Final version Assignment

1. NFELΒ1: Οργάνωση & Διοίκηση Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Διδάσκοντες/ουσες: Πέρσα Φώκιαλη, Τάσος Βασιλειάδης, Νίκος Ράπτης,
Μαρία Κουρουτσίδου
Βασιλείου Ελένη - Βογιατζή Αναστασία - Διαμαντοπούλου Κυριακή –
Πατσοπούλου Κορίνα
Αθήνα, 2015
Ομαδική Εργασία Εξαμήνου
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΩΡΙΜΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
(MATURE AGE UNIVERSITY)

2. ΣΕΛΙΔΑ 1
Περιεχόμενα
1. Προσδιορισμός του αντικειμένου του προγράμματος ...................................................................................2
2. Προσδιορισμός του σκοπού και των επιμέρους στόχων ...............................................................................7
2.1. Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης (State of the Art) .......................................................7
2.2. Η Διεθνής Εμπειρία..................................................................................................................................9
2.3. Σκοπός και Επιμέρους Στόχοι του Προγράμματος .........................................................................11
3. Μελέτη της αγοράς του προγράμματος............................................................................................................13
4. Προσδιορισμός εκπαιδευτικής μεθοδολογίας.................................................................................................16
5. Χρονοπρογραμματισμός .......................................................................................................................................18
Δράση 1: Διερεύνηση Αναγκών Ωφελούμενων Και Ανάγκης Για Προσαρμογή Των Εκπαιδευτικών
Προγραμμάτων ........................................................................................................................................................18
Δράση 2: Ανάπτυξη – Προσαρμογή – Αναπαραγωγή Εκπαιδευτικού Υλικού.........................................18
Δράση 3. Επιμόρφωση Ατόμων Ώριμης Ηλικίας ...........................................................................................21
Δράση 4: Δράσεις Δημοσιότητας, Ενημέρωσης και Προβολής του Έργου ...........................................22
Δράση 5: Οργάνωση και Διοίκηση του Έργου ...............................................................................................23
Δράση 6: Αξιολόγηση του Έργου.......................................................................................................................24
6. Προσδιορισμός των μέσων υλοποίησης προγράμματος .............................................................................25
7. Προσδιορισμός κόστους υλοποίησης του προγράμματος και τρόπου χρηματοδότησης ..................26
8. Προσδιορισμός βιωσιμότητας ............................................................................................................................27
9. Πρόβλεψη μεθόδων και τεχνικών αξιολόγησης ............................................................................................30
Αναφορές...........................................................................................................................................................................32
Παραρτήματα...................................................................................................................................................................34
Διεθνή Παραδείγματα................................................................................................................................................34
1. Πανεπιστήμιο Κάρολου (Πράγα, Τσεχία) - Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ...............................34
2. Τσεχικό Πολυτεχνείο Πράγας (Πράγα, Τσεχία) .................................................................................38
3. Ένωση Πανεπιστημίων Τρίτης Ηλικίας Σλοβακίας...........................................................................39
4. Πανεπιστήμιο Komensky της Μπρατισλάβας (Σλοβακία)..............................................................40
5. Σλοβάκικο Πολυτεχνείο Μπρατισλάβας (Μπρατισλάβα, Σλοβακία) ...........................................41
6. Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας της Lublin (Πολωνία).......................................................................42
7. Πανεπιστήμιο του Αμβούργου (Γερμανία) ...........................................................................................43
8. Ludwig -Maximilian University (Μόναχο, Γερμανία).......................................................................44
9. JW Goethe University (Φρανκφούρτη, Γερμανία) .............................................................................45

3. ΣΕΛΙΔΑ 2
1. Προσδιορισμός του αντικειμένου του προγράμματος
Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ουσιαστικά επανιδρύθηκε το 1984 και είναι ένα από τα
δυναμικότερα αναπτυσσόμενα Πανεπιστήμια της χώρας. Σήμερα με 16 Τμήματα και
28 Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών κατατάσσεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα
ελληνικά Πανεπιστήμια.
Η έδρα του είναι στη Μυτιλήνη, ενώ Τμήματα του είναι κατανεμημένα σε έξι
Πανεπιστημιακές Μονάδες – νησιά (Μυτιλήνη, Χίο, Ρόδο, Σάμο, Σύρο και Λήμνο).
Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου προσφέρει καινοτόμες σπουδές στα πεδία του
περιβάλλοντος,, του πολιτισμού, της οικονομίας & διοίκησης, της εκπαίδευσης, των
ανθρωπιστικών & κοινωνικών επιστημών, των εφαρμοσμένων επιστημών με έμφαση
στη χρήσηνέων τεχνολογιών και διεπιστημονικής προσέγγισης. Κύριο χαρακτηριστικό
των Τμημάτων του είναι η ανάπτυξη νέων γνωστικών αντικειμένων που
ανταποκρίνονται τόσο στις ανάγκες της σύγχρονης ελληνικής και παγκόσμιας
κοινωνίας, όσο και στις απαιτήσεις και προσδοκίες των φοιτητών του για σπουδές
υψηλής επιστημονικής αξίας.
Η δομήτου Πανεπιστημίου Αιγαίου προσιδιάζειμε τη φυσιογνωμία ενόςσύγχρονου
Πανεπιστημίου ευρωπαϊκών προδιαγραφών, το οποίο έχει υιοθετήσει δόκιμες
στρατηγικές, ικανές να διασφαλίσουν στους φοιτητές υψηλής ποιότητας παιδεία.
Εκτεινόμενο σε σύμπλεγμα νησιών με γεωγραφική δομή αρχιπελάγους, το
Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει ως απώτερο στόχο λειτουργίας του την ανάπτυξη των
προϋποθέσεων και την επιλογή των κατάλληλων μηχανισμών,οι οποίοι θα μπορούσαν
να ενεργοποιήσουν διαδικασίες τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης σε τομείς
υψηλής προστιθέμενης κοινωνικής, πολιτισμικής και οικονομικής αξίας.
Παράλληλα, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στα πλαίσια της Δράσης για τη Δια βίου
Μάθηση, προσφέρει Προγράμματα επαγγελματικής επιμόρφωσης και εξειδίκευσης,
καθώς και γενικά επιμορφωτικά προγράμματα σπουδών σε διάφορα επιστημονικά
πεδία αιχμής. Στα πλαίσια της Δράσης για τη Δια βίου Μάθηση, έχει δημιουργηθεί ένα
συνεκτικό πλαίσιο λειτουργίας το οποίο διασφαλίζει την ποιότητα της εκπαιδευτικής
διαδικασίας, την εγκυρότητα του εκπαιδευτικού περιεχομένου και την άρτια
υποστήριξη των επιμορφούμενων σ' όλα τα στάδια συμμετοχής τους.
Στηριζόμενοι σε όλη αυτή τη πολυετή εμπειρία και τεχνογνωσία του
Πανεπιστημίου Αιγαίου στην οργάνωση και λειτουργία προγραμμάτων σε
προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο καθώς και προγραμμάτων ηλεκτρονικής δια
βίου μάθησης προτείνουμε τη λειτουργία προγράμματος παροχής κύκλων
εξιδεικευμένων μαθημάτων με την επωνυμία «ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΩΡΙΜΗΣ
ΗΛΙΚΙΑΣ (MATURE AGE UNIVERSITY)».

4. ΣΕΛΙΔΑ 3
Οι κύκλοι αυτοί μαθημάτων θα προσφέρονται τόσο δια ζώσης όσο και μέσω e-
learning και θα απευθύνονται σε αποφοίτους κυρίως δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Θα διδάσκουν δε και θα συμμετέχουν με εκπαιδευτικό υλικό, διδάσκοντες/ουσες από
το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και από άλλα ΑΕΙ της χώρας ή του εξωτερικού.
Διοίκηση Προγράμματος
Για τη Διοίκηση - Λειτουργία του Προγράμματος υπεύθυνη θα είναι η τριμελής
Συντονιστική Επιτροπή (ΣΕ) που θα εκλέγεται στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου
Αιγαίου. Ο/Η Υπεύθυνος/η κάθε κύκλου μαθημάτων θα είναι μέλος ΔΕΠ ειδικότητας
σχετικής με το αντικείμενο κάθε κύκλου μαθημάτων το οποίο θα ορίζεται από την
Συντονιστική Επιτροπή.
Επιμορφούμενοι/ες
Το Πρόγραμμα «ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΩΡΙΜΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ (MATURE AGE
UNIVERSITY)» απευθύνεται σε ενήλικες που έχουν κλείσει τον εργασιακό τους βίο και
ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους αποκτώντας
νέες γνώσεις και δεξιότητες ή επικαιροποιώντας και εμβαθύνοντας στις ήδη
αποκτημένες.
Δεν υφίσταται κανένας περιορισμός φύλου, φυλής, εθνικότητας,
θρησκεύματος ή άλλη διάκριση στην συμμετοχή στο Πρόγραμμα, εκτός της ηλικίας.
Οι συμμετέχοντες/ουσες στο πρόγραμμα θα πρέπει να έχουν συμπληρώσει
τουλάχιστον το 50 έτος της ηλικίας τους.
Μέρος των κύκλων μαθημάτων θα στοχεύουν στην συμμετοχή
επιμορφούμενων που είναι μόνιμοι κάτοικοι άλλων χωρών. Ο εκπαιδευτικός
σχεδιασμός των κύκλων αυτών θα ακολουθεί τη μεθοδολογία που υποστηρίζει την
Ανοικτή και Εξ’ Αποστάσεως ηλεκτρονική μάθηση και θα παρέχονται στην Αγγλική
γλώσσα, ή σε όποια άλλη κριθεί κατάλληλη.
Το απαιτούμενο μορφωτικό επίπεδο των συμμετεχόντων/ουσών θα
καθορίζεται ανάλογα με το περιεχόμενο και τις απαιτήσεις κάθε κύκλου. Κατά κανόνα
όμως, θα απαιτείται απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Ο αριθμός συμμετεχόντων κάθε κύκλου μαθημάτων θα αποφασίζεται από την
Συντονιστική Επιτροπή του Προγράμματος σε συνεργασία με το υπεύθυνο του
εκάστοτε κύκλου. Μεσοσταθμικά οι συμμετέχοντες/ουσες κάθε κύκλου προβλέπεται
να ανέρχονται στα 30-35 άτομα.
Γλώσσα
Η γλώσσα φοίτησης θα είναι η ελληνική ή η αγγλική ή όποια άλλη κριθεί
κατάλληλη, ανάλογα τον κύκλο.

5. ΣΕΛΙΔΑ 4
Διάρκεια
Η διάρκεια κάθε κύκλουεπίσης θα καθορίζεται ανάλογαμε το περιεχόμενο του.
Η ελάχιστη διάρκεια όμως θα καλύπτει χρονικά ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο, ενώ η
μέγιστη προτείνεται να μην υπερβαίνει τα 4 εξάμηνα.
Διδασκαλία & Εκπαιδευτικό Υλικό
Η επιμόρφωση θα παρέχεται με δια ζώσης διαλέξεις/εργαστήρια/επισκέψεις,
με ηλεκτρονικά μέσα (τηλεδιάσκεψη, πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης κτλ) ή με
συνδυασμό αυτών.
Η διανομή του εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού υλικού θα γίνεται σταδιακά
και σε εβδομαδιαία βάση. Το εκπαιδευτικό υλικό θα βρίσκεται σε on-line ψηφιακή
μορφή, θα εύκολα εκτυπώσιμο για τους χρήστες που προτιμούν το έντυπο υλικό και
θα δίνεται η δυνατότητα τοπικής αποθήκευσής του.
Μελέτη – Δραστηριότητες
Η μελέτη και η εξάσκηση των συμμετεχόντων/ουσών ποικίλει ανάλογα με το
γνωστικό αντικείμενο. Οι επιμορφούμενοι κατά τη διάρκεια του του κύκλου θα
εκπονούν εργασίες σχετικές με το αντικείμενο της επιμόρφωσης.
Αξιολόγηση μαθησιακών αποτελεσμάτων
Η αξιολόγηση βασίζεται στις αρχές της δια βίου μάθησης και διεξάγεται με
πολλαπλούς και συχνά συμπληρωματικούς τρόπους, στοχεύοντας, κατ’ εξοχήν, στην
αποτίμηση της επίτευξης των μαθησιακών στόχων και αποτελεσμάτων της Διδακτικής
Ενότητας εκ μέρους των επιμορφούμενων. Μπορεί να συμπεριλαμβάνει, μεταξύ
άλλων, τη συμμετοχή στις ανατεθείσες δραστηριότητες, τεστ αξιολόγησης ή/και
αυτοαξιολόγησης, την εκπόνηση εργασιών.
Η επιτυχή παρακολούθηση του κύκλου μαθημάτων θα οδηγεί στην απόκτηση
Πιστοποιητικού Παρακολούθησης.
Το κόστος φοίτησης θα καλύπτεται από δίδακτρα. Το κόστος φοίτησης για
κάθε πρόγραμμα ποικίλλει βάσει του αριθμού και του βαθμού εξειδίκευσης των
Διδακτικών Ενοτήτων από τις οποίες αποτελείται.
Σε πρώτη φάση προτείνεται η διοργάνωση 4 κύκλων μαθημάτων το
περιεχόμενο των οποίων περιγράφεται παρακάτω.
Παράλληλα θα εκπονηθεί μελέτη για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και
ενδιαφέροντα των ατόμων ώριμης ηλικίας προκειμένου να προγραμματισθεί η
λειτουργία νέων κύκλων.

6. ΣΕΛΙΔΑ 5
Προτεινόμενες Θεματικές:
1. Μεσόγειος: Πολιτική, Ιστορία και Πολιτισμός
Σύντομη Περιγραφή
Περιεχομένου
Αποτελείται από τέσσερα μαθήματα:
 Ιστορία και Πολιτισμικές σχέσεις των λαών της Μεσογείου
 Μειονότητες και γλωσσική πολιτική στη Μεσόγειο
 Θέματα Διπλωματικής Ιστορίας και Στρατηγικής της
Μεσογείου (Αρχαιότητα-Μεσαίωνας-Νεότεροι Χρόνοι).
 Η Μεσόγειος ανάμεσα στο Ισλάμ και το Χριστιανισμό
Προϋποθέσεις συμμετοχής/
Προαπαιτούμενος γνώσεις
Βασικές δεξιότητες εργασίας με Η/Υ και διαδίκτυο.
Καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας.
Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή Πτυχίο
Τριτοβάθμιας οποιασδήποτε ειδικότητας
Γλώσσα μαθημάτων Αγγλικά
Διάρκεια φοίτησης 2 εξάμηνα
Αριθμός Εκπαιδευομένων 30
Μεθοδολογία 2 μαθήματα ανά εξάμηνο φοίτησης
48 Διαλέξεις (μία εβδομαδιαίως για κάθε μάθημα)
8 διαλέξεις/συναντήσεις μέσω τηλεδιάσκεψης
1 εβδομάδα στο τέλος του κύκλου συμμετοχής με φυσική
παρουσία σε συναντήσεις, επισκέψεις και παρουσιάσεις
εργασιών
Αξιολόγηση Οι συμμετέχοντες προετοιμάζουν κατά τη διάρκεια του
εξαμήνου μια εργασία (essay) σε θέμα της επιλογής τους.
Οι εργασίες παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια των δια ζώσης
συναντήσεων στο τέλος του δεύτερου εξαμήνου
2. Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών
Σύντομη Περιγραφή
Περιεχομένου
Αποτελείται από τέσσερις ενότητες:
 Εισαγωγή στους Η/Υ και τα λειτουργικά προγράμματα.
Βασικές αρχές προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένων,
λογιστικών φύλλων, βάσεων δεδομένων, διαδικτύου
 Πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (MS Word)
 Πρόγραμμα επεξεργασίας λογιστικών φύλλων (MS
Excel)
 Προγράμματα Περιήγησης στο Διαδίκτυο,
Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (e-mail)
Προαπαιτούμενος γνώσεις Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή Πτυχίο
Τριτοβάθμιας οποιασδήποτε ειδικότητας
Γλώσσα μαθημάτων Ελληνικά - Αγγλικά
Διάρκεια φοίτησης 1 εξάμηνο (εαρινό εξάμηνο)
Αριθμός Εκπαιδευομένων 30
Μεθοδολογία 24 Διαλέξεις (δύο εβδομαδιαίως)
3 ημέρες δια ζώσης συνάντησης στην αρχή του κύκλου
3 συναντήσεις μέσω τηλεδιάσκεψης
1 εβδομάδα δια ζώσης συναντήσεων, επισκέψεων,
παρουσιάσεων και αξιολόγησης στο τέλος του κύκλου
Αξιολόγηση Οι συμμετέχοντες θα αξιολογηθούν στην ικανότητα χρήσης των
Η/Υ σε όλες τις ενότητες.
Θα προετοιμάσουν κατά τη διάρκεια της τελευταίας ενότητας
το περιεχόμενο της δικής τους ιστοσελίδας (ομαδική εργασία).

7. ΣΕΛΙΔΑ 6
Η αξιολόγηση θα γίνει κατά τη διάρκεια των δια ζώσης
συναντήσεων, στο τέλος των οποίων θα παρουσιασθεί και η
εργασία.
3. Βιωματικά Σεμινάρια: Οικοκηπουρική
Σύντομη Περιγραφή
Περιεχομένου
Αποτελείται από τις ακόλουθες ενότητες - μαθήματα:
 Καλλιέργεια Φαρμακευτικών και Αρωματικών Φυτών
 Αστική Λαχανοκομία
 Φυσική Φυτοπροστασία
 Παρασκευάζω την τροφή μου
Προαπαιτούμενος γνώσεις Βασικές δεξιότητες εργασίας με Η/Υ και διαδίκτυο.
Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή Πτυχίο Τριτοβάθμιας
οποιασδήποτε ειδικότητας
Αριθμός Εκπαιδευομένων 30
Γλώσσα μαθημάτων Ελληνικά
Διάρκεια φοίτησης 1 εξάμηνο (εαρινό)
Μεθοδολογία 20 διαλέξεις (5 για κάθε μάθημα)
4 τηλεδιασκέψεις (μία για κάθε ενότητα)
2ημερη συνάντηση δια ζώσης στην αρχή των σεμιναρίων και άλλη
μία στο τέλος
Αξιολόγηση Οι εκπαιδευόμενοι κάνουν επεμβάσεις σε λαχανόκηπο ενός
στρέμματος και σχεδιάζουν και κατασκευάζουν καλλωπιστικό κήπο
4. Άθληση, Υγεία και Διατροφή
Σύντομη Περιγραφή Περιεχομένου Αποτελείται από δύο μαθήματα:
 Άθληση και Υγεία
 Θέματα διατροφής
Προαπαιτούμενες γνώσεις Απολυτήριο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Γλώσσα μαθημάτων Ελληνικά
Διάρκεια φοίτησης 2 εξάμηνα
Αριθμός Εκπαιδευομένων 30
Μεθοδολογία 48 διαλέξεις (μία εβδομαδιαίως για κάθε μάθημα)
Αξιολόγηση Οι συμμετέχοντες αξιολογούνται αφενός ως προς το
μάθημα της Άθλησης και Υγείας κατά της διάρκεια των
πρακτικών ασκήσεων ενώ ως προς το μάθημα της
διατροφής μέσω μιας εργασίας που θα τεθεί από τον
διδάσκοντα/σκουσα.

8. ΣΕΛΙΔΑ 7
2. Προσδιορισμός του σκοπού και των επιμέρους στόχων
2.1. Περιγραφή της υφιστάμενης κατάστασης (State of the Art)
Οι ηλικιωμένοι, ή αλλιώς η τρίτη ηλικία είναι μία ιδιαίτερη ηλικιακή ομάδα με
ξεχωριστές ανάγκες. Τα όρια έναρξης της 3ης ηλικίας δεν είναι σαφή, συνήθως
κάποιος ανήκει στην τρίτη ηλικία εφόσον περάσει το 65 έτος της ηλικίας του, ενώ
γενικά θεωρείται κάποιος ηλικιωμένος από την ώρα που θα συνταξιοδοτηθεί. Η 3η
ηλικία έχει ειπωθεί ότι είναι τα «χρυσά χρόνια». Αυτό γιατί τότε ο άνθρωπος έχει
αρκετό ελεύθερο χρόνο και μειωμένες υποχρεώσεις ώστε να ασχοληθεί με πράγματα
που του αρέσουν και με δραστηριότητες που αγαπάει.
Η ηλικιακή αυτή ομάδα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εξετάζοντας κυρίως
το δημογραφικό φαινόμενο της κατακόρυφης αύξησης του αριθμού των ηλικιωμένων
και του φαινομένου της γήρανσης του πληθυσμού παγκόσμια. Δεν είναι καθόλου
τυχαίο το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και
συζήτηση για την τρίτη ηλικία σε ποικίλα επιστημονικά πεδία.
Η μεγαλύτερη δημογραφική τάση του 21ου αιώνα είναι η γήρανση του
πληθυσμού (Χαραλάμπους Α., Ρουσου Ε., 2010). Η υπογεννητικότητα, η αύξηση του
μέσου όρου ζωής καθώς τα χαμηλά επίπεδα θνησιμότητας δημιουργεί μια αυξητική
τάση ατόμων ηλικίας από 55 ετών και άνω.
Στατιστικά, οπληθυσμός της γης αυξάνεται κατά 100εκ. περίπου. Το2000ήταν
περίπου 6 δις. ενώ το 2025 αναμένεται να ανέλθει στα 8 δισεκατομμύρια
(Χαραλάμπους Α., Ρουσου Ε., 2010). Συγκεκριμένα στην Ευρώπη η τρίτη ηλικία είναι
αυτή που αυξάνεται περισσότερο. Έτσι η φροντίδα υγείας και ευημερίας των ατόμων
της τρίτης ηλικίας μετατρέπεται σε πρόκληση.
Ο σύγχρονος άνθρωπος και μάλιστα όχι πια μόνο στο δυτικό “προοδευμένο”
κόσμο, μοιάζει να εντάσσεται σε ένα εξοντωτικό ρυθμό εργασίας ακόμα και μέχρι τις
ηλικίες που πρόσφατα θεωρούνταν εξ ορισμού εκτός του εργασιακού βίου. Το
οξύμωρο στη σημερινή κατάσταση είναι πως ενώ από τη μία τόσο οι εργασιακές
συνθήκες παρατείνουν τον εργασιακό βίο μέχρι τα 65 έτη και μελέτες (Εθνικό Ίδρυμα
Ερευνών, 2007) μιλούν για την τέταρτη ηλικία και την ευζωία μέχρι το βαθύ γήρας, σε
ένα σημείο αιφνίδια το άτομο τίθεται στην απόμαχη εφεδρεία.
Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα ζωής που συμβαίνουν σε αυτή την ηλικία
είναι η συνταξιοδότηση. Η συνταξιοδότηση είναι ένας ισχυρός ψυχοπιεστικός
παράγοντας στην ζωή ενός ανθρώπου. Αποτελεί μία ισχυρή απώλεια, με πρακτικές και
συμβολικές διαστάσεις. Ο εργαζόμενος περνώντας στη φάση της εφεδρείας ξαφνικά
βρίσκεται χωρίς αντικείμενο, εκεί που μέχρι την προηγούμενηστιγμή ήταν σε απόλυτη
δράση. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό το δυσαναπλήρωτο κενό οδηγεί σε αισθήματα
απώλειας, σε καταστάσεις θλίψεις κάποιες (όχι λίγες) καταθλιπτικές καταστάσεις. Το
γεγονός αυτό έρχεται να διορθώσει αλλάκαι να προλάβει κάποιες φορές η δημιουργία
δράσεων για τα άτομα τρίτης ηλικίας με σκοπό την καταπολέμηση του στρες και της

9. ΣΕΛΙΔΑ 8
σωματικής και πνευματικής οκνηρίας (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2009). Με τη συνταξιοδότηση
αλλάζει επίσης ο κοινωνικός ρόλος του ατόμου καθότι παύει η καθημερινή του
απασχόληση, γεγονός το οποίο μπορεί να επηρεάσει τόσο την κοινωνική του ζωή όσο
και την ψυχολογική του προσαρμογή. Αυτή η απότομη ανατροπή του καθημερινού
προγράμματος αλλά και του επιπέδου δραστηριοποίησης συχνά δημιουργεί
προβλήματα ψυχολογικής διάθεσης, τα οποία μπορεί να εκδηλωθούν με σωματικούς
ή ψυχολογικούς όρους. Η αλλαγή επίσης της ταυτότητας του που έως τη
συνταξιοδότηση καθοριζόταν και από το επάγγελμα του, μπορεί να προκαλέσει
δυσκολίες προσαρμογής στην καθημερινότητα, ανία και αδράνεια, ιδιαίτερα σε άτομα
των οποίων η δουλειά τους ήταν «το παν» ή των οποίων οι συνθήκες και η ποιότητα
της ζωής δεν μπορούν να αντισταθμίσουν την απώλεια της εργασίας. Εκτός όμως από
την απώλεια του ρόλου, μπορεί να προκύψει και η απώλεια της κοινωνικής ζωής
καθώς συχνά κοινωνικοποιούμασθε μέσα από την εργασία μας. Έτσι μόλις κάποιος
συνταξιοδοτηθεί έρχεται αντιμέτωπος με δυσκολίες εύρεσης κοινωνικών επαφών και
προσέγγισης νέων προσώπων. Επιπλέον εδώ τίθεται και το θέμα της αντιμετώπισης
της εσωστρέφειας και της κατάθλιψης που ακολουθεί αρκετούς ανθρώπους στο
πρώτο στάδιο της συνταξιοδότησής τους. Η εσωστρέφεια αυξάνεται κατά την τρίτη
ηλικία γιατί, σύμφωνα και με τη θεωρία της απόσυρσης,οι ηλικιωμένοιαποστερούνται
μεγάλου μέρους των κοινωνικών τους ρόλων, αλλά και η ίδια η κοινωνία τους
περιθωριοποιεί.
Ταυτόχρονα, μεγαλώνοντας η ηλικία, εμφανίζονται περισσότερα προβλήματα
υγείας και επιδεινώνονται τα παλαιοτέρα. Τα προβλήματα υγείας μπορεί να
περιορίζουν τις δραστηριότητές του ατόμου με αποτέλεσμα να πλήττεται η ποιότητα
ζωής του αλλά και της οικογένειάς του. Αυτή η φυσική φθορά του οργανισμού σε
ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αυξήσει το αίσθημα ευαλωτότητας του ατόμου. Έτσι
ο ηλικιωμένος μπορεί να αρχίσει να φοβάται ότι είναι ευάλωτος, ότι επιβαρύνει την
οικογένειά του, ότι αρχίζει να εξαρτάται από τους άλλους και δεν μπορεί να ζήσει
αυτόνομα, σκέψεις αρνητικές στις οποίες υποβόσκει ο φόβος της φθοράς και του
θανάτου. Όλες αυτές οι αλλαγές στη ζωή του ηλικιωμένου είναι πολύ πιθανό να έχουν
αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία με αποτέλεσμα να εκδηλώσει
συμπτώματα όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας
είναι το άτομο σήμερα να είναι διπλά εκτεθειμένο σε καταστάσεις που εύκολαοδηγούν
σε καταθλιπτικά αισθήματα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν το γεγονός πως η
κατάθλιψη αποτελεί μια νόσο που στις ημέρες μας έχει ιστορικά τον υψηλότερο
διαχρονικά επιπολασμό και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο στη φάση πριν από
την έξοδο από τον εργασιακό βίο όσο και μετά από αυτή. Σύμφωνα με στοιχεία του
Παγκόσμιου Οργανισμούγια την Υγεία (ΠΟΥ), το μεγαλύτεροποσοστότων ανθρώπων
που αυτοκτονούν είναι άνω των 65 χρόνων, εκ των οποίων οι περισσότεροι έχουν
κατάθλιψη (Manthorpe. J. & Iliffe, S., 2010). Προστατευτικοί παράγοντες φαίνεται να
είναι η ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου, η οργάνωση σε συλλόγους και ομάδες, και
γενικότερα η δραστηριοποίηση του ατόμου όπως και η καλή υγεία.

10. ΣΕΛΙΔΑ 9
Τα τελευταία χρόνια και μετά από σημαντικό αριθμό μελετών βρέθηκε πως η
δημιουργία δράσεων ανάπτυξης και καλλιέργειας δεξιοτήτων σε άτομα τρίτης ηλικίας
δρα με ιδιαίτερα θετικό τρόπο (Ordonez Τ.Ν. et al., 2011). Οι συμμετέχοντες φέρονται
να απολαμβάνουν μεγάλο βαθμό βελτίωσης της ποιότητας ζωής τους τόσο σε
συναισθηματικό επίπεδο (πράγμα απόλυτα επιθυμητό) αλλά τις περισσότερες φορές
και σε διανοητικό αλλά ακόμα και σε βιοτικό. Μέσα από τις νέες γνώσεις επανέρχεται
αίσθημα πληρότητας και χρησιμότητας αλλά και επάνοδος στην ενεργή δράση. Αυτό
δρα καταλυτικά στην κοινωνικοποίηση τους και στην αίσθηση αλλά και πρακτική
χρησιμότητα τους τόσο προς τον εαυτό τους αλλά και τους οικείους τους. Η
δραστηριοποίηση επίσης αυτή έχει δείξει να επιδρά θετικά ακόμα και σε επίπεδο
βελτίωσης της υγείας τους τόσο ψυχικής αλλά και συναισθηματικής αλλά ακόμα και
σωματικής (De Guzman A.B. & Escolar Chua R.L., 2014).
Μελετώντας την ικανότητα για μάθηση των ατόμων της τρίτης ηλικίας
βλέπουμε ότι καταρρίπτεται ο μύθος της αδυναμίας των ατόμων αυτών. Μπορεί να
αντιμετωπίζουν δυσκολίες και να χρειάζονται περισσότερη προσπάθεια και βοήθεια
αλλά αυτό μπορεί να συνδέεται με την αύξηση του χρόνου αντίδρασης σε ερεθίσματα
όσοο άνθρωπος μεγαλώνει. Η αδυναμία απόκτησης νέας γνώσης αντισταθμίζεται από
την αύξηση της κριτικής ικανότητας καθώς και την ευχέρεια αξιοποίησης της
εμπειρίας και των εμπεδωμένων δεξιοτήτων. Τελευταίες έρευνες έχουν δείξει ότι η
απώλεια μνήμης είναι επιλεκτική (δηλαδή ξεχνάμε ό,τι δεν μας ενδιαφέρει) και δεν
αφορά την μακροπρόθεσμη μνήμη αλλά τη βραχυπρόθεσμη. Έτσι ο τρόπος μάθησης
είναι αυτός που πρέπει να αλλάξει προσφέροντας τα ερεθίσματα με αργότερους
ρυθμούς ενώ οι ασκήσεις απομνημόνευσης, το διάβασμα και η ενεργός συμμετοχή σε
δραστηριότητες αποτρέπουν την εμφάνιση του φαινομένου (www.prisma95,1.gr).
Επίσης το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο που μπορεί να έχουν αρκετά άτομα
τρίτης ηλικίας και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις δημιουργούν την εντύπωση ότι
δεν μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα σε αυτά τα εξελισσόμενα τεχνολογικά
περιβάλλοντα. Οι μελέτες (Boulton-Lewis G., Tam M, 2012) ωστόσο έχουν δείξει ότι
τα άτομα τρίτης ηλικίας μπορούν να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες
καθώς έχουν διάθεση για κοινωνικότητα και δημιουργικότητα καθώς και ελεύθερο
χρόνο (Janiš, 2013).
2.2.Η Διεθνής Εμπειρία
Τα Πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας ξεκίνησαν ως μια δομή με στόχο την
ικανοποίηση τόσο των εκπαιδευτικών και πολιτιστικών όσο και των ψυχολογικών και
κοινωνικών αναγκών των ηλικιωμένων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το πρώτο τέτοιο
πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας ιδρύθηκε το 1973 στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης στη
Γαλλία με κύριο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων από τον
καθηγητή Pierre Velas. Μετά την πρωτοβουλίααυτή στη Γαλλία, η Ελβετία, το Βέλγιο,
η Ολλανδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν δημιουργήσει κατά τα επόμενα έτη
Πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας. Το 1975 η καθηγήτρια γεροντολογίας Halina Szwarc,
καθιέρωσε στη Βαρσοβία το πρώτο τέτοιο ίδρυμα στην Πολωνία και την Κεντρική

11. ΣΕΛΙΔΑ 10
Ευρώπη και ακολούθησαν και άλλες πόλεις στης Πολωνίας(Wrocław, 1977, Opole,
1978, Szczecin, Łódź, Κρακοβία κ.α). Το 1982 ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο Τρίτης
Ηλικίας (U3A) στο Cambridge ως ένας ανεξάρτητος αυτοχρηματοδοτούμενος
οργανισμός. Διαθέτει πολλά τμήματα που καλύπτουν μεγάλο πεδίο ενδιαφερόντων.
Στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο οι εκπαιδευόμενοι έχουν υψηλό μορφωτικό και
κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και στόχος τους είναι η αυτοπραγμάτωση. Το 1989
ιδρύθηκε στην Σερβία το Πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας που ακολουθεί το γαλλικό
μοντέλο. Ο σχεδιασμός του έγινε με βάση τις ανάγκες των ατόμων αυτών, όπως η
ανάγκη για διατήρηση των φυσικών και πνευματικών ικανοτήτων, η ανάπτυξη
δεξιοτήτων, η βελτίωση της επικοινωνίας και άλλα γενικά θέματα που απασχολούν τα
άτομα της τρίτης ηλικίας. Συνολικά έως σήμερα λειτουργούν πολλά Πανεπιστήμια
Τρίτης Ηλικίας γεγονός που δίνει έμφαση στην εκπαίδευση των ατόμων αυτών καθώς
και στον προβληματισμό για ζητήματα ποιότητας και ποσότητας της παροχής της Δια
Βίου Μάθησης στους ηλικιωμένους (Βολάκου, 2012) Τα Πανεπιστήμια U3A που
στηρίζονταιστο γαλλικό πρότυπο είναι πλέον ένα Παγκόσμιο εκπαιδευτικό κίνημαγια
ηλικιωμένους και προσφέρουν μια ποικιλία μαθημάτων, συνήθως γενικού
ενδιαφέροντος και συχνά μέσω τοπικών εθελοντικών ομάδων. Στην χώρα μας, το
Πανεπιστήμιο της Τρίτης Ηλικίας εφαρμόζεται πιλοτικά μέσα από το πρόγραμμα
εκπαίδευσης της Τρίτης Ηλικίας, που υλοποιείται από έξι δήμους στη Βόρεια Ελλάδα.
(http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=30086 )
Από το 2009 λειτουργεί και εικονικό πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας The Virtual
U3A (http://vu3a.org/) που παρέχει κύκλους μαθημάτων μέσω τηλεκπαίδευσης. Τα
μέλη του ενθαρρύνονται να σχηματίσουν τις δικές τους ανεπίσημες ομάδες μάθησης
και συζήτησης, να επιλέξουν τα δικά τους θέματα και να μοιραστούν τις εμπειρίες τους
στο site. Ακολουθεί και αυτό τις αρχές της συμμετοχικής εκπαίδευσης του U3A.
Ανάλογο εικονικό Πανεπιστήμιο τρίτης ηλικίας λειτουργεί και στη Ρωσία που παρέχει
εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε θέματα κουλτούρας, θρησκείας, φιλοσοφίας, τέχνης
και ψυχολογίας (http://u3a.niuitmo.ru/) καθώς και στην Αυστραλία
(http://u3aonline.org.au/). Εξ αποστάσεως εκπαίδευση παρέχει και η υπηρεσία Office
of Distance Education and eLearning (ODEE) του «Πολιτειακού» Πανεπιστημίου του
Οχαιο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η οποία έχει στόχο να παρέχει ποικιλία
ποιοτικών μαθημάτων και υπηρεσιών, που ανταποκρίνεται στην επιθυμία για δια βίου
μάθηση, μέσω αρκετών προγραμμάτων ένα από τα οποία αποτελεί το Πρόγραμμα 60.
Οι σπουδαστές κάνουν χρήση του πλεονεκτήματος να παρακολουθήσουν ένα ευρύ
πλαίσιο μαθημάτων που προσφέρονται στον οδηγό σπουδών του Πανεπιστημίου και
στο χειμερινό και θερινό εξάμηνο. Οι σπουδαστές του Προγράμματος 60 μπορούν να
παρακολουθήσουν προπτυχιακό, μεταπτυχιακό επίπεδο και μαθήματα από-απόσταση
σε βάση του διαθέσιμου χρόνου. Το πρόγραμμα δεν έχει δίδακτρα, ούτε διδακτικές
μονάδες (https://odee.osu.edu/program-60/resources).
Εκτός από τα παραπάνω μοντέλα, υπάρχουν και Πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας
που ακολουθούν διαφορετική μεθοδολογία. Για παράδειγμα, στο Πανεπιστήμιο
Πικαρντί Ιούλιος Βερν, στην Amiens λειτουργεί Υπηρεσία «Δια Βίου» Εκπαίδευσης

12. ΣΕΛΙΔΑ 11
(Service Universitaire de Formation Tout au Long de la Vie -SUFTLV), η οποία
απευθύνεται σε κοινό που έχει διακόψει τις βασικές σπουδές και επιθυμεί να συνεχίσει
σε κανονικά ή σύντομα προγράμματα, που θα οδηγήσουν αντίστοιχα σε διπλώματα ή
πιστοποιητικά. (https://www.u-picardie.fr/formation/organisation-des-etudes/). Η
υπηρεσία Elder Scholar στο UBC (Πανεπιστήμιο British Columbia - UBC The
University of British Columbia) του Καναδά, προσφέρει μαθήματα σχεδιασμένα για
τις ανάγκες των συνταξιούχων ή ημι-συνταξιούχων, τα οποία ωστόσο μπορούν να τα
παρακολουθήσουν όλες οι ομάδες ενηλίκων. Τα μαθήματα προσφέρονται τόσο στο
χειμερινό όσο και το θερινό εξάμηνο, διεξάγονται από καθηγητές του UBC και
περιλαμβάνουν διαλέξεις, σεμινάρια, ομάδες μελέτης και εργασιών καθώς και
ψυχαγωγικούς περιπάτους. Το UBC προσφέρει στους ηλικιωμένους σπουδαστές (65
και άνω) την ευκαιρία να πάρουν διδακτικές μονάδες που προσφέρει το Πανεπιστήμιο
και οι οποίες σχετίζονται την απόκτηση διπλώματος σε μαθήματα γενικού
ενδιαφέροντος, χωρίς την υποχρέωση αιτήσεων και
διδάκτρων.(https://cstudies.ubc.ca/seniors).
Ένα ακόμα μοντέλο Πανεπιστημίου τρίτης ηλικίας λειτουργεί σε χώρες όπως η
Γερμανία, η Τσεχία, η Σλοβακία κ.α. όπου η παρεχόμενη εκπαίδευση είναι πιο επίσημη
και ακολουθεί αντίστοιχες διαδικασίες με την τυπική Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση. Το
προτεινόμενο από εμάς πρόγραμμα ακολουθεί περισσότερο αυτό το μοντέλο.
2.3.Σκοπός και Επιμέρους Στόχοι του Προγράμματος
Ο κύριος σκοπός του προγράμματος είναι η επιμόρφωση ενηλίκων που έχουν
κλείσει τον εργασιακό τους βίο και ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντακαι
τις ικανότητές τους, αποκτώντας νέες γνώσεις και δεξιότητες ή επικαιροποιώντας και
εμβαθύνοντας τις ήδη αποκτημένες. Η συμμετοχή των ατόμων ώριμης ηλικίας, οι
οποίοι αποτελούν την ομάδα στόχο του προγράμματος, σε εκπαιδευτικά προγράμματα
είναι σημαντική και απαραίτητη, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση είναι ο
σημαντικότερος παράγοντας για τη διατήρηση της πνευματικής λειτουργίας
(Λαζαρίδου, 2010)
Η απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων σε διάφορα θέματα, ανάλογα με τις
ανάγκες και τα ενδιαφέροντα τους, ενισχύει την σωματική και ψυχική τους υγεία.
Επιπρόσθετα η προτεινόμενη εκμάθηση Η/Υ θα βελτιώσει τις δυνατότητες των
μεγαλύτερων ατόμων να γίνουν ενεργοί πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να
επωφεληθούν από τις διαδικτυακές υπηρεσίες χωρίς να ταλαιπωρούνται στις ουρές
των δημόσιων υπηρεσιών. Επίσης η ανάπτυξη κοινωνικότητας μέσω των ομαδικών
εργασιών μειώνει τον κίνδυνο μοναξιάς και κοινωνικού αποκλεισμού. Τέλος η
δραστηριοποίησή τους που επιφέρει η εκπαιδευτική ενασχόλησή τους δυναμώνει την
αυτονομία τους. Τα οφέλη επεκτείνονται και στην κοινωνία με τη διατήρηση ενεργών
και υγιών ατόμων τρίτης ηλικίας τα οποία αξιοποιούν τις γνώσεις τους, τις δεξιότητές
τους, τις εμπειρίες και τις δυνατότητές τους για το γενικότερο καλό.

13. ΣΕΛΙΔΑ 12
Για την επίτευξη του σκοπού αυτού θα πραγματοποιηθεί έρευνα για να
διερευνηθούν και να καταγραφούν οι ανάγκες της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας
ώστε ναπρογράμματα σπουδών να είναι στοχευμένακαι σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα
των εν δυνάμει συμμετεχόντων/ουσών.
Θα αναπτυχθεί, προσαρμοσθεί και αναπαραχθεί υφιστάμενο εκπαιδευτικό υλικό,
θα εντοπιστούν/ προσδιοριστούν μαθήματα τα οποία σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα
που έχει αναδείξει η προηγηθείσα έρευνα αγοράς, θα διαμορφωθούν προγράμματα
μάθησης που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της συγκεκριμένης ομάδας στόχου.
Ταυτόχρονα, το εκπαιδευτικό υλικό που θα αναπτυχθεί προκειμένου να προσφερθεί
στους επιμορφούμενους/νες θα διατίθεται, τόσο με ηλεκτρονικά μέσα, όσο και σε
έντυπη μορφή, πάντα ανάλογα με τη φύση του αντικειμένου και του περιεχομένου του
εκπαιδευτικού υλικού. Για τον σκοπό αυτό, θα δημιουργηθεί ειδική ηλεκτρονική βάση
(Σύστημα Διαχείρισης Μάθησης - ΣΔΜ) για ένταξη σε αυτή του νέου και
προσαρμοσμένου εκπαιδευτικού υλικού των προγραμμάτων επαγγελματικής
κατάρτισης σε ψηφιακή μορφή.Επίσης, προκειμένουναυπάρξει συστηματικότητα και
να διασφαλιστεί η δυνατότητα πιστοποίησης και διασφάλισης ποιότητας στα υπό
διαμόρφωση προγράμματα, θα συνταχθεί εγχειρίδιο και θα προσδιοριστούν οι
διαδικασίες και τα πρότυπα σχεδιασμού προγραμμάτων μαθημάτων και ανάπτυξης
εκπαιδευτικού υλικού ανά συνεδρία κατάρτισης.
Στην συνέχεια, θα ακολουθήσει η επιμόρφωση και κατάρτιση των
επωφελούμενων, τόσο διά ζώσης όσο και με την υποστήριξη ηλεκτρονικών μέσων.
Επιμέρους στόχοι:
 Απόκτηση ή και διεύρυνση των γνώσεων, βελτίωση των δεξιοτήτων και των
ικανοτήτων των ατόμων ώριμης ηλικίας
 Αλλαγή του τρόπου στάσης των ατόμων ώριμης ηλικίας απέναντι στη ζωή τους
 Συμβολή στην ενσωμάτωση στην κοινωνία των ατόμων ώριμης ηλικίας, στις
νέες συνθήκες που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της μετάβασης στη
συνταξιοδότηση και κατά τη συνταξιοδότηση,
 Να εμπλέξει τα άτομα της ώριμης ηλικίας σε δραστηριότητες που αφορούν το
περιβάλλον που τα περιβάλλει, για την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών και
της επικοινωνίας μεταξύ τους.
 Συμβολή στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων και την
επιβράδυνση της γήρανσης.
 Αύξηση της αυτοπεποίθησης των ατόμων αυτών
 Για τους καθηγητές και τα μέλη του προσωπικού του Πανεπιστημίου Αιγαίου
να είναι μια έμπνευσηγια την ανάπτυξη νέων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και
τη δημιουργία νέων συνεργασιών στο μέλλον.

14. ΣΕΛΙΔΑ 13
3. Μελέτη της αγοράς του προγράμματος
Το προτεινόμενο πρόγραμμα απευθύνεται σε ενήλικες που έχουν κλείσει τον
εργασιακό τους βίο και ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα και τις
ικανότητές τους αποκτώντας νέες γνώσεις και δεξιότητες ή επικαιροποιώντας και
εμβαθύνοντας τις ήδη αποκτημένες.
Τα άτομα αυτής της ομάδας μπορούν θεωρητικά να ενταχθούν και να
παρακολουθήσουν οποιοδήποτε πρόγραμμα επιμόρφωσης ενηλίκων λειτουργεί στην
Ελλάδα. Στη πραγματικότητα όμως, επειδή τα προγράμματα αυτά αφορούν κυρίως
επαγγελματική εκπαίδευση, είναι προσανατολισμέναστην παροχή πιστοποίησης, στην
ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των συμμετεχόντων και της θέσης τους στη αγορά
εργασίας και μάλιστα σε σύντομο χρονικόδιάστημα. Για τους λόγους αυτούς, τα άτομα
τρίτης ηλικίας μπορούν να έχουν μειωμένα κίνητρανα συμμετέχουν σε αυτά. Επιπλέον
οι απαιτήσεις της εκπαίδευσης αυτού του είδους μπορεί να είναι περιττά επιβαρυντική
για τα άτομα τρίτης ηλικίας που δεν χρειάζονται και δεν επείγονται για την απόκτηση
επαγγελματικής πιστοποίησης.
Εξειδικευμένα προγράμματα για τα άτομα τρίτης ηλικίας λειτουργούν πολύ λίγα
στην Ελλάδα, όπως το Πανεπιστήμιο της Τρίτης Ηλικίας που εφαρμόζεται πιλοτικά
από έξι δήμους στη Βόρεια Ελλάδα στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε και
διερεύνησητων εκπαιδευτικών αναγκών των συμμετεχόντων,καθώς και εξειδικευμένη
εκπαίδευση των εκπαιδευτών που θα λάμβαναν μέρος στο πρόγραμμα.
(http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=30086).
Ένα ακόμη ανάλογο εκπαιδευτικό πρόγραμμα πραγματοποίησε η Επιστημονική
Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕΕΕΕ),
χ.ε.)(2012)για άτομα τρίτης ηλικίας η οποίασχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για να δώσει
την ευκαιρία σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που ζουν σε λιγότερο ευνοημένες
περιοχές, την ευκαιρία για συμμετοχή σε εκπαιδευτικές διαδικασίες με στόχο την
προσωπική τους ανάπτυξη και έκφραση. Οι συμμετέχοντες ήταν ηλικιωμένοι από το
Θράσιο Πεδίο, ως επί το πλείστων χαμηλού εκπαιδευτικού και βιοτικού επιπέδου.
Συνολικά έλαβαν μέρος 150 άτομα- μέλη ΚΑΠΗ τριών Δήμων (Ασπροπύργου,
Ελευσίνας και Μάνδρας – Ειδυλλίας). Οι ηλικιωμένοι είχαν την ευκαιρία να
εκπαιδευτούν σε θέματα όπως Δημιουργική Έκφραση-Χειροτεχνία, Υγεία και
Διατροφή, Κίνηση και Ευεξία, Εξοικείωση με τις Νέες Τεχνολογίες και Ανθρώπινες
Σχέσεις και Επικοινωνία.
Επίσης, από την Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων υλοποιήθηκε το
2013 μία πιλοτικήεφαρμογή της μεθόδου «Κριτική και ΔημιουργικήΜάθηση μέσα από
την Αισθητική Εμπειρία», στο ΚΑΠΗ Παραλίας Ασπροπύργου με θέμα τις σχέσεις
μέσα στην οικογένεια.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκών προγραμμάτων η Ελλάδα συμμετέχει/συμμετείχε:

15. ΣΕΛΙΔΑ 14
(http://matureproject.eu/wp-content/uploads/2013/01/MATURE-
Research_upload_versionC_100613.pdf)
MEMORY-XL: (εκπαιδευτική σύμπραξη Grundtvig)
Περισσότερες πληροφορίες στο Facebook: “Memory In Later Life
Project”
Έξι φορείς από τη Πολωνία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ουγγαρία,
την Ελλάδα και την Ιταλία συνεργάζονται για να διερευνήσουν πρακτικές και
εύχρηστες μεθόδους και τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν από εκπαιδευτές
ατόμων τρίτης ηλικίας αλλά και από τους ίδιους τους εκπαιδευομένους με στόχο τη
βελτίωση της αντίληψης και της μνήμης. Το πρόγραμμα υλοποιείται από τον
Σεπτέμβριο 2012 έως τον Ιούνιο του 2014.
Περισσότερες πληροφορίες: http://matureproject.eu
Το MATURE είναι ένα Σχέδιο Grundtvig που έχει ως στόχο τη διαρκή
υποστήριξη για την επαγγελματική ανάπτυξη των επαγγελματιών στην τυπική και τη
μη-τυπική εκπαίδευση. Εστιάζει στην ευαισθητοποίηση, την εμπλοκή και την
παρώθηση των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας για συμμετοχή. Ένας επιμέρους στόχος
του MATURE είναι η ανάπτυξη στρατηγικών για την αντιμετώπιση εμποδίων στη
μάθηση που σχετίζονται με τη ηλικία, ιδίως αυτά που απορρέουν από την κακή υγεία,
την εξάρτηση, το πολιτιστικό υπόβαθρο ή από αρνητικές στάσεις και προκαταλήψεις.
Το πρόγραμμα, αναγνωρίζοντας το ρόλο που μπορούν να έχουν οι
εμπλεκόμενοι φορείς στην ενδυνάμωση των ηλικιωμένων για ενεργή συμμετοχή,
παρουσιάζει ένα μοντέλο μάθησης, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης αλλά και πέρα από
αυτό, αποσκοπώντας σε ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο για τα άτομα μεγαλύτερης
ηλικίας, μέσω ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών παρεμβάσεων.

16. ΣΕΛΙΔΑ 15
Περισσότερες πληροφορίες: www.foragenetwork.eu
Το πρόγραμμα ForAge είναι ένα Ευρωπαϊκό Δίκτυο που δημιουργήθηκε και
διαρκώς αναπτύσσεται για την επικοινωνία και την ανταλλαγή εμπειριών που
σχετίζονται με την εκπαίδευση και τη μάθηση ατόμων τρίτης ηλικίας. Στόχος του
δικτύου είναι να συμβάλει στην αύξηση των καλών εκπαιδευτικών πρακτικών σε
ολόκληρητην Ευρώπη. Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετές υπήρξαν πολλές ευρωπαϊκές
ανταλλαγές, δραστηριότητες κατάρτισης, σεμινάρια, κοινοτικά προγράμματα και
δίκτυα που ασχολούνται με τη μάθηση στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Το προτεινόμενο πρόγραμμα έρχεται να συνδυάσει τα προγράμματα αυτά, με
την εισαγωγή κύκλων μαθημάτων που θα παρέχονται από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου
και θα έχουν το κύρος που απορρέει από την εμπειρία του Ιδρύματος και τη θέση του
στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα ενώ ταυτόχρονα θα είναι σχεδιασμένα
ειδικά για τα άτομα της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας και θα καλύπτουν τις
ανάγκες και τα ενδιαφέροντα τους.

17. ΣΕΛΙΔΑ 16
4. Προσδιορισμός εκπαιδευτικής μεθοδολογίας
Η επιμόρφωση θα παρέχεται με δια ζώσης διαλέξεις/εργαστήρια/επισκέψεις,
με ηλεκτρονικά μέσα (τηλεδιάσκεψη, πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης κτλ) ή/και
με συνδυασμό αυτών.
Η αξιοποίηση της τεχνολογίας σε ένα τμήμα τουλάχιστον της επιμόρφωσης
μπορεί να διεξάγεται από απόσταση, καθώς αυτού του είδους το εκπαιδευτικό
μοντέλο, γνωστό ως Blended Learning, βοηθά τους επιμορφωμένους εκτός των
άλλων, να αποκτήσουν στην πράξη δεξιότητες αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών,
ασχέτως του γνωστικού αντικειμένου επί του οποίου επιμορφώνονται.
Η διανομή του εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού υλικού θα γίνεται σταδιακά και
σε εβδομαδιαία βάση. Το εκπαιδευτικό υλικό θα βρίσκεται σε on-lineψηφιακή μορφή,
θα εύκολαεκτυπώσιμο για τους χρήστες που προτιμούν το έντυπο υλικό και θα δίνεται
η δυνατότητα τοπικής αποθήκευσής του.
Η μελέτη και η εξάσκηση των συμμετεχόντων/ουσών ποικίλει ανάλογα με το
γνωστικό αντικείμενο. Οι επιμορφούμενοι κατά τη διάρκεια του του κύκλου θα
εκπονούν εργασίες σχετικές με το αντικείμενο της επιμόρφωσης.
Η αξιολόγηση βασίζεται στις αρχές της δια βίου μάθησης και διεξάγεται με
πολλαπλούς και συχνά συμπληρωματικούς τρόπους, στοχεύοντας, κατ’ εξοχήν, στην
αποτίμηση της επίτευξης των μαθησιακών στόχων και αποτελεσμάτων της Διδακτικής
Ενότητας εκ μέρους των επιμορφούμενων. Μπορεί να συμπεριλαμβάνει, μεταξύ
άλλων, τη συμμετοχή στις ανατεθείσες δραστηριότητες, τεστ αξιολόγησης ή/και
αυτοαξιολόγησης, την εκπόνηση εργασιών.
Η επιτυχή παρακολούθηση του κύκλου μαθημάτων θα οδηγεί στην απόκτηση
Πιστοποιητικού Παρακολούθησης.
Μέρος των κύκλων μαθημάτων θα στοχεύουν στην συμμετοχή επιμορφούμενων
που είναι μόνιμοι κάτοικοι άλλων χωρών. Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός των κύκλων
αυτών θα ακολουθείτη μεθοδολογία που υποστηρίζει την Ανοικτή και Εξ’ Αποστάσεως
ηλεκτρονική μάθηση και θα παρέχονται στην Αγγλική γλώσσα, ή σε όποια άλλη κριθεί
κατάλληλη.
Σε πρώτη φάση προτείνεται η διοργάνωση 4 κύκλων μαθημάτων:
1. Μεσόγειος: Πολιτική, Ιστορία και Πολιτισμός
2. Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών
3. Βιωματικά Σεμινάρια: Οικοκηπουρική
4. Άθληση, Υγεία και Διατροφή

18. ΣΕΛΙΔΑ 17
Παράλληλα θα εκπονηθεί μελέτη για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και ενδιαφέροντα
των ατόμων ώριμης ηλικίας προκειμένου να προγραμματισθεί η λειτουργία νέων
κύκλων.

19. ΣΕΛΙΔΑ 18
5. Χρονοπρογραμματισμός
Το προτεινόμενο έργο είναι διαρκές, θα υλοποιείται δηλαδή κάθε χρόνο
λαμβάνοντα υπόψη την εμπειρία και τις αξιολογήσεις από την εφαρμογή των
προηγούμενων ετών. Ο χρονοπρογραμματισμός που ακολουθεί αναφέρεται σε ένα
πιλοτικό διετές πρόγραμμα που σκοπό έχει την διερεύνηση της αγοράς και τη
δοκιμαστική λειτουργία τεσσάρων κύκλων μαθημάτων.
Ο προγραμματισμός ακολουθεί την συνοπτική περιγραφή των διαδοχικών
βημάτων (Δράσεις) που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του έργου σε συνάρτηση με
τους στόχους.
Προτείνεται ο χωρισμός του έργου στις παρακάτω έξι δράσεις:
Δράση 1: Διερεύνηση Αναγκών Ωφελούμενων Και Ανάγκης Για Προσαρμογή Των
Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Αντικείμενοτης συγκεκριμένης Δράσης είναι η διερεύνησηαναγκών ωφελούμενων και
ανάγκης για προσαρμογή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που συνοψίζεται σε τρείς
βασικούς άξονες-στόχους
• Επεξεργασία και ανάλυσηπρωτογενών δεδομένων από τις αιτήσεις συμμετοχής
σχετικά με τις ανάγκες των ωφελούμενων και την ανάγκη προσαρμογής των
εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εξαγωγή συμπερασμάτων.
• Αξιοποίηση και δευτερογενής επεξεργασία δεδομένων σχετικά με την ανάγκη
προσαρμογής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εξαγωγή συμπερασμάτων.
• Εκθέσεις και εξαγωγή συμπερασμάτων και αποστολή της σε φορείς.
Η υλοποίηση αυτών των αξόνων βασίζεται σε ποσοτική έρευνα και θα αφορά τις
ανάγκες των ατόμων ώριμης ηλικίας, αλλά και σε στατιστική ανάλυση δεδομένων που
προέρχονται από την αίτηση-εγγραφή των συμμετεχόντων/ουσών στο πρόγραμμα,
επίσημες πηγές (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat) και συναφείς μελέτες. Ολοκληρώνεται δε με μία
σειρά ενεργειών για την παρουσίαση και τη διάχυση των αποτελεσμάτων της δράσης
αυτής, κυρίως προς τους φορείς για τη συνολική επιτυχία του έργου.
Δράση 2: Ανάπτυξη – Προσαρμογή – Αναπαραγωγή Εκπαιδευτικού Υλικού
Η Δράση 2 αποσκοπεί στην αξιοποίηση της μακροχρόνιας επιστημονικής γνώσης,
εμπειρίας και τεχνογνωσίας που έχει αναπτύξει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (ΠΑ) στον
τομέα των νέων μορφών εκπαίδευσης και μάθησης σε όλα τα επίπεδα - προπτυχιακά,
μεταπτυχιακά και ΔΙΑ ΒΙΟΥ μάθησης -προς όφελος των ατόμων ώριμης ηλικίας.
Η εμπειρία αυτή στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση, τόσο δια ζώσης όσο και μέσω
ηλεκτρονικής μάθησης, είναι πολύτιμη προϋπόθεση προκειμένου το ΠΑ να αναπτύξει
οργανωμένες δομές και διαδικασίες κατάρτισης και εξειδικευμένης επιμόρφωσης και

20. ΣΕΛΙΔΑ 19
να είναι έτσι σε θέση να προσφέρει, και στο πλαίσιο της παρούσας πρότασης, αλλά
και διαχρονικά, σχετικές υπηρεσίες σε αυτήν ή σε άλλες κατηγορίες πληθυσμού.
Διάρκεια: 12 μήνες
Το εκπαιδευτικό υλικό θα αναπτύσσεται και θα εξελίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια του
εκπαιδευτικού προγράμματος.
Ειδικότερα, θα αναπτυχθούν και θα αναπαραχθούν εκπαιδευτικά προγράμματα και
υλικό βάση των παρακάτω ενεργειών:
Δραστηριότητα 1 – Δειγματοληπτική καταγραφή επιμορφωτικών προγραμμάτων
Αφορά στην καταγραφή φορέων και οργανισμών που υλοποιούν σχετικά
προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης και στον εντοπισμό/προσδιορισμό
μαθημάτων και τυχόν εκπαιδευτικού υλικού που σχετίζεται με τους τομείς που έχει
αναδείξει ως απαραίτητους η προηγηθείσα αναλυτική και διεξοδική έρευνα που θα
διεξαχθεί στο πλαίσιο υλοποίησης της Δράσης 1 της παρούσας πρότασης. Προς τούτο
προβλέπεται η διενέργεια καταγραφής και δειγματοληπτικής αξιολόγησης και
αποτίμησης του περιεχομένου και της δυνατότητας υφιστάμενων προγραμμάτων που
ανταποκρίνονται στις αναδειχθείσες ανάγκες των ατόμων ώριμης ηλικίας,
προκειμένου να αξιολογηθεί αν και σε ποιο βαθμό, κάποια από τα τυχόν υφιστάμενα
προγράμματα καλύπτουν τις προσδιορισμένες επιμορφωτικές ανάγκες,
προσδιορίζοντας έτσι τελικά τόσο τα προς προσαρμογή, όσο και τα προς ανάπτυξη
επιμορφωτικά προγράμματα που θα σχεδιαστούν και υλοποιηθούν για να καλύψουν
τις ανάγκες της προσδιορισθείσας ομάδας- στόχου.
Παραδοτέο 2.1.1: Σύντομη έκθεση δειγματοληπτικής αξιολόγησης εκπαιδευτικών
προγραμμάτων φορέων και οργανισμών.
Δραστηριότητα 2 – Πλαίσιο σχεδιασμού και ανάπτυξης προγραμμάτων
Θα προσδιοριστούν από εξειδικευμένη επιστημονική ομάδα και με βάση και την
αποκτηθείσα εμπειρία και επιστημονική γνώση, οι διαδικασίες και τα πρότυπα
σχεδιασμού προγραμμάτων (τρόπος οργάνωσης, έκταση, συμμετέχοντες, τρόπος
διεξαγωγής, κ.ά.), μαθημάτων (συνοπτική περιγραφή, προσδιορισμός σκοπών και
στόχων, μαθησιακών αποτελεσμάτων, τρόπου αξιολόγησης, κ.ά.) και ανάπτυξης
εκπαιδευτικού υλικού (διαμόρφωση βασικού προτύπου μαθήματος). Στη συνέχεια θα
διεξαχθεί διαδικτυακό ή/και δια ζώσης σεμινάριο επιμόρφωσης σε εμπλεκόμενους/ες
επιμορφωτές/τριες σχετικά με την ανάπτυξη υλικού με βάση τις πρότυπες αυτές
διαδικασίες και templates.
Παραδοτέο 2.2.1: Φάκελος σχεδιασμού και ανάπτυξης προγραμμάτων, μαθημάτων και
εκπαιδευτικού υλικού, ο οποίος θα αποτελείται από:

21. ΣΕΛΙΔΑ 20
1. Συνοπτικό δελτίο περιγραφής προγράμματος εκπαίδευσης και κατάρτισης
2. Συνοπτικό δελτίο περιγραφής μαθήματος
3. Πρότυπο Template ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού ανά μαθησιακή ενότητα
Δραστηριότητα 3 – Επιλογή/ οριστικοποίηση θεματικών πεδίων επιμόρφωσης.
Με βάση τις διαπιστωμένες ανάγκες θα προχωρήσουμεστο σχεδιασμό προγραμμάτων
επιμόρφωσης και κατάρτισης που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της
συγκεκριμένης ομάδας- στόχου.
Παραδοτέο 2.3.1: Κατάλογος θεματικών πεδίων και αντικειμένων επιμορφωτικών
προγραμμάτων προς ανάπτυξη
Δραστηριότητα 4 –Γενικός σχεδιασμός προγραμμάτων και μαθημάτων
Στο πλαίσιο της δραστηριότητας αυτής θα γίνει ο αναλυτικός σχεδιασμός των
προγραμμάτων που πρόκειται να υλοποιηθούν – θα γίνει δηλαδή η εξειδίκευση των
επιμέρους γνωστικών αντικειμένων στο πλαίσιο των ανωτέρω προσδιορισθέντων
θεματικών πεδίων, θα προσδιοριστούν τα ειδικότερα μαθήματα που πρόκειται να
διδαχθούν στο πλαίσιο κάθε προγράμματος, καθώς και οι μαθησιακές ενότητες –
συνεδρίες- των επιμέρους μαθημάτων. Τέλος για κάθε πρόγραμμα, επιμέρους μάθημα
και επιμέρους επιμορφωτικές συνεδρίες αυτού θα σχεδιαστούν: η διάρκεια, ο τρόπος
υλοποίησης, ο τρόπος αξιολόγησης, ο τυχόν απαραίτητος εξοπλισμός, κ.λ.π. Θα
σχεδιαστούν προς υλοποίηση τουλάχιστον 4 επιμορφωτικά προγράμματα τα οποία θα
απαρτίζονται, κατά μέσο όρο, 24 ή 48 διαλέξεις, ώστε ανάλογα με το αντικείμενο να
παρέχεται η δυνατότητα άλλα προγράμματα να έχουν λιγότερες και άλλα
περισσότερες του μέσου όρου.
Παραδοτέο 2.4.1: Κατάλογος προγραμμάτων και μαθημάτων (γενική περιγραφή)
Δραστηριότητα 5 –Αναλυτικός σχεδιασμός - Προσαρμογή υφιστάμενου και ανάπτυξη
νέου εκπαιδευτικού υλικού σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή
Όπου το Πανεπιστήμιο Αιγαίου διαθέτει στα προγράμματα σπουδών του επιμέρους
εκπαιδευτικό υλικό που άπτεται των επιμορφωτικών αναγκών των ωφελούμενων, θα
προχωρήσουμε στην προσαρμογή αυτού του υλικού. Επίσης, στις γνωστικές περιοχές
όπου έχει ανωτέρως εντοπισθεί η αδυναμία κάλυψης επιμορφωτικών αναγκών θα
αναπτυχθεί νέο επιμορφωτικό υλικό, πάντα με βάση τις διαδικασίες και πρότυπα που
έχουν προηγουμένως διαμορφωθεί. Όλο το εκπαιδευτικό υλικό θα παραχθεί σε
ηλεκτρονικήμορφήκαιανάλογαμε την περίπτωση μπορείνα είναι απλά κείμενα ή/και

22. ΣΕΛΙΔΑ 21
προηγμένες μορφές ηλεκτρονικού υλικού (ηλεκτρονικές παρουσιάσεις, βίντεο
μαθήματα, βίντεο tutorials, simulations, κ.ά.), ώστε να είναι εφικτή η γρήγορη
επικαιροποίησή του και η αξιοποίησή τους στο διηνεκές για διασφάλιση οικονομιών
κλίμακας. Υλικό το οποίο κρίνεται σκόπιμο να αναπαραχθεί σε έντυπη μορφή ή, σε
εξαιρετικές περιπτώσεις, υλικό που δεν είναι δυνατόν να ψηφιοποιηθεί, θα
εκτυπώνεται/αναπαράγεται ώστε να μπορεί να διατίθεται στους επιμορφούμενους/ες.
Παραδοτέο 2.5.1:Έντυπα και ηλεκτρονικά αρχεία νέου προσαρμοσμένου και
τεχνολογικά εμπλουτισμένου εκπαιδευτικού υλικού τα οποία θα αποτελούνται από:
1. Προσαρμοσμένο εκπαιδευτικό υλικό σε έντυπη και ηλεκτρονική σε όποιες και
όσες θεματικές και προγράμματα εντοπιστεί υφιστάμενο υλικό
2. Νέο εκπαιδευτικό υλικό, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή σε όποιες και όσες
θεματικές και προγράμματα επιλεγεί ανάπτυξη υλικού.
3. Ψηφιακά εμπλουτισμένο εκπαιδευτικό υλικό –video, video tutorials για
εκμάθηση σε όποιες και όσες επιμορφωτικές συνεδρίες κρίνεται απαραίτητο
Δραστηριότητα 6 – Διοικητική και Τεχνολογική Υποστήριξη παραγωγής
εκπαιδευτικού υλικού και λοιπών δραστηριοτήτων της Δράσης 2.
Στο πλαίσιο της δραστηριότητας αυτής θα αναπτυχθούν όλες οι απαραίτητες
ενέργειες διοικητικής, τεχνικής και τεχνολογικής υποστήριξης όλων των
εμπλεκομένων στη Δράση 2 και ιδιαίτερα των ατόμων που θα αναπτύξουν τα
προγράμματα και το εκπαιδευτικό υλικό, σε όλα τα βήματα από την επιλογή τους και
την ανάθεση σε αυτούς/ες της ανάπτυξης του υλικού, την ανάρτησή του στην
ηλεκτρονική βάση, έως και την αναπαραγωγή του σε έντυπη μορφή ώστε να είναι
διαθέσιμα για τους επιμορφούμενους.
Παραδοτέο 2.6.1: Τεκμήρια διοικητικής στήριξης ενεργειών για την παραγωγή έντυπου
και ηλεκτρονικού υλικού.
Παραδοτέο 2.6.2: Τεκμήρια τεχνικής και τεχνολογικής υποστήριξης ενεργειών για την
παραγωγή έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού.
Δράση 3. Επιμόρφωση Ατόμων Ώριμης Ηλικίας
Παραδοσιακά η κατάρτιση γίνεται δια ζώσης και με συμβατικά μέσα, όμως όλο και
περισσότερο τα τελευταία χρόνια καθίσταται σαφές ότι με την αξιοποίηση των νέων
τεχνολογιών είναι πολύ πιο αποτελεσματική και με καλύτερα μαθησιακά
αποτελέσματα. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας σε ένα τμήμα τουλάχιστον της

23. ΣΕΛΙΔΑ 22
επιμόρφωσης μπορεί να διεξάγεται από απόσταση, καθώς αυτού του είδους το
εκπαιδευτικό μοντέλο, γνωστό ως Blended Learning, βοηθά τους επιμορφωμένους
εκτός των άλλων, να αποκτήσουν στην πράξη δεξιότητες αξιοποίησης των νέων
τεχνολογιών, ασχέτως του γνωστικού αντικειμένου επί του οποίου επιμορφώνονται.
Επιπρόσθετα, το e-Learning (Ηλεκτρονική Μάθηση) ως βασική συνιστώσα του
Blended Learning, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, έχει περάσει πλέον από
την φάση του ακαδημαϊκού πειραματισμού στην φάση ενσωμάτωσης, διάχυσης και
ολοκλήρωσης του σε θεσμούς Τυπικής και Μη Τυπικής Μάθησης. Ειδικότερα
αποτελεί, σύμφωνα και με την ατζέντα της Ε.Ε., βασικό παράγοντα ενδυνάμωσης της
Δια Βίου Μάθησης και βασικό μέσο ανάπτυξης επαγγελματικών δεξιοτήτων σε μια
ραγδαία μεταβαλλόμενη και διεθνοποιημένη εργασιακή αγορά.
Η διάσταση της συνεισφοράς των ΤΠΕ στην ΔΙΑ ΒΙΟΥ εκπαίδευση και μάθηση γίνεται
καλύτερα κατανοητή μέσα από την σύγκριση του παραδοσιακού σε σχέση με το
μοντέλο της διαρκούς εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, όπου στοιχεία όπως η ανοικτή
πρόσβαση, η ευελιξία, η αυτό-μάθηση και η κατάργηση χώρο-χρονικών περιορισμών
κυριαρχούν,δημιουργώντας ένα πρόσφοροκαιδυναμικό εκπαιδευτικό περιβάλλον για
άτομα όλων των ηλικιών, ικανοτήτων και προσόντων.
Συνεπώς, στο πλαίσιο της δράσης αυτής θα διεξαχθεί η υλοποίηση της επιμόρφωσης
και κατάρτισης των επωφελούμενων, τόσο διά ζώσης όσο και με την υποστήριξη
ηλεκτρονικών μέσων, ανάλογα με τον τόπο και κυρίως το αντικείμενο επιμόρφωσης.
Προτείνονται αρχικά 4 Θεματικές Ενότητες ως ακολούθως:
1. Μεσόγειος: Πολιτική, Ιστορία και Πολιτισμός
2. Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών
3. Βιωματικά Σεμινάρια: Οικοκηπουρική
4. Άθληση, Υγεία και Διατροφή
Δράση 4: Δράσεις Δημοσιότητας, Ενημέρωσης και Προβολής του Έργου
Οι δράσεις δημοσιότητας της προτεινόμενης πράξης έχουν σχεδιαστεί με βάση δύο
βασικούς άξονες στόχευσης:
Α. Την ομάδα των δυνητικά ωφελούμενων και
Β. Τους φορείς που αναπτύσσουν προγράμματα εκπαίδευσης για άτομα τρίτης ηλικίας
όπως Δήμοι, Κοινότητες, ΚΑΠΗ, Τοπικοί Σύλλογοι κλπ.

24. ΣΕΛΙΔΑ 23
Η Δράσηστο πλαίσιοτου συγκεκριμένουέργου θα υλοποιηθεί μέσω τριών σημαντικών
δραστηριοτήτων:
Δραστηριότητα 1. Δημιουργία ιστοσελίδας
Προτείνεται η δημιουργία μίας εύχρηστης ιστοσελίδας με δυνατότητα αναζήτησης και
εύρεσης όλων των πληροφοριών που πιθανόν να χρειάζεται ο/η επωφελούμενος/η. Η
ιστοσελίδα θα τροφοδοτείται σε τακτικά διαστήματα με θέματα, άρθρα κ.α.
Δραστηριότητα 2. Διοργάνωση εκδηλώσεων
Με στόχο τη δημοσιότητα, την ενημέρωση και τη διάχυση των αποτελεσμάτων
προβλέπεται η περιοδική διοργάνωση ημερίδων για τους αρμόδιους φορείς, καθώς και
τους εν δυνάμει επωφελούμενους/ες, όπου θα γίνεται αναλυτική αναφορά στη
συγκεκριμένη πράξη, στη σκοπιμότητα της, στους στόχους της αλλά και στον βαθμό
επίτευξής τους κατά την υλοποίηση με σκοπό την πληροφόρησηκαι ευαισθητοποίηση
των εμπλεκόμενων μερών.
Δραστηριότητα 3. Παραγωγή και διάθεση έντυπου & ηλεκτρονικού υλικού
Στο πλαίσιο αυτό θα δημιουργηθεί ενημερωτικό και επικοινωνιακό υλικό που θα
διανέμεται και θα προβάλλεται ηλεκτρονικά. Για τον σκοπό αυτό θα αξιοποιηθεί και η
ιστοσελίδα της πράξης.
Παραδοτέα Δράσης 4:
• Δημιουργία και λειτουργία ιστοσελίδας
• Διοργάνωση ημερίδων
• Παραγωγή και διάθεση έντυπου & ηλεκτρονικού υλικού
• Διασύνδεση του Πανεπιστημίου Αιγαίου με φορείς
Δράση 5: Οργάνωση και Διοίκηση του Έργου
Αφορά στην παρακολούθηση της υλοποίησης του συνολικού έργου και των επιμέρους
δράσεων καθώς και στον συντονισμό και την ενοποίηση αυτών, προκειμένου να
εξασφαλισθεί η επίτευξη των σκοπών αυτού. Επίσης στόχος της είναι η εξασφάλιση
της ομαλής λειτουργίας του προγράμματος. Η δράση αυτή διατρέχει το έργο σε όλη
τη διάρκειά του και περιλαμβάνει διοικητικές και συντονιστικές αναφορές.
Η δράση αυτή είναι επιφορτισμένη για το συντονισμό/υλοποίηση της διεξαγωγής και
της αξιολόγησης όλων των προκηρύξεων για τη σύναψη συνεργασιών με εξωτερικούς
συνεργάτες, για την προμήθεια εξοπλισμού και αναλωσίμων.
Διάρκεια: 24 μήνες

25. ΣΕΛΙΔΑ 24
Δράση 6: Αξιολόγηση του Έργου
Η αξιολόγηση του έργου θα ακολουθήσει τρία στάδια.
Το πρώτο στάδιο, της διερεύνησης, θα γίνει μια προκαταρτική αξιολόγηση ώστε να
γνωρίζουμε ποιες εμπειρίες αναμένεται ότι θα έχουν οι εκπαιδευόμενοι, αν γνωρίζουν
ή αν μπορούν να μάθουν σε σύντομο χρονικό διάστημα να χειρίζονται τις μεθόδους,
και τα εργαλεία μάθησης που έχουν επιλεγεί. Η αξιολόγηση θα δείξει αν οι επιλεγμένες
μέθοδοι είναι οι κατάλληλοι. Η αρχική αυτή αξιολόγηση θα δώσει στοιχεία και
πληροφορίες για την οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας (όπως είναι η διάρκεια
των σεμιναρίων, ο διαθέσιμος χρόνος για μελέτη, τα τεχνικά μέσα, αναγκαίες
διευκολύνσεις για όσους αντιμετωπίζουν πρόβλημα πρόσβασης, προσπάθεια για
ισότητα ευκαιριών μάθησης κτλ).
Εσωτερική αξιολόγηση
Η ύπαρξη εσωτερικής αξιολόγησης του Ιδρύματος εξασφαλίζει τα μέγιστα δυνατά
αποτελέσματα καθώς και τις διορθωτικές κινήσεις όπου χρειάζεται. Αυτή
περιλαμβάνει την ποσοτικοποίηση ορισμένων δεικτών πουν αφορούν τους
επιδιωκόμενους στόχους τους προγράμματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα και την
παρακολούθηση της ικανοποίησης των επιμορφούμενων από τα μαθήματα που
προσφέρονται μέσω ειδικού ερωτηματολογίου.
Εξωτερική αξιολόγηση
Αξιολόγηση του προγράμματος από εξωτερικούς κριτές. Η αξιολόγηση αυτή θα
καλύψει τα ακόλουθα σημεία:
• περιεχόμενο του προγράμματος
• εκπαιδευτικό υλικό
• διοικητική υποστήριξη
• εσωτερική λειτουργία
και θα διερευνήσει το βαθμό στον το πρόγραμμα ανταποκρίθηκε στους στόχους
του.

26. ΣΕΛΙΔΑ 25
6. Προσδιορισμός των μέσων υλοποίησης προγράμματος
Η στελέχωση θα γίνει από τους διδάσκοντες του Πανεπιστημίου Αιγαίου για τις
θεματικές ενότητες στις οποίες υπάρχει κάλυψη αντικειμένου ενώ για αυτές που δεν
υπάρχει θα πραγματοποιηθούν συνεργασίες με μέλη ΔΕΠ άλλων Ιδρυμάτων.
Θα γίνει χρήση των εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Ρόδο καθώς και
του εξοπλισμού που ήδη υπάρχει σε αυτό.
Αμοιβή Υπευθύνου προγράμματος (1 άτομο) για οργάνωση/συντονισμό 1.500€
ετησίως, δηλαδή 3.000 € για το διετές πιλοτικό πρόγραμμα.
Αμοιβές μελών ΔΕΠ και διδασκόντων για διδασκαλία στις δια ζώσης συναντήσεις (225
ώρες διδασκαλίας x 13 €/ώρα κατά μέσο όρο) 2.925 € για το πιλοτικό εκπαιδευτικό
πρόγραμμα διάρκειας 12 μηνών
Αμοιβές μελών ΔΕΠ και διδασκόντων για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού (για
κάθε διάλεξη υπολογίζονται 3 ώρες για την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού ή/και τη
προετοιμασία για τις διαλέξεις δια ζώσης και την αξιολόγηση των εκπαιδευομένων)
225 ώρες διδασκαλίας x 13 €/ώρα κατά μέσο όρο x 3 = 8.775 € για το πιλοτικό
εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 12 μηνών
Αμοιβές τεχνικού ή άλλου υποστηρικτικού προσωπικού (1 άτομο μερικής
απασχόλησης για διοικητική υποστήριξη του έργου και 1 τεχνικός μερικής
απασχόλησης για τεχνικήυποστήριξη πλατφόρμας – ιστοσελίδα συνολικάμισθοδοσία
ενός ατόμου) 12.000 € για το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 12 μηνών
και 4.000 € για την περίοδο υποστήριξης του σχεδιασμού του προγράμματος.
Έξοδα μετακινήσεων (έξοδα μετακινήσεων προσκεκλημένων εκπαιδευτών εκτός
ιδρύματος κτλ) αν και θα γίνει προσπάθεια μείωσης της κατηγορίας δαπανών
αξιοποιώντας το δυναμικό της Ρόδου, υπολογίζουμε περίπου 10 μετακινήσεις ετησίως
των 500 € την κάθε μια, δηλαδή 5.000 € για το πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα
διάρκειας 12 μηνών.
Έντυπα και Γραφική ύλη (προμήθεια αναλωσίμων) 2.000 €
Έξοδα Δημοσιότηταςκαι Διάχυσης Αποτελεσμάτων (ιστοσελίδα, ημερίδες) 5.000 € για
το πιλοτικό πρόγραμμα 24 μηνών.
Εξωτερική Αξιολόγηση Έργου ( 1 εσωτερικός και 1 εξωτερικός αξιολογητής) 2.000 €/
αξιολογητή, δηλαδή 4.000 € για το πιλοτικό πρόγραμμα 24 μηνών
Η έρευνα των αναγκών θα πραγματοποιηθεί από το Τμήμα Κοινωνιολογίας του
Πανεπιστημίου Αιγαίου και αναμένεται να κοστίσει περίπου 10.000 €..
Σύνολο διετούς προϋπολογισμού 56.700 €.