SlideShare a Scribd company logo
MENTAAL VERZUIM
BESPREEKBAAR
MAKEN
Managers zijn opgeleid om medewerkers zo te sturen
dat organisatiedoelstellingen worden gerealiseerd. Ze
vullen die taak in vanuit de basiswet: doe het juiste,
op de juiste manier, op het juiste moment. Maar wat
nu als medewerkers zich hier niet meer naar voegen?
Wanneer en hoe trekt u aan de bel als prestaties van
medewerkers achterblijven bij wat u van hen mag ver-
wachten? Wat nu als er sprake is van mentaal verzuim?
In Nederland hebben we perfect
geregeld wat er moet gebeuren als
een werknemer zich ziek meldt.
Fysieke afwezigheid vraagt direct
om actie. De verantwoordelijk-
heid voor herstel en reïntegratie
is neergelegd bij zowel de werkge-
ver als de werknemer, waarbij de
grootste administratieve en finan-
ciële last voor rekening van de
werkgever komt. Logisch dus dat
de werkgever probeert de kosten
van fysiek verzuim zo laag moge-
lijk te houden.
Mentaal verzuim
Naast fysiek verzuim bestaat er
ook mentaal verzuim, ook wel
mentale afwezigheid genoemd.
Hoewel de kosten voor mentaal
verzuim vele malen hoger liggen
dan van fysiek verzuim, bestaat
dáár nauwelijks aandacht voor.
De reden is eenvoudig: we weten
niet goed wat we met mentaal ver-
zuim aan moeten en bovendien
gaat het om ‘verborgen’ kosten.
We spreken van mentaal ver-
zuim als mensen wel aanwezig
zijn op het werk, maar er met
hun hoofd niet echt bij zijn,
waardoor ze onder de maat pres-
teren. Er zijn tientallen redenen
te bedenken voor mentale afwe-
zigheid, dat maakt het fenomeen
ook zo ongrijpbaar. We moeten
het echter eerst opmerken en
herkennen. Vervolgens moet de
manager tools hebben om er wat
mee te doen.
Hoe herkent u mentale afwe-
zigheid?
‘Mentaal verzuim komt bij ons
niet voor!’ hebben we al menig
directeur stellig horen zeggen.
Even zo vaak bleek dat medewer-
kers op de werkvloer veel beter
in de gaten hadden dat niet alle
collega’s zich volledig en positief
inzetten. Er gaat door mentaal
verzuim blijkbaar veel meer
kostbare werklust (en geld) ver-
loren dan u als manager in de
gaten heeft. We helpen u dus
graag op weg. Herkent u deze
symptomen?
■ afnemende betrokkenheid;
■ ontwijkend gedrag;
■ afschuiven van verantwoor-
delijkheid;
■ onverwachte heftige emoties;
8
Trefwoorden
Mentaal verzuim
Leidinggeven
Prestatieverbetering
Hein van Grinsven en Helga Janssen
zijn oprichters van het Centrum voor
Preventieve Coaching, gericht op het
voorkomen van uitval van waardevolle
medewerk(st)ers.
WEBSITE: www.preventievecoaching.nl
E-MAIL: info@preventievecoaching.nl
HEIN VAN GRINSVEN
EN HELGA JANSSEN
■ ongepast cynisme;
■ toenemend negativisme;
■ irreële verwachtingen;
■ verslechterde samenwerking;
■ toenemende (vage) lichamelijke
klachten.
Het zijn maar een paar van de signa-
len die aangeven dat medewerkers
niet lekker in hun vel zitten, waar-
door ze niet de topprestatie kunnen
leveren die u van hen verwacht. De
vraag is: bent u in staat om tijdig dit
soort negatieve veranderingen in
houding en gedrag vast te stellen bij
uw medewerkers? Hebt u al een
antenne ontwikkeld om deze signa-
len op te pikken en herkent u ze al
als waarschuwingsmechanisme?
Oprechte interesse voor de ander,
dat is de basis voor de te ontwikke-
len antenne. Zoals Steven Covey
reeds zei in zijn boek De zeven eigen-
schappen van effectief leiderschap:
‘Probeer eerst te begrijpen en dan
pas begrepen te worden.’
Medewerkers herkennen u pas als
iemand met wie ze méér dan het
werk kunnen delen als u oprecht en
merkbaar geïnteresseerd bent in het
wel en wee van uw mensen; als u
probeert te achterhalen wat hen
werkelijk bezighoudt en als u zoekt
naar de oorzaak van een eventuele
negatieve gedragsverandering. De
oprechte interesse voor de ander
zorgt ervoor dat uw blik scherper
wordt, dat u veranderingen in
iemands gedrag sneller detecteert en
weet te plaatsen. Let wel: oefening
baart kunst, maar alleen als ú de
kunstenaar wilt zijn!
Het begint dus met interesse, direct
gevolgd door alertheid. Wees scherp
als een medewerker zich bijvoor-
beeld steeds vaker negatief uit over
zijn collega’s of de organisatie, ter-
wijl u hem voorheen kende als een
bevlogen en welwillende medewer-
ker. Sta erbij stil als uw altijd gezel-
lig pratende secretaresse steeds stil-
ler wordt en minder initiatieven
toont. Of als uw gepromoveerde
medewerker alleen maar fouten van
anderen benoemt. Wees u bewust
van de signalen die u krijgt!
Hoe pakt u mentaal verzuim aan?
Ook al ziet u nu het mentale ver-
zuim, het is nog wel even wat
anders om er medewerkers op aan
te spreken. Veel managers hebben
daar moeite mee. We hebben daar-
om een eenvoudig stappenplan ont-
wikkeld dat u helpt om dit moeilij-
ke gesprek aan te gaan. We behan-
delen elke stap afzonderlijk.
Stap 1. Laat als manager uw gevoel
spreken, ook als er geen harde feiten
zijn
De eerste stap is uzelf als manager
ervan te overtuigen dat u het recht
én de plicht heeft om uw medewer-
ker op de hoogte te brengen van uw
gevoel over zijn functioneren. Het is
namelijk vele malen schadelijker
voor alle partijen als dat gevoel niet
bespreekbaar wordt gemaakt. U
bent als manager ingehuurd om
problemen op te lossen en waar
mogelijk te voorkomen. Het is uw
taak ervoor te zorgen dat medewer-
kers optimaal (kunnen) presteren.
En daar hoort ook het voeren van
coachende gesprekken bij.
Mentaal verzuim bestaat al voordat
er zaken ‘aantoonbaar’ kunnen wor-
den gemaakt. Het is een proces dat
binnensluipt. U voelt dat er wat
misgaat, maar kunt er nog niet de
vinger achter krijgen. Ons advies:
concentreer u op de gedragsverande-
ring. Is het werktempo van de
medewerker veranderd, komt hij
vaker te laat of is hij de laatste tijd
cynischer geworden? Het zijn veran-
deringen die u voelt voordat u ze
kunt bewijzen. Een manager mag
en moet daarbij vertrouwen op zijn
gevoel. Doet u dat niet, dan staat u
toe dat situaties uit de hand lopen
omdat u te lang hebt gewacht er iets
mee te doen. Daar is uiteindelijk
niemand mee gebaat.
Stap 2. Schep ruimte bij uzelf en bij de
ander, gevoel laat zich niet bediscus-
siëren
Het aangaan van een gesprek geeft
uw medewerker het gevoel van
ruimte en begrip omdat u zijn
gevoelens ziet en die niet per defini-
tie afdoet als onzinnig. Een gesprek
WWW.KLUWERMANAGEMENT.NL
9
Wat kun je met mentaal verzuim?
Stap 1
‘Laat als manager uw gevoel spreken, ook als er geen harde feiten zijn’
Stap 2
‘Schep ruimte bij uzelf en bij de ander, gevoel laat zich niet bediscussiëren’
Stap 3
‘Maak duidelijk wat er gebeurt als de situatie niet verandert’
Stap 4
‘Herstel de flow & grow-balans voor uw medewerker’
Stap 5
‘Wees actief in het voortraject, maar schakel op tijd (externe) hulp in’
Een medewerker is steeds minder
betrokken bij het reilen en zeilen op
de werkvloer en heeft steeds min-
der oog voor wat het team pres-
teert. Zijn prestaties worden minder
maar zijn nog acceptabel. Stel, u
doet niets en de prestaties lopen
verder terug. Als u wacht tot de
prestaties onder de maat zijn, heeft
u zichzelf en de medewerker
beroofd van de kans om op tijd het
tij te keren. Als u de medewerker,
nog voordat er sprake is van dis-
functioneren, aangeeft dat u eens
met hem wil praten over de neer-
waartse ontwikkeling, geeft u blijk
van betrokkenheid en biedt u de
ander de gelegenheid om met zijn
eigen verhaal te komen. U kunt dan
samen besluiten of actie nodig is.
aangaan zonder eerst over gevoel te
praten, is zelfs riskant. Wellicht
wordt het gesprek dan negatief
gekleurd omdat de emotie (gevoel)
een vertekend beeld geeft van de
inhoud. Hebt u besloten om uw
eigen gevoel ook bespreekbaar te
gaan maken, creëer dan maximale
duidelijkheid. Plan een persoonlijk
gesprek met de betrokken medewer-
ker en bereid u goed voor. Welk
gedrag van uw medewerker wilt u
bespreken en wat doet dat gedrag
met u? U kunt dit gesprek vanuit
twee verschillende uitgangsposities
starten. Het kan gaan over zaken die
al langere tijd spelen en waar al eer-
der aandacht voor is geweest (bij-
voorbeeld in een functioneringsge-
sprek). Of het kan gaan over een
onlangs gesignaleerde verandering
in het functioneren van de mede-
werker. In de eerste situatie zult u
direct samen moeten vaststellen dat
er al eerder over gesproken is. Direct
daarna geeft u de boodschap die u
wilt brengen. Draai er niet omheen,
maar geef in duidelijke en heldere
bewoordingen weer hoe u als
manager de situatie ervaart. Daarna
is het belangrijk dat u ook de mede-
werker de ruimte geeft om zijn
gevoel of emotie over de situatie te
uiten. Laat u niet verleiden tot uit-
leg geven, voordat ook hij zijn
gevoelskaart op tafel heeft gelegd.
Een goede vraag van uw kant is dus:
‘Wat doet het jou om dit te horen?’
Pas daarna is er tijd voor gezamenlij-
ke verkenning van de situatie.
In de tweede situatie is het van
belang dat u aangeeft dat u uw
gevoel wilt bespreken over een
recente nieuwe situatie. Het moet
de medewerker duidelijk zijn dat
het gesprek geen voortzetting of
herhaling is van zijn functione-
ringsgesprek. Het moet ook direct
duidelijk zijn dat het gesprek niet
(ver)oordelend is bedoeld, maar dat
er toch iets is waarover u graag met
hem van gedachten wilt wisselen.
Daarna volgt u dezelfde procedure
als bij de eerste situatie en brengt u
de boodschap recht voor zijn raap.
Stap 3. Maak duidelijk wat er
gebeurt als de als problematisch erva-
ren situatie niet verandert
Stelt u eens de vraag: ‘Wat gebeurt er
als ik niets doe met een medewerker
die mentaal verzuimt’? Wat zijn dan
de gevolgen voor de organisatie en
voor de medewerker zelf? Dit (vaak
negatieve) perspectief zal voor bei-
den helder moeten zijn. Niets doen,
levert immers voor niemand iets op.
Nu duidelijk is dat ‘niets doen’ voor u
en voor de medewerker geen optie is,
kunt u het gaan hebben over de geza-
menlijke aanpak van de situatie.
Sluit een verbond. Als u met de
medewerker kunt afspreken dat u
beiden probeert de huidige situatie te
verbeteren, ieder vanuit zijn eigen
motief, kunt u ook bespreken wat
beide partijen concreet gaan doen om
tot een oplossing te komen.
Voorwaarde van een gezamenlijke
aanpak is dat u aandacht schenkt aan
het belang van beide partijen.
Stap 4. Herstel de flow & grow-
balans voor uw medewerker
Door deze balans te herstellen, kunt
u de huidige situatie verbeteren.
Mentaal verzuim is namelijk vooral
het gevolg van een disbalans tussen
de op dat moment beschikbare vaar-
digheden en kennis, en de mate van
uitdaging die de medewerker
ervaart (Flow) en/of anderzijds van
de disbalans tussen de arbeidsruim-
te en de persoonlijke ruimte van de
medewerker (Grow). Om zelf als
manager concreet aan de slag te
kunnen, hebben we deze twee
balansen verder uitgewerkt. Pas als
helder is welke balans er scheef ligt,
hebben u en de medewerker zicht
op de mogelijke oorzaak van zijn
mentale verzuimgedrag. Vanuit dat
inzicht kunt u als manager bepalen
wat u voor de medewerker kunt
betekenen (uw aandeel in zijn
oplossing). Alleen al door u in dit
gesprek coachend op te stellen en
met de medewerker zijn situatie te
onderzoeken, begint u aan het ver-
betertraject.
MANAGEMENT TOOLS NUMMER 1 / 2006
10
Een medewerker meldt zich voor
de zoveelste keer bij u met een
klacht. Het passieve gedrag van
deze medewerker irriteert u en
daardoor kunt u geen werkelijke
interesse tonen in zijn verhaal. Zijn
terugkerend geklaag roept juist
aversie op en heeft tot gevolg dat
u afstand neemt. Vertel deze
medewerker dan dat zijn gedrag dit
effect op u heeft. Alleen dan kan
de medewerker gaan inzien dat hij
u anders moet benaderen als hij
wil dat u iets met zijn klacht doet.
Pas daarna kunt u het ook over de
inhoud van de klacht hebben.
Een projectleider wordt thuis gecon-
fronteerd met het feit dat zijn doch-
ter wordt gepest op school. Hij
vindt op de school geen gehoor
voor zijn verhaal en steekt al zijn
tijd in het (bijna dwangmatig) op
internet zoeken naar informatie
over pesten op school. Ook tijdens
werktijd. Zijn concentratievermogen
en zijn werkprestaties lijden eron-
der. Hoofd- en bijzaken lijkt hij niet
meer van elkaar te kunnen onder-
scheiden. Collega’s klagen over zijn
lage productiviteit en (mentale)
afwezigheid. Zelf klaagt de mede-
werker over een te hoge werkdruk.
Daarnaast ontstaan er steeds meer
samenwerkingsproblemen. Collega’s
vertrouwen er niet op dat hij zijn
werk nog naar behoren doet en ook
uzelf ziet een drastisch gedaalde
output. Zou u besluiten niets te
doen, dan is de kans groot dat er
steeds vaker conflicten ontstaan,
dat het werkklimaat ernstig ver-
stoord raakt voor meerdere collega’s
en dat uw omzet daalt. Niets
doen levert dus niemand iets op.
Als een medewerker minder goed
functioneert, geeft u om te begin-
nen aan dat ú iets wil veranderen
omdat 'niets doen' wat u betreft
geen optie is. Schets samen wat het
gevolg zou zijn van 'niets doen',
voor u en voor uw medewerker. U
vergroot allebei uw blikveld, creëert
een gezamenlijk belang en dat ver-
groot de bereidheid om te verande-
ren. U zult er wel allebei uw steen-
tje aan moeten bijdragen.
Flow
De verhouding tussen de beschikba-
re vaardigheden en kennis en de
mate van uitdaging die de medewer-
ker ervaart, kunt u bespreekbaar
maken aan de hand van het flow-
model (naar het voorbeeld van
Mihaly Csikszentmihalyi, beschre-
ven in het boek De weg naar flow).
Vraag als coachend manager aan uw
medewerker of hij over voldoende
kennis en vaardigheden beschikt en
of het werk hem een passende uit-
daging biedt. Vraag wat u beiden
kunt doen om de balans hierin te
versterken of te herstellen.
Grow
Een tweede schema (grow, ontwik-
keld door het Centrum voor
Preventieve Coaching) zegt iets over
de balans die er dient te zijn tussen
de arbeidsruimte en de persoonlijke
ruimte. Pas als deze componenten
met elkaar in balans zijn, kan een
medewerker zich ontwikkelen
(grow) en wordt het optimale gevoel
van flow gestimuleerd.
Vraag als coachend manager aan uw
medewerker of de balans tussen de
ruimte die hij krijgt en de ruimte
die hij nodig heeft om zich goed te
voelen nog wel in balans is. Vraag
wat ú kunt doen om ook deze
balans te versterken en/of te herstel-
len, maar ook wat de medewerker er
zelf aan gaat doen.
Als u met de medewerker zijn flow-
& grow-situatie hebt besproken,
kunt u samen een plan maken om
de situatie van (dreigend) mentaal
verzuim te voorkomen. Vergeet niet
om samen regelmatig de stand van
zaken te bespreken. U bent immers
niet alleen coachend manager maar
ook partners in een verbetertraject.
Plan dus ook evaluatiemomenten.
Stap 5. Wees actief in het voortraject,
maar schakel op tijd (externe) hulp in
Als de situatie, ondanks uw zorgvul-
dige aanpak, niet verbetert en het
mentaal verzuim niet wordt opge-
heven, kunt u nog één stap zetten. U
onderkent dat u niet de meest ideale
partner bent voor het gezamenlijke
verbetertraject met uw medewerker.
WWW.KLUWERMANAGEMENT.NL
11
F
L
O
Vaardigheden en kennis: de competenties die iemand bezit
Uitdaging: de stimulans om een prestatie te leveren
Het flowschema schetst de verhouding tussen de elementen die
gezamenlijk een flowgevoel creëren. Flow is de optimale situatie
waarin mensen het gevoel hebben dat alles prima verloopt zonder
dat ze er bewust over hoeven na te denken. Als de balans tussen de
aanwezige vaardigheden en kennis en uitdaging verstoord raakt, is
er geen sprake meer van flow, maar ligt mentaal verzuim op de loer.
Bij een tekort aan kennis en vaardigheden en een te hoge uitda-
ging kan er angst en paniek ontstaan
Als gevolg van reorganisatie kan de functie-inhoud van medewer-
kers veranderen. Ondanks afstemming vooraf, kan het voorkomen
dat medewerkers geacht worden nieuwe taken uit te voeren die
minder goed blijken te passen bij hun kennis en vaardigheden.
Medewerkers zullen dan eerder de neiging hebben om ontevreden,
boos en geïrriteerd te raken dan zelf te benoemen dat ze moeite
hebben met de nieuwe situatie. Het is goed te beseffen dat de kans
groot is dat de medewerker bang is niet te kunnen voldoen aan uw
verwachtingen in plaats van dat hij ontevreden is over organisatie-
keuzes.
Bij een tekort aan uitdaging in het werk maar voldoende vaar-
digheden is de kans op verveling groot
Medewerkers die al jaren in dezelfde functie werken, lopen het risi-
co dat ze geleidelijk minder voldoening halen uit hun werk. Ze
draaien op routine en missen nieuwe uitdagingen. Deze mensen
doen hun werk nog wel, maar presteren onder hun kunnen. Dit ver-
groot de kans op verveling, wat zich kan uiten in mentaal verzuim.
U herkent dit bijvoorbeeld aan uitspraken als: ‘Het zal mijn tijd wel
duren…’ of: ‘Nog acht kerstbomen en dan ga ik met pensioen’.
Misschien loopt u tegen uw eigen
grenzen aan en beseft u dat het voe-
ren van dit soort coachende gesprek-
ken niet tot uw grootste kwaliteit
behoort. Of u krijgt gaandeweg last
van uw dubbelrol als manager en
coach. Het kan ook zijn dat het verte-
genwoordigen van organisatiebelan-
gen en de persoonlijke betrokken-
heid bij uw medewerker moeilijk
met elkaar zijn te combineren.
Doet een van deze situaties zich
voor, stel dan de medewerker voor
dat iemand anders uw plaats
inneemt. Die ander kan dan het best
een professional zijn; iemand van
buiten de organisatie die gespeciali-
seerd is in het begeleiden van men-
sen. Een externe coach heeft geen
last van de hiërarchische verhou-
dingen met de medewerker en van
de verschillende belangen die er
spelen (zie kader). De coach kan
zich hierdoor volledig concentreren
op het ontwikkelingstraject van de
medewerker. Natuurlijk is uw eigen
gesprek met de medewerker daarbij
het uitgangspunt.
Niet elke medewerker staat echter
te springen om zich te laten
coachen. Veel mensen hebben nog
vooroordelen over coaches en, niet
geheel onbelangrijk, over mensen
die worden gecoacht… ‘Want daar is
echt iets mis mee!’ Hoe trekt u zo'n
medewerker dan over de streep? U
kunt aanhaken bij de conclusie van
stap 3 (niets doen is geen optie). Stel
vervolgens een vrijblijvend kennis-
makingsgesprek voor tussen de
medewerker en de coach die u op
het oog heeft. In de praktijk blijkt
dat verreweg de meeste medewer-
kers dan uiteindelijk toch kiezen
voor een coachingtraject. Niets doen
is namelijk vervelender.
MANAGEMENT TOOLS NUMMER 1 / 2006
12
Arbeidsruimte: de ruimte die iemand binnen het werk van anderen
krijgt om te functioneren, zich te manifesteren en te ontwikkelen. Deze
ruimte wordt niet alleen bepaald door structuur, taken en bevoegdhe-
den, maar ook door al dan niet uitgesproken verwachtingen van collega’s
of van u als manager.
Persoonlijke ruimte: de ruimte die iemand buiten het werk van ande-
ren krijgt en de ruimte die iemand zichzelf geeft om te functioneren,
zich te manifesteren en te ontwikkelen. Deze ruimte wordt grotendeels
bepaald door de eigen persoonlijke reactie op gebeurtenissen op het
werk en daarbuiten.
Als iemand meer arbeidsruimte krijgt dan dat hij aan persoonlijke
ruimte heeft, gaan mensen ‘op hun tenen lopen’ en worden ze
overvraagd
Stel: u geeft een medewerker de bevoegdheid om taken te delegeren
naar collega’s. Deze medewerker zit echter momenteel verwikkeld in
een echtscheidingsprocedure. Hierdoor voelt hij zich minder sterk in zijn
schoenen staan en al zeker niet in staat om collega’s taken toe te bede-
len. U vraagt hem dus eigenlijk indirect deze ruimte te benutten, terwijl
hij daar geen persoonlijke ruimte voor ervaart. Dit met als mogelijk
resultaat een te hoge werkdruk.
Als iemand meer persoonlijke ruimte heeft dan hij aan arbeidsruimte
krijgt, dan resulteert dat in frustratie en/of terugtrekgedrag
Als een medewerker goed in zijn vel zit en veel energie heeft, dan
ervaart hij veel persoonlijke ruimte om zich in te zetten voor de organi-
satie. Stel: een medewerker heeft als hobby websites bouwen. Van
daaruit biedt hij u aan mee te werken aan de nieuwe website voor uw
organisatie. U slaat dit aanbod echter van de hand omdat er een pro-
fessioneel bedrijf voor wordt ingehuurd. Als er op geen enkele andere
manier gebruik wordt gemaakt van deze persoonlijke ruimte, kan dit bij
de medewerker leiden tot frustratie en de neiging nooit meer iets voor
de organisatie te willen doen.
Stel, u signaleert dat een medewer-
ker weinig persoonlijke ruimte
heeft. U weet dat een dag extra
zorgverlof deze ruimte zou vergro-
ten, maar door gebrek aan perso-
neel kunt u dit niet toekennen. U
kunt dan niet tegelijkertijd manager
en coach zijn.
Samenvatting
Activeer uw antenne voor verande-
ringen in het functioneren van uw
medewerkers en accepteer dat u de
verandering niet altijd met harde
bewijzen kunt staven. Het is uw taak
en verantwoordelijkheid om tijdig
met de medewerker in gesprek te
gaan. Bij het aanpakken van men-
taal verzuim is het belangrijk dat er
zowel voor u als manager als voor de
mentaal verzuimende medewerker
nieuw perspectief komt. Voor u als
manager is dat het perspectief dat het
arbeidsproces weer optimaal ver-
loopt. Voor de medewerker is dat het
perspectief dat hij weer met plezier
naar zijn werk gaat. Het flow &
grow-model kunt u gebruiken om het
gesprek te ordenen en om gezamenlij-
ke actiepunten te vinden.
Lees ook het artikel:
■ Fuctioneringsanalyse: samenhang
tussen motvatie en gedrag, T. van
Aken
TOOLS
MANAGEMENT
BASE
www.kluwermanagement.nl
WWW.KLUWERMANAGEMENT.NL
13
Zeven redenen om een externe coach in te schakelen
1. Coachende gesprekken zijn niet uw kwaliteit.
2. U heeft last van uw dubbelrol als coach en manager.
3. U krijgt zelf geen helder beeld van de aard en oorzaak van de situatie.
4. U kent uw medewerker ook privé.
5. De oude (afreken)cultuur maakt dat medewerkers niet graag met managers
over privé-zaken praten.
6. U kiest er bewust voor geen coachend leidinggevende te zijn.
7. Wat is uw reden?
Preventieve coaching
Is de situatie uit de hand gelopen, dan beschikken u en uw medewerker nau-
welijks nog over speel- en ontwikkelruimte. U haalt pas het optimale rende-
ment uit coaching als er nog wat te coachen valt. U schakelt de preventieve
coach dus in vóórdat de medewerker is opgebrand en zich ziek heeft gemeld.
Preventieve coaching biedt u een aantal voordelen:
■ Uw medewerker is gewoon aan het werk en zit niet ziek thuis.
■ De periode van coaching is aanzienlijk korter en zeer resultaatgericht.
■ Preventieve coaching heeft een transparant en zakelijk karakter.
■ Is gericht op herstel van productiviteit, vitaliteit en creativiteit.
■ Heeft een duurzaam resultaat.
■ Het Persoonlijk Preventieplan© (eindresultaat van preventieve coaching)
biedt mogelijkheden voor de langere termijn en is gericht op de samenwer-
king tussen werkgever en werknemer.
Voor meer informatie: www.preventievecoaching.nl
De drie grootste missers
1. ‘Ik hoor van je collega’s dat jij onder werktijd iedere dag belt voor privé-
doeleinden. Je snapt toch zeker wel dat dit niet kan.’ Bij navraag blijkt de
vrouw van deze medewerker in het ziekenhuis te liggen en lunchen zijn klei-
ne kinderen tussen de middag alleen thuis.
2. ‘We moeten nu toch echt eens praten, want dit kan zo niet langer.’ U roept
uw medewerker bij u omdat wat u betreft de maat vol is. Dit gesprek blijkt
echter pas de eerste keer te zijn dat u uw medewerker rechtstreeks aan-
spreekt.
3. ‘Ik heb nu een leuke klus voor je. Je mag het nieuwe project voor je reke-
ning nemen.’ De medewerker reageert niet enthousiast. Bij zijn vorige pro-
ject had hij namelijk moeite met het halen van de deadlines waardoor hij
thuis conflicten kreeg over zijn ‘vrijetijdsbesteding’.
Om managers ervaringen te kunnen laten delen, organiseert het Centrum voor
Preventieve Coaching maandelijks gratis discussiebijeenkomsten over dit thema.
Voor data en inschrijving, mail naar info@preventievecoaching.nl.
Voor verdere informatie: www.preventievecoaching.nl

More Related Content

What's hot

Het Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg Capacity
Het Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg CapacityHet Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg Capacity
Het Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg Capacity
Janissen
 
M&L congres Situationeel leiderschap - Rutger Boelsma
M&L congres Situationeel leiderschap - Rutger BoelsmaM&L congres Situationeel leiderschap - Rutger Boelsma
M&L congres Situationeel leiderschap - Rutger Boelsma
imkopleidingenbv
 
Het nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacity
Het nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacityHet nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacity
Het nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacity
ElineRoelfsema
 
Stress Als Organisatiekundig Verschijnsel
Stress Als Organisatiekundig VerschijnselStress Als Organisatiekundig Verschijnsel
Stress Als Organisatiekundig VerschijnselAad Hoek
 
URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5
URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5
URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5
Eline Goethals
 
20170611 bs the mom test samenvatting
20170611 bs the mom test samenvatting20170611 bs the mom test samenvatting
20170611 bs the mom test samenvatting
Bas Sturm
 
Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.
Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.
Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.
Foubu
 
Rollenspellen
RollenspellenRollenspellen
Rollenspellen
fvanlaar
 
Ben tiggelaar toelichting bij de gallup q12
Ben tiggelaar   toelichting bij de gallup q12Ben tiggelaar   toelichting bij de gallup q12
Ben tiggelaar toelichting bij de gallup q12
Hans Janssen
 
Module 7 Burn-out
Module 7 Burn-outModule 7 Burn-out
Module 7 Burn-out
ADEM TEKEREK
 
Focus op succes
Focus op succesFocus op succes
Focus op succes
Daniëlla van Maldegem
 
Nieuwsbrief februari 2016
Nieuwsbrief februari 2016Nieuwsbrief februari 2016
Nieuwsbrief februari 2016Inge Oud
 
Verander management
Verander managementVerander management
Verander management
Rob Masseling
 
Demotie. Mag het ook een treetje lager
Demotie. Mag het ook een treetje lagerDemotie. Mag het ook een treetje lager
Demotie. Mag het ook een treetje lagerRichard Jongsma
 
Resultaatgericht Leidinggeven 3 Gespreksvaardigheden
Resultaatgericht Leidinggeven 3 GespreksvaardighedenResultaatgericht Leidinggeven 3 Gespreksvaardigheden
Resultaatgericht Leidinggeven 3 GespreksvaardighedenRinie Altena
 

What's hot (17)

Het Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg Capacity
Het Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg CapacityHet Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg Capacity
Het Nieuwe Werken Event 7 Juni 2010 Usg Capacity
 
M&L congres Situationeel leiderschap - Rutger Boelsma
M&L congres Situationeel leiderschap - Rutger BoelsmaM&L congres Situationeel leiderschap - Rutger Boelsma
M&L congres Situationeel leiderschap - Rutger Boelsma
 
Het nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacity
Het nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacityHet nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacity
Het nieuwe werken event 7 juni 2010 usg capacity
 
Stress Als Organisatiekundig Verschijnsel
Stress Als Organisatiekundig VerschijnselStress Als Organisatiekundig Verschijnsel
Stress Als Organisatiekundig Verschijnsel
 
URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5
URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5
URBAN DREAMERS // Module 01 - Sessie 5
 
20170611 bs the mom test samenvatting
20170611 bs the mom test samenvatting20170611 bs the mom test samenvatting
20170611 bs the mom test samenvatting
 
Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.
Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.
Leerjaar 4, Minor: gespreksvoering, HBO, Human Technology.
 
Rollenspellen
RollenspellenRollenspellen
Rollenspellen
 
Samen werken aan DI
Samen werken aan DISamen werken aan DI
Samen werken aan DI
 
Ben tiggelaar toelichting bij de gallup q12
Ben tiggelaar   toelichting bij de gallup q12Ben tiggelaar   toelichting bij de gallup q12
Ben tiggelaar toelichting bij de gallup q12
 
Module 7 Burn-out
Module 7 Burn-outModule 7 Burn-out
Module 7 Burn-out
 
Focus op succes
Focus op succesFocus op succes
Focus op succes
 
Nieuwsbrief februari 2016
Nieuwsbrief februari 2016Nieuwsbrief februari 2016
Nieuwsbrief februari 2016
 
Netty Versloot
Netty VerslootNetty Versloot
Netty Versloot
 
Verander management
Verander managementVerander management
Verander management
 
Demotie. Mag het ook een treetje lager
Demotie. Mag het ook een treetje lagerDemotie. Mag het ook een treetje lager
Demotie. Mag het ook een treetje lager
 
Resultaatgericht Leidinggeven 3 Gespreksvaardigheden
Resultaatgericht Leidinggeven 3 GespreksvaardighedenResultaatgericht Leidinggeven 3 Gespreksvaardigheden
Resultaatgericht Leidinggeven 3 Gespreksvaardigheden
 

Viewers also liked

Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.
Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.
Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.
Guido Espejo Cortez
 
Template 2-customer
Template 2-customerTemplate 2-customer
Template 2-customer
Kazbek_777
 
NFL M&N Throwback Jerseys
  NFL M&N Throwback Jerseys  NFL M&N Throwback Jerseys
NFL M&N Throwback Jerseys
hansrapabai
 
หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์
หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์
หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์
Research Center of Transport Planning and Traffic Engineering Institute of Transportation TU-wien
 
Historias de usuario
Historias de usuarioHistorias de usuario
Historias de usuario
Samara Ruiz Sandoval
 
Recover outlook pst file
Recover outlook pst fileRecover outlook pst file
Recover outlook pst file
felton19851119
 
Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...
Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...
Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...Shayne Rose Bulos
 

Viewers also liked (9)

LCTChange
LCTChangeLCTChange
LCTChange
 
Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.
Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.
Presentación MOSOCON - Módulos Soluciones Constructivas.
 
Template 2-customer
Template 2-customerTemplate 2-customer
Template 2-customer
 
NFL M&N Throwback Jerseys
  NFL M&N Throwback Jerseys  NFL M&N Throwback Jerseys
NFL M&N Throwback Jerseys
 
หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์
หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์
หลักการออกแบบระบบคมนาคม ที่เอื้อต่อการเดินทางโดยไม่ใช้เครื่องยนต์
 
Historias de usuario
Historias de usuarioHistorias de usuario
Historias de usuario
 
Diseño plan accion tutorial
Diseño plan accion tutorialDiseño plan accion tutorial
Diseño plan accion tutorial
 
Recover outlook pst file
Recover outlook pst fileRecover outlook pst file
Recover outlook pst file
 
Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...
Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...
Case Study_Philippine approach to developing inclusive insurance market_FINAL...
 

Similar to Mentaal verzuim bespreekbaar maken

Samenvattingzelfmotivatie
SamenvattingzelfmotivatieSamenvattingzelfmotivatie
Samenvattingzelfmotivatiemichaelhuyghens
 
Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?
Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?
Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?Bram Föllings
 
Module 01 sessie 4
Module 01 sessie 4Module 01 sessie 4
Module 01 sessie 4
Eline Goethals
 
EChapter Walk your talk Agileleiderschap
EChapter Walk your talk AgileleiderschapEChapter Walk your talk Agileleiderschap
EChapter Walk your talk AgileleiderschapBrigitte Dusseldorp
 
Reflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doen
Reflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doenReflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doen
Reflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doenThomas Langemeijer
 
Numentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werk
Numentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werkNumentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werk
Numentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werk
Saskia Smet
 
3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team
3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team
3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team
Helanus BV
 
Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)
Being Authentic
 
Competence indicator
Competence indicatorCompetence indicator
Competence indicator
Ruben Lammers
 
Special Insight # 4 - 7 habits
Special Insight # 4 - 7 habitsSpecial Insight # 4 - 7 habits
Special Insight # 4 - 7 habitsBram Föllings
 
Loopbaangespreksformulier abc-model
Loopbaangespreksformulier   abc-modelLoopbaangespreksformulier   abc-model
Loopbaangespreksformulier abc-model
Dirk Ameel
 
Loopbaangespreksformulier abc-model
Loopbaangespreksformulier   abc-modelLoopbaangespreksformulier   abc-model
Loopbaangespreksformulier abc-model
Dirk Ameel
 
Pocket Motivatie 3.0
Pocket Motivatie 3.0Pocket Motivatie 3.0
Draagvlak creëren
Draagvlak creërenDraagvlak creëren
Draagvlak creëren
mijnbuurtje.nl
 
Special Insight # 44 - Spreken met impact
Special Insight # 44 - Spreken met impactSpecial Insight # 44 - Spreken met impact
Special Insight # 44 - Spreken met impactBram Föllings
 
How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)
How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)
How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)
Onno Hamburger
 
SalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid Walrabenstein
SalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid WalrabensteinSalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid Walrabenstein
SalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid WalrabensteinIngrid Walrabenstein-Renkens
 
PSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jij
PSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jijPSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jij
PSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jijPeggy van Stralen
 

Similar to Mentaal verzuim bespreekbaar maken (20)

Samenvattingzelfmotivatie
SamenvattingzelfmotivatieSamenvattingzelfmotivatie
Samenvattingzelfmotivatie
 
Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?
Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?
Special Insight # 65 - Wat voor leider ben je?
 
Module 01 sessie 4
Module 01 sessie 4Module 01 sessie 4
Module 01 sessie 4
 
Slides webinar 6
Slides webinar 6Slides webinar 6
Slides webinar 6
 
EChapter Walk your talk Agileleiderschap
EChapter Walk your talk AgileleiderschapEChapter Walk your talk Agileleiderschap
EChapter Walk your talk Agileleiderschap
 
MINDFUL@WORK TRAINING
MINDFUL@WORK TRAININGMINDFUL@WORK TRAINING
MINDFUL@WORK TRAINING
 
Reflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doen
Reflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doenReflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doen
Reflectief najaar 2011. een natuurlijke wijze van doen
 
Numentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werk
Numentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werkNumentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werk
Numentum 7stressfactoren voor beelddenkers op het werk
 
3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team
3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team
3 tips voor effectieve besluitvorming in jouw team
 
Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)
 
Competence indicator
Competence indicatorCompetence indicator
Competence indicator
 
Special Insight # 4 - 7 habits
Special Insight # 4 - 7 habitsSpecial Insight # 4 - 7 habits
Special Insight # 4 - 7 habits
 
Loopbaangespreksformulier abc-model
Loopbaangespreksformulier   abc-modelLoopbaangespreksformulier   abc-model
Loopbaangespreksformulier abc-model
 
Loopbaangespreksformulier abc-model
Loopbaangespreksformulier   abc-modelLoopbaangespreksformulier   abc-model
Loopbaangespreksformulier abc-model
 
Pocket Motivatie 3.0
Pocket Motivatie 3.0Pocket Motivatie 3.0
Pocket Motivatie 3.0
 
Draagvlak creëren
Draagvlak creërenDraagvlak creëren
Draagvlak creëren
 
Special Insight # 44 - Spreken met impact
Special Insight # 44 - Spreken met impactSpecial Insight # 44 - Spreken met impact
Special Insight # 44 - Spreken met impact
 
How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)
How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)
How to Stay Happy As A Coach (In Dutch)
 
SalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid Walrabenstein
SalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid WalrabensteinSalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid Walrabenstein
SalesManagement 9 2015 Help uw mensen zich ontwikkelen Ingrid Walrabenstein
 
PSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jij
PSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jijPSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jij
PSC Magazine, editie 3 jaargang 2015 - artikel Hoe ACT jij
 

Mentaal verzuim bespreekbaar maken

  • 1. MENTAAL VERZUIM BESPREEKBAAR MAKEN Managers zijn opgeleid om medewerkers zo te sturen dat organisatiedoelstellingen worden gerealiseerd. Ze vullen die taak in vanuit de basiswet: doe het juiste, op de juiste manier, op het juiste moment. Maar wat nu als medewerkers zich hier niet meer naar voegen? Wanneer en hoe trekt u aan de bel als prestaties van medewerkers achterblijven bij wat u van hen mag ver- wachten? Wat nu als er sprake is van mentaal verzuim? In Nederland hebben we perfect geregeld wat er moet gebeuren als een werknemer zich ziek meldt. Fysieke afwezigheid vraagt direct om actie. De verantwoordelijk- heid voor herstel en reïntegratie is neergelegd bij zowel de werkge- ver als de werknemer, waarbij de grootste administratieve en finan- ciële last voor rekening van de werkgever komt. Logisch dus dat de werkgever probeert de kosten van fysiek verzuim zo laag moge- lijk te houden. Mentaal verzuim Naast fysiek verzuim bestaat er ook mentaal verzuim, ook wel mentale afwezigheid genoemd. Hoewel de kosten voor mentaal verzuim vele malen hoger liggen dan van fysiek verzuim, bestaat dáár nauwelijks aandacht voor. De reden is eenvoudig: we weten niet goed wat we met mentaal ver- zuim aan moeten en bovendien gaat het om ‘verborgen’ kosten. We spreken van mentaal ver- zuim als mensen wel aanwezig zijn op het werk, maar er met hun hoofd niet echt bij zijn, waardoor ze onder de maat pres- teren. Er zijn tientallen redenen te bedenken voor mentale afwe- zigheid, dat maakt het fenomeen ook zo ongrijpbaar. We moeten het echter eerst opmerken en herkennen. Vervolgens moet de manager tools hebben om er wat mee te doen. Hoe herkent u mentale afwe- zigheid? ‘Mentaal verzuim komt bij ons niet voor!’ hebben we al menig directeur stellig horen zeggen. Even zo vaak bleek dat medewer- kers op de werkvloer veel beter in de gaten hadden dat niet alle collega’s zich volledig en positief inzetten. Er gaat door mentaal verzuim blijkbaar veel meer kostbare werklust (en geld) ver- loren dan u als manager in de gaten heeft. We helpen u dus graag op weg. Herkent u deze symptomen? ■ afnemende betrokkenheid; ■ ontwijkend gedrag; ■ afschuiven van verantwoor- delijkheid; ■ onverwachte heftige emoties; 8 Trefwoorden Mentaal verzuim Leidinggeven Prestatieverbetering Hein van Grinsven en Helga Janssen zijn oprichters van het Centrum voor Preventieve Coaching, gericht op het voorkomen van uitval van waardevolle medewerk(st)ers. WEBSITE: www.preventievecoaching.nl E-MAIL: info@preventievecoaching.nl HEIN VAN GRINSVEN EN HELGA JANSSEN
  • 2. ■ ongepast cynisme; ■ toenemend negativisme; ■ irreële verwachtingen; ■ verslechterde samenwerking; ■ toenemende (vage) lichamelijke klachten. Het zijn maar een paar van de signa- len die aangeven dat medewerkers niet lekker in hun vel zitten, waar- door ze niet de topprestatie kunnen leveren die u van hen verwacht. De vraag is: bent u in staat om tijdig dit soort negatieve veranderingen in houding en gedrag vast te stellen bij uw medewerkers? Hebt u al een antenne ontwikkeld om deze signa- len op te pikken en herkent u ze al als waarschuwingsmechanisme? Oprechte interesse voor de ander, dat is de basis voor de te ontwikke- len antenne. Zoals Steven Covey reeds zei in zijn boek De zeven eigen- schappen van effectief leiderschap: ‘Probeer eerst te begrijpen en dan pas begrepen te worden.’ Medewerkers herkennen u pas als iemand met wie ze méér dan het werk kunnen delen als u oprecht en merkbaar geïnteresseerd bent in het wel en wee van uw mensen; als u probeert te achterhalen wat hen werkelijk bezighoudt en als u zoekt naar de oorzaak van een eventuele negatieve gedragsverandering. De oprechte interesse voor de ander zorgt ervoor dat uw blik scherper wordt, dat u veranderingen in iemands gedrag sneller detecteert en weet te plaatsen. Let wel: oefening baart kunst, maar alleen als ú de kunstenaar wilt zijn! Het begint dus met interesse, direct gevolgd door alertheid. Wees scherp als een medewerker zich bijvoor- beeld steeds vaker negatief uit over zijn collega’s of de organisatie, ter- wijl u hem voorheen kende als een bevlogen en welwillende medewer- ker. Sta erbij stil als uw altijd gezel- lig pratende secretaresse steeds stil- ler wordt en minder initiatieven toont. Of als uw gepromoveerde medewerker alleen maar fouten van anderen benoemt. Wees u bewust van de signalen die u krijgt! Hoe pakt u mentaal verzuim aan? Ook al ziet u nu het mentale ver- zuim, het is nog wel even wat anders om er medewerkers op aan te spreken. Veel managers hebben daar moeite mee. We hebben daar- om een eenvoudig stappenplan ont- wikkeld dat u helpt om dit moeilij- ke gesprek aan te gaan. We behan- delen elke stap afzonderlijk. Stap 1. Laat als manager uw gevoel spreken, ook als er geen harde feiten zijn De eerste stap is uzelf als manager ervan te overtuigen dat u het recht én de plicht heeft om uw medewer- ker op de hoogte te brengen van uw gevoel over zijn functioneren. Het is namelijk vele malen schadelijker voor alle partijen als dat gevoel niet bespreekbaar wordt gemaakt. U bent als manager ingehuurd om problemen op te lossen en waar mogelijk te voorkomen. Het is uw taak ervoor te zorgen dat medewer- kers optimaal (kunnen) presteren. En daar hoort ook het voeren van coachende gesprekken bij. Mentaal verzuim bestaat al voordat er zaken ‘aantoonbaar’ kunnen wor- den gemaakt. Het is een proces dat binnensluipt. U voelt dat er wat misgaat, maar kunt er nog niet de vinger achter krijgen. Ons advies: concentreer u op de gedragsverande- ring. Is het werktempo van de medewerker veranderd, komt hij vaker te laat of is hij de laatste tijd cynischer geworden? Het zijn veran- deringen die u voelt voordat u ze kunt bewijzen. Een manager mag en moet daarbij vertrouwen op zijn gevoel. Doet u dat niet, dan staat u toe dat situaties uit de hand lopen omdat u te lang hebt gewacht er iets mee te doen. Daar is uiteindelijk niemand mee gebaat. Stap 2. Schep ruimte bij uzelf en bij de ander, gevoel laat zich niet bediscus- siëren Het aangaan van een gesprek geeft uw medewerker het gevoel van ruimte en begrip omdat u zijn gevoelens ziet en die niet per defini- tie afdoet als onzinnig. Een gesprek WWW.KLUWERMANAGEMENT.NL 9 Wat kun je met mentaal verzuim? Stap 1 ‘Laat als manager uw gevoel spreken, ook als er geen harde feiten zijn’ Stap 2 ‘Schep ruimte bij uzelf en bij de ander, gevoel laat zich niet bediscussiëren’ Stap 3 ‘Maak duidelijk wat er gebeurt als de situatie niet verandert’ Stap 4 ‘Herstel de flow & grow-balans voor uw medewerker’ Stap 5 ‘Wees actief in het voortraject, maar schakel op tijd (externe) hulp in’ Een medewerker is steeds minder betrokken bij het reilen en zeilen op de werkvloer en heeft steeds min- der oog voor wat het team pres- teert. Zijn prestaties worden minder maar zijn nog acceptabel. Stel, u doet niets en de prestaties lopen verder terug. Als u wacht tot de prestaties onder de maat zijn, heeft u zichzelf en de medewerker beroofd van de kans om op tijd het tij te keren. Als u de medewerker, nog voordat er sprake is van dis- functioneren, aangeeft dat u eens met hem wil praten over de neer- waartse ontwikkeling, geeft u blijk van betrokkenheid en biedt u de ander de gelegenheid om met zijn eigen verhaal te komen. U kunt dan samen besluiten of actie nodig is.
  • 3. aangaan zonder eerst over gevoel te praten, is zelfs riskant. Wellicht wordt het gesprek dan negatief gekleurd omdat de emotie (gevoel) een vertekend beeld geeft van de inhoud. Hebt u besloten om uw eigen gevoel ook bespreekbaar te gaan maken, creëer dan maximale duidelijkheid. Plan een persoonlijk gesprek met de betrokken medewer- ker en bereid u goed voor. Welk gedrag van uw medewerker wilt u bespreken en wat doet dat gedrag met u? U kunt dit gesprek vanuit twee verschillende uitgangsposities starten. Het kan gaan over zaken die al langere tijd spelen en waar al eer- der aandacht voor is geweest (bij- voorbeeld in een functioneringsge- sprek). Of het kan gaan over een onlangs gesignaleerde verandering in het functioneren van de mede- werker. In de eerste situatie zult u direct samen moeten vaststellen dat er al eerder over gesproken is. Direct daarna geeft u de boodschap die u wilt brengen. Draai er niet omheen, maar geef in duidelijke en heldere bewoordingen weer hoe u als manager de situatie ervaart. Daarna is het belangrijk dat u ook de mede- werker de ruimte geeft om zijn gevoel of emotie over de situatie te uiten. Laat u niet verleiden tot uit- leg geven, voordat ook hij zijn gevoelskaart op tafel heeft gelegd. Een goede vraag van uw kant is dus: ‘Wat doet het jou om dit te horen?’ Pas daarna is er tijd voor gezamenlij- ke verkenning van de situatie. In de tweede situatie is het van belang dat u aangeeft dat u uw gevoel wilt bespreken over een recente nieuwe situatie. Het moet de medewerker duidelijk zijn dat het gesprek geen voortzetting of herhaling is van zijn functione- ringsgesprek. Het moet ook direct duidelijk zijn dat het gesprek niet (ver)oordelend is bedoeld, maar dat er toch iets is waarover u graag met hem van gedachten wilt wisselen. Daarna volgt u dezelfde procedure als bij de eerste situatie en brengt u de boodschap recht voor zijn raap. Stap 3. Maak duidelijk wat er gebeurt als de als problematisch erva- ren situatie niet verandert Stelt u eens de vraag: ‘Wat gebeurt er als ik niets doe met een medewerker die mentaal verzuimt’? Wat zijn dan de gevolgen voor de organisatie en voor de medewerker zelf? Dit (vaak negatieve) perspectief zal voor bei- den helder moeten zijn. Niets doen, levert immers voor niemand iets op. Nu duidelijk is dat ‘niets doen’ voor u en voor de medewerker geen optie is, kunt u het gaan hebben over de geza- menlijke aanpak van de situatie. Sluit een verbond. Als u met de medewerker kunt afspreken dat u beiden probeert de huidige situatie te verbeteren, ieder vanuit zijn eigen motief, kunt u ook bespreken wat beide partijen concreet gaan doen om tot een oplossing te komen. Voorwaarde van een gezamenlijke aanpak is dat u aandacht schenkt aan het belang van beide partijen. Stap 4. Herstel de flow & grow- balans voor uw medewerker Door deze balans te herstellen, kunt u de huidige situatie verbeteren. Mentaal verzuim is namelijk vooral het gevolg van een disbalans tussen de op dat moment beschikbare vaar- digheden en kennis, en de mate van uitdaging die de medewerker ervaart (Flow) en/of anderzijds van de disbalans tussen de arbeidsruim- te en de persoonlijke ruimte van de medewerker (Grow). Om zelf als manager concreet aan de slag te kunnen, hebben we deze twee balansen verder uitgewerkt. Pas als helder is welke balans er scheef ligt, hebben u en de medewerker zicht op de mogelijke oorzaak van zijn mentale verzuimgedrag. Vanuit dat inzicht kunt u als manager bepalen wat u voor de medewerker kunt betekenen (uw aandeel in zijn oplossing). Alleen al door u in dit gesprek coachend op te stellen en met de medewerker zijn situatie te onderzoeken, begint u aan het ver- betertraject. MANAGEMENT TOOLS NUMMER 1 / 2006 10 Een medewerker meldt zich voor de zoveelste keer bij u met een klacht. Het passieve gedrag van deze medewerker irriteert u en daardoor kunt u geen werkelijke interesse tonen in zijn verhaal. Zijn terugkerend geklaag roept juist aversie op en heeft tot gevolg dat u afstand neemt. Vertel deze medewerker dan dat zijn gedrag dit effect op u heeft. Alleen dan kan de medewerker gaan inzien dat hij u anders moet benaderen als hij wil dat u iets met zijn klacht doet. Pas daarna kunt u het ook over de inhoud van de klacht hebben. Een projectleider wordt thuis gecon- fronteerd met het feit dat zijn doch- ter wordt gepest op school. Hij vindt op de school geen gehoor voor zijn verhaal en steekt al zijn tijd in het (bijna dwangmatig) op internet zoeken naar informatie over pesten op school. Ook tijdens werktijd. Zijn concentratievermogen en zijn werkprestaties lijden eron- der. Hoofd- en bijzaken lijkt hij niet meer van elkaar te kunnen onder- scheiden. Collega’s klagen over zijn lage productiviteit en (mentale) afwezigheid. Zelf klaagt de mede- werker over een te hoge werkdruk. Daarnaast ontstaan er steeds meer samenwerkingsproblemen. Collega’s vertrouwen er niet op dat hij zijn werk nog naar behoren doet en ook uzelf ziet een drastisch gedaalde output. Zou u besluiten niets te doen, dan is de kans groot dat er steeds vaker conflicten ontstaan, dat het werkklimaat ernstig ver- stoord raakt voor meerdere collega’s en dat uw omzet daalt. Niets doen levert dus niemand iets op. Als een medewerker minder goed functioneert, geeft u om te begin- nen aan dat ú iets wil veranderen omdat 'niets doen' wat u betreft geen optie is. Schets samen wat het gevolg zou zijn van 'niets doen', voor u en voor uw medewerker. U vergroot allebei uw blikveld, creëert een gezamenlijk belang en dat ver- groot de bereidheid om te verande- ren. U zult er wel allebei uw steen- tje aan moeten bijdragen.
  • 4. Flow De verhouding tussen de beschikba- re vaardigheden en kennis en de mate van uitdaging die de medewer- ker ervaart, kunt u bespreekbaar maken aan de hand van het flow- model (naar het voorbeeld van Mihaly Csikszentmihalyi, beschre- ven in het boek De weg naar flow). Vraag als coachend manager aan uw medewerker of hij over voldoende kennis en vaardigheden beschikt en of het werk hem een passende uit- daging biedt. Vraag wat u beiden kunt doen om de balans hierin te versterken of te herstellen. Grow Een tweede schema (grow, ontwik- keld door het Centrum voor Preventieve Coaching) zegt iets over de balans die er dient te zijn tussen de arbeidsruimte en de persoonlijke ruimte. Pas als deze componenten met elkaar in balans zijn, kan een medewerker zich ontwikkelen (grow) en wordt het optimale gevoel van flow gestimuleerd. Vraag als coachend manager aan uw medewerker of de balans tussen de ruimte die hij krijgt en de ruimte die hij nodig heeft om zich goed te voelen nog wel in balans is. Vraag wat ú kunt doen om ook deze balans te versterken en/of te herstel- len, maar ook wat de medewerker er zelf aan gaat doen. Als u met de medewerker zijn flow- & grow-situatie hebt besproken, kunt u samen een plan maken om de situatie van (dreigend) mentaal verzuim te voorkomen. Vergeet niet om samen regelmatig de stand van zaken te bespreken. U bent immers niet alleen coachend manager maar ook partners in een verbetertraject. Plan dus ook evaluatiemomenten. Stap 5. Wees actief in het voortraject, maar schakel op tijd (externe) hulp in Als de situatie, ondanks uw zorgvul- dige aanpak, niet verbetert en het mentaal verzuim niet wordt opge- heven, kunt u nog één stap zetten. U onderkent dat u niet de meest ideale partner bent voor het gezamenlijke verbetertraject met uw medewerker. WWW.KLUWERMANAGEMENT.NL 11 F L O Vaardigheden en kennis: de competenties die iemand bezit Uitdaging: de stimulans om een prestatie te leveren Het flowschema schetst de verhouding tussen de elementen die gezamenlijk een flowgevoel creëren. Flow is de optimale situatie waarin mensen het gevoel hebben dat alles prima verloopt zonder dat ze er bewust over hoeven na te denken. Als de balans tussen de aanwezige vaardigheden en kennis en uitdaging verstoord raakt, is er geen sprake meer van flow, maar ligt mentaal verzuim op de loer. Bij een tekort aan kennis en vaardigheden en een te hoge uitda- ging kan er angst en paniek ontstaan Als gevolg van reorganisatie kan de functie-inhoud van medewer- kers veranderen. Ondanks afstemming vooraf, kan het voorkomen dat medewerkers geacht worden nieuwe taken uit te voeren die minder goed blijken te passen bij hun kennis en vaardigheden. Medewerkers zullen dan eerder de neiging hebben om ontevreden, boos en geïrriteerd te raken dan zelf te benoemen dat ze moeite hebben met de nieuwe situatie. Het is goed te beseffen dat de kans groot is dat de medewerker bang is niet te kunnen voldoen aan uw verwachtingen in plaats van dat hij ontevreden is over organisatie- keuzes. Bij een tekort aan uitdaging in het werk maar voldoende vaar- digheden is de kans op verveling groot Medewerkers die al jaren in dezelfde functie werken, lopen het risi- co dat ze geleidelijk minder voldoening halen uit hun werk. Ze draaien op routine en missen nieuwe uitdagingen. Deze mensen doen hun werk nog wel, maar presteren onder hun kunnen. Dit ver- groot de kans op verveling, wat zich kan uiten in mentaal verzuim. U herkent dit bijvoorbeeld aan uitspraken als: ‘Het zal mijn tijd wel duren…’ of: ‘Nog acht kerstbomen en dan ga ik met pensioen’.
  • 5. Misschien loopt u tegen uw eigen grenzen aan en beseft u dat het voe- ren van dit soort coachende gesprek- ken niet tot uw grootste kwaliteit behoort. Of u krijgt gaandeweg last van uw dubbelrol als manager en coach. Het kan ook zijn dat het verte- genwoordigen van organisatiebelan- gen en de persoonlijke betrokken- heid bij uw medewerker moeilijk met elkaar zijn te combineren. Doet een van deze situaties zich voor, stel dan de medewerker voor dat iemand anders uw plaats inneemt. Die ander kan dan het best een professional zijn; iemand van buiten de organisatie die gespeciali- seerd is in het begeleiden van men- sen. Een externe coach heeft geen last van de hiërarchische verhou- dingen met de medewerker en van de verschillende belangen die er spelen (zie kader). De coach kan zich hierdoor volledig concentreren op het ontwikkelingstraject van de medewerker. Natuurlijk is uw eigen gesprek met de medewerker daarbij het uitgangspunt. Niet elke medewerker staat echter te springen om zich te laten coachen. Veel mensen hebben nog vooroordelen over coaches en, niet geheel onbelangrijk, over mensen die worden gecoacht… ‘Want daar is echt iets mis mee!’ Hoe trekt u zo'n medewerker dan over de streep? U kunt aanhaken bij de conclusie van stap 3 (niets doen is geen optie). Stel vervolgens een vrijblijvend kennis- makingsgesprek voor tussen de medewerker en de coach die u op het oog heeft. In de praktijk blijkt dat verreweg de meeste medewer- kers dan uiteindelijk toch kiezen voor een coachingtraject. Niets doen is namelijk vervelender. MANAGEMENT TOOLS NUMMER 1 / 2006 12 Arbeidsruimte: de ruimte die iemand binnen het werk van anderen krijgt om te functioneren, zich te manifesteren en te ontwikkelen. Deze ruimte wordt niet alleen bepaald door structuur, taken en bevoegdhe- den, maar ook door al dan niet uitgesproken verwachtingen van collega’s of van u als manager. Persoonlijke ruimte: de ruimte die iemand buiten het werk van ande- ren krijgt en de ruimte die iemand zichzelf geeft om te functioneren, zich te manifesteren en te ontwikkelen. Deze ruimte wordt grotendeels bepaald door de eigen persoonlijke reactie op gebeurtenissen op het werk en daarbuiten. Als iemand meer arbeidsruimte krijgt dan dat hij aan persoonlijke ruimte heeft, gaan mensen ‘op hun tenen lopen’ en worden ze overvraagd Stel: u geeft een medewerker de bevoegdheid om taken te delegeren naar collega’s. Deze medewerker zit echter momenteel verwikkeld in een echtscheidingsprocedure. Hierdoor voelt hij zich minder sterk in zijn schoenen staan en al zeker niet in staat om collega’s taken toe te bede- len. U vraagt hem dus eigenlijk indirect deze ruimte te benutten, terwijl hij daar geen persoonlijke ruimte voor ervaart. Dit met als mogelijk resultaat een te hoge werkdruk. Als iemand meer persoonlijke ruimte heeft dan hij aan arbeidsruimte krijgt, dan resulteert dat in frustratie en/of terugtrekgedrag Als een medewerker goed in zijn vel zit en veel energie heeft, dan ervaart hij veel persoonlijke ruimte om zich in te zetten voor de organi- satie. Stel: een medewerker heeft als hobby websites bouwen. Van daaruit biedt hij u aan mee te werken aan de nieuwe website voor uw organisatie. U slaat dit aanbod echter van de hand omdat er een pro- fessioneel bedrijf voor wordt ingehuurd. Als er op geen enkele andere manier gebruik wordt gemaakt van deze persoonlijke ruimte, kan dit bij de medewerker leiden tot frustratie en de neiging nooit meer iets voor de organisatie te willen doen. Stel, u signaleert dat een medewer- ker weinig persoonlijke ruimte heeft. U weet dat een dag extra zorgverlof deze ruimte zou vergro- ten, maar door gebrek aan perso- neel kunt u dit niet toekennen. U kunt dan niet tegelijkertijd manager en coach zijn.
  • 6. Samenvatting Activeer uw antenne voor verande- ringen in het functioneren van uw medewerkers en accepteer dat u de verandering niet altijd met harde bewijzen kunt staven. Het is uw taak en verantwoordelijkheid om tijdig met de medewerker in gesprek te gaan. Bij het aanpakken van men- taal verzuim is het belangrijk dat er zowel voor u als manager als voor de mentaal verzuimende medewerker nieuw perspectief komt. Voor u als manager is dat het perspectief dat het arbeidsproces weer optimaal ver- loopt. Voor de medewerker is dat het perspectief dat hij weer met plezier naar zijn werk gaat. Het flow & grow-model kunt u gebruiken om het gesprek te ordenen en om gezamenlij- ke actiepunten te vinden. Lees ook het artikel: ■ Fuctioneringsanalyse: samenhang tussen motvatie en gedrag, T. van Aken TOOLS MANAGEMENT BASE www.kluwermanagement.nl WWW.KLUWERMANAGEMENT.NL 13 Zeven redenen om een externe coach in te schakelen 1. Coachende gesprekken zijn niet uw kwaliteit. 2. U heeft last van uw dubbelrol als coach en manager. 3. U krijgt zelf geen helder beeld van de aard en oorzaak van de situatie. 4. U kent uw medewerker ook privé. 5. De oude (afreken)cultuur maakt dat medewerkers niet graag met managers over privé-zaken praten. 6. U kiest er bewust voor geen coachend leidinggevende te zijn. 7. Wat is uw reden? Preventieve coaching Is de situatie uit de hand gelopen, dan beschikken u en uw medewerker nau- welijks nog over speel- en ontwikkelruimte. U haalt pas het optimale rende- ment uit coaching als er nog wat te coachen valt. U schakelt de preventieve coach dus in vóórdat de medewerker is opgebrand en zich ziek heeft gemeld. Preventieve coaching biedt u een aantal voordelen: ■ Uw medewerker is gewoon aan het werk en zit niet ziek thuis. ■ De periode van coaching is aanzienlijk korter en zeer resultaatgericht. ■ Preventieve coaching heeft een transparant en zakelijk karakter. ■ Is gericht op herstel van productiviteit, vitaliteit en creativiteit. ■ Heeft een duurzaam resultaat. ■ Het Persoonlijk Preventieplan© (eindresultaat van preventieve coaching) biedt mogelijkheden voor de langere termijn en is gericht op de samenwer- king tussen werkgever en werknemer. Voor meer informatie: www.preventievecoaching.nl De drie grootste missers 1. ‘Ik hoor van je collega’s dat jij onder werktijd iedere dag belt voor privé- doeleinden. Je snapt toch zeker wel dat dit niet kan.’ Bij navraag blijkt de vrouw van deze medewerker in het ziekenhuis te liggen en lunchen zijn klei- ne kinderen tussen de middag alleen thuis. 2. ‘We moeten nu toch echt eens praten, want dit kan zo niet langer.’ U roept uw medewerker bij u omdat wat u betreft de maat vol is. Dit gesprek blijkt echter pas de eerste keer te zijn dat u uw medewerker rechtstreeks aan- spreekt. 3. ‘Ik heb nu een leuke klus voor je. Je mag het nieuwe project voor je reke- ning nemen.’ De medewerker reageert niet enthousiast. Bij zijn vorige pro- ject had hij namelijk moeite met het halen van de deadlines waardoor hij thuis conflicten kreeg over zijn ‘vrijetijdsbesteding’. Om managers ervaringen te kunnen laten delen, organiseert het Centrum voor Preventieve Coaching maandelijks gratis discussiebijeenkomsten over dit thema. Voor data en inschrijving, mail naar info@preventievecoaching.nl. Voor verdere informatie: www.preventievecoaching.nl