Ang paksang ito ay tinatalakay sa Grade 10 o Ikasampung Baitang, Ikalawang Markahan, sa tulong ng Batayang Aklat na Pinagyamang PLUMA 10 ng Phoenix Publishing House, Inc.
Ang paksang ito ay tinatalakay sa Grade 10 o Ikasampung Baitang, Ikalawang Markahan, sa tulong ng Batayang Aklat na Pinagyamang PLUMA 10 ng Phoenix Publishing House, Inc.
Tusong Katiwala
COT sa Filipino
TANONG #1:
Mula sa mga ipinakitang larawan, ano kaya ang mensahing nais ipabatid nito sa atin?
Ipinababatid nito ang iba’t ibang paraan sa pagpapakita ng KAGANDAHANG ASAL.
Tanong #2:
Paano makakatulong ang mga mensaheng nakapaloob sa larawan sa pag-uugali ng isang tao?
Kayo ay inaasahang:
1. Nasusuri ang tiyak na bahagi ng nabasang parabula na naglalahad ng katotohanan, kabutihan at kagandahang asal.
2. Nasusuri ang nilalaman, elemento at kakanyahan ng binasang akda gamit ang ibinigay na tanong.
3. Nabibigyang puna ang estilo ng may akda batay sa mga salita at ekspresyong ginamit sa akda.
TUSO:
♣ mapanlinlang
♣ mapanglamanag
Halimbawa:
Talagang masama itong si Tasyo tuso kung makipagkalakalan sa ibang tao.
¹ Sinabi rin niya sa mga alagad, “May isang mayaman na may katiwala. Isinusumbong sa kanya na nilulustay nito ang kanyang mga kayamanan.
2 Tinawag niya ito at tinanong, ‘Ano itong narinig ko tungkol sa iyo? Magbigay-sulit ka ng ipinagkatiwala sa iyo, sapagkat hindi ka na maaaring maging katiwala pa.’
3 Sinabi ng katiwala sa sarili, ‘Ano ang gagawin ko ngayong tinanggal na sa akin ang pangangasiwa? Hindi ko kayang magbungkal ng lupa at nahihiya naman akong mamalimos.
4 Alam ko na ang gagawin ko! Maalis man ako sa pangangasiwa, may tatanggap naman sa akin sa kanilang tahanan.’
5 Kaya't isa-isa niyang tinawag ang mga may utang sa kanyang panginoon. Sinabi niya sa una, ‘Magkano ang utang mo sa aking panginoon?’
6 At sinabi nito, ‘Sandaang tapayan ng langis.’ Sinabi niya naman dito, ‘Kunin mo ang katibayan ng iyong pagkakautang, maupo ka at isulat mo agad na limampu.’
7 Pagkatapos ay sinabi naman niya sa isa pa, ‘Magkano ang utang mo?’ At sinabi nitong, ‘Sandaang kabang trigo.’ Sinabi niya rito, ‘Kunin mo ang katibayan ng iyong pagkakautang at isulat mo na walumpu.’
8 Pinuri ng panginoon ang madayang katiwala dahil sa katusuhan nito. Sapagkat ang mga anak ng sanlibutang ito ay mas tuso sa pamamahala ng kanilang pamumuhay kaysa mga anak ng liwanag.
9 Sinasabi ko sa inyo, makipagkaibigan kayo gamit ang kayamanan ng sanlibutan upang kung maubos na ito ay tatanggapin kayo sa walang hanggang mga tahanan.
10 Ang tapat sa kaunti ay tapat din sa marami at ang hindi tapat sa kaunti ay hindi rin tapat sa marami.
11 Kaya kung hindi kayo naging tapat sa kayamanan ng sanlibutan, sino ang magtitiwala sa inyo sa tunay na kayamanan?
12 At kung hindi kayo naging tapat sa kayamanan ng iba, sino ang magbibigay sa inyo ng sarili ninyong kayamanan?
13 Walang aliping makapaglilingkod sa dalawang panginoon. Sapagkat kapopootan niya ang isa ngunit iibigin ang isa pa. O kaya naman ay magiging tapat siya sa isa ngunit kamumuhian ang isa pa. Hindi kayo maaaring maglingkod sa Diyos at sa salapi.”
PARABULA
► ay maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng gma kuwento ay nasa Banal na Kasulatan. Realistiko ang banghay at ang mga tauhan ay tao. Ang mga parab
Mitolohiya mula sa Iceland
ni Snorri Sturluson
(Isinalin ni Sheila C. Molina)
*Mga Elemento ng Mitolohiya
*Mga Gabay na Tanong
*Mga Gawain
Mga Elemento ng Mitolohiya
Tauhan
mga diyos at diyosa na may taglay na kakaibang kapangyarihan
mga karaniwang mamamayan sa komunidad
Tagpuan
may kaugnayan ang tagpuan sa kulturang kinabibilangan
sinaunang panahon naganap ang kuwento ng mitolohiya
Banghay
maraming kapana-panabik na aksyon at tunggalian
maaaring tumalakay sa pagkakalikha ng mundo at
mga natural na pangyayari.
panahon at interaksyong nagaganap sa araw, buwan at daigdig
4. Tema
ipinaliliwanag ang natural na mga pangyayari
pinagmulan ng buhay sa daigdig
pag-uugali ng tao
mga paniniwalang panrelihiyon
katangian at kahinaan ng tauhan
mga aral sa buhay
Ano ang ikinagalit ni Thor sa magsasaka at sa pamilya nito? Paano sila pinarusahan ni Thor?
Bakit nagalit si Thor kay Skrymir? Ano ang nangyayari kapag sa galit niya ay hinahampas niya ng maso si Skrymir?
Anu-anong paligsahan ang nilahukan ng mga panauhin sa kaharian ni Utgaro-Loki? Ilahad ang naging resulta nito.
Loki vs Logi
Thjalfi vs Hugi
Thor vs cupbearer
Ano ang ipinagtapat ni Utgaro-Loki kay Thor nang sila’y paalis na? Iparinig ito sa klase. Ilahad ang pangunahing paksa at ideya batay sa napakinggang usapan ng mga tauhan.
5. Kung ikaw si Thor at kaniyang mga kasama, ilarawan ang iyong magiging damdamin kapag nalaman mong nalinlang ka sa paligsahan? Bakit?
6. Paano mo maiuugnay ang mga pangyayari sa mitolohiyang nabasa sa pamumuhay ng tao ngayon?
Panuto: Magbigay ng mga salitang maisasama sa punong salita upang makabuo ng iba pang kahulugan. Gawin sa kalahating papel.
Halimbawa :
Panuto: Suriin ang elementong taglay ng binasang mitolohiya sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong sa flow chart.
Mitolohiyang Pilipino ay Paunlarin. Palaganapin at tangkilikin. Ang Lieratura ng Pilipinas ay mayaman, makulay at masagana. Kaya't ito'y Mahalin at ipalaganap sa ibang bansa na ang kultura't tradisyon ng mga Pilipino'y maunlad.
Tusong Katiwala
COT sa Filipino
TANONG #1:
Mula sa mga ipinakitang larawan, ano kaya ang mensahing nais ipabatid nito sa atin?
Ipinababatid nito ang iba’t ibang paraan sa pagpapakita ng KAGANDAHANG ASAL.
Tanong #2:
Paano makakatulong ang mga mensaheng nakapaloob sa larawan sa pag-uugali ng isang tao?
Kayo ay inaasahang:
1. Nasusuri ang tiyak na bahagi ng nabasang parabula na naglalahad ng katotohanan, kabutihan at kagandahang asal.
2. Nasusuri ang nilalaman, elemento at kakanyahan ng binasang akda gamit ang ibinigay na tanong.
3. Nabibigyang puna ang estilo ng may akda batay sa mga salita at ekspresyong ginamit sa akda.
TUSO:
♣ mapanlinlang
♣ mapanglamanag
Halimbawa:
Talagang masama itong si Tasyo tuso kung makipagkalakalan sa ibang tao.
¹ Sinabi rin niya sa mga alagad, “May isang mayaman na may katiwala. Isinusumbong sa kanya na nilulustay nito ang kanyang mga kayamanan.
2 Tinawag niya ito at tinanong, ‘Ano itong narinig ko tungkol sa iyo? Magbigay-sulit ka ng ipinagkatiwala sa iyo, sapagkat hindi ka na maaaring maging katiwala pa.’
3 Sinabi ng katiwala sa sarili, ‘Ano ang gagawin ko ngayong tinanggal na sa akin ang pangangasiwa? Hindi ko kayang magbungkal ng lupa at nahihiya naman akong mamalimos.
4 Alam ko na ang gagawin ko! Maalis man ako sa pangangasiwa, may tatanggap naman sa akin sa kanilang tahanan.’
5 Kaya't isa-isa niyang tinawag ang mga may utang sa kanyang panginoon. Sinabi niya sa una, ‘Magkano ang utang mo sa aking panginoon?’
6 At sinabi nito, ‘Sandaang tapayan ng langis.’ Sinabi niya naman dito, ‘Kunin mo ang katibayan ng iyong pagkakautang, maupo ka at isulat mo agad na limampu.’
7 Pagkatapos ay sinabi naman niya sa isa pa, ‘Magkano ang utang mo?’ At sinabi nitong, ‘Sandaang kabang trigo.’ Sinabi niya rito, ‘Kunin mo ang katibayan ng iyong pagkakautang at isulat mo na walumpu.’
8 Pinuri ng panginoon ang madayang katiwala dahil sa katusuhan nito. Sapagkat ang mga anak ng sanlibutang ito ay mas tuso sa pamamahala ng kanilang pamumuhay kaysa mga anak ng liwanag.
9 Sinasabi ko sa inyo, makipagkaibigan kayo gamit ang kayamanan ng sanlibutan upang kung maubos na ito ay tatanggapin kayo sa walang hanggang mga tahanan.
10 Ang tapat sa kaunti ay tapat din sa marami at ang hindi tapat sa kaunti ay hindi rin tapat sa marami.
11 Kaya kung hindi kayo naging tapat sa kayamanan ng sanlibutan, sino ang magtitiwala sa inyo sa tunay na kayamanan?
12 At kung hindi kayo naging tapat sa kayamanan ng iba, sino ang magbibigay sa inyo ng sarili ninyong kayamanan?
13 Walang aliping makapaglilingkod sa dalawang panginoon. Sapagkat kapopootan niya ang isa ngunit iibigin ang isa pa. O kaya naman ay magiging tapat siya sa isa ngunit kamumuhian ang isa pa. Hindi kayo maaaring maglingkod sa Diyos at sa salapi.”
PARABULA
► ay maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng gma kuwento ay nasa Banal na Kasulatan. Realistiko ang banghay at ang mga tauhan ay tao. Ang mga parab
Mitolohiya mula sa Iceland
ni Snorri Sturluson
(Isinalin ni Sheila C. Molina)
*Mga Elemento ng Mitolohiya
*Mga Gabay na Tanong
*Mga Gawain
Mga Elemento ng Mitolohiya
Tauhan
mga diyos at diyosa na may taglay na kakaibang kapangyarihan
mga karaniwang mamamayan sa komunidad
Tagpuan
may kaugnayan ang tagpuan sa kulturang kinabibilangan
sinaunang panahon naganap ang kuwento ng mitolohiya
Banghay
maraming kapana-panabik na aksyon at tunggalian
maaaring tumalakay sa pagkakalikha ng mundo at
mga natural na pangyayari.
panahon at interaksyong nagaganap sa araw, buwan at daigdig
4. Tema
ipinaliliwanag ang natural na mga pangyayari
pinagmulan ng buhay sa daigdig
pag-uugali ng tao
mga paniniwalang panrelihiyon
katangian at kahinaan ng tauhan
mga aral sa buhay
Ano ang ikinagalit ni Thor sa magsasaka at sa pamilya nito? Paano sila pinarusahan ni Thor?
Bakit nagalit si Thor kay Skrymir? Ano ang nangyayari kapag sa galit niya ay hinahampas niya ng maso si Skrymir?
Anu-anong paligsahan ang nilahukan ng mga panauhin sa kaharian ni Utgaro-Loki? Ilahad ang naging resulta nito.
Loki vs Logi
Thjalfi vs Hugi
Thor vs cupbearer
Ano ang ipinagtapat ni Utgaro-Loki kay Thor nang sila’y paalis na? Iparinig ito sa klase. Ilahad ang pangunahing paksa at ideya batay sa napakinggang usapan ng mga tauhan.
5. Kung ikaw si Thor at kaniyang mga kasama, ilarawan ang iyong magiging damdamin kapag nalaman mong nalinlang ka sa paligsahan? Bakit?
6. Paano mo maiuugnay ang mga pangyayari sa mitolohiyang nabasa sa pamumuhay ng tao ngayon?
Panuto: Magbigay ng mga salitang maisasama sa punong salita upang makabuo ng iba pang kahulugan. Gawin sa kalahating papel.
Halimbawa :
Panuto: Suriin ang elementong taglay ng binasang mitolohiya sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong sa flow chart.
Mitolohiyang Pilipino ay Paunlarin. Palaganapin at tangkilikin. Ang Lieratura ng Pilipinas ay mayaman, makulay at masagana. Kaya't ito'y Mahalin at ipalaganap sa ibang bansa na ang kultura't tradisyon ng mga Pilipino'y maunlad.
1. Layunin:
1. Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa akda sa
nangyayari sa:
- sarili
-pamilya
-pamayanan lipunan
-daigdig
(F10PB-Ia-b-62)
2. Natutukoy ang mensahe at layunin ng napanood na cartoon ng
isang mitolohiya (F10PD-Ia-b-61)
* natatalakay ang mitolohiya, katuturan at kasaysayan nito
2. Ano nga ba ang Mitolohiya?
Saan nga ba ito nagmula?
3. Ang salitang mitolohiya ay nangangahulugang
agham o pag-aaral ng mga mito/myth at
alamat. Tumutukoy rin ito sa kalipunan ng mga
mito mula sa isang pangkat ng tao sa isang
lugar na naglalahad ng kasaysayan ng mga
diyos-diyosan noong unang panahon na
sinasamba, dinarakila at pinipintakasi ng mga
sinaunang tao.
4. Ang salitang mito/myth ay galing sa
salitang Latin na mythos at mula sa
Greek na muthos, na ang
kahulugan ay kuwento. Ang muthos
ay halaw pa sa mu, na ang ibig
sabihin ay paglikha ng tunog sa
bibig.
5. Sa klasikal na mitolohiya, ang
mito/myth ay representasyon
ng marubdob na pangarap at
takot ng mga sinaunang tao.
6. Nakatutulong ito upang
maunawaan ng mga sinaunang
tao ang misteryo ng
pagkakalikha ng mundo, ng
tao, ng mga katangian ng iba
pang nilalang.
7. Ipinaliliwanag rin dito ang
nakakatakot na puwersa ng
kalikasan sa daigdig-tulad ng
pagpapalit ng panahon, kidlat,
baha, kamatayan, apoy.
8. Ito ay naglalahad ng
ibang daigdig tulad ng
langit at ilalim ng lupa.
9. Hindi man ito kapani-paniwalang
kuwento ng mga diyos, diyosa at
mga bayani subalit itinuturing itong
sagrado at pinaniniwalaang totoong
naganap. Karaniwang may kaunayan
ito sa teolohiya at ritwal.
10. Sa Pilipinas naman, ang mito ay
kinabibilangan ng mga kuwentong
bayang naglalahad ng mga tungkol
sa mga anito, diyos at diyosa, mga
kakaibang nilalang at sa mga
pagkagunaw ng daigdig noon.
11. Maaaring matagpuan ang mga
mitong ito sa mga kuwentong bayan
at epiko ng mga pangkating etniko sa
kasalukuyan. Mayaman sa ganitong
uri ng panitikan ang mga naninirahan
sa bulubundukin ng Luzon, Visayas at
Mindanao.
12. Ang may kuwento tungkol sa
pagkagunaw ng daigdig ay ang
mga Ifugao; bahagi ito ng
kanilang epiko. Inilarawan sa
kanilang epikong “Alim” kung
paano nagunaw ang daigdig.
13. Ayon sa epiko nagkaroon ng malaking
pagbaha sa mundo at ang tanging
nakaligtas ay ang magkapatid na sina
Bugan(babae) at Wigan(lalaki). Sa
kanila nagmula ang bagong
henerasyon ng mga tao sa mundo.
14. Gamit ng Mitolohiya
1. Ipaliwanag ang pagkakalikha ng daigdig
2. Ipaliwanag ang puwersa ng kalikasan
3. Maikuwento ang mga sinaunang gawaing
panrelihiyon.
4. Magturo ng mabuting aral.
5. Maipaliwanag ang kasaysayan.
6. Maipahayag ang marubdob na pangarap,
matinding takot at pag-asa ng sangkatauhan.