Presentatie van prof.dr. Toine Lagro-Janssen over man-vrouw verschillen bij pijn op de borst.

1. Man-vrouw verschillen
bij pijn op de borst
Prof.dr. Toine Lagro-Janssen

2. Doel
• Het herkennen van sekseverschillen
in de presentatie van pijn op de borst
• Met deze verschillen in het diagnostisch
proces rekening te houden

3. Opzet
• Stellingen
• Aanleiding aparte aandacht m/v
• Profiel m/v coronaire hartziekten
• Risicofactoren m/v
• Man-vrouw verschillen in presentatie
video
• Diagnostiek m/v
• Leerpunten

4. Lees de stelling
Is deze juist of onjuist
1. Hart- en vaatziekten komen als doodsoorzaak vaker voor
bij mannen dan bij vrouwen.
2. Diabetes Mellitus is voor vrouwen een grotere risicofactor
voor hart- en vaatziekten dan voor mannen.
3. Peervormig overgewicht (vrouwen) vormt een kleiner
risico voor hart- en vaatziekten dan appelvormig (mannen)
overgewicht.
4. Vrouwen met angina pectoris hebben vaker dan mannen pijn
op de borst die in rust niet binnen 10 minuten overgaat.
5. De voorspellende waarde van een negatieve inspanningstest
(fietsproef) is voor mannen en vrouwen gelijk.

5. Wat is aanleiding aparte aandacht?
• Mannen met pijn op de borst vaker en sneller ECG
• Mannen vaker verwezen cardioloog
• Mannen meer diagnostische en therapeutische ingrepen
• Mannen met infarct sneller in ziekenhuis
Lori Mosca CL. C. Gender differences in the management and clinical outcome of stable angina
Circulation 2006;113:490-498
Daly C. Gender differences in the management and clinical outcome of stable angina Circulation
2006;113:490-498

6. Wat is aanleiding aparte aandacht?
• Mannen met pijn op de borst vaker en sneller ECG
• Mannen vaker verwezen cardioloog
• Mannen meer diagnostische en therapeutische ingrepen
• Mannen met infarct sneller in ziekenhuis
• Dokters beoordelen klachten pijn borst van mannen
serieuzer
• Merendeel onderzoek naar diagnostiek HVZ: witte
mannen
• Effecten medicatie bijna uitsluitend bij mannen onderzocht
Lori Mosca CL. C. Gender differences in the management and clinical outcome of stable angina
Circulation 2006;113:490-498
Daly C. Gender differences in the management and clinical outcome of stable angina Circulation
2006;113:490-498

7. Womens’ Health Study. NEJM 2005;352:1293-1304

8. Rienstra M. J Am Coll Cardiol 2005;46:1298-1306

9. Heer Hartemink
• 55 jaar, timmerman
• Spoed geroepen
• Acute pijn op de borst

10. Heer Hartemink
Vóórgeschiedenis
• hypertensie, 5 jaar
goed ingesteld chloortalidon
• roken; 15-20 shags sinds 20e jaar
2 x gestopt
• geen diabetes
• normaal cholesterol
• geen overgewicht
• familiair niet belast
• voetbalt senioren Trekvogels

11. Heer Hartemink
Diagnose infarct
Beloop
Coronaire angiografie
Coronaire bypass operatie

12. Mevrouw Langleven
• 70 jaar, oud wijkverpleegkundige
• komt voor controle diabetes spreekuur
• soms druk op de borst, uitstralend linker schouder
• komt bij trappenlopen
• komt ook bij emoties

13. Mevrouw Langleven
Vóórgeschiedenis
• diabetes mellitus 10 jaar
goed ingesteld metformine
• hypertensie
goed ingesteld ACE-remmer
• normaal cholesterol
• niet roken
• overgewicht (BMI 25)
• familiair niet belast
• sport niet

14. Mevrouw Langleven
Diagnose: angina pectoris
Beloop
Medicatie
• bloedverdunner: acetylsalicyl
• β-blokker
• cholesterol verlager

15. Profiel coronaire hartziekten man/vrouw
• mortaliteit m/v gelijk: dagelijks 68 vrouwen en 63 mannen
• vrouwen 10-15 jaar ouder
• vrouwen eerste presentatie angina pectoris;
mannen eerste presentatie myocard infarct
• risicofactoren gelijk
maar
andere impact
• m/v verschillen in presentatie en in symptomatologie

16. Incidentie van hartinfarct in vrouwen en mannen
zonder en met diabetes
35
vrouwen
30
mannen
25
20
15
10
5
0
geen diabetes diabetes

18. Insulineresistentie bij vrouwen
sterkere risicofactor HVZ
(metabool syndroom)
• Zwangerschapsdiabetes
• Pre-eclampsie
• Polycysteuze ovaria syndroom

19. Video

20. Diagnostiek Man Diagnostiek Vrouw
1. vaker na inspanning of emotie 1. vaker pijn in rust
2. vaker pijn die overgaat in rust 2. vaker gaat de pijn niet over bij
terugnemen van de activiteiten
3. presenteert de klachten vaker
samen met andere klachten bv
duizeligheid
4. vaker uitstraling naar hals, nek, 4. minder vaak uitstraling
schouder of arm
5. vaker onaangenaam gevoel achter 5. vaker onaangenaam gevoel ‘ergens
het borstbeen in de borst’
6. vaker reactie op nitroglycerine 6. soms reactie op nitroglycerine

21. Diagnostiek Man Diagnostiek Vrouw
7. voorspellende waarde positieve 7. inspanningsproef vaker fout-positief;
inspanningproef groter dan bij geen M/V verschillen bij negatieve
vrouwen inspanningsproef
8. thallium-scintigrafie 8. uitslag thallium-scintigrafie minder zeker
zekerder uitslag dan bij vrouwen
9. bij coronair angiogram iets meer
vaatproblemen vanwege kleinere diameter
van vaten

22. Leerpunten
• Bij vrouwen vergroten diabetes mellitus (en lage
SES) het risico op angina pectoris meer dan bij
mannen.
• Vrouwen met angina pectoris hebben vaker dan
mannen klachten die in rust niet verdwijnen of ook in
rust optreden (atypische pijn op de borst).
• Vrouwen hebben bij angina pectoris vaak andere
klachten dan pijn op de borst als dyspnoe, moeheid,
misselijkheid, duizeligheid bij inspanning (atypische
presentatie).
• Vrouwen en artsen denken niet aan hartziekten bij vrouwen.

23. Het hart op de juiste plaats