Jeofizik yöntemlerden gravite yöntemin basitçe gravite aramalarında kullanımı.

1. Maden Aramalarında
Gravite Yöntem
Beran Gürleme
KOCAELİ ÜNİVESİTESİ-2015

2. Giriş
Gravite, en basit anlamda kütleler arasındaki çekim kuvvetidir.
Yerküre, bu kütlelerden birini oluşturmaktadır.
Yerin çekimi ivmesinde ki değişimleri incelenir.
Yerçekimi ivmesi, yerkürenin yüzeyi boyunca, heryerde sabit
değildir.
Bu yöntemin sonuç verebilmesi için yeraltında belirgin bir
yoğunluk farkının olması gerekir.

3. •Bir potansiyel alan yöntemidir.
•Doğal kaynaklı bir yöntemdir.
•Yanal yoğunluk değişimlerine duyarlıdır.
•Çözünürlük (ayrım gücü) düşüktür.
•Büyük alanların araştırmada daraltılmasında ve çözüm gücü
yüksek (Sismik gibi) yöntemlere yardımcı olarak kullanılır.
Gravite Yöntemi
Rejyonal Gravite Haritası

4. •Küçük Ölçek: temel topoğrafyasının haritalanması (temelin
yoğunluğu toprağa göre büyüktür), maden araması
(masif cevherlerin yoğunluğu, onu çevreleyen kayaca göre büyükse)
•Orta Ölçekte: Petrol aramalarında, tuz domunun yerini bulunması
(tuzun yoğunluğu, seimana göre küçüktür), fay sistemlerinin
aranması, volkanların görüntülenmesinde.
•Büyük Ölçekte: Kabuk kalınlığının araştırılmasında.
Gravite Yöntemi Kullanım Alanları
Rezidüel Gravite Haritası

5. Gravite Yöntemi Kabuk Araştırması

6. 1941 yılında, Küba’daki Camaguey krom
sahasından daha fazla kromit elde etmek
amacıyla bu sahada gravimetrik ve
manyetik yöntemlerle araştırmalar
yapılmıştır.
Arizona, Bisse’de 1948 yılında Frost
gravimetresi kullanılarak bu alanda ilk kez
cevherin sınırlarını belirlemek amaçlı
gravite metodu uygulanmıştır.
Tarihteki ilk Gravite Ölçümleri

7. •Galileo 1581 de sarkacı icat etmiştir. Onun anısına yerçekiminin
(gravity) birimi c.g.s birim sisteminde Gal olarak
isimlendirilmiştir
•1 Gal=1 cm/s^2
•1 mGal=10^-3Gal= 10-3 cm/s^2
•m.k.s SI sisteminde gravite μm/s^2 (g.u.-gravity unit)
•10g.u.=1 mGal
Gravite’nin Birimi

8. Bağıl gravite değerlerinin ölçülmesi için birçok farklı alet vardır.
•Sarkaç Temmeli Gravite Aleti (pendulum-basedgravitymeter)
•Yaylı (spring-based) Gravite Aleti
•Durağan (stable) Gravite Aleti
•Durağan olmayan (unstable) (Askania) Gravite Aleti
Gravite Ölçüm Aletleri

9. Gravite Yöntemi Kullanım Alanları
•Maden yataklarının aranmasında.
•Hidrokarbon, havza geometrisi tespitinde
•Bölgesel jeolojik çalışmalarda
•Yer altı boşluklarının araştırılmasında
•Fay ve kırık yapılarının belirlenmesinde
•Temel kaya derinliği çalışmalarında
•Askeri amaçlı çalışmalarda
•Volkanik faaliyetlerin izlenmesinde
•Kabuk çalışmalarında
•Gömülü yapıların aranmasında

10. Gravite Yöntemi: Faydaları
Gravite araştırmalar, jeotermal veya petrol kaynaklarının,
madenlerin ve fayların yerlerinin belirlenmesine yardımcı olur.
Potansiyel alan araştırmaları diğer araştırmalara göre daha ucuz
maliyetli olup, geniş alanların daha çabuk ve kısa sürede
araştırılması olanağı sağlar.

11. Mikrogravite
Gravite yönteminin düşük olan çözünürlüğü ölçüm alımı sırasında
veri hassasiyetinin gereğinden daha düşük olmasıdır.
Bu nedenle miligal seviyesinde ölçüm yapılan gravite
yönteminden, mikrogal seviyesinde ölçüm yapabilen
Mikrogravite yöntemi türemiştir.
Mikrogravite yöntemi kuramsal olarak gravite yönteminden çok
fazla ayrılmazken, uygulamada ve değerlendirmede çok daha
hassas ölçü alması ve yüksek çözünürlük sunması nedeni ile
kullanım yerleri açısından daha geniş bir yelpazeye sahiptir.

12. Mikrogravite
Mikrogravite yöntemi ile maden yataklarının belirlenmesi hem
uygulama açısından hem de zaman açısından oldukça verimli
sonuçlar elde etmeyi sağlamaktadır.
Bu yöntemle yer altında farklı yoğunluğa sahip kayaçların
belirlenmesi ile olası maden yatağının belirlenmesi ve uzanımı ile
ilgili bilgiler elde edilerek gerekli yatırım hesaplamaları
gerçekleştirilmektedir.

13. Gravite Ölçülerinin Değerlendirilmesi
Gravite ölçülerinden elde edilen gravite değerlerinin jeolojik
yorumunun yapılabilmesi için gravite anomalilerinin ayrılması ve
belli düzeltmeler Yapılması gerekmektedir.

14. •Enlem
•Yükseklik
•Topoğrafya
•Yer altı Yoğunluk Değişimleri
•Gel-Git
•Aletsel Kayma
Gravite’ye Etki Eden Faktörler

15. •Enlem Düzeltmesi
•Yükseklik Düzeltmesi
•Serbest Hava Düzeltmesi
•Bouguer Düzeltmesi
•Topoğrafya Düzeltmesi
•İzostazi Düzeltmesi
•Gel-Git Düzeltmesi
•DriftDüzeltmesi
Gravite Ölçümlerinde Düzeltmeler

16. Maden Aramalarında Gravite
Yöntemi
Gravite yöntemi genellikle özgül ağırlıkları yüksek olan krom,
demir, barit, kurşun ve bakır madenleri veya özgül ağırlığı
düşük tuz, jips, ponza aramalarında doğrudan birincil yöntem
olarak kullanılmaktadır.
Bu tür madenlerin küçük yataklar oluşturduğu kapnımlar
görülüyor ise sonraki etüt mutlaka mikrogravite olmalıdır

17. Bazı Formasyonların Yoğunlukları
Kumtaşı

18. Yüksek Yoğunluklu
•Krom(Cr)
•Demir(Fe)
•Barit(Ba)
•Kurşun(Pb)
•Bakır(Cu)

19. Düşük Yoğunluklu
•Tuz
•Jips
•Pomza