Luận Văn Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Từ Khu Vực Ngoài Quốc Doanh.

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934 536 149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – TRANGLUANVAN.COM
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
ĐỀ TÀI : QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC TỪ KHU VỰC NGOÀI QUỐC DOANH
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI
CHUYÊN NGÀNH : QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
TPHCM – 2022

2
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và
trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các
nghĩa vụ tài chính theo quy định của trường.....
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị trường............ xem xét để tôi có thể
bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
Việc viết nên Luận văn là kết quả quá trình học tập, nghiên cứu ở nhà
trường, với sự giảng dạy, hướng dẫn nhiệt tình, trách nhiệm của thầy, cô
trường........................, kết hợp với kinh nghiệm trong quá trình thực tiễn công
tác và sự cố gắng nỗ lực của bản thân.

3
Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc tới giảng
viên.......................đã trực tiếp hướng dẫn khoa học, tận tình chỉ dạy cho tôi về
kiến thức cũng như phương pháp nghiên cứu trong thời gian thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cám ơn các thầy, cô giáo trường ...................; giáo viên
chủ nhiệm................, bạn bè đồng môn và tại sở tài chính tỉnh Lào Cai đã giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như trong quá trình hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã có sự nỗ lực cố gắng của bản thân, luận văn sẽ không tránh
khỏi những thiếu sót. Tôi mong nhận được sự góp ý chân thành của các Thầy
Cô, đồng nghiệp và bạn bè để luận văn được hoàn thiện hơn.
Học viên

4
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Nghĩa của từ viết tắt
HĐND Hội đồng nhân dân
KVNQD Khu vực ngoài quốc doanh
KBNN Kho bạc nhà nước
NSTW Ngân sách trung ương
NSĐP Ngân sách địa phương
NSNN Ngân sách nhà nước
TNSNN Thu ngân sách nhà nước
UBND ủy ban nhân dân
XLVP Xử lý vi phạm
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIẺU ĐỒ

5
CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn hiện nay thì công tác quản lý NN nói chung đã và hoạt
động thu ngân sách của các đơn vị sự nghiệp đã đạt được nhiều kết quả quan
trọng. Quá trình xây dựng và phát triển đất nước nói chung cần thiết đặt vấn đề
về quản lý hoạt động thu ngân sách nghà nước trong vị trí trung tâm có vai trò
quan trọng đảm bảo cho hoạt động của nhà nước trong các lĩnh vực chính trị,
kinh tế, xã hội. Đối với hoạt động phát triển kinh tế hiện nay đòi hỏi phải có
những nguồn tài chính nhất định. Những nguồn tài chính này được hình thành từ
các khoản thu thuế và các khoản thu ngoài thuế.. Do đó, để đảm bảo lợi ích cũng
như đảm bảo cho hoạt động thu ngân sách nhà nước cho các đơn vị sự nghiệp
trực thuộc trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Đồng thời, trong quá trình điều tiết
thị trường ngân sách nhà nước đã được phân bổ cho Bộ Y tế còn tác động đến
hoạt động thu ngân sách nhà nước hiện nay.
Ngày 18/11/2016, thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
đã ký ban hành Nghị quyết số 07 – NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương
Đảng về “Chủ trương, giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nước, quản lý nợ công
để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững” đã khẳng định những kết
quả quan trọng của NSNN đối với phát triển nền kinh tế - xã hội nước ta trong
giai đoạn hiện nay, cụ thể: Công tác tài chính - ngân sách nhà nước và quản lý
nợ công đã có những đóng góp quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế -
xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, xử
lý các vấn đề cấp bách về thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ môi trường, ứng phó với
biến đổi khí hậu và đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế. Hệ thống pháp luật, cơ
chế, chính sách về tài chính - ngân sách nhà nước và quản lý nợ công từng bước

6
được hoàn thiện theo hướng công khai, minh bạch, tiếp cận với thông lệ và
chuẩn mực quốc tế, đáp ứng yêu cầu chỉ đạo, điều hành vĩ mô của đất nước
trong từng giai đoạn. Một vài thập kỉ gần đây, nhiều nước trên thế giới đã và
đang ngày càng chú trọng đối với công tác quản lý ngân sách nhà nước, tăng
cường công tác trong việc thu chi ngân sách và xem đây là một chiến lược để
phát triển kinh tế - xã hội của đất nước từ trung ương xuống địa phương. Đồng
thời, pháp luật của mỗi một quốc gia về hoạt động quản lý NSNN nói chung đã
đạt được nhiều kết quả quan trọng cả ở góc độ nghiên cứu và hiệu quả áp dụng
trong hoạt động kinh tế - xã hội. Đặc biệt ở nước ta, trong mấy năm gần đây,
hoạt động về quản lý ngân sách nhà nước đã có nhiều thay về chính sách cũng
như hiệu quả áp dụng trong thực tiễn. Vì vậy, nghiên cứu về vấn đề quản lý ngân
sách nhà nước giữ vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển hệ
thống NSNN trên thực tế đạt hiệu quả cao.
Quá trình phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện này, để
định hướng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thì hiện nay công tác thực hiện các
quy định pháp lý về thu ngân sách nhà nước nói chung và thu ngân sách của các
đơn vị ngoài quốc doanh nói riêng nói riêng về cơ bản đã gần như hoàn thiện quy
định pháp lý nhằm hoàn thiện hệ thống trong công tác thu ngân sách nhà nước.
Hoạt động, thu ngân sách nhà nước là một phần quan trọng của hoạt động
thu NSNN nhằm đáp ứng với với nhu cầu nhằm duy trì hoạt động bộ máy quản
lý nhà nước từ Trung ương xuống địa phương cũng như các thành phần kinh tế.
Những năm gần đây, khu vực kinh tế ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh phát
triển tương đối mạnh về số lượng, đa dạng về loại hình, ngành nghề kinh doanh,
đã có những đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm,
tăng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn cả nước. Cùng với sự phát triển của

7
nền kinh tế thì dòng vốn đầu tư nước ngoài vào VIệt Nam trong những năm vừa
qua tăng cao với chính sách thu hút đầu tư trên thực tế. Tỉnh Lào Cai đang là
điểm đến hấp dẫn của nhiều dự án phát triển sản xuất, kinh doanh trong nước,
trong đó chiểm tỷ trọng lớn là các doanh nghiệp khu vực kinh tế ngoài quốc
doanh. Sau khi được cấp phép đầu tư, các doanh nghiệp khu vực kinh tế ngoài
quốc doanh nhanh chóng đưa dự án đi vào sản xuất, kinh doanh, hoạt động hiệu
quả và từng bước phát triển. Hiện nay, số thu ngân sách nhà nước khu vực kinh
tế ngoài quốc doanh dẫn đầu trong các khu vực kinh tế. Trong khu vực kinh tế
này, phần lớn doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, quy
mô sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp chủ yếu là vừa và nhỏ. Bên cạnh
việc tăng trưởng kinh doanh, hầu hết doanh nghiệp thực hiện tương đối nghiêm
túc nghĩa vụ thuế với Nhà nước. Vì vậy, nghiên cứu về vấn đề quản lý thu trong
trong thành phần kinh tế ngoài quốc doanh giữ vai trò quan trọng trong quá trình
xây dựng và phát triển hệ thống NSNN trên thực tế đạt hiệu quả cao.
Bên cạnh những thành quả của công tác quản lý quản lý thu đối với khu vực
kinh tế ngoài quốc doanh ở nước ta trong giai đoạn hiện nay phải có những thay
đổi, phù hợp với thuến lược phát triển của địa phương trong quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Với những tính chất ưu việt và tầm quan
trọng nêu trên, pháp luật về quản lý thu đối với khu vực kinh tế ngoài quốc
doanh tại tỉnh Lào Cai trở thành một hoạt động không thể thiếu được trong đời
sống xã hội - nhất là trong nền kinh tế hàng hoá với cơ chế mở cửa hội nhập kinh
tế khu vực và thế giới như hiện nay. Thế nhưng, thực tiễn của quá trình áp dụng
pháp luật quản lý thu trong khu vực kinh tế ngoài quốc doanh còn gặp nhiều khó
khăn, bất cập, còn có những khoảng cách giữa lý luận và thực tiễn, giữa văn bản
và thực tế. Vì vậy, nghiên cứu về đề tài “Quản lý thu ngân sách nhà nước từ

8
khu vực ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Lào Cai” là một việc làm cần thiết
và cấp bách góp phần phát hiện những hạn chế của pháp luật về quản lý thu từ
khu vực ngoài quốc doanh. Từ đó xem xét những khó khăn, vướng mắc trong
quá trình thực thi trong thực tiễn, từ đó hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý
thu của ngân sách đối với các khu vực kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng và hệ
thống pháp luật kinh tế nói chung đồng thời nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật
về quản lý thu trong khu vực kinh tế ngoài quốc doanh hiện nay.
1.2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Việc áp dụng hệ thống thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài
quốc doanh có vai trò quan trọng trong hoạt động quản lý kinh tế - xã hội ở nức
ta trong giai đoạn hiện nay, do đó đây cũng là đối tượng nghiên cứu của các công
trình khoa học, nghiên cứu ở nước ta Nghiên cứu chế định án treo được đề cập
trong một số cuốn sách, như giáo trình Quản lý ngân sách nhà nước của Sở giáo
dục – đào tạo Hà Nội do Th.s Trương Thị Hồng Hà làm chủ biên, Giáo trình luật
ngân sách nhà nước của Trường Đại học Luật Hà Nội. …
Một số luận văn đã nghiên cứu về quản lý ngân sách nhà nước như: “Quản
lý ngân sách nhà nước tại huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh” của tác giả Nguyễn
Quốc Anh;
- “Phân tích thu chi ngân sách nhà nước của huyện Vấp lò – tỉnh Đồng
Tháp” của tác giả Nguyễn Thúy Diễm năm 2009;
- “Hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước huyện Đức Phổ” của tác giả
Huỳnh Thị Cẩm Liên năm 2011 cũng phân tích sâu về việc quản lý ngân sách
nhà nước….

9
- Công trình “Hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước huyện Đức Phổ” của
tác giả Huỳnh Thị Cẩm Liên năm 2011 đã nêu bất được những vấn đề khó khăn
trong quản lý vốn để đề xuất nhiều giải pháp góp phần hoàn thiện việc quản lý
ngân sách tại địa phương
- Bài viết “Ngân sách xã trong quản lý ngân sách nhà nước nghiên cứu tại
xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương” Tạp chí Khoa học và phát triển
tập 12, số 06 năm 2014, của tác giả Nguyễn Hữu Khánh nêu lên một số vấn đề
về ngân sách xã và quản lý ngân sách
Một số bài viết được đăng trên trang website hoặc tạp chí như:
- Ngân sách xã trong quản lý ngân sách nhà nước: nghiên cứu tại xã Hoàng
Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, Tạp chí Khoa học và phát triển, tập 12, số
06 năm 2014, của tác giả Nguyễn Hữu Khánh.
- Thu ngân sách khu vực kinh tế ngoài quốc doanh của tác giả Minh Nghĩa
đăng trên website: http://baohungyen.vn/kinh-te/201908/thu-ngan-sach-khu-vuc-
kinh-te-ngoai-quoc-doanh-b3b76ad/
- Hoàn thiện quản lý thu ngân sách xã: Nhìn từ thực tế địa phương, Tạp chí
Tài chính, của tác giả Hồ Quang Hải.
- Cần phải tiếp tục hoàn thiện công tác triển khai phân cấp quản lý ngân
sách địa phương ở nước ta hiện nay, Tạp chí Kiểm toán nhà nước của Ts. Đặng
Văn Du.
Các cuốn giáo trình, các công trình nghiên cứu và các bài viết nêu trên đã
phần nào làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về thu ngân sách nhà nước từ
khu vực kinh tế ngoài quốc doanh ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Một số
công trình nghiên cứu đã phân tích rõ những kết quả đạt được và hạn chế trong

10
quá trình vận hành pháp luật về quản lý ngân sách nhà nước tại một số địa
phương. Tuy nhiên, vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào dưới góc độ chuyên
sâu lý giải những kết quả đạt được và nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng
thực hiện pháp luật đối với hoạt động thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh tại tỉnh Lào Cai
1.3. Mục tiêu nghiên cứu
1.3.1. Mục tiêu tổng thể: Thông qua việc lựa chọn đề tài quản lý thu ngân
sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Lào Cai làm luận
văn thạc sỹ, tác giả tiến hành nghiên cứu các quy định hiện hành liên quan trong
hoạt động thu ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh. Đồng thời,
đánh giá tình hình thực hiện trong hoạt động p thu ngân sách nhà nước từ khu
vực ngoài quốc doanh tại đơn vị khảo sát. Từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện
và biện pháp nhằm tăng cường hoạt động thu ngân sách nhà nước từ khu vực
ngoài quốc doanh tại Sở Tài Chính tỉnh Lào Cai đáp ứng với yêu cầu và nhiệm
vụ trong tình hình mới.
1.3.2. Mục tiêu cụ thể
Trên cơ sở đưa ra mục tiêu nghiên cứu tổng quát, tác giả tập trung đi sâu
nghiên cứu các vấn đề cụ thể sau:
Một là, hệ thống hóa cơ sở lý luận về thu ngân sách nhà nước từ khu vực
kinh tế ngoài quốc doanh.
Hai là, phân tích thực trạng thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Lào Cai bao gồm những vấn đề như sau: kết
quả hoạt động thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh;
Thực trạng thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh; thực

11
trạng chất lượng và hiệu quả; Đánh giá những kết quả đạt được cũng như những
hạn chế còn tồn tại trong hoạt động thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh.
Ba là, đề xuất một số giải pháp nhằm thu ngân sách nhà nước từ khu vực
kinh tế ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Lào Cai nhằm đảm bảo việc thực hiện
đạt hiệu quả cao.
1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ cơ sở lý luận liên quan đến công tác thu ngân sách nhà nước từ
khu vực kinh tế ngoài quốc doanh .
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác thu ngân sách nhà nước từ khu vực
kinh tế ngoài quốc doanh từ tỉnh Lào Cai
- Làm rõ những khó khăn hạn chế trong công tác thu ngân sách nhà nước từ
khu vực kinh tế ngoài quốc doanh từ tỉnh Lào Cai và đề xuất một số định hướng,
giải pháp.
1.5. ĐỐi tượng, phạm vi nghiên cứu
1.5.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề chủ yếu sau: Những vấn đề lý
luận chung nhất về thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh
như một số khái niệm, sự cần thiết của hoạt động quản lý NN và vai trò của pháp
luật trong thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh theo quy
định của pháp luật hiện hành. Thực tế áp dụng về các quy định của pháp luật
Việt Nam về thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tại
tỉnh Lào Cai nhằm đánh giá thực trạng, tìm hiểu những hạn chế và khó khăn
trong quá trình áp dụng các quy định trên. Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị

12
nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật về vấn đề ngày trong hệ thống quản lý
NSNN ở nước ta hiện nay.
1.5.2. Phạm vi nghiên cứu
Về không gian: Trên địa bàn tỉnh Lào Cai
Về thời gian: Từ năm 2015 đến đến 2019.
1.6. Phương pháp nghiên cứu
Để phù hợp với nội dung, yêu cầu, mục đích của đề tài đề ra, phương pháp
định tính được thực hiện trong quá trình nghiên cứu đề tài. Các phương pháp như
phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp dự báo.
- Phương pháp thống kê: Thống kê số liệu từ các báo cáo tổng kết của Sở
tài chỉnh tỉnh Lào Cai và của hệ thống ngân hàng giai đoạn 2015 – 2019 để có
những so sánh, đánh giá khách quan, trung thực.
- Phương pháp so sánh: Phân tích số liệu để đưa ra các đánh giá về tình hình
thực tế và tìm hiểu nguyên nhân cụ thể và những kết quả đạt được cũng như
những khó khăn, tồn tại ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động thu ngân sách nhà
nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh . Cụ thể là những nhóm khách hàng
nào, phân khúc thị trường nào, ngành nghề nào và các khoản vay nào là tiềm
năng hay bất lợi cần điều chỉnh
- Phương pháp dự báo: trên cơ sở số liệu thống kê, hoạt động phân tích và
định hướng phát triển của hoạt động thu NSNN nói chung và thu ngân sách nhà
nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Lào Cai nói riêng,
luận văn sử dụng phương pháp dự báo để đưa ra các giải pháp, chiến lược thu
ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh một cách hiệu quả
nhất

13
Ngoài ra luận văn sẽ tham khảo các quy định, văn bản của Nhà nước có liên
quan và các giáo trình, tài liệu, tạp chí từ các cơ quan, ban ngành, các đề tài
nghiên cứu liên quan để phục vụ thêm cho nội dung nghiên cứu. Đồng thời sử
dụng các bảng, biểu và sơ đồ minh họa nhằm tăng tính thuyết phục cho nội dung
nhận xét, đánh giá cho luận văn.

14
CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC TỪ KHU VỰC NGOÀI QUỐC DOANH
2.1. Tổng quan về quản lý thu ngân sách nhà nước
2.1.1. Khái niệm, bản chất, vai trò của ngân sách nhà nước
2.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước
Đối với khái niệm này hiện này được nghiên cứu dưới nhiều góc độ. "Ngân
sách" được lấy từ thuật ngữ "budjet" một từ tiếng Anh thời Trung cổ, dùng để
mô tả chiếc túi của nhà vua trong đó có chứa những khoản tiền cần thiết cho
những khoản chi tiêu công cộng. Dưới chế độ phong kiến, chi tiêu của nhà vua
cho những mục đích công cộng như: đắp đê phòng chống lũ lụt, xây dựng đường
xá và chi tiêu cho bản thân hoàng gia không có sự tách biệt nhau. ĐếnKhi giai
cấp tư sản lớn mạnh từng bước khống chế nghị viện và đòi hỏi tách bạch hai
khoản chi tiêu này, từ đó nảy sinh khái niệm ngân sách Nhà nước.
Trong thực tiễn, khái niệm ngân sách thường để chỉ tổng số thu và chi của
một đơn vị trong một thời gian nhất định. Một bảng tính toán các chi phí để thực
hiện một kế hoạch, hoặc một chương trình cho một mục đích nhất định củamột
chủ thể nào đó. Nếu chủ thể đó là Nhà nước thì được gọi là ngân sách Nhà nước.
Từ điển Tiếng Việt thông dụng định nghĩa: "Ngân sách: tổng số thu và chi của
một đơn vị trong một thời gian nhất định." . Thuật ngữ "NSNN " có từ lâu và
ngày nay được dùng phổ biến trong đời sống kinh tế - xã hội và được diễn đạt
dưới nhiều góc độ khác nhau. Song quan niệm NSNN được bao quát nhất cả về
lý luận và thực tiễn của nước ta hiện nay là Luật ngân sách Nhà nước được Quốc
hội khoá XIII nước Cộng hoà XHCN Việt Nam thông qua, năm 2015 ghi rõ: "

15
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và
thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước."
. Có thể thấy rằng, NSNN là hoạt động thu chi tài chính của Nhà nước được thực
hiện mang tính chất đa dạng, phong phú, được tiến hành hầu hết trên các lĩnh
vực, tác động đến mọi chủ thể kinh tế - xã hội. Tuy đa dạng, phong phú như vậy,
nhưng chúng có những đặc điểm cụ thể như sau:
Một là, hoạt động NSNN là những hoạt động thu chi gắn luôn luôn gắn liền
và mang tính chất quyền lực nhà nước, được tiến hành theo những cơ sở luật
định. Thông qua hoạt động có liên quan đến hoạt động thu chi về ngân sách nhà
nước nhằm thực hiện một nhiệm vụ, mục tiêu nào đó. Hoạt động có liên quan
đến quản lý ngân sách nhà nước được thực hiện và đặt mối quan hệ về lợi ích
quốc gia lên hàng đầu.
Hai là, thông qua quá trình thực hiện hoạt động có liên quan đến NSNN thì
hoạt động thu chi của NSNN nhằm hình thành quỹ tiền tệ tập trung của Nhà
nước và là quá trình phân phối và phối lại giá trị tổng sản phẩm xã hội phục vụ
cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trên các lĩnh vực của đời
sống kinh tế - xã hội trong giai đoạn xây dựng và phát triển đất nước.
Thông qua việc tìm hiểu và đưa ra được định nghĩa về ngân sách nhà nước
trong giai đoạn hiện nay đã cho thấy rằng hoạt động của NSNN góp phần quan
trọng trong việc tạo lập và sử dụng các nguồn lực tài chính, nó phản ánh hệ
thống các quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các chủ thể trong xã hội, phát sinh
do Nhà nước tạo lập thông qua NSNN. Đó là mối quan hệ kinh tế giữa phần nộp
vào NSNN và phần để lại cho các chủ thể kinh tế trong xã hội. Phần nộp vào

16
ngân sách sẽ tiếp tục được phân phối lại nhằm thực hiện các chức năng của Nhà
nước và phục vụ cho các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
2.1.1.2. Bản chất của ngân sách nhà nước
Bản chất ngân sách Nhà nước có thể được hiểu trên 3 khía cạnh: Pháp lí,
kinh tế và xã hội.
Một là, trên phương diện pháp lý thì bản chất pháp lý của NSNN là khoản
mục dự trù các khoản thu, chi của nhà nước trong 1 năm trên từng địa phương
đối với các thành phần kinh tế trong thực tế. NSNN ra đời cùng với sự xuất hiện
của Nhà nước, đồng thời được Nhà nước bằng quyền lực chính trị và xuất phát từ
nhu cầu về tài chính để đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình đã đặt
ra những khoản thu, chi của Ngân sách Nhà nước. Điều này cho thấy chính sự
tồn tại của Nhà nước, vai trò của Nhà nước đối với đời sống kinh tế xã hội là
những yếu tố cơ bản quyết định sự tồn tại và tính chất hoạt động của Ngân sách
Nhà nước.
Hai là, về mặt kinh tế: Bản chất ngân sách nhà nước là hoạt động phân phối
các nguồn tài chính quốc gia. Hoạt động của Ngân sách Nhà nước biểu hiện đa
dạng dưới hình thức các khoản thu và các khoản chi tài chính của Nhà nước ở
các lĩnh vực hoạt động kinh tế xã hội. Các khoản thu chi này được tổng hợp
trong một bảng dự toán thu chi tài chính được thực hiện trong một khoảng thời
gian nhất định. Các khoản thu mang tính chất bắt buộc của Ngân sách Nhà nước
là một bộ phận các nguồn tài chính chủ yếu được tạo ra thông qua việc phân phối
thu nhập quốc dân được sáng tạo ra trong khu vực sản xuất kinh doanh và các
khoản chi chủ yếu của Ngân sách mang tính chất cấp phát phục vụ cho đầu tư
phát triển và tiêu dùng của xã hội. Đồng thời, NSNN có vai trò và mối quan hệ

17
mật thiết trong quá trình xây dựng và phát triển nền kinh tế. Do đó, việc kiện
toàn các quan hệ pháp luật có liên quan đến hoạt động xây dựng và thực hiện về
thu chi ngân sách để thực hiện hoạt động trên thực tế.
Ba là, về tính chất xã hội: bản chất của ngân sách nhà nước là công cụ kinh
tế của Nhà nước.Trong quá trình phân phối các nguồn tài chính của xã hội đã
làm nảy sinh các quan hệ tài chính giữa một bên là nhà nước và một bên là các
chủ thể trong xã hội. Những quan hệ tài chính này bao gồm:Quan hệ kinh tế giữa
NSNN với các doanh nghiệp, Quan hệ kinh tế giữa NSNN và các đơn vị hành
chính sự nghiệp, Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các tầng lớp dân cư, Quan hệ
kinh tế giữa NSNN với thị trường tài chính
2.1.1.3. Vai trò của ngân sách nhà nước
Đối với hoạt động xây dựng và phát triển đất nước hiện nay, việc tăng
cường vai trò của pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội nói chung và quản lý
ngân sách nhà nước trong thực tế được đặt ra như một tất yếu khách quan. Điều
đó không chỉ nhằm mục đích góp phần quan trọng trong việc xây dựng một xã
hội giàu mạnh, phát triển và đáp ứng với quá trình hội nhập của đất nước trong
tình hình mới.
Vấn đề quản lý nhà nước về ngân sách xã hội thông qua sự điều chỉnh của
pháp uật sẽ được duy trì ổn định để đảm bảo sự phát triển của xã hội. Ngân sách
nhà nước được hình thành từ việc đóng góp, thực hiện nghĩa vụ nói chung cũng
như đầu tư với mục đích đã được đề ra. Cùng với quá trình phát triển thì việc đầu
tư ngân sách trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
giữ vai trò thiết thực. Do đó, cần thiết ban hành một hành lang pháp lý hoàn
thiện để thực hiện quản lý vấn đề này một cách hiệu quả hơn. Đứng trước những

18
yêu cầu và thách thức đó, để cho đất nước phát triển một cách bền vững, đòi hỏi
phải có những chính sách, quy định phù hợp nhằm đảm bảo cho việc phân cấp sử
dụng ngân sách một cách hiệu quả trong thực tiễn nói chung. Bên cạnh đó, đối
với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay thì vấn đề quản lý nguồn
ngân sách NN một cách có hiệu quả giữ vai trò tiên quyết đối với sự phát triển
của nền kinh tế xã hội Việt Nam trong tình hình mới. Bên cạnh những tác động
kinh tế vô cùng quan trọng mà ngân sách nhà nước mang lại thì tài nguyên rừng
mang lại thì đối với cộng đồng – xã hội từ đó đã khẳng định vai trò của NSNN.
Việc sử dụng ngân sách nhà nước sao cho hiệu quả đã có những tác động đến
quá trình vận động của kinh tế. Cần thiết ban hành những quy phạm pháp luật để
điều chỉnh vấn đề này. Xét về bản chất thì vai trò của ngân sách nhà nước với sự
phát triển kinh tế - xã hội có mối quan hệ tương hỗ, mật thiết với nhau. Nhằm
đảm bảo quyền lợi của tất cả các chủ thể nói chung thì pháp luật luôn có định
hướng và dưới sự quản lý của các cơ quan NN có thẩm quyền được thực hiện
một cách cụ thể. Việc thực thi pháp luật cũng đồng nghĩa với việc đảm bảo trên
thực tế các quyền của các chủ thể khi áp dụng các quy định về NSNN được đảm
bảo. Do đó, pháp luật cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc quản lý
NN về NS nói chung.
Hiện nay, vấn đề về sử dụng hợp lý nguồn ngân sách nhà nước bên cạnh
những thành quả đạt được thì còn những tồn tại, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích
của Nhà nước và cộng đồng. Những hành vi vi phạm trên thực tế đã mang lại
nhiều hậu quả trước mắt và lâu dài đối với đất nước ta. Do đó, việc tăng cường
vai trò của pháp luật, tạo môi trường thuận lợi cho sự hình thành và phát triển
trong hoạt động của NSNN trở thành những yêu cầu cấp thiết. Quá trình xây
dựng và phát triển nền kinh tế thị trường, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

19
đòi hỏi phải tích cực hơn nữa trong việc đưa pháp luật vào đời sống, hình thành
và phát triển ý thức pháp luật trong công tác quản lý về NN đối với nguồn ngân
sách nhà nước một cách nghiêm minh.
Những năm gần đây, các cơ quan chức năng đã ban hành các quy định pháp
luật nhằm quản lý vấn đề ngân sách nhà nước đã đạt hiệu quả lớn, việc kiên
quyết xử lý những hành vi vi phạm cũng như hình thành hành lang pháp lý cơ
bản về QLNN về ngân sách. Việc làm đó đã khẳng định vai trò vô cùng quan
trọng của luật pháp trong việc bảo vệ sử dụng các quy định về ngân sách nhà
nước của các cơ quan chủ quản. Có thể nói, trong tiến trình đổi mới đất nước,
pháp luật về quản lý nhà nước về ngân sách nhà nước đã góp phần quan trọng
trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, ngăn chặn và đẩy lùi
một phần hành vi vi phạm trong lĩnh vực này, góp phần đẩy nhanh nhịp độ phát
triển kinh tế, duy trì và tạo được một số chuyển biến khả quan về mặt xã hội, góp
phần không nhỏ trong việc củng cố tiềm lực quốc phòng, giữ vững an ninh chính
trị và trật tự an toàn xã hội, tạo thế và lực đưa nước ta từng bước hội nhập với
thế giới. Chúng ta cũng đang từng bước xây dựng. sửa đổi, bổ sung và hoàn
thiện hệ thống luật pháp về quản lý nhà nước về ngân sách nhà nước sao cho phù
hợp với tình hình và nhiệm vụ mới. Nhiều văn bản pháp luật và dưới luật về vấn
đề này đã được các cơ quan có thẩm quyền ban hành và áp dụng có hiệu quả vào
cuộc sông.
Tuy nhiên, trên thực tế, vấn đề thực thi pháp luật về quản lý nhà nước đối
với vấn đề ngân sách nhà nước trên thực tế chưa đạt những hiệu quả cao. Công
tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thi hành luật hình sự vê xử lý các hành vi vi
phạm của các cơ quan chức năng còn nhiều bất cập những kinh nghiệm xây đựng
hệ thống pháp luật và quản lý xã hội bằng pháp luật trong hoạt động quản lý

20
ngân sách còn nhiều hạn chế. Việc nâng cao vai trò, hiệu quả của pháp luật về
quản lý ngân sách trong giai đoạn hiện nay chưa phát huy vai trò, cơ sở vốn có
của nó.
Thực tế những năm vừa qua ở nước ta cho thấy, hệ thống pháp luật về quản
lý nhà nước trong công tác ngân sach nhà nước đã có những tác động rõ rệt đến
đời sống xã hội. Việc nâng cao vai trò, hiệu quả của pháp luật về quản lý nhà
nước trong lĩnh vực ngân sách nhà nước đã tạo môi trường thuận lợi cho việc
hình thành và phát triển đất nước trong tình hình mới. Để làm được điều đó, đòi
hỏi phải tiến hành một cách đồng bộ nhiều biện pháp quan trọng. Quá trình tổ
chức tốt việc đưa pháp luật về vấn đề này thực sự là điều vô cùng quan trọng. Nó
không chỉ giúp nâng cao ý thức pháp luật cho người dân, mà còn tạo ra khả năng
nhằm nâng cao ý thức trong quá trình bảo vệ và phát triển đất nước trong giai
đoạn đất nước cùng hội nhập và phát triển, đẩy mạnh hơn nữa các chương trình
kinh tế – xã hội, hoàn thiện các văn bản pháp luật về quản lý nhà nước về ngân
sách nhà nước phù hợp với yêu cầu của đất nước và bối cảnh quốc tế. Mặt khác,
cũng cần phải tăng cường lực lượng, phương tiện, kinh phí cho các cơ quan bảo
vệ pháp luật, xây dựng các cơ quan này thực sự trong sạch, vững mạnh đáp ứng
với yêu cầu và nhiệm vụ mà Đảng và nhà nước ta đã đề ra trong giai đoạn hiện
nay.
2.1.2. Quản lý thu ngân sách nhà nước
2.1.2.1. Khái niệm quản lý thu ngân sách nhà nước
Trong hoạt động QLNSNN thì hoạt động thu, chi ngân sách nhà nước là
hoạt động quan trọng, đóng góp vị trí to lớn trong hoạt động quản lý nhà nước về
ngân sách nhà nước. Hoạt động thu ngân sách nhà nước là một loại hoạt động

21
nhà nước, hoạt động mang tính chất quyền lực nhà nước. Có thể hiểu rằng: thu
ngân sách Nhà nước là hoạt động của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền
nhằm tập trung một bộ phận của cải xã hội dưới hình thức giá trị theo những
hình thức và biện pháp phù hợp để hình thành nên quỹ ngân sách Nhà nước.
NSNN cũng là hệ thống những quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và xã hội phát
sinh trong quá trình Nhà nước huy động các nguồn tài chính để hình thành nên
quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước nhằm thỏa mãn các nhu cầu chi tiêu của
mình. Thu NSNN chỉ bao gồm những khoản tiền Nhà nước huy động vào ngân
sách mà không bị ràng buộc bởi trách nhiệm hoàn trả trực tiếp cho đối tượng
nộp. Thu ngân sách nhà nước là một trong yếu tố quan trọng của ngân sách nhà
nước nói chung. Trong đó theo quy định tại khoản 1 Điều 5 quy định:
Điều 5. Phạm vi ngân sách nhà nước:
1. Thu ngân sách nhà nước bao gồm:
a) Toàn bộ các khoản thu từ thuế, lệ phí;
b) Toàn bộ các khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà
nước thực hiện, trường hợp được khoán chi phí hoạt động thì được khấu trừ; các
khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do đơn vị sự nghiệp công lập và doanh
nghiệp nhà nước thực hiện nộp ngân sách nhà nước theo quy định của pháp
luật;
c) Các khoản viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các nước, các tổ chức,
cá nhân ở ngoài nước cho Chính phủ Việt Nam và chính quyền địa phương;
d) Các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.1
1
Điều 5 – Luật ngân sách nhà nước 2015

22
Xét về bản chất thì hoạt động thu ngân sách Nhà nước phản ánh những
quan hệ về phân phối kinh tế giữa NN với các chủ thể trong các mối quan hệ xã
hội nói chung, Thông qua đó, NN thông qua những quy định của pháp luật đã
được quy định nhằm thu lại một phần của cải trong xã hội, phục vụ cho quá trình
xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội nói chung. Thu ngân sách nhà nước là
hoạt động có vai trò quan trọng của nhà nước, góp phần tạo ra thu nhập tài chính
để đáp ứng nhu cầu công cộng và nhu cầu chi tiêu của bộ máy nhà nước trong
quá trình vận hành và phát triển. Thông qua hoạt động thu ngân sách nhà nước
thì Nhà nước quy định các hình thức và biện pháp phù hợp nhằm tập trung một
phần của cải xã hội vào quỹ ngân sách Nhà nước. Ở nước ta hiện nay thì hoạt
động thu ngân sách nhà nước đa phần được thực hiện dưới hình thức là các chính
sách về Thuế thông qua các quy định rõ về vấn đề này một cách cụ thể.
2.1.2.2. Các nguồn thu ngân sách nhà nước
Trong hoạt động về quản lý ngân sách nhà nước thì hoạt động của các
nguồnnay trong quản lý ngân sách Nhà nước, nội dung kinh tế là căn cứ phổ biến
để phân loại các khoản thu ngân sách Nhà nước. Điều này được ghi nhận rõ tại
Luật ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn thi hành thì các khoản thu
ngân sách Nhà nước quy định:
“Điều 5. Phạm vi ngân sách nhà nước
1. Thu ngân sách nhà nước bao gồm:
a) Toàn bộ các khoản thu từ thuế, lệ phí;
b) Toàn bộ các khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà nước
thực hiện, trường hợp được khoán chi phí hoạt động thì được khấu trừ; các

23
khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do đơn vị sự nghiệp công lập và doanh
nghiệp nhà nước thực hiện nộp ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật;
c) Các khoản viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các nước, các tổ chức,
cá nhân ở ngoài nước cho Chính phủ Việt Nam và chính quyền địa phương;
d) Các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.”2
Trên cơ sở đó thì - Thu thường xuyên là các khoản thu phát sinh tương đối
đều đặn, ổn định về mặt thời gian và số lượng gồm thuế, phí, lệ phí. Trong đó:
+ Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc của các tổ chức, cá nhân cho Nhà
nước theo mức độ và thời hạn được pháp luật qui định, không mang tính chất
hoàn trả trực tiếp, nhằm trang trải các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.
+ Phí là khoản tiền mà tổ chức, cá nhân phải trả khi được một tổ chức, cá
nhân khác cung cấp dịch vụ (được qui định trong danh mục phí ban hành kèm
theo Pháp lệnh về phí và lệ phí).
+ Lệ phí là khoản tiền mà tổ chức, cá nhân phải nộp khi được cơ quan Nhà
nước hoặc tổ chức được uỷ quyền phục vụ công việc quản lí Nhà nước (được qui
định trong danh mục lệ phí ban hành kèm theo Pháp lệnh về phí và lệ phí).
- Thu không thường xuyên là những khoản thu không ổn định về mặt thời
gian phát sinh cũng như số lượng tiền thu được, bao gồm:
+ Các khoản thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nước
+ Thu từ hoạt động sự nghiệp
+ Thu tiền bán hoặc cho thuê tài sản thuộc sở hữu Nhà nước
2
Điều 5 Luật NSNN năm 2015

24
+ Thu từ viện trợ nước ngoài, từ vay trong nước và ngoài nước và các
khoản thu khác.
2.1.2.3. Nguyên tắc quản lý thu ngân sách nhà nước
Trên cơ sở thực hiện hoạt động quản lý nhà nước về ngân sách nhà nước thì
cần thiết Đảng và NN đã xây dựng nên một số nguyên tắc nhằm thực hiện chức
năng quản lý ngân sách nhà nước để đạt hiệu quả cao nhất được quy định tại
Điều 8 Luật ngân sách nhà nước , có thể kể đến một số nguyên tắc sau đây:
Một là, nguyên tắc thống nhất, tập trung dân chủ: nguyên tắc này được thể
hiện trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước ở một số khía cạnh cơ bản
như sau: Nguyên tắc thống nhất, tập trung dân chủ là một trong những nguyên
tắc cơ bản của hoạt động quản lý nhà nước ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Nguyên tắc tập trung dân chủ xuất phát từ quan điểm của Chủ nghĩa Mác-
Leenin và tư tưởng Hồ Chí Minh về nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước
xã hội chủ nghĩa; xuất phát từ thực tiến việc tổ chức và vận hành quyền lực Nhà
nước. Nguyên tắc tập trung dân chủ là một trong những nguyên tắc quan trọng
trong tổ chức và hoạt động của Bộ máy nhà nước ta và điều lệ của Đảng Cộng
sản Việt Nam. Trong hoạt động quản lý nhà nước về ngân sách nhà nước thì
đảm bảo sự thống nhất ý chí và lợi ích của NN nói chung thông qua hoạt động và
phạm vi của NSNN nói chung. Ngoài ra, thông qua hoạt động quản lý NSNN nói
chung thì nguồn ngân sách được huy động và phân bổ ngân sách một cách hợp lý
và cụ thể. Trong hoạt động quản lý NSNN ở nước ta hiện nay cần đảm bảo phát
huy tính chủ động và sáng tạo của các địa phương, các tổ chức, cá nhân trong
quá trình giải quyết các vấn đề cụ thể có liên quan đến NSNN của các cơ quan có
thẩm quyền. Nguyên tắc tập trung không có nghĩa là độc đoán mà kèm với nó
chính là hoạt động phát huy hơn nữa tinh thần dân chủ trong tổ chức hoạt động

25
ngân sách của các cấp chính quyền, các ngành, các đơn vị từ trung ương xuống
địa phương thông qua sự phân công và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan NN
cũng như các cấp chính quyền trong quá trình quản lý NSNN một cách có hiệu
quả.
Nguyên tắc công khai, minh bạch: Trong công tác quản lý nhà nước về
NSNN thì nguyên tắc công khai, minh bạch là một trong những nguyên tắc quan
trọng và cụ thể và rất được quan tâm. Công khai theo từ điển Tiếng Việt có
nghĩa là không giữ kín, không giấu diếm mà để cho mọi người đều có thể biết.
Minh bạch là rõ ràng, rành mạch, không thể nhằm lẫn được. Trong hoạt động
QLNS cần thiết phải công khai, minh bạch xuất phát từ đòi hỏi chính đáng của
cá nhân, tổ chức với tư cách là chủ thể trong hoạt động nộp thuế của NN nói
chung. Việc Nhà nước có đảm bảo trách nhiệm trước dân về huy động và sử
dụng các nguồn thu hay không phụ thuộc nhiều vào tính minh bạch của ngân
sách nhà nước trong giai đoạn hiện nay. Điều này cũng rất quan trọng đối với
nhà đầu tư nước ngoài, những tổ chức phi chính phủ, những người hiển nhiên sẽ
không hài lòng nếu sau khi hỗ trợ tài chính cho một quốc gia lại không có đủ
thông tin về việc sử dụng nó vào đâu, như thế nào? Vấn đề về công khai, minh
bạch các về NSNN phải trình Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, qua đó
tạo điều kiện cho người dân và các tổ chức xã hội giám sát công tác quản lý ngân
sách từ khâu lập dự toán, bố trí ngân sách cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã
hội của đất nước. Đồng thời với việc công khai dự toán ngân sách từ khâu trình
Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp giúp cho công tác công khai minh bạch
ngân sách phù hợp với thông lệ Quốc tế. Vấn đề về công khai tình hình thực hiện
dự toán ngân sách, cùng với báo cáo thuyết minh, giải trình ngân sách.

26
Nguyên tắc đảm bảo trách nhiệm: Trong quá trình sử dụng NSNN thì việc
cần thiết là nâng cao tinh thần trách nhiệm của các các cơ quan NN có thẩm
quyền là điều hoàn toàn cần thiết. Thông qua vai trò, nhiệm vụ được nhân dân
"uỷ thác" trong việc sử dụng nguồn lực, Nhà nước cần thiết phải đảm bảo trách
nhiệm trước nhân dân về toàn bộ quá trình quản lý ngân sách của đất nước và
phải thông báo cho nhân dân biết về những kết quả thu, chi ngân sách. Tính chịu
trách nhiệm bao gồm chịu trách nhiệm có tính chất nội bộ và chịu trách nhiệm ra
bên ngoài. Chịu trách nhiệm nội bộ của nhà quản lý ngân sách bao gồm chịu
trách nhiệm của cấp dưới với cấp trên, với người giám sát; kiểm tra ngân sách
trong nội bộ Nhà nước. Chịu trách nhiệm ra bên ngoài muốn nói tới ở đây là tính
chịu trách nhiệm của các cấp, các ngành trong công tác quản lý NN về NSNN
nói chung. Bên cạnh việc nâng cao trách nhiệm thì NN cần thực hiện các biện
pháp cụ thể nhằm tăng tính chất tự chủ trong quản lý ngân sách cho các địa
phương, bộ, ngành, đơn vị đối với vấn đề thực hiện quản lý NSNN nói chung.
Điều này đã được quy định cụ thể trong pháp luật về NSNN ở nước ta. Thông
qua hoạt động của Quốc hội, Hội đồng nhân dân phải chịu trách nhiệm giải trình
trước toàn bộ cử tri về ngân sách. Cơ quan hành pháp chịu trách nhiệm giải trình
trước cơ quan lập pháp.
Nguyên tắc đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước: Trong hoạt động
QLNSNN nói chung thì việc cần thiết đảm bảo việc cân đối ngân sách nhà nước.
Việc cân đối nguồn ngân sách nhà nước được thực hiện bằng hoạt động cân bằng
về thu, chi còn là sự hài hoà, hợp lý trong cơ cấu thu, chi giữa các khoản thu, chi
nói chung. Bên cạnh đó thì tại các lĩnh vực; các ngành; các cấp chính quyền
thậm chí ngay cả giữa các thế hệ. Thông qua hoạt động đảm bảo việc cân đối
nguồn ngân sách nhà nước góp phần quan trọng trong việc đảm bảo tính ổn định

27
của NSNN, góp phần quan trọng trong việc xây dựng và phát triển nền kinh tế
trong nước phù hợp với quá trình phát triển của nước ngoài nói chung. Từ đó,
thực hiện việc sử dụng nguồn ngân sách được đảm bảo một cách công bằng nói
chung. Thông thường, khi thực hiện ngân sách các khoản thu dự kiến sẽ không
đủ để đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Vì vậy, tính toán nhu cầu chi sát
với khả năng thu trong khi lập ngân sách là rất quan trọng. Các khoản chi chỉ
được phép thực hiện khi đã có đủ các nguồn thu bù đắp.
2.1.2.4. Phân cấp quản lý thu ngân sách nhà nước
* Khái niệm: Hoạt động QLNSNN là một hoạt động của cơ quan NN có
thẩm quyền thông qua các quy định của pháp luật nhằm thực hiện công tác quản
lý nguồn ngân sách của quốc gia, phục vụ cho các mục đích trong xây dựng và
phát triển đất nước nói chung. Trong hoạt động về quản lý NSNN thì vấn đề về
phân cấp quản lý ngân sách là quá trình Nhà nước trung ương phân cấp và tiến
hành việc giao những nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm nhất định cho chính
quyền địa phương trong hoạt động quản lý ngân sách nhà nước nói chung. Trong
khoa học nghiên cứu thì có rất nhiều định nghĩa về phân cấp quản lý NN. Đa
phần thì các nhà nghiên cứu nói chung thường hiểu đơn giản đó là việc phân và
giao nhiệm vụ cho các chính quyền từ trung ương xuống địa phương trong hoạt
động về quản lý nhân sách nhà nước. Song xét trong quá trình thực hiện thì quá
trình phân cấp quản lý NN về ngân sách thường rộng hơn rất nhiều. Đồng thời có
vai trò, vị trí vô cùng quan trọng của hoạt động QLNSNN nói chung. Nó giải
quyết những mối quan hệ giữa chính quyền Nhà nước Trung ương và các cấp
chính quyền nhà nước Địa phương. Tại Luật ngân sách nhà nước 2015 quy định:
Phân cấp quản lý ngân sách là việc xác định phạm vi, trách nhiệm và quyền hạn
của chính quyền các cấp, các đơn vị dự toán ngân sách trong việc quản lý ngân

28
sách nhà nước phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế - xã hội đã phần nào khái
quát được nội dung cũng như bản chất việc phân cấp quản lý NSNN nói chung ở
nước ta hiện nay.
* Nguyên tắc: Trong hoạt động phân cấp quản lý NSNN thì cần thiết ban
hành những nguyên tắc đảm bảo cho việc phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
đạt hiệu quả cao. Cụ thể như sau:
Thứ nhất: Việc phân cấp quản lý NSNN nói chung cần thiết phải phù hợp
với hoạt động phân cấp quản lý kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của nhà
nước và năng lực quản lý của mỗi cấp trên địa bàn. Thông qua đó, khẳng định
mối quan hệ mật thiết giữa việc phân cấp quản lý NN về ngân sách và phân cấp
trong quản lý kinh tế - xã hội nói chung. Tạo nên vai trò quan trọng của
Thứ hai: Quá trình thực hiện phân cấp ngân sách nhà nức cần đảm bảo vai
trò chủ đạo của ngân sách trung ương và vị trí độc lập của ngân sách địa phương
trong hệ thống NSNN thống nhất. Trong việc phân cấp cần phân định rõ vị trí
của NS trung ương và địa phương từ đó đưa ra những chính sách, chiến lược
phát triển quan trọng và cụ thể nói chung. Đảm bảo việc phân cấp quản lý NSNN
được thực hiện một cách thống nhất và đạt hiệu quả cao.
Thứ ba: Hoạt động phân cấp quản lý NSNN cần đảm bảo nguyên tắc công
bằng. Quá trình phân cấp quản lý ngân sách phải đảm bảo nguyên tắc này nhằm
mục đích đó là giảm bớt khoảng cách giàu, nghèo giữa các vùng, các địa
phương, trong quá trình phân cấp cần đảm bảo cơ chế điều hoà, trợ cấp giữa
trung ương với địa phương, giữa ngân sách cấp trên với ngân sách cấp dưới.
*Nội dung phân cấp quản lý ngân sách nhà nước:

29
Hoạt động phân cấp quản lý ngân sách nhà nước trong thực tế được xem là
việc xử lý các mối quan hệ giữa các cấp chính quyền nhà nước từ trung ương đến
địa phương trong hoạt động của ngân sách nhà nước, từ đó cho phép hình thành
một cơ chế phân chia ranh giới quyền lực về quản lý ngân sách nhà nước giữa
các cấp chính quyền. Trong hoạt động phân cấp quản lý ngân sách nhà nước về
cơ bản bao gồm 3 nội dung, cụ thể là:
Thứ nhất, về quyền lực: hoạt động phân cấp quản lý NN về ngân sách ban
hành chế độ, chính sách, tiêu chuẩn cụ thể cũng như định mức nói chung. Hoạt
động phân cấp quản lý ngân sách nhà nước giữ vị trí, vai trò hết sức quan trọng.
Thông qua việc phân cấp nhằm làm rõ vấn đề cơ quan nhà nước nào có thẩm
quyền ban hành ra các chế độ, chính sách có liên quan đến quản lý NSNN nói
chung. Thông qua các quy định cụ thể được ghi nhận trong Luật ngân sách nhà
nước đã tạo nên hành lang pháp lý quan trong trong việc quyết định phân sách
nhà nước cũng như việc định mức, tiêu chuẩn, phạm vi, mức độ của mỗi cấp
chính quyền. Cơ sở pháp lý này được xây dựng dựa trên hiến pháp hoặc các đạo
luật tổ chức hành chính, từ đó định ra hành lang pháp lý cho việc chuyển giao
các thẩm quyền gắn với các trách nhiệm tương ứng với quyền lực đã được phân
cấp, đảm bảo tính ổn định, tính pháp lý, không gây sự rối loạn trong quản lý
ngân sách nhà nước. Thông qua hoạt động phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
sẽ tạo nên hệ thống từ Trung ương xuống địa phương thực hiện chức năng quản
lý NN về ngân sách được thống nhất và thực hiện các quy định về vấn đề này
được đạt hiệu quả cao. Tùy từng địa phương sẽ quyết định về chế độ quản lý
ngân sách sao cho phù hợp để việc sử dụng ngân sách giữ vai trò quyết định
trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay.

30
Thứ hai, Phân cấp quản lý nhà nước là phân cấp về nguồn thu và chi ngân
sách nhà nước: Thực tế trong công tác QLNN về ngân sách thì vấn đề thu – chi
là một trong những vấn đề phức tạp, khó khăn và tiềm ẩn nhiều bất đồng trong
quá trình xây dựng và thực hiện việc phân cấp quản lý NN về ngân sách nói
chung. Xuất phát từ sự chênh lệch trong thực tế nên bản thân các địa phương
cũng như sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thì công tác quản lý
ngân sách tạo nên sự mâu thuẫn trong vấn đề này. Việc phân chi rạch ròi nhiệm
vụ về thu – chi ngân sách nhà nước cần thiết thực hiện bởi cơ quan NN có thẩm
quyền, đồng thời đảm bảo nhiệm vụ chi cho các hoạt động có tính chất đảm bảo
thực hiện các nhiệm vụ chiến lược, quan trọng của quốc gia. Ngân sách địa
phương được phân cấp nguồn thu để đảm bảo chủ động thực hiện những nhiệm
vụ được giao, gắn trực tiếp với công tác quản lý tại địa phương và nhiệm vụ chi
ngân sách địa phương gắn liền với nhiệm vụ quản lý kinh tế – xã hội, quốc
phòng, an ninh do địa phương trực tiếp quản lý. Trong việc phân cấp quản lý NN
nói chung thì các cơ quan NN có thẩm quyền cần xác định các yếu tố và mục
tiêu liên quan trong hoạt động về điều kiện để từ đó có sự phân cấp sao cho hiệu
quả. Ngân sách cấp trên thực hiện nhiệm vụ bổ sung ngân sách cho ngân sách
cấp dưới dưới hai hình thức: Bổ sung cân đối và bổ sung có mục tiêu.
* Thứ ba, phân cấp về quản lý chu trình ngân sách, tức là phân công, phân
định trách nhiệm, quyền hạn trong lập, chấp hành và quyết toán NSNN: Hoạt
động phân cấp quản lý ngân sách nhà nước thể hiện mối quan hệ giữa các cấp
chính quyền nhà nước trong một chu trình ngân sách nhà nước thành một khâu
khép kín từ trung ương xuống địa phương. Yêu cầu của nội dung này đặt ra là
giải quyết mối quan hệ về mức độ tham gia, điều hành và kiểm soát của các cơ
quan quyền lực, cơ quan quản lý nhà nước và các cơ quan chuyên môn trong

31
từng khâu quản lý chu trình ngân sách. Trong hoạt động này đòi hỏi các cơ quan
NN có thẩm quyền có sự phối hợp mang tính chất đồng bộ từ các cơ quan Trung
ương và địa phương, các cơ quan Trung ương với nhau, các cơ quan địa phương.
Từ đó tạo nên một thể thống nhất, đảm bảo cho việc phân cấp quản lý NN về
ngân sách được thực hiện có hiệu quả.
2.1.2.5. Nội dung quản lý thu ngân sách nhà nước
Quản lý thu ngân sách nhà nước nhằm bảo đảm tập trung nguồn lực tài
chính của quốc gia để thực hiện các nhiệm vụ chi tiêu, điều tiết một cách hiệu
quả các hoạt động sản xuất – kinh doanh trong nền kinh tế. Trong quá trình cải
cách hành chính hiện nay, quản lý thu ngân sách nhà nước ở các cấp chính quyền
địa phương đã từng bước thay đổi để thực hiện tốt nhiệm vụ tập trung nguồn thu
cho ngân sách nhà nước.
* Lập dự toán thu ngân sách
Sau khi nhận được thông tin hướng dẫn từ cấp trên xuống, quá trình lập dự
toán được tiến hành từ cơ sở và tổng hợp từ dưới lên. Thời gian lập dự toán được
quy định từ 10/6 hàng năm. Các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm trong việc thu,
chi ngân sách phải tổ chức lập dự toán thu, chi ngân sách trong phạm vi nhiệm
vụ được giao và báo cáo cơ quan tài chính cùng cấp. Cơ quan tài chính cấp địa
phương xem xét dự toán của các cơ quan, đơn vị cùng cấp và dự toán ngân sách
của chính quyền cấp dưới tổng hợp, lập dự toán và phương án phân bổngân sách
địa phương để trình Ủy ban nhân dân cùng cấp. Ủy ban nhân dân cùng cấp có
trách nhiệm lập dự toán và phương án phân bổ ngân sách địa phương trình Hội
đồng nhân dân cùng cấp quyết định và báo cáo cơ quan hành chính Nhà nước, cơ
quan tài chính cấp trên. Sở Tài chính xem xét dự toán ngân sách các cơ quan

32
tỉnh, dự toán ngân sách địa phương, tổng hợp và lập dự toán ngân sách Nhà nước
trình Ủy ban nhân dân.
Được chia thành 3 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Hướng dẫn lập dự toán ngân sách và thông báo số kiểm tra.
- Giai đoạn 2: Lập và thảo luận dự toán ngân sách.
- Giai đoạn 3: Quyết định phân bổ, giao dựtoán ngân sách Nhà nước.
Sau khi nhận được quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách của Uỷ ban
nhân dân cấp trên, Uỷ ban nhân dân trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết
định dự toán ngân sách địa phương và phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp
mình, đảm bảo dự toán ngân sách cấp xã được quyết định trước ngày 31 tháng
12 năm trước.
Căn cứ lập dự toán ngân sách nhà nước hằng năm được quy định Điều 41
Luật ngân sách nhà nước 2015, cụ thể như sau:
- Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối
ngoại, bình đẳng giới.
- Nhiệm vụ cụ thể của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ,
cơ quan, tổ chức khác ở trung ương, các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở địa phương.
- Quy định của pháp luật về thuế, phí, lệ phí và chế độ thu ngân sách nhà
nước; định mức phân bổ ngân sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách
nhà nước.
- Phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách và tỷ lệ phần trăm (%) phân
chia đối với các khoản thu phân chia và mức bổ sung cân đối ngân sách của ngân
sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới.

33
- Văn bản pháp luật của các cấp, cơ quan nhà nước có thẩm quyền hướng
dẫn xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước
năm sau.
- Kế hoạch tài chính 05 năm, kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 03
năm, kế hoạch đầu tư trung hạn nguồn ngân sách nhà nước.
- Tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm trước.
- Số kiểm tra dự toán thu, chi ngân sách thông báo cho các cấp, các cơ
quan, tổ chức, đơn vị có liên quan.
Sở Tài chính – Vật giá chủ trì phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư xem xét
dự toán ngân sách của các đơn vị thuộc tỉnh, dự toán thu do cơ quan thuế, cơ
quan hải quan lập (nếu có), dự toán thu, chi ngân sách của các huyện; lập dự toán
thu ngân sách nhà nước trên địa bàn, dự toán thu, chi ngân sách tỉnh (gồm dự
toán ngân sách huyện, xã và dự toán ngân sách cấp tỉnh), dự toán chi chương
trình mục tiêu quốc gia, báo cáo Uỷ ban nhân dân tỉnh để trình Thường trực Hội
đồng nhân dân tỉnh xem xét trước khi báo cáo Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và
Đầu tư, bộ quản lý lĩnh vực giáo dục – đào tạo, khoa học công nghệ (đối với dự
toán chi giáo dục – đào tạo, khoa học công nghệ), các cơ quan Trung ương quản
lý chương trình mục tiêu quốc gia (phần dự toán chi chương trình mục tiêu quốc
gia) chậm nhất vào ngày 25 tháng 7 năm trước. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh hướng
dẫn cụ thể việc lập dự toán ngân sách các cấp ở địa phương phù hợp với yêu cầu,
nội dung và thời gian lập dự toán ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung
ương.
* Chấp hành dự toán thu ngân sách

34
Trên cơ sở nhiệm vụ thu cả năm được giao và nguồn thu dự kiến phát sinh
trong quý, cơ quan thu lập dự toán thu ngân sách quý chi tiết theo khu vực kinh
tế, địa bàn và đối tượng thu chủ yếu gửi cơ quan tài chính vào cuối quý trước.
Thu ngân sách nhà nước được thực hiện theo Luật (các luật thuế, pháp lệnh
phí và lệ phí,...). Tất cả các nguồn thu đều được thực hiện thông qua hệ thống
kho bạc nhà nước. Cơ quan thu bao gồm: cơ quan Thuế, Hải quan, Tài chính và
các cơ quan khác được Nhà nước giao nhiệm vụ thu ngân sách. Các khoản thu có
tính chất nội địa như thuế, phí, lệ phí thường do cơ quan Thuế thực hiện. Cơ
quan Hải quan tổ chức thu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt
hàng nhập khẩu. Cơ quan Tài chính và các cơ quan khác được ủy quyền thu các
khoản thu còn lại của NSNN
* Công tác quyết toán thu ngân sách
Hiện nay việc quyết toán thu – chi ngân sách được thể hiện rõ dàng hơn qua
các văn bản như Luật Ngân sách nhà nước 2015; Luật Kiểm toán nhà nước ngày
24 tháng 6 năm 2015; Quyết định số 08/2016/QĐ-KTNN ngày 23/12/2016 của
Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Quy trình kiểm toán của Kiểm toán nhà
nước;Quyết định số 26/2015/QĐ-TTg ngày 08/7/2015 của Thủ tướng Chính phủ
quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Kho bạc nhà
nước (KBNN) trực thuộc Bộ Tài chính.
Theo quy định của Luật NSNN, quy trình quyết toán NSNN được khái quát
gồm các bước cơ bản sau đây:
Bước 1: Đơn vị lập và gửi Báo cáo quyết toán NSNN
Kết thúc năm ngân sách, đơn vị sử dụng ngân sách phải thực hiện khoá sổ
kế toán ngân sách, xử lý ngân sách cuối năm và đối chiếu với KBNN nơi đơn vị

35
mở tài khoản giao dịch để xác nhận số liệu, từ đó lập Báo cáo quyết toán NSNN.
Báo cáo quyết toán NSNN của đơn vị sử dụng ngân sách được gửi đơn vị dự
toán cấp trên xét duyệt, sau đó tổng hợp và gửi đơn vị dự toán cấp I. Sau khi xét
duyệt quyết toán của các đơn vị trực thuộc, đơn vị dự toán cấp I tổng hợp, lập
Báo cáo quyết toán NSNN gửi cơ quan tài chính cùng cấp để cơ quan tài chính
thẩm định quyết toán NSNN theo quy định.
Về thời hạn đơn vị dự toán cấp I gửi Báo cáo quyết toán NSNN:
Đối với ngân sách trung ương: Đơn vị dự toán cấp I (các Bộ, cơ quan trung
ương) gửi Báo cáo quyết toán NSNN cho Bộ Tài chính chậm nhất trước ngày
01/10 năm sau.
Đối với ngân sách địa phương: Uỷ ban nhân dân tỉnh quy định cụ thể thời
hạn đơn vị dự toán cấp I gửi Báo cáo quyết toán NSNN cho cơ quan tài chính
cùng cấp, tuy nhiên cần đảm bảo thời hạn để Ủy ban nhân dân cấp tỉnh gửi Báo
cáo quyết toán ngân sách địa phương cho Bộ Tài chính trước ngày 01/10 năm
sau.
Bước 2: Cơ quan tài chính, KBNN thẩm định Báo cáo quyết toán NSNN
* Đối với ngân sách địa phương:
Cơ quan tài chính: Thẩm định quyết toán của đơn vị dự toán cấp I cùng cấp
và quyết toán NSNN của ngân sách cấp dưới. Sau đó, cơ quan tài chính tổng hợp
quyết toán ngân sách cấp mình và ngân sách cấp dưới để gửi cơ quan tài chính
cấp trên thẩm định.
Theo quy định tại Điều 67 Luật NSNN năm 2015, Bộ Tài chính không thực
hiện thẩm định đối với quyết toán ngân sách năm của các tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương. Tuy nhiên, trong quá trình tổng hợp quyết toán NSNN, trường

36
hợp phát hiện có sai sót, Bộ Tài chính yêu cầu Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình
Hội đồng nhân dân cùng cấp điều chỉnh lại số liệu. Trường hợp phát hiện sai
phạm, Bộ Tài chính xử lý theo thẩm quyền hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền
xử lý theo quy định của pháp luật.
Kết thúc quá trình thẩm định quyết toán NSNN, cơ quan tài chính trình Ủy
ban nhân dân để trình Hội đồng nhân dân ban hành Nghị quyết phê chuẩn quyết
toán ngân sách địa phương. Tiếp theo, cơ quan tài chính gửi Bộ Tài chính Nghị
quyết phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương để làm căn cứ tổng hợp quyết
toán NSNN.
* Đối với ngân sách trung ương:
Các đơn vị quản lý chuyên ngành của Bộ Tài chính (các Vụ, Cục, Tổng
cục) chủ trì thẩm định đối với các khoản chi NSNN như: Chi thường xuyên, chi
đầu tư, chi vay nợ, chi viện trợ, chi dự trữ quốc gia...Các đơn vị quản lý chuyên
ngành của Bộ Tài chính sẽ gửi xin ý kiến KBNN thẩm định quyết toán NSNN
của các Bộ, cơ quan trung ương. Căn cứ số liệu trên hệ thống TABMIS và căn
cứ tài liệu quyết toán NSNN của các Bộ, cơ quan trung ương, KBNN tham gia ý
kiến gửi các Vụ, Cục, Tổng cục chuyên ngành. Các Vụ, Cục, Tổng cục chuyên
ngành tổng hợp và trình Lãnh đạo Bộ Tài chính ban hành Thông báo thẩm định
quyết toán NSNN của các Bộ, cơ quan trung ương, kèm nhận xét, kiến nghị hoặc
yêu cầu điều chỉnh lại số liệu.
Bước 3: KBNN (trung ương) tổng hợp, lập Báo cáo quyết toán NSNN
Theo quy định tại Quyết định 26, nhiệm vụ tổng hợp, lập Báo cáo quyết
toán NSNN hằng năm được giao cho KBNN thực hiện.

37
KBNN căn cứ số liệu thu, chi NSNN, căn cứ Thông báo thẩm định quyết
toán NSNN của các Bộ, cơ quan trung ương (đối với ngân sách trung ương) và
số liệu ngân sách địa phương do Vụ NSNN tổng hợp trên cơ sở Nghị quyết của
Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố phê chuẩn quyết toán ngân sách địa
phương để tổng hợp, lập Báo cáo quyết toán NSNN trình Bộ Tài chính báo cáo
Chính phủ, trình Quốc hội theo quy định.
Bước 4: Kiểm toán Nhà nước kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN
Để đảm bảo tính đúng đắn, trung thực của số liệu quyết toán NSNN, Luật
NSNN quy định:
Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN trước
khi trình Quốc hội xem xét, phê chuẩn.
Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán Báo cáo quyết toán ngân sách địa
phương trước khi gửi Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét, phê chuẩn.
Chậm nhất ngày 01/10 hằng năm, các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương
phải gửi Kiểm toán Nhà nước Báo cáo quyết toán NSNN để thực hiện kiểm toán.
Đối với Báo cáo quyết toán NSNN được tổng hợp từ Báo cáo quyết toán
của các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương: Chậm nhất ngày 28/02 năm sau
nữa của năm quyết toán, Bộ Tài chính (KBNN) gửi Kiểm toán Nhà nước để thực
hiện kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN trước khi trình Quốc hội xem xét, phê
chuẩn. Sau khi gửi Kiểm toán Nhà nước Báo cáo quyết toán NSNN, KBNN phối
hợp với các Vụ, Cục, Tổng cục giải trình với Kiểm toán Nhà nước theo yêu cầu.
Bước 5: Quốc hội phê chuẩn Báo cáo quyết toán NSNN

38
Trước khi Chính phủ trình Quốc hội, Báo cáo quyết toán NSNN phải được
Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội thẩm tra với chức năng là cơ quan
chuyên môn giúp việc cho Quốc hội về lĩnh vực tài chính - ngân sách.
Việc thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội được thực
hiện căn cứ vào Báo cáo quyết toán NSNN của Chính phủ, các thông tin do cơ
quan kiểm toán báo cáo và kết quả hoạt động giám sát của các Uỷ ban và các đại
biểu Quốc hội. Quá trình thẩm tra có thể thực hiện qua nhiều bước (và có thể
phải điều chỉnh lại báo cáo quyết toán theo yêu cầu); khi kết thúc, Ủy ban Tài
chính – Ngân sách của Quốc hội sẽ có Báo cáo thẩm tra về Báo cáo quyết toán
NSNN để trình Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến và trình Quốc hội.
Căn cứ vào các tài liệu: Báo cáo quyết toán NSNN do Chính phủ trình; Báo
cáo của cơ quan Kiểm toán Nhà nước và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính
- Ngân sách, Quốc hội sẽ thảo luận, xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN. Quốc
hội xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN chậm nhất là 18 tháng sau khi kết thúc
năm ngân sách.
Sau khi Báo cáo quyết toán NSNN được Quốc hội phê chuẩn, Chính phủ có
nghĩa vụ công khai quyết toán NSNN (kèm theo Báo cáo kết quả kiểm toán
quyết toán NSNN) để xã hội và công chúng có thể tiếp cận với số liệu, tài liệu
quyết toán NSNN.
2.2. Quản lý thu ngân sách nhà nước từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh
2.2.1. Khu vực ngoài quốc doanh
Kinh tế ngoài quốc doanh là loại hình kinh tế khá phong phú, bao gồm mọi
loại hình kinh doanh cá thể, tổ hợp, hợp tác xã , công ty TNHH, công ty Cổ

39
phần… hoạt động trên tất cả các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, tiểu thủ
công nghiệp và dịch vụ. Với lĩnh vực tham gia rộng rãi như vậy, kinh tế ngoài
quốc doanh đã tạo một phần không nhỏ GDP, thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh
tế đất nước, thu hút lao động xã hội, tận dụng, khai thác tiềm năng của đất
nước… Nhận thức rõ tầm quan trọng của khu vực kinh tế này, Đại hội Đảng lần
thứ IV đã nhận định: Trong xã hội ta còn nhiều người có sức lao động, chưa có
việc làm, chưa sử dụng hết thời gian lao động. khả năng thu hút sức kao động
của khu vực Nhà nước là có hạn trong khi nguồn vốn của Nhà nước eo hẹp thì
nguồn dự trữ vốn trong nhân dân hầu như chỉ để đưa vào tiêu dùng, cất giữ. Phải
có chính sách mở đường cho người lao động tự tạo việc làm, kích thích mọi
người đưa vốn vào sản xuất kinh doanh, mở rộng tái sản xuất trên quy mô toàn
xã hội. Xuất phát từ sự đánh giá những tềm năng tuy phân tán, nhưng rất quan
trọng trong nhân dân, cả về sức lao động, kỹ thuật, tiền vốn, khả năng tạo việc
làm, từ đó khu vực kinh tế ngoài quốc doanh được chính thức thừa nhận. Đến
năm 1986, tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, Đảng ta đã khẳng định đường
lối phát triển kinh tế theo hướng: “kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động
theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN”.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII
(tháng 6-2017), đưa ra mục tiêu phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực
quan trọng trong kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh
tế tư nhân nhanh, bền vững với tốc độ tăng trưởng cao cả về số lượng, quy mô,
chất lượng và tỷ trọng trong tổng sản phẩm nội địa (GDP).
Sự khẳng định này khiến cho kinh tế quốc doanh không còn vị trí độc tôn
như trước nữa, thay vào đó là chủ sở hữu tư nhân được thừa nhận, kinh tế ngoài
quốc doanh được tồn tại và phát triển bình đẳng với kinh tế Nhà nước. Các

40
doanh nghiệp ngoài quốc doanh là các đơn vị kinh doanh có tính chất tư hữu
(không kể các đơn vị đầu tư nước ngoài). Xét về loại hình doanh nghiệp bao
gồm: Doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH, công ty cổ phần và các đơn vị theo
hình thức hợp tác xã.
Trong những năm gần đây quan điểm phát triển kinh tế nước ta bằng con
đường công nghiệp hoá - hiện đại hoá là sự nghiệp của toàn dân đòi hỏi sự khác
nhau của các thành phần kinh tế. Số lượng các doanh nghiệp ngoài quốc doanh
đã tăng lên nhanh chóng và tham gia ngày càng tích cực vào thị trường, làm tăng
sự sôi động trong nền kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường mọi thành phần kinh
tế đều tự chủ trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Chính sách kinh tế
mở đã tạo cơ hội cho kinh tế ngoài quốc doanh phát huy hết khả năng tiềm tàng
trong nền kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường mọi thành phần kinh tế đều có
quyền bình đẳng, chính điều này đã tạo nên sức mạnh và những thế mạnh riêng
cho thành phần kinh tế ngoài quốc doanh.
2.2.2. Một số nguồn thu ngân sách nhà nước đối với khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh
Quá trình thực hiện hoạt động thu ngân sách nhà nước đối với khu vực kinh
tế ngoài quốc doanh được tuân thủ theo quy định được ghi nhận tại Điều 5 của
Luật ngân sách nhà nước 2015 và các văn bản hướng dẫn thi hành về nguồn thi
ngân sách nhà nước trong thực tế. Nguồn thu ngân sách nhà nước đối với khu
vực kinh tế ngoài quốc doanh được thực hiện qua các khoản thu đa phần là thuế
Một là, trong đó, chú ý là thuế môn bài. Thuế môn bài thu một năm một lần
nhằm mục đích hoàn thiện việc kiểm kê, kiểm soát của Nhà nước đối với các cơ
sở kinh doanh qua đó có căn cứ phân loại cơ sở kinh doanh theo quy mô lớn, vừa
hay nhỏ để có biện pháp quản lý thích hợp với từng đơn vị và động viên một

41
phần đóng góp của cơ sở kinh doanh ngay từ đầu mỗi năm để đáp ứng nhu cầu
chi tiêu cho ngân sách Nhà nước trong khi nhiều khoản thuế chưa phát sinh
nguồn thu.
Hai là thuế Giá trị gia tăng, Luật thuế GTGT thay thế luật doanh thu được
áp dụng thống nhất kể từ 1/1/1999. Thuế GTGT tính từ trên khoản GTGT thêm
của hàng hoá, dịch vụ phát sinh ở từng khâu trong quá trình sản xuất, lưu thông,
tiêu dùng nên khắc phục được nhược điểm đánh thuế trùng lặp của thuế doanh
thu. Thuế được hoàn đối với hàng hóa xuất khẩu sẽ phát huy hết tác dụng khi
xuất khẩu, tạo điều kiện cho xuất khẩu có thể cạnh tranh trên thị truờng quốc tế;
Ba là thuế thu nhập doanh nghiệp. Thuế TNDN thay thế Luật thuế lợi tức
được thi hành từ 1/1/1999 nhằm bao quát và điều tiết tất cả các khoản thu nhập
đã, đang và sẽ phát sinh của cơ sở kinh doanh trong cơ chế thị trường, khuyến
khích các nhà đầu tư nước ngoài và khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong
nước tiết kiệm vốn cho đầu tư phát triển kinh doanh qua các chế độ miễn giảm
thuế từng bước thu hẹp sự khác biệt về chính sách thuế để đảm bảo sự bình đẳng
và cạnh tranh lành mạnh giữa các thành phần kinh tế, hệ thống hoá những quy
định ưu đãi về thuế;
Bốn là Thuế Tiêu thụ đặc biệt như các luật thuế khác, luật thuế TTĐB quy
định mọi tổ chức cá nhân không phân biệt thành phần kinh tế có sản xuất kinh
doanh hàng hoá và kinh doanh dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB là đối
tượng nộp thuế TTĐB. Căn cứ tính thuế TTĐB là giá tính thuế của hàng hóa,
dịch vụ chịu thuế và thuế suất.
Năm là các sắc thuế khác: Ngoài các sắc thuế nói trên, các cơ sở sản xuất
kinh doanh còn phải nộp các khoản thuế khác như thuế nhà đất, thuế tài

42
nguyên...Tuy nhiên vì các khoản này không phát sinh thường xuyên hay rất nhỏ
nên không trình bày kỹ mục đích ý nghĩa, nội dung
2.2.3. Công tác quản lý thu ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc
doanh
Thông qua các công cụ pháp luật có sức mạnh quyền uy thì hoạt động
quản lý nhà nước về thu ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh được
tiến hành một cách nghiêm túc và NN thông qua các quy phạm bắt buộc các chủ
thể thực hiện thông qua sức mạnh quyền uy là các chế tài trong hoạt động quản
lý nhà nước. Việc tuân thủ pháp luật, hành động theo yêu cầu của pháp luật là
yêu cầu đương nhiên của bản thân thân pháp luật chứ không phải vì sự cưỡng
chế của Nhà nước. Sự cưỡng chế của Nhà nước mang tính quyền uy chỉ xuất
phát từ yêu cầu bảo vệ pháp luật dưới dạng răn đe, do vậy có tác dụng nâng cao
hiệu lực của công cụ pháp luật kinh tế.
Công tác QLNN về thu ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh
cần phù hợp và đặc thù cho hệ thống quản lý, giám sát hoạt động thu ngân sách
nhà nước cầm theo hướng kết hợp hài hòa nguồn thu phí, lệ phí đóng góp vào
nguồn tài chính từ ngân sách quốc gia.
Cơ quan QLNN điều hành các họat động kiểm soát bằng việc xây dựng kế
hoạch kiểm tra, giám sát và tổ chức thực hiện kiểm soát thu ngân sách nhà nước
từ khu vực ngoài quốc doanh, tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát và xử lý
các hành vi vi phạm.
Hoạt động QLNN về thu ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh
tạo điều kiện thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng, tổ chức
trên địa bàn. Ngoài chính sách của Nhà nước, tỉnh, các địa phương cần có chính

43
sách hỗ trợ, ưu đãi để khuyến khích tư nhân trong việc đầu tư xây dựng, phát
triển khu vực kinh tế ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Lào Cai.
Trên cơ sở thực hiện trên cơ sở hỗ trợ khu vực ngoài quốc doanhchuyển đổi
ngành nghề. Vì vậy, bên cạnh các chính sách xã hội hóa công tác bảo đảm an
toàn thực phẩm Nhà nước còn ban hành chính sách hỗ trợ khu vực ngoài quốc
doanh. QLNN hoạt động thu ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh
được thực hiện bằng pháp luật đảm bảo tính phổ biến và công bằng. Pháp luật về
thu ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh điều chỉnh các mối quan
hệ trong lĩnh vực này, nhưng không phải tất cả mà chỉ những quan hệ cơ bản
nhất, quan trọng nhất và khái quát nhất. Trước pháp luật, mọi người đều bình
đẳng và có cơ hội ngang nhau để phát triển các hoạt động trong công tác thu
ngân sách nhà nước từ khu vực ngoài quốc doanh nói riêng và hoạt động thu
ngân sách nhà nước nói chung.
2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu ngân sách nhà nước từ
khu vực ngoài quốc doanh
2.3.1. Nhân tố chủ quan
* Tổ chức bộ máy và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý
Tổ chức bộ máy quản lý thu NSNN trên địa bàn địa phương và việc vận
dụng quy trình nghiệp vụ quản lý vào thực tiễn địa phương: hoạt động quản lý
thu NSNN được triển khai có thuận lợi và hiệu quả hay không phụ thuộc rất lớn
vào tổ chức bộ máy quản lý thu NSNN và quy trình nghiệp vụ, trong đó đặc biệt
là quy trình nghiệp vụ quản lý. Tổ chức bộ máy và quy trình quản lý, quyền hạn
trách nhiệm của từng khâu, từng bộ phận, mối quan hệ của từng bộ phận trong
quá trình thực hiện từ lập, chấp hành, quyết toán và kiểm toán thu NSNN có tác

44
động rất lớn đến quản lý thu NSNN. Đó là sự ảnh hưởng của những văn bản của
Nhà nước có tính quy phạm pháp luật chi phối hoạt động của các cơ quan nhà
nước trong quá trình quản lý chi ngân sách. Cụ thể là các văn bản quy định phạm
vi, đối tượng chi ngân sách của các cấp chính quyền; quy định, chế định việc
phân công, phân cấp nhiệm vụ chi, quản lý chi của các cấp chính quyền; quy
định quy trình, nội dung lập, chấp hành và quyết toán ngân sách; quy định chức
năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của cơ quan nhà nước trong quá trình quản lý chi
ngân sách và sử dụng quỹ ngân sách; quy định, chế định những nguyên tắc, chế
độ, định mức chi tiêu... Các văn này có ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả quản lý
quản lý thu NSNN khu vực kinh tế ngoài quốc doanh trên một địa bàn nhất định,
do vậy đòi hỏi Nhà nước phải ban hành những văn bản đúng đắn, phù hợp với
điều thực tế thì công tác quản lý chi NSNN mới đạt được hiệu quả.
Để tổ chức quản lý thu NSNN khu vực kinh tế ngoài quốc doanh nói
chung và chi thường xuyên ngân sách tỉnh nói riêng, UBND tỉnh phải xây dựng
cơ cấu, tổ chức bộ máy tham mưu giúp việc, phù hợp với thẩm quyền, chức năng
và nhiệm vụ được chính phủ quy định. Tại mỗi cơ quan, đơn vị sử dụng ngân
sách lại có mô hình tổ chức bộ máy và cán bộ riêng để đảm bảo thực hiện các
chức năng nhiệm vụ của mình. Hiệu quả hoạt động và chất lượng cán bộ của
từng cơ quan đơn vị có tác động rất lớn tới chất lượng quản lý nói chung và quản
lý quản lý thu NSNN khu vực kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng. Tổ chức bộ
máy tinh gọn và chất lượng nguồn nhân lực cao luôn là mục tiêu hướng tới của
chính phủ và các cấp chính quyền tại mỗi địa phương, Bộ máy cồng kềnh với
chất lượng nguồn nhân lực thấp sẽ kéo theo sự trì trệ trong phát triển kinh tế xã
hội lãng phí thời gian, tài sản, tiền của của nhà nước. Tổ chức bộ máy nhà nước
và trình độ cán bộ là yếu tố quan trọng quyết định đến hiệu quả hoạt động quản

45
lý thu NSNN khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Các chính sách luật pháp đều do
con người trực tiếp triển khai thực hiện, nếu tổ chức bộ máy quản lý chi ngân
sách nhà nước cồng kềnh, chức năng nhiệm vụ chồng chéo; đội ngũ cán bộ có
năng lực trình độ thấp không nhận thức đúng đắn và đầy đủ thì hành vi ứng xử
trong các tình huống, không hạn chế tối đa những sai lầm trong quá trình thực thi
nhiệm vụ, điều tất yếu dẫn đến là nhà nước phải đón nhận một hiệu quả quản lý
thấp.
* Hệ thống thông tin, phương tiện quản lý thu NSNN
Việc ứng dụng công nghệ tin học vào trong cuộc sống ngày nay đã và đang
thực sự chứng tỏ vai trò không thể thiếu được của nó. Thực tế đã chứng minh với
việc ứng dụng công nghệ tin học vào trong công tác quản lý thu NSNN ở địa
phương sẽ giúp tiết kiệm được thời gian xử lý công việc, đảm bảo được tính
chính xác, nhanh chóng và thống nhất về mặt dữ liệu, tạo tiền đề cho những quy
trình cải cách về mặt nghiệp vụ một cách hiệu quả. Chính vì lẽ đó mà công nghệ
tin học là một trong những nhân tố ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả quản lý
thu NSNN hiện đại trên địa bàn địa phương.
2.3.2. Nhân tố khách quan
* Về kinh tế
Quản lý chi ngân sách chịu ảnh hưởng của trình độ phát triển kinh tế xã hội
và mức thu nhập của cán bộ thực hiện hoạt động về thu NSNN khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh. Mặt khác tại địa phương có trình độ dân trí cao thì ý thức tuân
thủ pháp luật và các chính của sách Nhà nước của các tổ chức, cá nhân được
nâng cao; năng lực sử dụng NSNN tại khu vực kinh tế ngoài quốc doanh thụ
hưởng NSNN được cải thiện thì việc sử dụng NSNN sẽ có hiệu qủa. Kinh tế
quyết định các nguồn lực tài chính và ngược lại các nguồn lực tài chính cũng tác

46
động mạnh mẽ đối với quá trình đầu tư phát triển và hình thành cơ cấu kinh tế
hợp lý trong quá trình hiện đại hóa nền kinh tế. Kinh tế ổn định, tăng trưởng và
phát triển bền vững là cơ sở đảm bảo vững chắc của nền tài chính, mà trong đó
NSNN là khâu trung tâm, giữ vai trò trọng yếu trong phân phối các nguồn lực tài
chính quốc gia.
*Về mặt xã hội
Xã hội ổn định bởi chế độ chính trị ổn định. Sự ổn định về chính trị - xã hội
là cơ sở để động viên mọi nguồn lực và nguồn tài nguyên quốc gia cho sự phát
triển. Mặt khác, chính trị - xã hội cũng hình thành nên môi trường và điều kiện
để thu hút các nguồn vốn đầu tư trong nước và quốc tế; thúc đẩy quá trình tăng
trưởng kinh tế cũng như tăng cường các nguồn lực tài chính. Sự ổn định chính trị
- xã hội ở Việt Nam hiện nay đang là nhân tố tác động tích cực để kinh tế Việt
Nam vượt qua khủng hoảng kinh tế những năm 2015 - 2020 và mở ra những cơ
hội và điều kiện thuận lợi cho quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu
Chính sách và thể chế kinh tế Chính sách kinh tế - xã hội và thể chế kinh tế
phù hợp với xu thế phát triển, có ý nghĩa quyết định đến việc khai thông các
nguồn lực và tiềm năng quốc gia cũng như thu hút nhiều nguồn lực từ bên ngoài.
ở Việt Nam trong thời gian qua, tiếp theo sau chính sách đổi mới kinh tế, phát
triển kinh tế nhiều thành phần, chính phủ đã liên tục thực hiện các chính sách
kinh tế mở “Đa phương hóa, đa diện hóa” đi đôi với hoàn thiện thể chế kinh tế,
chính sách điều hành kinh tế vĩ mô, đã thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế phát triển
vượt bậc và đã đưa kinh tế Việt Nam từ nam trong nhóm các nước nghèo nhất
sang các nước có thu nhập trung bình của thế giới. Theo đó nguồn lực gia tăng,
chính sách tài khóa phát huy được hiệu lực thúc đẩy tăng trưởng và phát triển
kinh tế bền vững.

Luận Văn Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Từ Khu Vực Ngoài Quốc Doanh.

Luận Văn Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Từ Khu Vực Ngoài Quốc Doanh.

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Luận Văn Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Từ Khu Vực Ngoài Quốc Doanh.

Similar to Luận Văn Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Từ Khu Vực Ngoài Quốc Doanh. (20)

More from Dịch Vụ Viết Thuê Luận Văn Zalo : 0932.091.562

More from Dịch Vụ Viết Thuê Luận Văn Zalo : 0932.091.562 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (18)

Luận Văn Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Từ Khu Vực Ngoài Quốc Doanh.