preprint

1. Monika Długa
Zespół Szkół Łączności w Poznaniu
Marzenie bibliotekarza – Dania
Abstrakt
Duńskie biblioteki – doskonale wyposażone instytucje, korzystające z najnowszych technologii
informacyjnych, stanowiące miejsce spotkań nie tylko miłośników literatury, ale również fascynatów innowacji
informatycznych. W referacie przedstawiono dwie duńskie biblioteki – szkolną w Højby oraz publiczną w
Odense.
Program „Comenius - Biblioteki Szkolne w Europie”
W latach 2009-2011 szkoła w której pracuję (Zespół Szkół Łączności w Poznaniu)
brała udział w międzynarodowym projekcie „Comenius1 Biblioteki Szkolne w Europie”. W
ramach projektu współpracowaliśmy z Portugalią (główny koordynator projektu), Francją,
Hiszpanią, Włochami, Rumunią, Grecją, Turcją i Danią. Jednym z założeń projektu były
spotkania partnerskie w wybranych krajach, które miały przede wszystkim na celu wymianę
doświadczeń nauczycieli bibliotekarzy oraz zwiedzanie i zaznajomienie się z
funkcjonowaniem określonych placówek bibliotecznych. W sumie odbyło się 5 spotkań -
1
Comenius - jeden z czterech programów sektorowych Programu "Uczenie się przez całe życie" (Lifelong
Learning Programme). Zob. http://comenius.org.pl/

2. pierwsze przygotowawcze w Portugali, kolejne we Włoszech, Danii, Francji i ostatnie,
podsumowujące w Polsce. Mój udział w projekcie przypada na rok szkolny 2010/2011 (poza
mną w projekcie brała również udział, jako główny koordynator strony polskiej, Anna
Brzechczyn – nauczyciel języka angielskiego, pracownik ZSŁ oraz Kariny Kisiel – również
nauczyciel bibliotekarz, pracownik ZSŁ). Uczestniczyłam więc we francuskim, duński oraz
oczywiście, jako organizator, w spotkaniu polskim. Wszystkie wizyty były dla mnie
niezwykle interesującym doświadczeniem, pokazującym specyfikę pracy w określonym
państwie. Jednak największe wrażenie zrobiła na mnie wizyta w bibliotekach kraju
Andersena.
Dania jako niewielki kraj na północy Europy zachwyca nie tylko wzorcową
organizacją, ale również otwartością na szeroko pojętą inność. Serdeczni Duńczycy zgotowali
nam niezwykły „pokaz” idealnie funkcjonującej biblioteki (szkolnej i publicznej) i pokazali,
że biblioteka to naprawdę miejsce spotkań. Nie tylko hasło.
Biblioteka szkoły podstawowej w Højby
Nasza wizyta w Odense miała miejsce od 13 do 15 października 2010 roku. Tradycją
każdej wizyty było zwiedzanie w pierwszej kolejności bibliotek szkolnych w której pracują
organizatorzy danego spotkania (tam każdy z krajów członkowskich przygotowywał
niewielką wystawę poświęconą własnemu państwu), następnie zwiedzaliśmy bibliotekę
publiczną oraz oczywiście w dalszej kolejności atrakcje turystyczne danego miejsca. W Danii
jako pierwszą zobaczyliśmy niewielką bibliotekę w Højby w tamtejszej szkole podstawowej2,
która na początek urzekła nas przepięknym położeniem wśród zieleni oraz wielością rowerów
zaparkowanych przed budynkiem (niezabezpieczonych w żaden sposób!), którymi dzieciaki
w każdym wieku dojeżdżały do szkoły. Ta niewielka szkoła miała wspaniałe, ciepłe wnętrze z
licznymi miejscami do nauki i co najważniejsze do czytania. Od miękkich mat po wygodne
fotele, które znajdowały się w całej szkole. Sama biblioteka to otwarte, przytulne i
przestronne miejsce z wolnym dostępem do półek. Czasopisma, filmy, albumy ze sztuką oraz
płyty z muzyką – wszystko na wyciągnięcie ręki. Na półkach nie brakowało również miejsca
na nowości wydawnicze. Uczniowie nie obawiali się nauczycieli, pracowników biblioteki -
śmiało wybierali to na co mieli w danym momencie ochotę. Mogli sami wypożyczać książki
2
Szkoła podstawowa (folkeskole) trwa 9 lat. Przyjmowane są dzieci od 7 roku życia, czyli uczęszczają do niej
uczniowie w wieku 7-16 lat. Potem wybierają trzyletnie gimnazjum ogólnokształcące lub szkolę zawodową jako
przygotowanie do zawodu. Szkoły kierowane są przez władze lokalne.

3. (korzystając z czytników w wolnym dostępie) lub poprosić o pomoc bibliotekarza. Cały
księgozbiór był oczywiście skomputeryzowany. Co ciekawe i innowacyjne każde z dzieci
posiadało własnego laptopa lub mogło wypożyczyć go ze szklonej biblioteki. Na terenie całej
placówki był oczywiście wolny dostęp do Internetu – Wi–Fi. Stanowisko bibliotekarza było w
środku głównej sali – tym samym uczniowie mieli ułatwiony kontakt z pracownikiem
instytucji. Biblioteka w Højby sprawiała wrażenie miejsce, gdzie dzieci chętnie przychodzą i
z którego chętnie korzystają.
Biblioteka publiczna w Odense
Kolejnym punktem duńskiej wyprawy była biblioteka publiczna w Odense3. Główna
bibliotek m miasta usytuowana jest w niezwykłym miejscu – na głównym dworcu kolejowym
Odense (ponadto posiada siedem fili na przedmieściach). W ten sposób trafia do każdego
czytelnika – zarówno mieszkańców miasta jak i przyjezdnych. Biblioteka ma niezwykle
szeroką ofertę – oprócz tradycyjnych zbiorów, dostępne są również czasopisma, magazyny,
gazety duńskie i międzynarodowe, e-booki, bazy danych w trybie online, gry komputerowe,
komiksy, obrazy (!) oraz muzyka (wypożyczanie płyt, ale również możliwość ściągnięcia
muzyki na własny odtwarzacz - netmusik.dk). Można również wypożyczyć sprzęt, tj. laptopa
lub czytnik książek elektronicznych. Oprócz tradycyjnej działalności Centralna Biblioteka
Odense organizuje liczne koncerty, wykłady i festiwale. Podczas naszej wizyty miał miejsce
coroczny festiwal Harrego Pottera. Całą biblioteka była w pajęczynach, latających
czarownicach etc., a za półek wyglądali bohaterowie książek Joanne Kathleen Rowling.
Pracownikom również udzielił się bakcyl „Potteromanni”, gdyż obsługiwali czytelników w
pelerynach, magicznych kapeluszach i z różdżkami w ręku. Imprezie towarzyszyły liczne
konkursy z nagrodami, noc w bibliotece i wiele innych wydarzeń pośrednich Za organizację
tego wydarzenia był odpowiedzialny oczywiście osobny dział zajmujący się promocją i
marketingiem. W bibliotece istnieje również możliwość uzyskania wszelkich informacji
związanych z działalnością Unii Europejskiej. Jest także bezpłatny dostęp do Internetu
(komputery z dostępem można rezerwować sobie wcześniej przez stronę www) oraz już
odpłatna możliwość kserokopii, czy wysłania faksu. Cały księgozbiór jest oczywiście w
formie elektronicznej. Samo wypożyczenie odbywa się za pomocą bezpłatnej karty, którą
czytelnik uzyskuje na podstawi ubezpieczenia zdrowotnego, tudzież paszportu (w przypadku,
3
Adres internetowy biblioteki: https://www.odensebib.dk/forside/menu_top/english

4. gdy jest się obcokrajowcem). Książki może zamówić poprzez stronę internetową biblioteki
lub przez tzw. „automat wyboru”, który znajduje się na miejscu. Można również zwrócić
wypożyczone materiały nie angażując w to bibliotekarza. Za pomocą karty bibliotecznej, na
której widnieje numer użytkownika można również korzystać ze wspomnianego „automatu
wyboru” – odznacza się („oddaję się”) wypożyczone wydawnictwa a następnie odkłada w
specjalne przygotowane miejsce. Z tego miejsca książki trafiają na taśmę, gdzie są
segregowane według działu za pomocą zamieszczonego kodu kreskowego. Rola bibliotekarza
polega na umieszczeniu już uporządkowany książek z wózka np. historia do działu historia.
Wózki posiadają podnośniki automatyczne, także stanowią znaczną pomoc dla duńskiego
bibliotekarza, który może zaoszczędzony czas w pełni poświęcić czytelnikowi, bowiem nasi
duńscy koledzy to nie tylko „wypożyczacze”, ale osoby otwarte i naprawdę skore do pomocy.
Hasło biblioteki w Odense brzmi „You can ask your librarian about everything under the
sun” (ang. możesz zapytać/poprosić bibliotekarza o wszystko pod słońcem)! Chyba trudno o
lepszą rekomendację.
Na zakończenie pragnę wspomnieć jeszcze o samym wnętrzu biblioteki w Odense.
Przytulne i nietuzinkowe aranżacje. Przystosowane do potrzeb każdego czytelnika od
starszego pana, który przychodzi tutaj codziennie poczytać gazetę i wypić kawę (tak w
duńskiej bibliotece jest to możliwie!), przez nastoletniego czytelnika, który może zaszyć się z
komiksem w przytulnym fotelu, po matkę z dzieckiem, które dzięki specjalne
przystosowanemu miejscu może swobodnie skorzystać z zasobów biblioteki. Tak, Dania to
marzenie bibliotekarza. To również kraj, gdzie budżet biblioteki 187.000 Odense wynosi…
11 135 000 Euro.
Wnioski końcowe i plany na przyszłość
Wizyta w Dani, w tym niewielkim, lecz cudownym państwie to niezwykłe
doświadczenie. Mieszkańcy kraju to uśmiechnięci i skorzy do pomocy ludzie, których
organizacja pracy może być doskonałym przykładem na to, że nowoczesne narzędzia pracy są
nie tyle zagrożeniem dla czytelnictwa, ale mogą służyć jego rozwojowi. Z całą pewnością
biblioteki kraju Andersena to prawdziwe miejsca spotkań.
Program „Comenius Biblioteki Szkolne w Europie” w dużej mierze był przeznaczony
dla nauczycieli bibliotekarzy. Wspaniała i rzetelna współpraca zaowocowała kolejnym
projektem tym razem skierowanym do uczniów, polegający na promocji literatury danego
kraju z wykorzystaniem darmowych narzędzi Google. Mamy nadzieje, że nasze relacje

5. zarówno z Duńczykami jak i pozostałymi uczestnikami (Rumunia, Turcja, Grecja) jeszcze
bardziej się zacieśnią i pozwolą nam wykorzystywać doświadczenie i wiedzę bibliotekarzy
innych krajów.