14. Ang SALITANG HIRAM o salitang bangyaga ay mga
salitang bahagi ng wikang Filipino na hango o kinuha sa
wikang dayuhan tulad ng Ingles, Kastila at iba pa.
Ayon sa Ortograpiyang
Filipino 2009, mayroon 5
alituntunin sa panghihiram
ng salita.
15. 1. Pag-aangkin ng sariling atin
Halimbawa:
container – lalagyan
garden – halamanan
snacks – merienda o
minandal
16. 2. Mga dialekto na maaaring
hiramin
Halimbawa:
dimple – buloy (Ivatan)
husband – asawang lalaki
(Tagalog)
o Bana (Hiligaynon)
17. 3. Manghiram ng mga salitang Espanyol o Ingles
Halimbawa:
Onion – Cebollas (Espanyol)
o Sibuyas (Filipino)
chocolate (Ingles) –
tsokolate(Filipino)
Halimbawa:
X – ray
sodium chloride
potassi
um
18. 4. Salitang-hiram na binaybay sa sariling wika
cellphone – selpon
Halimbawa:
tricycle – traysikel
gate - geyt
19. 5. Hiramin ang orihinal nitong pagbabaybay.
Halimbawa:
narrative – naratibo o
narratib
phonology – ponolohiya o
palatunugan
hindi narativ
hindi ponoloji
20. Ang panghihiram ng mga salita ay hindi kahinaan ng
isang tao o bansa. Sa katunayan, pinatatatag at
pinauunlad nito ang wikang sarili. Dapat lamang
tandaan na ang paggamit ng salitang hiram ay may
kaakibat na obligasyon. Nararapat lamang na malaman
ang kahulugan ng bawat salita at magagamit nang
wasto sa pangungusap.
TANDAAN:
21. Panuto: Basahin ang
tulang “Guro sa panahon
ng New Normal” at isa-
isahin natin ang mga
salitang-hiram na
nabanggit sa tula at
bibigyang-kahulugan
ang mga ito.
GAWAIN 1:
22. Panuto: Piliin sa pangungusap ang salitang-
hiram at bigyang kahulugan ang napiling na
salita.
1. Ayaw niyang kumain ng hotdog.
2. Naiwan ni tatay ang sombrero sa
bahay.
3. Umiyak ng umiyak ang bata sa loob ng kwarto.
4. Itim na bag ang naiwan sa loob ng
sasakyan.
5. Basketbol ang hilig kong laro.
GAWAIN 2:
23. Salitang Hiram Kahulugan
1.
2.
3.
4
5.
Panuto: Basahin ang isang paalala. Tumukoy at isulat sa malinis na papel ang 5
salitang hiram na nabanggit sa binasa at bigyang-kahulugan ang mga ito.
Gamitin ang talaan sa ibaba sa pagsulat ng inyong sagot.
PANAPOS NA PAGSUBOK (POST TEST)
25. KARAGDAGANG GAWAIN (TAKDANG-ARALIN)
Humanap ng kahit anong napapanahong
balita at idikit ito sa inyong papel. Basahin
ito at tumukoy ng 10 salitang-hiram at
bigyang-kahulugan ng salitang natukoy.
Isulat ang inyong sagot sa inyong
kwarderno.
Panuto: Pakinggang mabuti ang mga salitang nagbibigay-kahulugan sa larawang bubuuin . Isulat sa inyong papel kung ano ang pangalan ng bagay na tinutukoy.
Isa itong napapanahong virus.
Ang pagkakaroon ng mataas na init sa katawan, pananakit ng lalamunan, malalang sipon at pag-ubo ay ilan sa sintomas ng sakit na ito.
Sa halos lahat ng kaso, tumatagal ito nang ilang araw bago mawala.
Alam mo ba kung ano ito?
Isang uri ng proteksyon sa mukha ng tao;
Kadalasan, yari sa kapirasong tela o polyester;
Panakip sa ilong at bibig at kung minsan ay teinga at leeg laban sa alikabok, init, polusyon at nakakahawang sakit.
Alam mo ba kung ano ito?
Manipis at magaan na klase ng papel na gawa sa recycled paper pulp.
Ginagamit na pambalot o pampahid sa bahagi ng katawan o bagay.
Madalas itong makita sa hapag-kainan, opisina o sa loob ng banyo
Alam mo ba kung ano ito?
Kasuotang pambabae o panlalaki na hanggang baywang ang haba at mahaba ang manggas
Isinusuot kung malamig o tag-ulan
Maaari ring isuot bilang proteksyon ng katawan sa matinding sikat ng araw.
Alam mo ba kung ano ito?
Sasakyang panlupa na pinapaandar ng gasoline at kadalasang maraming palamuti.
Kaya nitong magsakay ng 10 – 25 katao.
Isang pampublikong transportasyon ng mga Pilipino, maaaring isalang-alang bilang tanda ng Kalayaan at pagiging Pilipino.
Alam mo ba kung ano ito?
Balikan muna natin ang Pakikinig at Pagsasalita na bahagi ng Functional Literacy Test (FLT). Natatandaan mo pa ba ang kard na ito?
Batay sa panuto ng FLT, basahin ng malakas ang pangungusap na nakasulat sa kard at sabihin ang salitang hiram na ginamit dito.
Ibigay ang kahulugan ng salitang hiram na natukoy mo.
Ano ang iyong naging kasagutan?
Kung TRAYSIKEL na nangangahulugang de gasolinang sasakyan na may tatlong gulong, kadalasang pampasahero ang iyong naging sagot. Ikaw ay tama!
Pag-aangkin ng sariling atin – may mga salita sa wikang Filipino na hindi tayo pamilyar, ngunit ito ay ginagamit. Kung ang salita ay may katumbas na wikang Filipino, marapat na ito ay gamitin.
Mga Dialekto na maaaring hiramin – Kung ang mga salita ay walang katumbas sa wikang Filipino lalo na sa Tagalog, marami pa naman tayong dialekyo na maaaring hiraman.
3. Manghiram ng mga salitang espanyol o ingles.
- Maaari tayong manghiram sa wikang Espanyol o Ingles ngunit babaybayin ito sa sarili abakada.
- Kapag ginagamit ang mga salitang Pang-Agham, Pantangi o Teknikal, panatilihin ang original nitong baybay.
4. Salitang-hiram na binaybay sa sariling wika. May mga salitang hiram na matagal ng ginagamit at binaybay sa saring wika.
5. Hiramin ang orihinal nitong pagbabaybay. Iwasan ang paggamit ng hiram na letra sa pagbabaybay ng salita-hiram.
Tandaan: Ang panghihiram ng mga salita ay hindi kahinaan ng isang tao o bansa. Sa katunayan, pinatatatag at pinauunlad nito ang wikang sarili. Dapat lamang tandaan na ang paggamit ng salitang hiram ay may kaakibat na obligasyon. Nararapat lamang na malaman ang kahulugan ng bawat salita at magagamit nang wasto sa pangungusap.
Ang unang salitang hiram ay HOTDOG, salitang Ingles na ibig sabihin ay pagkaing mahaba
Balikan muna natin ang Pakikinig at Pagsasalita na bahagi ng Functional Literacy Test (FLT). Natatandaan mo pa ba ang card na ito?
Ano ang iyong naging kasagutan?
Kung TRAYSIKEL na nangangahulugang sasakyang may tatlong gulong ang iyong naging sagot. Ikaw ay tama!