1. Ëåêö¹15
ÇÀÕ ÇÝÝËÈÉÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÀÃ ÄÀÕÜ
ÕÓÂÈÉÍ ÁÀ ÓËÑÛÍ ÑÅÊÒÎÐ

2. Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû çîõèîí áàéãóóëàëòûí ¿íäñýí õî¸ð
õýëáýð áàéäàã.
1. Spontaniety / àÿíäàà ¿¿ññýí, ñàéí äóðûí/- Ñïîíòàí
2. Hierarchia /ãð . àðèóí çàñàãëàë/-èåðàðõèÿ
 Ñïîíòàí ãýäýã íü çàõ çýýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîã íü
ººðèéí ¿çýë áîäîë áà ìýäýýëëèéí ¿íäñýí äýýð áèå äààí
øèéäâýð ãàðãàõ õýëáýð þì. Ýíý òîõèîëäîëä øèéäâýð ãàðãàõ
àæèëëàãààíä ¿íèéí ìýäýýëýë èõ íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.

3.  Èåðàðõ íü ßìàð íýãýí çàõ çýýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä
îðîëöîã èéí /õóâü õ¿íèé/ ¿éë õºäëºë íü äýýä óäèðäëàãûí
çààâðààð ÿâàãääàã áàéíà. Èåðàðõ ñèñòåìèéí
çîõèöóóëàã èéí ¿¿ðãèéã áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà
ã¿éöýòãýíý. Ò¿¿íèé òóøààë ÿìàð íýãýí õýëýëö¿¿ëýãã¿éãýýð
çààâàë ã¿éöýòãýãäýæ áàéäàã. Ýíý ýäèéí çàñãèéí çîõèîí
áàéãóóëàëòûí õýëáýðèéí ¿åä ãîëëîõ íºëºº ¿íýíä áóñ õàðèí
á¿ãäèéã òºëºâëºæ çîõèîí áàéãóóëäàã óäèðäëàãûí
øèéäâýðýýñ õàìààðíà.

4.  Îäîîã õ¿ðòýë èåðàðõ íü ñîöèàëèçìûí ¿åä ë áàéñàí, õàðèí çàõ
çýýëèéí ñèñòåìèéí ¿åä ñïîíòàíû(õî¸ð òàëûí ñàéí äóðûí
õýëöýë á¿õèé çàõ çýýë) õýëáýð áàéäàã ìýòýýð ¿çýæ
áàéñàí.
 Ãýâ ôèðì¿¿äèéí äîòîîä çîõèîí áàéãóóëàëò íü èåðàðõèéí
õàìãèéí ò¿ãýýìýë á¿òöèéã àãóóëæ áàéäàã. Áèä çàõ çýýëèéí
ñèñòåìä ýäèéí çàñãèéí ¿éë àæèëëàãààã õóâü õ¿ì¿¿ñèéí
òóõàéí öàã õóãàöààíä ãàðãàñàí ¿¿ñìýë øèéäâýð¿¿ä íü õýð
îíîâ òîé çîõèöóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãààã ìýäíý.

5. ¯¿íèé õàæóóãààð çîõèîí áàéãóóëàëòûí èåðàðõ çàð èì äýýð
àæèëëàæ áàéãàà ôèðì¿¿ä àìæèëòòàé ¿éë àæèëëàãààãàà
ÿâóóëæ áóéã áèä ìýäíý.
 ßàãààä çààâàë èåðàðõ áà òºâëºðñºí óäèðäëàãà õýðýãòýé þì
áý? Ýíý àñóóëòàíä àìåðèêèéí ýäèéí çàñàã Íîáåëèéí øàãíàëò
Ðîíàëüä Êîóç 1937 îíä ººðèéí ãîë á¿òýýë áîëîõ “Ï¿¿ñèéí ìºí
àíàð” ãýñýí ºã¿¿ëëýýðýý õàðèóëò ºãñºí áàéäàã.

6.  Ð. Êîóçûí îíîëä ãîëëîõ ¿¿ðãèéã “õýëöëèéí çàðäàë” áà
ãýðýý áàéãóóëàõ çàðäàë ãýñýí îéëãîëò ã¿éöýòãýäýã.
Êîóç íü ôèðìèéí ¿éëäâýðëýë íü ÿàãààä çàðèì òîõèîëäîëä
òºâëºðñºí óäèðäëàãààð çîõèöóóëàãääàã ìºðò뺺
òºâëºðñºí áóñ çàõ çýýëèéí õýëáýðýýð õºäºëäºãèéí
ó ðûã òîäðóóëñàí. Ôèðìèéí óäèðäëàãûí ¿éë
àæèëëàãààã õýâòýý áà áîñîî èãëýëýýð àâ ¿çñýí.
 Áîñîî èãëýë íü øàòàëñàí çàð èì á¿õèé ôèðìèéí á¿òýö
çîõèîí áàéãóóëàëòàíä ¿íäýñëýõ áà äýýðýýñ äîîø
èãëýñýí óäèðäëàãàò çàõèðãààäàëòààð ¿éë àæèëëàãàà
íü çîõèöóóëàãääàã áàéíà.

7.  Õýâòýý èãëýë íü õî¸ð òàëûí ñàéí äóðûí õýëöýë á¿õèé çàõ
çýýë äýýð õýðýãæèõ áà ÿìàð êîìàíäààñ ¿ë õàìààðàõ
îáúåêòèâ øèíæòýé ¿íý õàíø á¿õíèéã øèéääýã áàéíà.
 ßìàð íýãýí ôèðì íü ¿éëäâýðëýëèéí ÿâöäàà ¿éëäâýðëýëèéí
çàðäëààñ ãàäíà ¿éëäâýðëýëèéí áóñ çàðäëûã ãàðãàæ
áàéäàã. ª.õ. áýëòãýë àæëûí, ãýðýý õèéõ ãýõ ìýòèéí
çàðäëóóäûã õýëöëèéí çàðäàë ãýæ íýðëýíý. Ìýäýýæýýð ôèðì
íü ÿìàð íýãýí ãýðýý áàéãóóëàõûí òóëä äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã
ìýäýõ øààðäëàãàòàé:

8.  Áîëîìæèéí õàìòðàõ ôèðìèéã ñîíãîõ, ò¿¿íèé òóõàé ìýäýýëýë
öóãëóóëàõ,
 Òýäýíä õàìòàðñàí ¿éë àæèëëàãààíû ãýðýý áàéãóóëàõ
õýðýãòýé ãýäýã òàëààð, õàðèëöàí îëîõ àøãèéí òóõàé
èòã¿¿ëýõ,(¿¿íä ìàðêåòèíãèéí áà çàð ñóðòàë èëãààíû á¿õ ë
õ¿ àðìàéëò áàãòàíà)
 Ãýðýý õýëýëöýý õèéõ. Ãýðýýíèé õýðýãæèëòèéã õÿíàæ
áàòàëãààæóóëàõ.

9.  Øèíý ñîíãîäîã îíîë íü çàõ çýýë äýýð áîë õýëöýë õèéõýä
çàðäàë øààðäàõã¿é òºãñ ìåõàíèçì ãýæ ¿çäýã. Òýãâýë ÿìàð
õýëöýë õèéõýä çàðäàë øààðäàãäàæ áàéíà. Ýíý çàðäëûã
çàõ çýýëèéí ìåõàíèçì àøèãëàñíû çàðäàë áà õýëöëèéí çàðäàë
ãýíý. Çàõ çýýë äýýð õýëöýë õèéõ çàðäëààñ çàéëñõèéõ
õàíäëàãà áàéäàã. ¯ð àøèãòàé ýäèéí çàñãèéí ñèñòåìòýé
áàéõûí òóëä çàõ çýýë òºäèéã¿é òºëºâëºãººíèé ñàëáàðòàé
áàéõ õýðýãòýé. Ýíý çîõèöëûã ºðñºë人íèé òóñëàìæòàéãààð
îëæ áîëíî. Õýëöëèéí çàðäëûã äàðààõ áàéäëààð àíãèëíà.

10.  Ìýäýýëýë õàéõ çàðäàë – ìýäýýëëèéã õ¿ëýýí àâ
áîëîâñðóóëàõ öàã, õ¿ áîëîí á¿ðýí áèø ìýäýýëèéí
ó ðóóëàõ õîõèðîë,
 Ãýðýý áàéãóóëàõ çàðäàë
 Õýìæèõ çàðäàë – íàðèéâ ëàëã¿é, àëäàà ãàðãàñíû ,
õýìæèõ òåõíèêèéí, õýìæèëò õèéñíèé çàðäëóóä
 Íàðèéí òîäîðõîéëñíû áà ºì ëºõ ýðõ õàìãààëñíû çàðäàë –
ø¿¿õ, àðáèòð, òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàä õàíäñàíû
çàðäàë, õ¿ èíã¿é áîëñîí ýðõèéã ñýðãýýõýä øààðäñàí
öàã, íººö, ìºí áè èãäýýã¿é õýì õýìæýýã áàðèìòàëæ
çºâøèëöëèéí ¿çëýýð õ¿ì¿¿æñýíèé çàðäàë
 Óíæèõ òºëºâ áàéäëûí çàðäàë.

11.  ¯¿íèéã òîäîðõîéëîõîä òºâºãòýé. Óíæèõ òºëâèéí õî¸ð õýëáýð
áèé. “Àæëààñ çóãàòàõ” òºëºâ íü õ¿ì¿¿ñ áàãààðàà àæèëëàõ
áîëîâ õ¿í á¿ðèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð àøãèéí òàëààð
ìýäýýëýë îëæ àâàõàä õ¿íäðýëòýé, çàðäàë èõòýé þì óó
áîëîìæã¿é ¿å ¿¿ñäýã.
 Õàðèí àæèë äûíõàà àðìàéëòûí òàëààð óäèðäàã íü ñàéí
ìýääýã áîë èäýâõ áèé áîëîõ àá öàëèí íýìýãäýõ,òàðóóëæ ºãºõ
áîëîìæòîé áîëäîã.

12.  “Øàõàæ àâàõ” òºëºâ íü ÿìàð íýãýí ýòãýýä òóõàéíáàãò
òóñãàéëàí àøèãëàãääàã áà ººð ãàçàð òºäèéëýí ¿íýòýé
áàéäàãã¿é íººöèéã îëæ àâñàí ¿åä ¿¿ñíý. Òèéì ííºöèéã
òóñãàé íººö ãýíý. Õýðýâ óã íººöèéã ýçýìøèã íü
õóâóóëöàõààñ òàòãàëçâàë áóñàä îðîëöîã íàð ò¿¿íèéã
ýçýìøèã òýé õàðèëöààãàà òàñëàíà ãýæ ñ¿ðä¿¿ëýí ýíý
íººöººñ õóâü õ¿ðòýõ ñîíèðõîëòîé áàéäàã. Èíãýñíýýð òóñãàé
àêòèâóóäàä îðîõ õºðºíãèéã áàãàñãàäàã.