Download luận án tiến sĩ với đề tài: Hoàn thiện chính sách quản lý Nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu tại VN, cho các bạn có thể tham khảo

1. i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u khoa h c
ñ c l p c a tôi. Các thông tin, s li u trong lu n án là trung th c
và có ngu n g c rõ ràng, c th . K t qu nghiên c u trong lu n án
là trung th c và chưa t ng ñư c công b trong b t kỳ công trình
nghiên c u nào khác.
Nghiên c u sinh
Bùi Th H ng Vi t

2. ii
M C L C
M C L C……………………………………………………… .…….……………ii
DANH M C B NG BI U, HÌNH V …………………..…...…....... …..………...v
L I M ð U…………………...……....…………………………..………………1
CHƯƠNG 1: KINH DOANH XĂNG D U VÀ CHÍNH SÁCH QU N LÝ NHÀ
NƯ C ð I V I KINH DOANH XĂNG D U....................................................10
1.1. Kinh doanh xăng d u........................................................................ 10
1.1.1. Xăng d u và vai trò c a xăng d u trong phát tri n kinh t và ñ i s ng
xã h i......................................................................................................10
1.1.2. ð c ñi m c a kinh doanh xăng d u ......................................................14
1.1.3. Các y u t nh hư ng ñ n kinh doanh xăng d u ..................................18
1.2. Chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u...................... 21
1.2.1. M c tiêu c a chính sách ........................................................................21
1.2.2. Nh ng chính sách b ph n ....................................................................23
1.3. Chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u m t s
nư c................................................................................................... 48
1.3.1. Chính sách qu n lý nhà nư c M ñ i v i kinh doanh xăng d u........48
1.3.2. Chính sách qu n lý nhà nư c Trung Qu c ñ i v i kinh doanh xăng
d u .........................................................................................................50
1.3.3. Chính sách qu n lý nhà nư c Malaixia ñ i v i kinh doanh xăng
d u.............................................................................................. 54
1.3.4. Bài h c rút ra t các chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng
d u c a m t s nư c có th áp d ng vào ñi u ki n c a Vi t Nam.............56
CHƯƠNG 2: TH C TR NG CHÍNH SÁCH QU N LÝ NHÀ NƯ C ð I
V I KINH DOANH XĂNG D U VI T NAM…………..………………….59
2.1. Ho t ñ ng kinh doanh xăng d u Vi t Nam ................................... 59
2.1.1. S phát tri n c a các doanh nghi p kinh doanh xăng d u Vi t Nam 59

3. iii
2.1.2. K t qu ho t ñ ng c a các doanh nghi p kinh doanh xăng d u
Vi t Nam................................................................................................64
2.1.3. Nh ng h n ch trong ho t ñ ng c a các doanh nghi p kinh doanh xăng
d u Vi t Nam ......................................................................................65
2.2. Phân tích các chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng
d u..................................................................................................... 68
2.2.1. Chính sách v ñi u ki n gia nh p th trư ng.........................................68
2.2.2. Chính sách thu .....................................................................................73
2.2.3. Chính sách giá.......................................................................................78
2.2.4. Chính sách v t ch c th trư ng...........................................................92
2.2.5. Chính sách h n ng ch nh p kh u........................................................101
2.2.6. Chính sách d tr ................................................................................108
2.2.7. Chính sách qu n lý ño lư ng và ch t lư ng xăng d u........................115
2.2.8. Chính sách phòng cháy, ch a cháy và b o v môi trư ng.................119
2.3 ðánh giá chung v chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh
xăng d u .......................................................................................... 120
K t lu n chương 2 ................................................................................. 123
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP HOÀN THI N CHÍNH SÁCH QU N LÝ NHÀ
NƯ C ð I V I KINH DOANH XĂNG D U....................................................124
3.1. Các y u t nh hư ng ñ n chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh
doanh xăng d u Vi t Nam trong th i gian t i............................. 124
3.1.1. Xu hư ng bi n ñ ng c a th trư ng xăng d u th gi i ......................124
3.1.2. Quá trình tăng trư ng và phát tri n kinh t - xã h i trong nư c........125
3.1.3. Th c thi các cam k t h i nh p c a Vi t Nam......................................126
3.1.4. Ch trương xây d ng các nhà máy l c d u trong nư c......................128
3.2. Quan ñi m hoàn thi n chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh
doanh xăng d u Vi t Nam............................................................ 131
3.3. Các gi i pháp hoàn thi n chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh
doanh xăng d u Vi t Nam............................................................ 133

4. iv
3.3.1. Chu n hoá các ñi u ki n kinh doanh xăng d u...................................133
3.3.2. Xây d ng bi u thu nh p kh u theo giá tr tuy t ñ i...........................134
3.3.3. Trao cho doanh nghi p quy n t quy t ñ nh giá.................................135
3.3.4. Hoàn thi n chính sách v t ch c th trư ng ......................................139
3.3.5. B ch tiêu nh p kh u ñ i v i xăng d u ..............................................141
3.3.6. Tăng kh i lư ng d tr qu c gia v xăng d u ....................................143
3.4.Các ñi u ki n th c hi n gi i pháp ................................................... 144
3.4.1. Hoàn thi n h th ng pháp lu t kinh doanh xăng d u .........................144
3.4.2. Tăng cư ng ki m tra, giám sát ñ i v i ho t ñ ng kinh doanh xăng d u......145
K t lu n chương 3 ................................................................................. 148
K T LU N.................................................... .............................................149
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH C A TÁC GI .......... ..................................150
TÀI LI U THAM KH O........................................... ...........................................151
PH L C…………..………………………...... ……..……………………..........157

5. v
DANH M C B NG BI U, HÌNH V
B NG BI U
B ng 1.1. Ch tiêu hao h t xăng d u…….………………………….……………15
B ng 1.2. Nh ng chính sách b ph n c a chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh
doanh xăng d u…………………….……………………….……… ……………24
B ng 1.3. Tr lư ng d u m xác minh…………………………… .…………….33
B ng 1.4. Cơ ch giá xăng d u t i m t s qu c gia……………….……. ……….36
B ng 2.1. S n lư ng xăng d u nh p kh u năm 2007- 2009…………..…………62
B ng 2.2. Cơ c u nh p kh u xăng d u tiêu dùng n i ñ a……………….. ……….63
B ng 2.3. T tr ng xăng d u nh p kh u c a các ñ u m i……………..…………64
B ng 2.4. K t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a T ng công ty Xăng d u Vi t
Nam giai ño n 2005-2009…………………………….……………… ….….…..65
B ng 2.5. Danh sách các doanh nghi p ñư c c p phép nh p kh u xăng d u….....69
B ng 2.6. Di n bi n ñi u ch nh thu nh p kh u xăng d u giai ño n 2000-
2009………............................................................... ......... ...................75
B ng 2.7. Các kho n thu ñ i v i xăng d u thu các doanh nghi p kinh doanh
nh p kh u………………………………………………………….……..………77
B ng 2.8. Các kho n thu , phí theo quy ñ nh c a pháp lu t………… .………….77
B ng 2.9. B ng tính giá cơ s theo Ngh ñ nh s 84/2009/Nð-CP……….. ……..86
B ng 2.10. Các m c trích qu bình n m t hàng xăng A92……………. ……..90
B ng 2.11. Sơ ñ h th ng bán l c a các doanh nghi p nh p kh u
xăng d u…………………………………………………………………….…..95
B ng 2.12. Sơ ñ m ng lư i phân ph i xăng d u t i Vi t Nam…….……....... ….97
B ng 2.13. H th ng phân ph i bán l t i Vi t Nam………………… ....... ……..98
B ng 2.14. S lư ng c a hàng xăng d u t i m t s ñ a phương…………....... ….99
B ng 2.15 . H n ng ch phân b cho các doanh nghi p năm 2009…………… ...103
B ng 2.16. S n lư ng th c nh p ñ tiêu th n i ñ a c a các doanh nghi p
năm 2009………………………………………………………………………..104

6. vi
B ng 2.17. T tr ng h n m c t i thi u và th c nh p c a các doanh nghi p nh p
kh u xăng d u………………………………………………………….... ……..105
B ng 2.18. S n lư ng th c nh p so v i h n m c t i thi u ñư c giao c a
các doanh nghi p năm 2009…………………………………………………….106
B ng 2.19. S lư ng d tr nhà nư c v xăng d u năm 2009 so v i s n lư ng
nh p kh u phân theo m t hàng……………………………………… ...………112
B ng 2.20 .Các ñơn v tham gia th c hi n d tr Nhà nư c v xăng d u và lư ng
t n kho hàng d tr tính ñ n h t quý 3 năm 2010…………..............…………..113
B ng 2.21. Danh sách 11 c a hàng có m u xăng th nghi m không ñ t
ch t lư ng............................................................................................... ...... .........118
B ng 3.1 . Các nhà máy s n xu t xăng d u hi n có (ñ n 30/6/2010)…...... …….128
B ng 3.2. Các nhà máy s n xu t xăng d u ñang ñ u tư và chu n b ñư c
ñ u tư…………………………………………………………….. …………129
HÌNH V
Hình 1.1. Cây m c tiêu c a chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh
xăng d u……………………….…………………………… ..................…..21
Hình 1.2. Giá sàn…………………………………………………………………38
Hình 1.3. Giá tr n……………...…………................……………………………39

7. 1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
Xăng d u là m t hàng chi n lư c, có vai trò r t quan tr ng trong t t c
các lĩnh v c s n xu t, ñ i s ng xã h i và b o ñ m an ninh qu c phòng. Trong
cân b ng năng lư ng th gi i, xăng d u và khí thiên nhiên chi m t l kho ng
63%, ph n còn l i thu c v than ñá (23%), ñi n h t nhân và thu ñi n
(12,5%), các d ng năng lư ng khác (1,5%). Chi phí v xăng d u là m t lo i
chi phí ñ s n xu t ra r t nhi u lo i hàng hoá, ngay c nh ng hàng hoá s
d ng r t ít xăng d u trong quá trình s n xu t v n ñòi h i ph i có xăng d u ñ
v n chuy n t nơi s n xu t ñ n nơi tiêu th [33]. Vi t Nam, chi phí v xăng
d u chi m t tr ng l n trong giá thành c a nhi u ngành kinh t : chi m 40%
giá thành c a ngành v n t i ôtô, 22-52% trong ngành ñi n, 5-17% trong
ngành công nghi p và 3-15% trong ngành nông nghi p [35]. Có th nói r ng
xăng d u là ngu n nhiên li u chính cho m i ho t ñ ng c a n n kinh t . Vì
v y, không m t qu c gia nào trên th gi i hoàn toàn th n i ho t ñ ng kinh
doanh xăng d u mà luôn có s can thi p c a Nhà nư c các m c ñ khác
nhau v i nh ng công c khác nhau. M t s b t n c a th trư ng xăng d u có
th t o ra gánh n ng ñ i v i các n n kinh t tuỳ thu c vào m c ñ mà m t
qu c gia ph thu c vào xăng d u nh p kh u (v phương di n này thì hi n Vi t
Nam ñang ph i nh p kh u ph n l n lư ng xăng d u tiêu dùng trong nư c) và
vi c tiêu th xăng d u tương ñ i so v i t ng s n ph m qu c dân (v phương
di n này thì các qu c gia ñang phát tri n ch u nhi u nh hư ng hơn so v i các
qu c gia công nghi p phát tri n do có t l tiêu th xăng d u so v i t ng s n
ph m qu c dân cao hơn). Chính vì v y, các chính sách qu n lý nhà nư c ñ i
v i kinh doanh xăng d u là th c s có giá tr trong nghiên c u, ñ c bi t là ñ i
v i Vi t Nam, m t nư c ñang phát tri n và ph i nh p kh u ph n l n xăng d u
tiêu dùng trong nư c.

8. 2
Th c t Vi t Nam trong nh ng năm qua, ho t ñ ng kinh doanh xăng
d u ñang ngày càng phát tri n. N u như trư c ñây ch có m t doanh nghi p
nhà nư c ñ c quy n kinh doanh xăng d u thì ñ n nay c nư c có 12 doanh
nghi p nhà nư c ñ u m i nh p kh u xăng d u và r t nhi u doanh nghi p
kinh doanh xăng d u trên th trư ng n i ñ a. Kh i lư ng xăng d u nh p
kh u, tiêu th trên th trư ng n i ñ a không ng ng tăng (kho ng 10% m i
năm). K t c u h t ng và phương ti n ph c v kinh doanh xăng d u t ng
bư c ñư c tăng cư ng theo hư ng hi n ñ i hoá. H th ng phân ph i bán l
ñã ñư c ph kín trên 63 t nh thành. Các kho n thu t ho t ñ ng kinh doanh
xăng d u vào ngân sách Nhà nư c m i năm lên ñ n hàng ch c nghìn t
ñ ng. Có th nói r ng, ho t ñ ng kinh doanh xăng d u trong nh ng năm qua
dư i s qu n lý c a Nhà nư c ñã góp ph n n ñ nh th trư ng trong nư c,
thúc ñ y s n xu t phát tri n và n ñ nh ñ i s ng nhân dân k c trong ñi u
ki n tình hình chính tr th gi i di n bi n ph c t p. Th c t ñã cho th y, các
chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u luôn ñư c ñ i m i
và hoàn thi n theo hư ng thúc ñ y th trư ng xăng d u phát tri n, ñ m b o
quy n l i c a doanh nghi p, quy n l i c a ngư i tiêu dùng và thu ngân sách
nhà nư c. Chính sách thu nh p kh u thư ng xuyên ñư c ñi u ch nh phù
h p v i bi n ñ ng giá trên th trư ng th gi i. Chính sách giá cũng ñã t o
ñư c s n ñ nh trong m t kho ng th i gian dài, k c khi giá xăng d u th
gi i có bi n ñ ng b t thư ng góp ph n vào s phát tri n kinh t xã h i c a
ñ t nư c....
Tuy nhiên, chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u
hi n v n còn nhi u b t c p. Ví d như vi c s d ng các chính sách thu , giá
và ch tiêu nh p kh u chưa ñ ng b d n ñ n s gián ño n ngu n cung m t
s th i ñi m nh y c m, tăng gánh n ng cho ngân sách nhà nư c và t o s c ỳ
cho các doanh nghi p ñ u m i nh p kh u ñ ng th i d n ñ n cu c rư t ñu i

9. 3
dư ng như không có ñi m d ng gi a thu nh p kh u và giá xăng d u trong
nư c (năm 2004, 14 l n ñi u ch nh thu su t thu nh p kh u và 4 l n ñi u
ch nh giá bán l trong nư c). Vi c qu n lý các ñi u ki n kinh doanh xăng
d u còn b buông l ng trong nhi u năm là nguyên nhân ch y u làm cho th
trư ng xăng d u phát tri n l n x n. Chính sách quy ho ch phát tri n h
th ng các công trình xăng d u chưa ñư c quan tâm ñúng m c, có s m t cân
ñ i l n trong ñ u tư k t c u h t ng ph c v kinh doanh xăng d u, có nơi
quá dày như các vùng ñô th , có nơi l i quá m ng như các vùng sâu,
vùng xa...
Chính vì nh ng lý do trên mà c n ph i hoàn thi n chính sách qu n lý
nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u ñ ho t ñ ng này di n ra theo ñúng
quy ñ nh c a pháp lu t, ñ m b o quy n l i c a ngư i tiêu dùng, thúc ñ y ho t
ñ ng s n xu t kinh doanh và tránh th t thu cho ngân sách nhà nư c.
2. Tình hình nghiên c u
T trư c ñ n nay các tài li u trong nư c nghiên c u v ho t ñ ng kinh
doanh xăng d u và chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i ho t ñ ng này không
nhi u. Lu n án ti n s duy nh t nghiên c u v kinh doanh xăng d u ñư c ti n
hành t năm 1995 c a Nguy n Cao Vãng v i ñ tài “ Kinh doanh xăng d u
theo cơ ch th trư ng nư c ta hi n nay”. Và năm 2001, B Thương m i
(nay là B Công thương- cơ quan qu n lý nhà nư c ñ i v i các doanh nghi p
kinh doanh xăng d u) th c hi n ñ tài khoa h c c p b “ð i m i cơ ch qu n
lý Nhà nư c ñ i v i m t hàng xăng d u trong tình hình m i”. M t vài năm tr
l i ñây, khi giá d u thô th gi i bi n ñ ng theo chi u hư ng tăng do nh ng b t
n c a tình hình chính tr th gi i kéo theo vi c giá bán l xăng d u trong
nư c liên t c b ñi u ch nh tăng thì trên các t p chí khoa h c trong nư c xu t
hi n m t lo t các nghiên c u liên quan ñ n th trư ng xăng d u và vai trò
qu n lý c a nhà nư c ñ i v i th trư ng này. Tuy nhiên, các nghiên c u này

10. 4
ch t p trung vào vi c lý gi i t i sao nhà nư c ph i bình n giá xăng d u và
bình n b ng cách nào.
Các lu n án nư c ngoài liên quan ñ n kinh doanh xăng d u và các
chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i ho t ñ ng này cũng không nhi u. Ví d :
Strategic Petroleum Reserve: United States energy security, oil politics, and
petroleum reserves policies in the twentieth century- Beaubourf B.A. – 1997;
Energy consumption in Yemen: Economics and policy – Dahan A.A. – 1996;
Petroleum developement in the context of self-reliance: China’s changing
policy since 1960 – Lee H.P. – 1989; An application of rational choice theory
to petroleum policies in Canada, Britian, and Norway- Edwards M. – 1988;
Petroleum politics in Japan: State and industry in a changing policy context –
Caldwell M.A. – 1981; The politics of public enterprise oil and the French
state – Feigenbaum .H.B. – 1981. H u h t các nghiên c u này ñ u t p trung
vào vai trò qu n lý c a nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u nh ng khía
c nh khác nhau. M t s xem xét vai trò, v trí c a các t p ñoàn xăng d u
qu c gia trong vi c ñ m b o ngu n cung và ñ nh giá h p lý các s n ph m
xăng d u trên th trư ng. M t s khác l i nghiên c u các chính sách qu n lý
nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u, song h u h t các tài li u ch nghiên
c u t ng chính sách riêng l tác ñ ng ñ n kinh doanh xăng d u như th nào.
Nghiên c u v chính sách d tr xăng d u chi n lư c c a M , Beaubouf
(1997) ñã ch ra vai trò c a d tr xăng d u trong vi c n ñ nh ngu n cung
và nên d tr bao nhiêu và cách th c d tr như th nào [43]. Nghiên c u v
chính sách ñ nh giá xăng d u c a Northwest Territories, Rattray (2000) ñã
ñưa ra lý do t i sao Nhà nư c không nên ki m soát giá xăng d u trong nư c
mà nên ñ th trư ng t ñi u ch nh [47]. Nghiên c u v chính sách thu xăng
d u c a 120 qu c gia giai ño n 1990-1991, Gupta and Mahler (1994) ñã gi i
thích t i sao xăng d u l i b ñánh nhi u lo i thu v i thu su t cao và các

11. 5
qu c gia xác ñ nh t l thu như th nào [46]... Song các nghiên c u trên
ñ u ñư c ti n hành nh ng nư c có ñ c ñi m th trư ng xăng d u khác xa
so v i Vi t Nam.
Tóm l i, trong th i gian qua ñã có m t s nghiên c u v qu n lý nhà
nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u Vi t Nam. ðã có nh ng ki n ngh v gi i
pháp nâng cao hi u qu qu n lý nhà nư c ñ i v i lĩnh v c kinh doanh xăng
d u. Tuy nhiên, hi n t i v n chưa có nghiên c u nào t i Vi t Nam ñ c p m t
cách t ng th , toàn di n v chính sách qu n lý c a nhà nư c ñ i v i kinh
doanh xăng d u. Trong khi ñó, vi c ban hành và th c thi chính sách qu n lý
c a nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u nư c ta trên th c t còn mang
tính ñ i phó v i s thay ñ i, tính ng n h n, chưa th c s ch ñ ng, chưa ñưa
ra ñư c nh ng chính sách có tính chi n lư c, nh ng nguyên t c và phương
pháp th ng nh t ñ t o ñi u ki n thu n l i cho các cơ quan th c thi cũng như
các doanh nghi p kinh doanh xăng d u.
3. M c ñích nghiên c u
M c ñích nghiên c u c a Lu n án là làm rõ cơ s lý lu n v chính sách
qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u trong ñi u ki n h i nh p kinh
t qu c t ngày càng sâu r ng và trong ñi u ki n n n kinh t th gi i có
nh ng bi n ñ ng khó lư ng. Trên cơ s v n d ng các lý lu n cơ b n vào
phân tích, ñánh giá th c tr ng chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh
doanh xăng d u Vi t Nam, Lu n án ñ xu t m t s gi i pháp c th ñ
hoàn thi n khung chính sách v qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng
d u nh m t o m t môi trư ng kinh doanh bình ñ ng, c nh tranh ñ nâng cao
hi u qu ho t ñ ng c a các doanh nghi p kinh doanh trong lĩnh v c này,
ñ m b o l i ích chung c a toàn xã h i cũng như ñ t m c tiêu v yêu c u an
ninh năng lư ng qu c gia, t o ñi u ki n cho s phát tri n n ñ nh, b n v ng
c a n n kinh t .

12. 6
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
- ð i tư ng nghiên c u
Kinh doanh xăng d u hi u theo nghĩa ñ y ñ bao g m các ho t ñ ng:
thăm dò; khai thác d u m ; ch bi n d u m thành các s n ph m xăng d u;
xu t, nh p kh u xăng d u; phân ph i xăng d u; d ch v kho, c ng và v n
chuy n xăng d u.
Trong ñi u ki n th c t c a nư c ta hi n nay, thăm dò, khai thác và ch
bi n d u m (các lĩnh v c c a công nghi p d u m – ngành d u khí) ñang
ho t ñ ng ñ c l p v i ngành xăng d u. M c dù nhà máy l c d u Dung Qu t
ñã ñi vào ho t ñ ng, tuy nhiên xăng d u tiêu dùng nư c ta hi n nay v n ph i
nh p kh u v i s lư ng l n. Do ñó, lu n án ch quan tâm ñ n các ho t ñ ng
kinh doanh xăng d u sau:
- Nh p kh u xăng d u
- Phân ph i xăng d u
Như v y, ñ i tư ng nghiên c u c a lu n án là các chính sách qu n
lý c a nhà nư c ñ i v i kinh doanh nh p kh u và phân ph i xăng d u t i
Vi t Nam.
- Ph m vi nghiên c u
Lu n án ch nghiên c u các v n ñ liên quan tr c ti p ñ n chính sách
qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh nh p kh u và phân ph i xăng d u. Các
chính sách liên quan ñ n ho t ñ ng qu n lý nhà nư c v công ngh , s n xu t,
ch bi n, t m nh p tái xu t, xu t kh u xăng d u,... s không thu c ph m vi
nghiên c u c a Lu n án.
Không gian nghiên c u: Các ho t ñ ng kinh doanh xăng d u trên lãnh
th Vi t Nam, không nghiên c u các ho t ñ ng ñư c ñ u tư ra nư c ngoài.

13. 7
Th i gian nghiên c u: t p trung ch y u t sau th i kỳ ð i m i, t
1986 ñ n 2010.
5. Phương pháp nghiên c u
Lu n án s d ng các phương pháp ch y u sau:
- Phương pháp ñi u tra kh o sát b ng b ng h i t i các doanh nghi p
kinh doanh nh p kh u và phân ph i xăng d u t i Vi t Nam hi n nay.
- Phương pháp ph ng v n l y ý ki n các chuyên gia, các nhà khoa h c,
các nhà qu n lý, ho ch ñ nh chính sách ho t ñ ng trong lĩnh v c kinh doanh
xăng d u ñ có cái nhìn toàn di n hơn v th c tr ng c a các chính sách qu n
lý nhà nư c ñ i v i ho t ñ ng kinh doanh xăng d u. Ý ki n chuyên gia s
ñư c thu th p qua các cu c g p g , trao ñ i và qua vi c g i xin ý ki n tr c
ti p vào lu n án.
- Phương pháp nghiên c u lý thuy t, t ng h p t các công trình nghiên
c u, các bài vi t và tài li u có liên quan ñ n n i dung v chính sách qu n lý
nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u.
- Phương pháp phân tích so sánh, th ng kê.
6. Nh ng ñóng góp c a Lu n án
Lu n án có nh ng ñóng góp cơ b n sau:
- Nh ng ñóng góp m i v m t h c thu t, lý lu n
Lu n án ch rõ các y u t nh hư ng ñ n ho t ñ ng kinh doanh xăng
d u chính là các y u t nh hư ng ñ n cung và c u v xăng d u. Nh ng nhân
t nh hư ng ñ n cung v xăng d u: (1) H n ng ch c a t ch c các nư c xu t
kh u d u m OPEC, (2) Lư ng d u trong kho d tr c a T ch c năng lư ng
th gi i IEA, (3) Tình hình chính tr trên th gi i, (3) Ho t ñ ng ñ u tư, thăm

14. 8
dò và khai thác các m d u khí m i. Nh ng nhân t nh hư ng ñ n c u v
xăng d u: (1) S tăng trư ng c a kinh t th gi i, (2) S ñ u cơ c a các qu c
gia và các hãng xăng d u l n trên th gi i, (3) Y u t th i ti t, (4) Vi c s
d ng nhiên li u thay th và s ti n b c a khoa h c k thu t.
Bên c nh các chính sách ph bi n trong qu n lý nhà nư c v kinh
doanh xăng d u, bao g m các chính sách v ñi u ki n gia nh p th trư ng,
chính sách v t ch c th trư ng, chính sách v qu n lý ño lư ng và ch t
lư ng xăng d u, chính sách v phòng cháy ch a cháy và b o v môi trư ng,
lu n án b sung m t s chính sách khác c n ñưa vào áp d ng tùy theo ñi u
ki n phát tri n và tính ch t c a t ng n n kinh t , ñó là chính sách h n m c,
chính sách thu , chính sách giá, chính sách d tr . ð i v i m i chính sách
này, lu n án lý gi i vai trò cũng như các gi i pháp thư ng ñư c s d ng.
- Nh ng phát hi n, ñ xu t m i rút ra ñư c t k t qu nghiên c u,
kh o sát c a lu n án
K t qu nghiên c u th c tr ng chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i
kinh doanh xăng d u Vi t Nam ñã kh ng ñ nh chính sách qu n lý nhà nư c
ñ i v i kinh doanh xăng d u ñã s d ng hàng lo t các công c can thi p r t
sâu vào th trư ng, làm méo mó th trư ng. Các chính sách liên quan ñ n lĩnh
v c kinh doanh xăng d u thư ng xuyên ñư c thay ñ i và ñư c ñi u hành
b ng các văn b n dư i lu t, phân tán theo b chuyên ngành và gi a các b ñó
chưa có s ph i h p ch t ch , vi c ñánh giá hi u qu c a các chính sách này
dư ng như chưa ñư c th c hi n m t cách khoa h c và ñúng nghĩa.
Lu n án ñã ñưa ra các quan ñi m và các gi i pháp ñ hoàn thi n chính
sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh doanh xăng d u, trong ñó có các gi i pháp
mang tính ñ t phá:
- Chu n hóa các ñi u ki n kinh doanh xăng d u.

15. 9
- Xây d ng bi u thu nh p kh u theo giá tr tuy t ñ i.
- Trao cho doanh nghi p quy n t quy t ñ nh giá.
- Quy ho ch phát tri n h th ng các công trình xăng d u và t ch c l i
th trư ng xăng d u.
- B ch tiêu h n ng ch nh p kh u ñ i v i xăng d u
- Tăng kh i lư ng d tr qu c gia v xăng d u.
ð th c hi n ñư c các gi i pháp trên, lu n án ñ xu t các ñi u ki n sau:
- Xây d ng và ban hành Lu t kinh doanh xăng d u.
- Tăng cư ng thanh tra, ki m tra c a Nhà nư c ñ i v i kinh doanh
xăng d u.
7. K t c u c a Lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o và ph l c,
Lu n án ñư c chia thành 3 chương:
- Chương 1. Kinh doanh xăng d u và chính sách qu n lý nhà nư c ñ i
v i kinh doanh xăng d u.
- Chương 2. Th c tr ng chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i kinh
doanh xăng d u Vi t Nam.
- Chương 3. Gi i pháp hoàn thi n chính sách qu n lý nhà nư c ñ i v i
kinh doanh xăng d u.

16. 10
CHƯƠNG 1
KINH DOANH XĂNG D U VÀ CHÍNH SÁCH QU N LÝ NHÀ NƯ C
ð I V I KINH DOANH XĂNG D U
1.1. Kinh doanh xăng d u
1.1.1. Xăng d u và vai trò c a xăng d u trong phát tri n kinh t và ñ i
s ng xã h i
1.1.1.1. Các s n ph m xăng d u
Xăng d u là m t lo i năng lư ng. Xăng d u thư ng ñư c phân chia
thành các s n ph m ch y u sau:
- Xăng ô tô: Tên thương m i c a các lo i xăng ô tô ñư c ñ t theo tr s
c tan. Các lo i xăng ñang ñư c lưu hành Vi t Nam bao g m : Xăng Mogas
83, Xăng Mogas 90, Xăng Mogas 92, Xăng A95 và A97. Xăng ô tô ch y u
ñư c dùng làm nhiên li u cho các phương ti n giao thông ñư ng b như ô tô,
xe máy (lo i dùng ñ ng cơ xăng).
- Xăng máy bay: Vi t Nam hi n nay ch y u là ZA1. Lo i xăng này
s d ng làm nhiên li u cho ñ ng cơ máy bay. ðây là s n ph m ñ c ch ng s
d ng cho ngành hàng không.
- D u Diesel (DO): D u Diesel ñư c phân lo i theo hàm lư ng lưu
huỳnh. D u Diesel hi n ñang lưu hành Vi t Nam là lo i DO 0,5%S (t c là
hàm lư ng lưu huỳnh t i ña là 0,5% ) và DO 0,25%S . D u Diesel ñư c dùng
vào các m c ñích sau:
+ Làm nhiên li u cho các phương ti n giao thông ñư ng b , ñư ng
thu , ñư ng s t (lo i dùng ñ ng cơ Diesel).

17. 11
+ Làm nhiên li u ñ t cho m t s cơ s s n xu t.
+ Làm nhiên li u cho ch y máy phát ñi n.
- D u ho (KO): D u ho ñư c s d ng làm nhiên li u th p sáng ho c
nhiên li u ñ t cho m t s cơ s s n xu t.
- D u Mazut (FO): D u Mazut ch y u ñư c dùng làm nhiên li u ñ t lò
cho các cơ s s n xu t. [23]
Như v y, qua phân tích công d ng c a m i lo i s n ph m xăng d u có
th th y r ng ñ i v i xăng ô tô thì dùng vào m c ñích tiêu dùng cu i cùng;
d u Diesel, d u ho ñư c dùng vào hai m c ñích là tiêu dùng cu i cùng và
ph c v s n xu t; d u Mazut ch dùng vào m c ñích ph c v s n xu t.
1.1.1.2. Vai trò c a xăng d u
Ngày 28 tháng 8 năm 1859, nhà ñ a ch t M E. Tuyn ðrêcơ c a Công
ty Seneca ñã ñ t mũi khoan ñ u tiên trên lưu v c sông Oi Cric. Khi mũi
khoan c a ông ñ t ñ sâu 23 m thì “vàng nâu” (d u m ) ñã ch y ra như su i.
ñi m khoan này, m i ngày ngư i ta ñã l y ñư c 35 baren d u (1 baren
tương ñương 1 thùng d u và b ng 159 lít) [42].So v i kh năng khai thác hi n
nay (kho ng 80 tri u thùng/ngày) thì ñây ch là con s r t ít i nhưng nó ñã
th c s tr thành m t kỳ tích làm ch n ñ ng nhân lo i.
Vai trò c a xăng d u ñư c th hi n nh ng khía c nh sau:
- Vai trò ñ i v i kinh t
+ Xăng d u là ñ u vào quan tr ng cho nhi u ngành s n xu t.
Có th nói xăng d u tác ñ ng m t cách toàn di n, dây chuy n ñ n t t c
các ngành, các lĩnh v c c a n n kinh t , t nông nghi p, công nghi p cho ñ n
d ch v . Nhiên li u là m t y u t trong giá thành s n xu t, giá xăng d u thay

18. 12
ñ i làm cho các s n ph m có liên quan thay ñ i theo, ñ n lư t nó l i tác ñ ng
ñ n các s n ph m khác. Nhà nghiên c u xã h i Pháp Muy-lơ ðvanh-xi ñã
nh n xét: “ Th k XX n u không có d u m không ai có th hình dung ñư c
di n m o c a th gi i s như th nào, ch c n ng ng dòng ch y xăng d u, c
th gi i s ng ng ho t ñ ng”. [24]S n xu t càng phát tri n thì m c ñ chuyên
môn hoá, h p tác hoá di n ra ngày càng m nh m d n ñ n m c ñ giao lưu v
hàng hoá ngày càng l n. Giao lưu hàng hoá không ch di n ra trong ph m vi
qu c gia mà di n ra ngày càng m nh m trên ph m vi qu c t . Vi c giao lưu
hàng hoá có th th c hi n b ng ñư ng b , ñư ng s t, ñư ng thu , ñư ng hàng
không và hi n nay ngu n cung c p nhiên li u ch y u cho các phương ti n
v n t i này là xăng d u.
+ Xăng d u là ngu n hàng hóa có giá tr ñóng góp vào GDP c a
nhi u qu c gia ñ c bi t thông qua ho t ñ ng xu t kh u.
D u m xu t hi n ñã làm ñ o l n tr t t kinh t th gi i, m t s qu c
gia nghèo khó b ng ch c tr nên giàu có nh ngu n d u m d i dào dư i
lòng ñ t. Các Mác t ng vi t máy hơi nư c là m c quan tr ng trong cách m ng
công nghi p c a th k XVII. Nhưng s phát tri n c a công nghi p cơ khí, cơ
khí hoá và ñi n khí hoá, theo Lênin, có vai trò quy t ñ nh c a d u m . Th m
chí m t s nhà kinh t h c th gi i ñã ñưa ra tiêu chí m c tiêu th xăng d u
c a m i nư c làm căn c ñánh giá trình ñ phát tri n ñi lên c a n n kinh t
theo chi u hư ng công nghi p hoá.
- Vai trò ñ i v i ñ i s ng xã h i
Xăng d u là lo i nhiên li u dùng cho phương ti n ñi l i hàng ngày
hi n t i khó có th thay th ñư c. M c dù ñã có các phương ti n m i ra
ñ i ng d ng các công ngh s d ng năng lư ng s ch như năng lư ng m t
tr i, pin nhiên li u,... tuy nhiên s lư ng các phương ti n này là không

19. 13
ñáng k . Thêm vào ñó, chi phí cho vi c ñ u tư, phát tri n các công ngh
này thư ng ñòi h i ngu n v n r t l n và nhi u doanh nghi p không m n
mà v i vi c phát tri n theo hư ng này. Hi n t i, do vai trò c c kỳ quan
tr ng c a xăng d u ñ i v i kinh t và ñ i s ng xã h i nên giá nhiên li u
xăng d u nh hư ng ñ n h u như t t c các lo i hàng hoá và t ñó tác
ñ ng ñ n m i khía c nh c a ñ i s ng xã h i.
- Vai trò ñ i v i chính tr
Xăng d u là nguyên nhân sâu xa c a nhi u cu c n i chi n, chi n tranh
xâm lư c ho c tranh ch p gi a các qu c gia. ð c bi t trong hơn m t th p
niên tr l i ñây, khi mà d u m ñóng m t vai trò ñ c bi t quan tr ng ñ i v i
s phát tri n kinh t và ñ i s ng xã h i c a th gi i thì kéo theo ñó là các
cu c chi n tranh gi a các qu c gia v i nhau nh m tranh giành s ki m soát
ñ i v i ngu n d u m .
- Vai trò ñ i v i an ninh qu c phòng
Xăng d u không ch có ý nghĩa quan tr ng ñ i v i phát tri n kinh t
và ñ i s ng c a nhân dân mà nó còn ñ c bi t quan tr ng trong lĩnh v c an
ninh, qu c phòng. Song song v i vi c trang b các máy móc, thi t b , khí
tài là vi c cung c p xăng d u, ngu n nhiên li u chính ñ v n hành các
phương ti n, thi t b này. Xăng d u là ñi u ki n b o ñ m phát huy s c
m nh chi n ñ u và kh năng phòng th b o v ñ t nư c. Trong th i chi n,
ph n l n các xe tăng, máy bay, tàu chi n,... không th ho t ñ ng n u không
có xăng d u. Trong th i bình, xăng d u v n ñóng vai trò quan tr ng trong
vi c b o dư ng thi t b , khí tài và luy n t p s n sàng chi n ñ u. H u như
t t c các qu c gia ñ u xác l p m t cơ ch b o ñ m và cung c p xăng d u
riêng cho lĩnh v c an ninh qu c phòng.

20. 14
Tóm l i, trên t t c các lĩnh v c c a ñ i s ng xã h i, xăng d u gi m t
v trí ñ c bi t quan tr ng. Xăng d u không ch là y u t b o ñ m cho các ho t
ñ ng s n xu t và ñ i s ng ñư c ti n hành bình thư ng mà còn tham gia vào
vi c t o ra giá tr xã h i làm cho ñ i s ng xã h i ngày càng ñư c c i thi n.
D u m nói chung và xăng d u nói riêng t khi xu t hi n cho ñ n ngày nay và
c nhi u năm ti p theo ñã và s còn là m t s n ph m chi n lư c hàng ñ u c a
các qu c gia.
1.1.2. ð c ñi m c a kinh doanh xăng d u
- Xăng d u là m t lo i hàng hoá có nh ng ñ c tính lý hoá riêng.
Xăng d u là m t lo i hàng hoá có nh ng ñ c tính lý hoá riêng do v y,
ñ ñư c phép kinh doanh c n có nh ng ñi u ki n b o ñ m nh t ñ nh v cơ s
v t ch t k thu t.
Xăng d u th l ng r t d b c cháy, ñ c bi t nh y c m v i s thay ñ i
c a nhi t ñ môi trư ng. Trong ñi u ki n nhi t ñ trên 23 ñ C v i áp su t
trên 100 áp m t phe ch c n m t tia l a ñi n phóng qua có th gây ph n ng
sinh nhi t b c cháy. ð c ñi m này ñòi h i công tác phòng cháy trong ho t
ñ ng kinh doanh xăng d u h t s c nghiêm ng t. Phương ti n và thi t b dùng
cho kinh doanh xăng d u ph i là nh ng thi t b chuyên dùng. Công tác phòng
cháy ch a cháy g n li n v i toàn b quá trình ho t ñ ng kinh doanh xăng d u.
Xăng d u là m t lo i s n ph m r t d b hao h t trong quá trình v n
chuy n, lưu kho và kinh doanh. Do ñó, trong ho t ñ ng s n xu t kinh doanh
c n ph i tính toán ñư ng v n ñ ng c a xăng d u và có bi n pháp h p lý nh m
h n ch t i ña m c hao h t. Th c t kinh doanh xăng d u nư c ta nh ng
năm qua ñã rút ra m t s ch tiêu hao h t như sau:

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52699
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562