àéûðäû-
üû âàõò èñÿ hÿéàòûí áþéöê áèð hèññÿñèíè òÿøêèë åäèð. ×èìÿðêÿí,
ÿë-àéàüûíà, ñà÷ûíà âÿ äÿðèñèíÿ ãóëëóã êèìè èøëÿðëÿ ìÿøüóë îëàð-
êÿí èíñàíëàðûí áóíëàðà íÿ ãÿäÿð âàõò ñÿðô åòìÿñèíÿ äàèð àíêåò-
ëÿðÿ òåç-òåç ðàñò ýÿëìÿê îëàð. Áåëÿ ìÿëóìàòëàðû ýþðÿí èíñàí òÿ-
45

Dünya həyatinin həqiqətləri. azərbaycan

Dünya həyatinin həqiqətləri. azərbaycan

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Viewers also liked

Viewers also liked (10)

More from HarunyahyaAzerbaijan

More from HarunyahyaAzerbaijan (20)

Dünya həyatinin həqiqətləri. azərbaycan