Roque preséntanos aos seres dos ríos. Hai uns días nunha andaina que fixo pola beira do río fixouse en ducias de cousas que antes non tiña visto. Sorprendido polo que veu, e sabendo que non vira todo, púxose a buscar e pescudar... quixo chegar ata o fondo! E a maiores dos bechos de sempre, dos que todo o mundo sabe, descubriu unha boa morea de outros menos familiares. Co que veu, buscou e estudou… tendes, de aquí en diante, o traballiño que armou

1. os bechos dos
ríos
COUSIÑAS FEITAS NA CASA
Mon
Daporta

2. Roque é bastante dado a andar,

3. e curioso a máis non dar, e cando vai de camiño
non deixa nada sen ver, nin grande nin pequeniño.

4. Hai uns días nunha andaina que fixo pola beira do río
fixouse en ducias de cousas que antes non tiña visto

5. Sorprendido polo que veu, e sabendo que non vira todo,
púxose a buscar e pescudar... quixo chegar ata o fondo!

6. E a maiores dos bechos de sempre, dos que todo o mundo sabe,
descubreu unha boa morea de outros menos familiares.

7. Nas correntes de auga de Galiza podemos atopar
ben máis dun milleiro de bechos varios. Hai animais
de todas clases: mamíferos, aves, réptiles, anfibios
e, por suposto, peixes, pero tamén hai unhas 1.000
especies de invertebrados de tamaño visible e
moitos outros mais pequenos.
Co que veu, buscou e estudou…
tendes, de aquí en diante, o traballiño que armou.

8. VERTEBRADOS

9. Lontra (Lutra lutra).
Atópase en correntes de
augas limpas e con boa
vexetación de ribeira.
Mide entre 62 e 69 cm de
longo, máis 40 cm de
rabo, e pode pesar ata 11
kg. Aliméntase de peixes,
ras, crustáceos e outros
animais.
Mamíferos:

10. Visón europeo
(Mustela lutreola).
Escaso. atópase á beira de ríos
de corrente lenta. Mide de 37
a 43 cm, máis de 15 a 19 cm
de rabo, as femias algo menos,
e pode pesar entre 500 e 800
g. Aliméntase de roedores,
ras, peixes, aves acuáticas ou
ovos.

11. Visón americano (Neovison vison).
Especie invasora. Atópase nas beiras de
ríos. Mide entre 30 e 45 cm, máis uns
20 cm de rabo, e pode pesar ata 1,5
kg. Aliméntase de peixes, ras,
pequenos mamíferos e aves acuáticas.

12. Furapresas, aguaneiro
(Galemys pyrenaicus).
Atópase en ríos e
regatos de augas limpas
e con corrente. Ten
costumes nocturnos.
Mide entre 11 e 16 cm
de longo, e outros
tantos de rabo, e pode
pesar entre 35 e 80 g.
Aliméntase de
invertebrados
acuáticos, maiormente
larvas.

13. Aguaneira ou rata de auga
(Arvicola sapidus). Atópase
en augas de corrente lenta
con abundante vexetación
nas beiras. Mide de 16 a 23
cm, máis outros 12 cm de
rabo, e pode pesar entre
150 e 280 g. Aliméntase de
vexetais.

14. Rata de auga do norte
(Arvicola amphibius).
Viven en tobos escavados nas
ribeiras de ríos e regatos de
augas tranquilas, canles de
rega e estanques. Miden entre
14 e 22 cm, máis un rabo de 7
a 12 cm, e poden pesar entre
150 e 250 g. Aliméntase de
vexetais.

15. Muraño patibranco (Neomys fodiens).
Atópase en correntes de auga limpa e ben
oxixenada. Mide entre 7 e 10 cm, incluído o
rabo, e pode pesar entre10 e 20 g. Aliméntase
de invertebrados e, ocasionalmente, de peixes
pequenos e anfibios.

16. Muraño de Cabrera (Neomys anomalus). Habita en ríos e
regatos e correntes de augas limpas e ata en pastos e praderías
húmidas de montaña. Mide de 6 a 9 cm, máis outros de 4 a 6
cm de rabo e pode pesar de 8 a 16 g. Aliméntase de
invertebrados acuáticos e ocasionalmente de peixes pequenos
e anfibios.

17. Corvo mariño real
(Phalacrocorax carbo).
Visitante invernal, de agosto a abril,
procedente de Europa, que se pode
atopar en espazos abertos de ríos e
encoros nos que captura, en mergullo,
peixes. Mide entre 80 e 90 cm de longo.
Aves:

18. Garza real (Ardea cinerea). Máis abondosa no inverno, cun grande número de exemplares europeos.
Atópase ao longo do curso dos ríos. Mide entre 85 cm e 1 m de lonxitude.

19. Garzota (Egretta garzetta).
Invernante menos abundante ao
longo dos ríos, pero común nos
esteiros. Mide de 50 a 65 cm.

20. Cegoña (Ciconia ciconia).
Visitante de verán e
invernante escasa. Atópase en
zonas húmidas e nas beiras
dos ríos máis grandes onde
captura peixes e, maiormente,
anfibios e invertebrados. Mide
entre 1 m e 1,1 m de longo.

21. Rascón (Rallus aquaticus).
Vive nos esteiros e zonas con vexetación
mesta da beira dos ríos. Aliméntase de
vexetais e invertebrados. Mide entre 23
e 28 cm.

22. Galiñola, demo negro
(Fulica atra). Vive en lagoas
e encoros con vexetación.
Aliméntase de herbas e
invertebrados. Mide entre
36 e 42 cm.

23. Galiña de río (Gallinula chloropus).
Vive entre a vexetación, en lagoas e
nas beiras dos ríos. Aliméntase de
sementes e invertebrados. Mide
entre 32 e 35 cm.

24. Becacina xorda
(Lymnocripes minimus).
Invernante escaso en
marismas e xunqueiras.
Aliméntase de sementes e
invertebrados. Mide entre
17 e 20 cm.

25. Gaivota chorona
(Chroicocephalus ridibundus ou Larus ridibundus).
Vese case todo o ano en lagoas e encoros. Aliméntase de
restos e invertebrados. Mide de 34 a 39 cm.

26. Gaivota patiamarela
(Larus cachinnans).
É ave mariña mais vese
en masas de auga doce
preto de áreas urbanas
e de vertedoiros.
Aliméntase de todo
tipo de materia animal
e elaborados. Mide
entre 60 e 68 cm.

27. Picapeixe (Alcedo atthis).
Vese nas beiras dos ríos de
augas limpas. Aliméntase de
peixes e insectos acuáticos.
Mide de 17 a 19 cm.

28. Parrulos: Lavanco
(Anas plathyrhynchos).
Atópase en zonas de augas
tranquilas. É o parrulo máis
común. Aliméntase de
vexetais e invertebrados.
Mide de 50 a 60 cm.

29. Cerceta real (Anas crecca). É un parrulo pequeno, invernante en encoros e
de paso. Aliméntase de vexetais e invertebrados. Mide de 32 a 35 cm.

30. Mergullón pequeno
(Tachybaptus ruficollis).
Vese en augas calmas con
vexetación. Aliméntase de
invertebrados, peixes
pequenos, e algunha
materia vexetal. Mide
entre 24 e 29 cm.

31. Mergullón cristado
(Podiceps cristatus).
Vese en encoros e augas
calmas con vexetación.
Aliméntase de peixes,
anfibios, invertebrados e
algunha materia vexetal.
Mide entre 46 e 50 cm.

32. Merlo rieiro (Cinclus cinclus). Vese en ríos
de augas limpas con corrente. Aliméntase
en mergullo de larvas de insectos. Mide
entre 17 e 20 cm.

33. Bilurico bailón (Actitis hypoleucus).
Vese nas beiras dos ríos. Aliméntase de
invertebrados. Mide de 18 a 21 cm.

34. Lavandeira real
(Motacilla cinerea).
Vese na beira de ríos e regatos.
Aliméntase de insectos. Mide
entre 17 e 20 cm

35. Lavandeira verdeal
(Motacilla flava).
Vese no verán preto da
auga. Aliméntase de
invertebrados. Mide de 15
a 17 cm.

36. Lavandeira branca
(Motacilla alba). Vese á beira
da auga. Mide de 16 a 19 cm
de lonxitude. O macho ten as
manchas negras mais grandes
e mais marcadas. Aliméntase
de insectos, eirugas e vermes.

37. Sapoconcho europeo
(Emys orbicularis). Atópase en
augas quedas, ou lentas, con
vexetación. É escaso e está
ameazado por perda de hábitat.
Aliméntase de pequenos animais
e dos seus restos. A cuncha pode
medir máis de 20 cm.
Réptiles:

38. Sapoconcho
mediterráneo
(Mauremys leprosa).
Atópase en augas quedas,
ou lentas, con vexetación.
Moi escaso e so en
puntos illados.
Aliméntase de pequenos
animais e de restos, a
cuncha pode medir de 15
a 20 cm de longo.

39. Sapoconcho de orellas
vermellas (Trachemys
scripta elegans). Especie
invasora orixinaria do
sueste dos Estados
Unidos. Atópase en augas
calmadas de varios ríos e
encoros. Aliméntase de
vexetais e animais. A
cuncha pode medir máis
de 25 cm de longo.

40. Cobra de auga ou cobra
viperina (Natrix maura).
É bastante común preto
da auga. Aliméntase
anfibios peixes e
invertebrados acuáticos.
Mide entre 60 e 70 cm.

41. Cobra de colar (Natrix natrix).
Atópase preto das beiras onde
se alimenta de anfibios. É
bastante común. Pode medir
ata máis de 1 m.

42. Saramaganta ou salamántiga galega
(Chioglossa lusitanica). Vese en
zonas húmidas preto de augas
limpas, correntes e ben oxixenadas.
Ten hábitos nocturnos. Aliméntase
de pequenos animais. Mide de 12 a
15 cm, cun rabo de ata 10 cm.
Anfibios:

43. Pintafontes común
(Lissotriton boscai).
Atópase en augas lentas e
calmas. Aliméntase de
larvas de invertebrados.
Mide entre 7 e 10 cm dos
que algo máis da metade
son de rabo.

44. Pintafontes palmado
(Lissotriton helveticus).
Atópase en augas calmas e
lentas. Aliméntase de larvas
de animais acuáticos. Mide
ata 8 cm dos que o rabo son
algo máis da metade.

45. Pintafontes verde (Triturus marmoratus).
Case so vai á auga na tempada de cría.
Aliméntase de pequenos animais. Pode
medir ata 16 cm.

46. Sapiño pinto
(Discoglossus galganoi).
Atópase en augas
calmas. Aliméntase de
bechos pequenos. Pode
medir entre 6 e 7 cm.

47. Sapo común
(Bufo bufo ou Bufo spinosus).
So se achega á auga para poñer os
ovos. Aliméntase de animais
pequenos. Os machos, que son
máis pequenos, miden ata 8 cm;
as femias poden acadar os 12 cm.

48. Estroza (Hyla molleri).
Atópase subida na
vexetación preto da auga, en
zonas calmas. Aliméntase de
insectos e arañas. Mide
entre 3 e 4 cm.

49. Ra patilonga (Rana iberica).
Atópase na beira de
correntes de auga limpa e
fresca. Aliméntase de
pequenos animais. Adoita
medir entre 3 e 5 cm.

50. Ra verde (Pelophylax perezi).
Atópase en augas calmas ou
de corrente lenta. Aliméntase
de bechos pequenos. Pode
medir máis de 7 cm de longo.

51. Ra vermella
(Rana temporaria).
So se achega á auga para
criar. Alimentase de
pequenos animais. Os
machos poden medir de 3
a 4 cm e as femias de 4 a 6
cm.

52. Troita (Salmo trutta trutta fario).
Atópase en todos os ríos. Mide entre
20 e 30 cm aínda que pode acadar
tallas máis grandes.
Peixes: unhas 30 especies.

53. Reo (Salmo trutta trutta).
Entra nos ríos no verán para
desovar. Pode medir entre
35 e 45 cm.

54. Salmón (Salmo salar).
Remonta os ríos de
febreiro a agosto para
criar. Os adultos poden
medir ata 90 cm de
longo.

55. Barbo (Barbus barbus bocagei). So se atopa nuns poucos
ríos do sur de Galiza onde vive preto do fondo. Pode
acadar os 50 cm. Aliméntase de restos e de larvas.

56. Tenca (Tinca tinca). Atópase en augas lentas. As femias
poden acadar un tamaño máximo de 70 cm, os machos
algo menos. Aliméntase de pequenos animais.

57. Lamprea (Petromizon marinus). Entra nos ríos para
reproducirse ao longo da primavera. Mide de 70 cm ata 1 m.
Aliméntase de sangue que extrae doutros peixes.

58. Anguía (Anguilla anguilla). Remonta os ríos sendo nova e déixaos para
ir desovar ao mar. Os machos poden medir de 30 a 35 cm de media e
as femias máis grandes poden chegar a 1 m.

59. Boga (Chondrostoma polylepis). Vive no curso medio dos
ríos con corrente. Acada unha talla media de 25 cm.
Aliméntase de vexetais e de restos

60. Peixe (Chondrostoma ou
Pseudochondrostoma duriense).
Vive nos tramos medios dos ríos
con corrente. Non mide máis de
30 cm. Aliméntase de
vexetación, pequenos
invertebrados e restos.

61. Escalo (Squalus carolitertii ou Leuciscus carolitertii).
Atópase nas cuncas do Miño e os seus afluentes e
noutros ríos ao sur. Pode medir uns 25 cm.

62. Bermelliña (Chondrostoma arcasii ou Rutilus arcasii). Atópase en
ríos ao sur do Tambre. Mide de media uns 10 cm.

63. Espiñento (Gasterosteus
aculeatus). Atópase nas
cuncas do Miño-Sil, no Limia,
nos tramos finais do Ulla e
do Umia, e noutros lugares
puntuais. Pode acadar uns 5
cm de talla media.

64. Barbela (Cobitis calderoni). Vive en fondos de grava de
augas limpas. Pode medir ata 9 cm.

65. Barbela do Miño (Cobitis paludica). Atópase en fondos
de area e grava. Pode medir ata 12 cm.

66. Sable ou sábalo (Alosa alosa).
Atópase so no Miño de marzo a
xuño. Pode medir de media
entre 35 e 45 cm.

67. Sabela ou zamborca (Alosa falax). Atópase no Miño e no Ulla que remontan
na primavera. Mide de media de 30 a 45 cm.

68. Muxo ou muxe
(Chelon labrosus).
Vive nos esteiros e nos
cursos baixos dos ríos. Pode
medir máis de 30 cm.
Aliméntase de case
calquera cousa.

69. Troita arco iris (Oncorhynchus mykiss). Especie
introducida. Pode medir máis de 60 cm.

70. Piscardo (Phoxinus phoxinus). Especie
introducida. Vive nos tramos medios e
altos dos ríos con augas limpas. Pode
medir ata 10 cm. Aliméntase de
animais pequenos.

71. Gobio (Gobio gobio). Especie introducida nalgús ríos.
Vive preto dos fondos. Pode medir entre 10 e 15 cm.
Aliméntase de invertebrados e das súas larvas.

72. Pachorro, peixe vermello ou carpa vermella
(Carassius auratus). Especie introducida. Vive en
augas calmas. Pode medir ata uns 30 cm.
Aliméntase de case calquera cousa.

73. Carpa (Cyprinus carpio). Atópase en
augas lentas. Pode medir ata 80 cm e
pesar 14 kg. É omnívora.

74. Black-bass ou perca americana (Micropterus salmoides).
Especie introducida. Atópase en augas tranquilas, limpas.
Pode medir ata 50 cm e pesar 3 kg. Carnívora.

75. Gambusia (Gambusia holbrooki). Especie introducida.
O macho mide uns 5 cm, a femia pode chegar aos 10
cm. Aliméntase de larvas de mosquitos.

76. INVERTEBRADOS

77. Cangrexo de río do país
(Austrapotamobius italicus pallipes).
Escaso, en perigo de extinción, e moi
localizado en áreas calcarias. Pode
medir ata 15 cm. Aliméntase de
animais e de restos.
Crustáceos:

78. Camarón de río
(Atyaephyra desmarestii).
Atópase en augas
tranquilas con vexetación.
Mide entre 3 e 4 cm, as
femias son máis grandes.
Alimentación omnívora

79. Cangrexo de río americano
(Procambarus clarkii). Especie
introducida e invasora. Atópase en
augas tranquilas. Pode medir ata 15
cm. Aliméntase de case calquera
cousa.

80. Echinogammarus berilloni.
Atópase debaixo das pedras.
Mide pouco máis de 1 cm.

81. DIPTEROS. En Galiza coñécense unhas 450 especies
de dípteros que teñen o desenvolvemento larvario
asociado á auga. Como algunhas espécies de tabáns.
Insectos:
Os tabáns pertencen á familia Tabanidae. Son insectos
coñecidos polas súas molestas picaduras. Os machos
aliméntanse de pole e as femias de sangue de animais.
En Galiza coñécense 15 especies con larvas acuáticas.
Adulto, larvas e detalle dos ollos do
tabán Hybomitra distinguenda, unha
especie común. Mide de 15 a 18 mm.

82. Sírfidos (Syrphidae). Coñécense unhas 6 000 especies no mundo, máis
de 50 en Galiza das que 6 teñen larvas acuáticas. A maioría dos adultos
teñen deseños que semellan abellas ou vésporas. Aliméntanse de néctar
e de pole das flores e actúan como axentes polinizadores. as larvas teñen
unha alimentación moi variada. As especies acuáticas comen plantas en
descomposición e materia animal, en pozas e regatos, entre as terrestres
hainas depredadoras de áfidos, trips, e outros insectos que poden ser
pragas das plantas.
adulto de Eristalis,
que imita unha abella,
e a súa larva na que
destaca o sifón que
utiliza para respirar
sen saír á superficie

83. Quironómidos (Chironomidae). Familia con
máis de 7.000 especies, case 300 en Galiza,
que veñen a ser máis da metade dos
dípteros acuáticos. Moitos adultos son
semellantes a mosquitos, viven moi pouco
tempo e case non se alimentan. As larvas
aliméntanse, segundo a especie, de restos,
de outros animais máis pequenos, de
vexetais,...

84. Culícidos (Culicidae) coñecidos como mosquitos.
Existen algo máis de 3.500 especies. En Galiza so
se coñecen 3 ( Culex pipens, Aedes geniculatus e
Anopheles maculipennis). Miden ata 1,5 cm. As
larvas viven na auga e aliméntanse de restos e
microorganismos. Os adultos machos aliméntanse
de zumes vexetais que lles aporten zucre e case
toas as femias se alimentan de sangue para
poderen producir os ovos. Os Anopheles poden
transmitir enfermidades.
Culex pipens, o mosquito común.
Larvas de mosquito
Aedes geniculatus Anopheles maculipennis

85. ODONATOS (Odonata). libeliñas, candís, gaiteiros,
cabalos do demo... Unhas 5.900 especies no mundo,
arredor de 50 en Galiza. As larvas viven na auga e son
cazadores activos. Os adultos cazan insectos voadores.
Polo tamaño e as cores son os insectos acuáticos máis
chamativos. Aínda que non todos viven nos ríos
atópanse sempre preto da auga. Normalmente
diferencianse dous tipos os cigópteros, que teñen
corpos delgados e cando pousan colocan as ás sobre o
corpo, e os anisópteros, que son xeralmente máis
grandes e pousan coas ás estendidas cara aos lados.
Parella de libeliñas
en cópula

86. Libeliña azul (Calopterix virgo). É unha libeliña común. Atópase e cría en correntes de
augas frías e rápidas. Mide arredor de 5 cm.
Calopterygidae. 3 especies de
gaiteiros ou libeliñas de 4 a 6 cm,
coas ás coreadas e brillantes, que se
desenvolven en ríos e regatos.

87. Coenagrion. 11 especies en Galiza.
Atópanse en augas remansadas de
pouca corrente.
Coenagrion mercuriale. Atópase en cursos de
auga pequenos, regos e canles de rega con
abundante vexetación. Mide de 20 a 45 mm. En
Europa está protexido.

88. Lestidae. 8 especies de gaiteiros,
máis comúns en pozas e lagoas que
nas augas correntes.
Lestes viridis ou Chalcolestes viridis. É o gaiteiro de máis
talla do xénero, de 3,5 a máis de 4,5 cm. Desenvólvese en
augas correntes.

89. Platycnemididae.
2 especies de augas
correntes, máis comúns en
ríos grandes con vexetación
que en regatos.
Parella de Platycnemis acutipennis

90. Aeshnidae. 6 especies en Galiza. Son as libélulas máis grandes
de Europa poden chegar aos 10 cm. Son comúns en augas
estancadas.
Cabalo do demo de cu azul (Aeshna cyanea). Cría en augas estancadas ou
remansos de corrente lenta. Pode medir ata 8 cm

91. Libeliña teixa (Boyeria irene). Mide de 6 a 7 cm.
Este aeshnido, a diferencia dos demais da súa
familia, atópase en augas limpas correntes, con
árbores nas beiras.

92. Cordulegaster. 1 especie en ríos de augas tranquilas.
Imaxes de Cordulegaster boltonii

93. Macromia splendens é endémica do sur de Francia e
de partes da Península Ibérica. Atópase en tramos
lentos de ríos cumpridos con vexetación de ribeira.
Pode medir ata 70 mm. Está en perigo de extinción
Cordulidae. 2 especies. Trátase dunhas
reliquias que sobreviviron ás glaciacións.
O xénero, unhas 112 especies, habita
principalmente en áreas de clima tropical,
só M. splendens e Oxygastra curtisii se
atopan no continente europeo.

94. Oxigastra curtisii. Especie
catalogada como en perigo.
Facilmente recoñecible polo seu
brillo metálico

95. (Gomphus graslinii). Atópase en
zonas calmas de ríos e regatos en bo
estado, limpos e con vexetación.
Mide de 4 a 7 cm.
Está en perigo.
Gomphidae. 6 especies de candís
de cor amarela e negra, de augas
correntes

96. Libelullidae 11 especies nas que os
machos son azuis ou vermellos e as
femias amarelas e castañas. Atópanse
en augas tranquilas
Lavacú sanguiño (Sympetrum sanguineum). Atópase en augas paradas ou de
corrente lenta. Mide de 3 a 4 cm

97. EFEMERÓPTEROS. Unhas 3.000 especies
no mundo, en Galiza 46. Insectos de ata 2
cm de lonxitude con longos apéndices
caudais que poden dobrar a lonxitude do
corpo. As ninfas son sempre acuáticas,
viven en augas limpas, e tardan meses, ou
anos, en completar o desenvolvemento.
Os adultos so viven unhas horas ou uns
días e non se alimentan.
Adulto e ninfa de Baetis rhodani.
Común en augas correntes limpas e
con vexetación.

98. Ninfa e adulto de Nemoura cinerea,
unha mosca das pedras
Ninfa e adulto de
Perla matritensis,
unha perla habitual.
PLECÓPTEROS. Máis de 50 especies en Galiza, unhas 3.500 no
mundo. Adoitan vivir en augas de calidade, limpas, correntes e
ben oxixenadas. As ninfas sofren numerosas mudas antes de
acadaren as características de adultos. Divídense en dous
grupos os Euholognatos (moscas das pedras). As ninfas
aliméntanse de restos orgánicos; e Sistelognatos (Perlas).
Teñen ninfas carnívoras.

99. HETERÓPTEROS 30 especies de 8 familias. De formas e tamaños diversos, conforman un grupo de animais
curiosos, case todos carnívoros co aparato bucal transformado nun peteiro perforador. Distínguense dúas
clases: Nepomorfos (que se moven habitualmente dentro da auga) e Gerromorfos (que se moven pola
superficie da auga)
Nepomorfo: barqueiro Gerromorfos: patinadores

100. Corixidae. 12 especies en Galiza, unhas 500 no
mundo. Coñécense co nome de barqueiros.
Viven en augas tranquilas. Miden de 5 a 15
mm de lonxitude. Aliméntase de algas e
material vexetal morto. Os adultos, fóra da
auga, desprázanse voando.
Barqueiro (Sigara nigrolineata), ninfa e adulto alado

101. Naucoridae. Chinches da auga. 2 especies en Galiza.
Aliméntanse de animais pequenos. Os adultos voan.
Naucoris maculatus. Pode medir ata 1,5 cm
Aphelocheirus occidentalis común. Mide arredor de 1 cm de longo.

102. Nepidae: En Galiza coñécense 2 especies.
(Ranatra linearis). Pode medir ata 7 cm de longo. O tubo respiratorio adoita ser tan
longo coma o corpo. Aliméntase de pequenos animais. Os adultos poden voar.
Escorpión de agua (Nepa cinerea). Vive en augas
tranquilas e de pouca corrente, con vexetación. Colle o
oxíxeno directamente do aire polo tubo respirador. Pode
medir ata 4 cm. Caza pequenos animais, cabezolos e
peixes.

103. Notonectidae. En Galiza coñécense 7 especies.
Barqueiro ou nadador de costas (Notonecta glauca). Mide ata 2 cm. Aliméntase de
cabezolos e peixes. Dentro da auga móvese de costas e trasládanse dun sitio a outro
voando.

104. Gerridae. En Galiza coñécense 3
especies. Hai unhas 1.700 no
mundo, dos que uns poucos son
mariños. Son coñecidos co nome
de zapateiros, costureiras,
mariñeiros, xastres, muxiricos,…
Zapateiro (Gerris lacustris). Vese, en
grupos, movendose pola tona da auga.
Mide ata 2 cm de longo. Aliméntase de
insectos. Os adultos poden voar.

105. Hydrometridae. Familia con algo
máis de 100 especies no mundo. En
Galiza so se coñece 1 especie o
(Hydrometra stagnorum).
Hydrometra stagnorum. Mide ata 2 cm de longo.
Aliméntase de insectos mortos que atopa na
superficie da auga

106. SIALIDOS. familia cunhas 100 especies.
Miden ata 2,5 cm. As larvas son cazadoras e
tardan un ou dous anos en completar o
desenvolvemento. Os adultos so viven dous
ou tres días e non se alimentan. En Galiza
coñécense 4 especies.
Adulto e ninfa de Sialis lutaria,

107. COLEÓPTEROS. Do case un millón de especies de coleópteros que
se cree que existen no mundo, unhas 400.000 teñen a súa vida
ligada á auga. Destas últimas en Galiza pódense atopar unhas 200
especies, as máis viven en augas estancadas .
Hainos que tanto as larvas como os adultos pasan a vida na auga,
hainos que so teñen o desenvolvemento larvario na auga e
hainos que se desenvolven en terra e os adultos van á auga.
Os que máis chaman a atención son os ditiscos, polo seu tamaño,
e os xirinos pola súa curiosa forma de moverse
Dytiscus marginatus. A larva
pode medir ata 6 cm. É un
predador que captura outras
larvas, cabezolos e ata peixes.

108. Dytiscidae. Unhas 80 especies en Galiza, máis de 4.000 especies no mundo.
As larvas e os adultos son cazadores activos que se alimentan de outros animais.
Os máis grandes capturan cabezolos e peixes pequenos
Dytiscus semisulcatus. escaravello grande, de 2 a 3 cm. Atópase en augas lentas
con moita vexetación

109. Xirínidos (Gyrinidae) escribanos da auga. Son escaravellos que adoitan nadar na superficie da
auga cando están tranquilos, aínda que mergullan cando se senten ameazados. Teñen o hábito
de nadar rapidamente en círculos cando están alarmados. A familia acolle unhas 700 especies
en todo o mundo que miden desde os 3 aos 18 mm de lonxitude. Teñen as patas medias e
traseiras adaptadas para nadar -están moi aplanadas e beireadas de sedas- mentres que as
patas dianteiras son longas e adaptadas a agarrar as presas.
En Galiza coñécense 4 especies
Larva e adulto de Orectochilus villosus. Vive nos ríos.
Atópanse preto de zonas de corrente. Aliméntase de larvas de
insectos. Mide de 5,5 a 6,5 mm de longo

110. Os Chrysomelidae son, na súa grande maioría, escaravellos terrestres
comedores de follas, pero hai unha subfamila, os Donaciinae, que teñen
larvas acuáticas ou que se desenvolven nas plantas acuáticas. En Galiza
coñécense 17 especies pertencentes a esta subfamilia.
Hydraenidae. En Galiza coñécense 32 especies.
Son escaravellos pequenos, os máis grandes non
chegan aos 7 mm, que se alimentan de vexetais
e os seus restos. As larvas desenvólvense en
terra e os adultos viven na auga.
Hydrophilidae. En Galiza coñécense 29
especies. Tanto as larvas como os adultos
viven na auga. Os adultos capturan o aire
coas antenas.
Donacia aquatica. A larva, acuática, aliméntase nos talos
dos carrizos. Os adultos miden de 6 a 9 mm de longo.
Hydrophilus pistaceus. Adulto e larva.
O adulto mide uns 4 cm. Pouco común.
Hydraena sp.

111. TRICÓPTEROS friganeas, moscas de estoxo. As larvas, segundo a especie, aliméntanse de animais, vexetais
ou restos. Constrúen refuxios (estoxos) ou redes de captura coa seda que segregan. Os adultos, alados, viven
poucos días e non se alimentan.
No mundo coñécense entre 7.000 e 10.000 especies, En Galiza 147 especies de varias familias.
Limnephilidae é a familia máis representada con 30 especies. Son os tricópteros dominantes nas áreas
temperadas do hemisferio norte. Os adultos miden uns 15 mm e as larvas ata 30 mm.
Friganea, adulto e estoxos de diferentes especies

112. Podura aquatica. Atópase na tona de augas estancadas. Mide entre 1 e 2 mm.
Aliméntase de materia orgánica en descomposición. O máis destacado deste animal
e un apéndice que leva pregado debaixo do abdome, a fúrcula, que usa a xeito de
panca para dar saltos, de ata 20 cm, e fuxir dos perigos.
(Collembola). Artrópodos hexápodos moi
próximos aos insectos. Son animais de
ambientes húmidos nos que forman grupos
numerosos. Miden menos de 5 mm Coñécense
case 8.000 especies que se atopan en todos
continentes (incluída a Antártida).
Colémbolos:

113. Coñécense varias especies de ácaros, de pequeno tamaño e
cores chamativas, que viven na auga dos ríos e algunhas
arañas que desenvolven a súa actividade na auga.
Arácnidos:
Pirata piraticus. Atópase en augas estancadas e correntes. Pirata piscatorius. Atópase en augas estancadas e correntes lentas.

114. Corbiculidae 1 especie. Invasora
orixinaria do sueste de Asia onde se
consume como alimento.
Moluscos:
BIVALVOS
Corbicula fluminea. Vive en fondos de area
con correntes rápidas. Reprodúcese
abundantemente e medra moi rápido.

115. Margaritiferidae 1 especie.
O mexillón de río (Margaritifera
margaritifera).
Mexillón de río (Margaritifera margaritifera).
Atópase en zonas areosas de augas
remansadas. Poden medir ata 15 cm e vivir
máis de 100 anos. Está catalogado como
especie en perigo.
A Universidade de Santiago de Compostela
ten a única planta de cultivo de mexillón de río
da Península Ibérica.

116. Mytilidae 1 especie. Xenostrobus securis. Mexillón
procedente de Nova Celandia que se atopa xa nalgúns
esteiros, suxeito a todo tipo de sustratos. Mide de 2 a 3
cm.
Xenostrobus securis.

117. Pisidium amnicum
Sphaeriidae 8 especies. Bivalvos pequenos que
raramente pasan de 1 cm. Viven enterrados nos
sedimentos.
Pisidium casertanum (berberecho ou chícharo). É un dos
máis comúns. Mide arredor de 5 mm.
Pisidium amnicum. É un dos
máis grandes. Pode medir de
7 a 11 mm.

118. Unionidae, 4 especies. Bivalvos filtradores grandes, de
ata 15 cm, que viven medio enterrados en fondos de
area e fango.
Unio pictorum.
Mide de 8 a 15 cm.
Potomida littoralis. mide de 6 a 8 cm
Anodonta cygnea.
Pode chegar a 20 cm,
Unio elongatulus

119. Valvatidae 1 especie Valvata piscinalis.
GASTERÓPODOS
Valvata piscinalis. Vive en augas calmas ou
cursos lentos. Aliméntase de vexetais. Mide
uns 5 mm de alto e de 3 a 5mm de groso

120. Lymnaeidae 4 especies de caracois pulmonados.
Radix auricularia antes Lymnaea
auricularia. Atópase en augas lentas
co fondo de barro. O ancho da cuncha
é de 12 a 18 mm e a altura de 14 a 24
mm. Aliméntase de restos e de algas.
Radix peregra antes Lymnaea peregra.
Común en augas tranquilas.
Galba truncatula antes Lymnaea truncatula,
Vive en augas pouco aireadas pouco profundas e
pode pasar longos períodos en seco. A altura da
cuncha é de 5-10 mm e o ancho de 2,5-6 mm.
Aliméntase de algas, vexetais e restos.
Omphiscola glabra antes Lymnaea glabra.
Atópase en áreas estancadas. A altura da
cuncha é de 9 a 12 mm, ata 20 mm, e o
ancho de 3 a 5 mm.

121. Bithyniidae. 1 especie Bithynia tentaculata.
Bithynia tentaculata. Vive en augas estancadas con
abundante vexetación. mide de 7 a 13 mm. Ten opérculo
calcario

122. Ancylidae. 1 especie Ancylus fluviatilis
Ancylus fluviatilis (lapa de río). Adoita atoparse en augas correntes, claras e ricas
en oxíxeno. Aliméntase de algas. Mide de 6 a 8 mm.

123. Ferisiidae. 1 especie Ferrisia wautieri
Ferrisia wautieri lapa. Atópase,
case sempre apegada ás plantas,
en augas remansadas. Mide ata 4
mm. Aliméntase de algas

124. Hirudo medicinalis. Pode medir máis de 10 cm. Aliméntase de sangue de animais
grandes e pode soportar grandes períodos de abstinencia. Está protexida.
HIRUDÍNEOS (sambesugas). Coñécense unhas 12 especies.
Hainas cazadoras de animais pequenos, chupadoras de
sangue, e preeiras
Dina lineata. Pode medir ata 8 cm. Aliméntase
de invertebrados
Batracobdella algira. Mide ata 3 cm. Parásito
común de varios anfibios.
Anélidos:

125. Lumbricillus rivalis. Pode medir ata
2 cm. Aparece nos filtros das
depuradoras. Pertence á familia
Enchytraeidae da que se coñecen
unhas 20 especies que viven en
regatos e nos cursos altos dos ríos.
Haplotaxis gordioides. Único representante da
familia Haplotaxidae. Pode medir ata 40 cm e
entre 0,3 e 2 mm de diámetro.
Eisenella tetraedra. Pode medir de 2 a 8 cm, vive
en substratos húmidos, incluídos os da beira dos
ríos. Pertence á familia Lumbricidae.
Nais alpina. Común e abundante
entre as plantas acuáticas de augas
de correntes rápidas. Pertence á
familia Naididae da que se coñecen
32 especies.
Tubifex (vermes do
lodo). Viven medio
enterrados nos fondos
agrupados en colonias.
Aliméntanse de restos
de materia orgánica.
Son da familia
Tubificidae da que se
coñecen unhas 20
especies..
Oligoquetos. Unhas 100 especies de 8 familias, de animais de corpo longo,
de sección circular, cun número variable de segmentos e tamaños moi
diversos. Na súa distribución inflúe moito o tipo de substrato e a
velocidade da corrente.

126. TURBELARIOS (planarias). Poden medir de 5 a 35 mm,
carnívoros.
Platelmintos:
Polycelis felina. Atópase en todo tipo
de augas correntes
Dugesia tigrina. De
orixe americana.

127. Gordidae. Coñecidos
como vermes de crina de
cabalo. As larvas son
parásitas de artrópodos.
Poden medir de 10 a 70
cm. En Galiza so se atopa
o Gordius aquaticus.
Mide uns 15 cm
Nematomorfos:

128. As esponxas son seres típicamente
mariños, pero hai unas poucas
especies que viven en augas doces.
Son pouco aparentes e menos
coñecidas e estudiadas.
Esponxas:
Spongilla lacustris. Atópase formando
pequenas masas sobre materiais e
elementos dos fondos de augas tranquilas.

129. E despois de recortar, medir e axustar
ata aquí cheguei... para non cansar
As imaxes fotográficas foron collidas da internet e a información de fontes varias. Agradézolle aos
autores a súa dispoñibilidade, e agardo saiban disculpar o uso que fixen delas.
Mon Daporta