Filipino 8 Lesson
Ang tulang romansa ay tulang pasalaysay tungkol sa pakikipagsapalaran at kabayanihan na karaniwang ginagalawan ng mga prinsipe’t prinsesa at mga mahal na tao.
Naging palasak ang mga tulang romansa sa Europa noong Edad Media at maaaring nakarating ito sa Pilipinas mula sa Mexico noong 1610. Ngunit noong dantaon 18 lamang ito naging palasak sa ating bansa kasabay ng pagkakilala sa imprenta at pagkatuto ng mga katutubo ng alpabetong Romano.
Ang panitikan ay isa sa mga paraang ginamit ng mga mananakop na Kastila sa pagpapalaganap ng relihiyong Kristyano, at ang mga tulang romansa ay lumaganap kasabay ng pagdagsa ng mga aklat-dasalan. Layunin ng tulang romansa na mapalaganap ang diwang Kristyano. Karaniwan, kung gayon, ang pagtawag sa Diyos ng mga tauhan at ang gantimpala ng langit sa mga nananalig. Karaniwan ding nagsisimula ang mga ito sa panalangin sa pag-aalay ng akda sa Birhen o ng isang santo.
Nagkasanib sa tulang romansa ang dayuhan at ang katutubo. Dayuhan ang (1) anyong pampanitikan na galing sa Europa at dinala rito ng mga prayle at sundalong Kastila; (2) ang mga tauhan, na may prinsipe at prinsesang may mga pangalang dayuhan; (3) ang tagpuan, na karaniwang isang malayong kaharian sa Europa; at (4) ang paksang relihiyoso na pinalalaganap sa pamamagitan ng anyong pampanitikang ito.
Ngunit binibihisan na ang tulang romansa ng katutubong pagkamalikhain. Katutubo ang (1) wikang ginamit sa mga tulang romansa; (2) ang tradisyon sa pagtula na dati nang ginagamit sa panitikang salimbibig, tulad ng bugtong, sawikain, at iba pa; (3) ang mga talinghagang likas sa wika; at (4) ang mga pagpapahalagang pamana ng ating mga ninuno, tulad ng pagmamahal samagulang, pagtulong sa nangangailangan at iba pa.
Ang tulang romansa, kung gayon, ay dayuhang anyo na binihisan ayon sa katutubong panlasa. Maging ang mga tauhan, bagama’t mga prinsipe at prinsesang may mga dayuhang pangalan, ay nagpapahayag ng mga kaisipan at pagpapahalagang katutubo.
Ang awit ay may
May labindalawang (12) pantig sa bawat taludtod.
Sadyang para awitin, inaawit sa tanging pagtitipon.
Ang himig ay mabagal o banayad, tinatawag na andante.
Nahaharap sa mga pakikipagsapalaran ang mga tauhan sa awit, ngunit higit na makatotohanan o hango sa tunay na buhay ang mga pangyayari. Walang kapangyarihang supernatural ang mga bida.
Maaaring maganap sa tunay na buhay ang mga pangyayari sa isang awit.
Halimbawa nito ang Florante at Laura.
Ang korido ay may
May walong pantig sa bawat taludtod.
Sadyang para basahin, hindi awitin.
Kapag inawit, sa himig na mabilis o allegro, ito ay dahil maikli ang mga taludtod, wawaluhing pantig lamang.
Ang mga tauhan ay may kapangyarihang supernatural o kakayahang magsagawa ng mga kababalaghan na hindi magagawa ng karaniwang tao, tulad ng pagpatag ng bundok, pag-iibang anyo, at iba pa.
Dahil dito, ang mga pakikipagsapalaran ng mga tauhan ay malayong maganap sa tunay na buhay.
Halimbawa ng isang korido ang Ibong Adarna.
Ang pag aaral na ito ay patungkol sa Wika. Matatalakay din dito ang mga uro ng wika. Ang wika ay may apat na uri. Ito ay ang; Balbal, Panlalawigan o Lalawiganin, Pambansa at Lingua Franca o Panitikan.
Filipino 8 Lesson
Ang tulang romansa ay tulang pasalaysay tungkol sa pakikipagsapalaran at kabayanihan na karaniwang ginagalawan ng mga prinsipe’t prinsesa at mga mahal na tao.
Naging palasak ang mga tulang romansa sa Europa noong Edad Media at maaaring nakarating ito sa Pilipinas mula sa Mexico noong 1610. Ngunit noong dantaon 18 lamang ito naging palasak sa ating bansa kasabay ng pagkakilala sa imprenta at pagkatuto ng mga katutubo ng alpabetong Romano.
Ang panitikan ay isa sa mga paraang ginamit ng mga mananakop na Kastila sa pagpapalaganap ng relihiyong Kristyano, at ang mga tulang romansa ay lumaganap kasabay ng pagdagsa ng mga aklat-dasalan. Layunin ng tulang romansa na mapalaganap ang diwang Kristyano. Karaniwan, kung gayon, ang pagtawag sa Diyos ng mga tauhan at ang gantimpala ng langit sa mga nananalig. Karaniwan ding nagsisimula ang mga ito sa panalangin sa pag-aalay ng akda sa Birhen o ng isang santo.
Nagkasanib sa tulang romansa ang dayuhan at ang katutubo. Dayuhan ang (1) anyong pampanitikan na galing sa Europa at dinala rito ng mga prayle at sundalong Kastila; (2) ang mga tauhan, na may prinsipe at prinsesang may mga pangalang dayuhan; (3) ang tagpuan, na karaniwang isang malayong kaharian sa Europa; at (4) ang paksang relihiyoso na pinalalaganap sa pamamagitan ng anyong pampanitikang ito.
Ngunit binibihisan na ang tulang romansa ng katutubong pagkamalikhain. Katutubo ang (1) wikang ginamit sa mga tulang romansa; (2) ang tradisyon sa pagtula na dati nang ginagamit sa panitikang salimbibig, tulad ng bugtong, sawikain, at iba pa; (3) ang mga talinghagang likas sa wika; at (4) ang mga pagpapahalagang pamana ng ating mga ninuno, tulad ng pagmamahal samagulang, pagtulong sa nangangailangan at iba pa.
Ang tulang romansa, kung gayon, ay dayuhang anyo na binihisan ayon sa katutubong panlasa. Maging ang mga tauhan, bagama’t mga prinsipe at prinsesang may mga dayuhang pangalan, ay nagpapahayag ng mga kaisipan at pagpapahalagang katutubo.
Ang awit ay may
May labindalawang (12) pantig sa bawat taludtod.
Sadyang para awitin, inaawit sa tanging pagtitipon.
Ang himig ay mabagal o banayad, tinatawag na andante.
Nahaharap sa mga pakikipagsapalaran ang mga tauhan sa awit, ngunit higit na makatotohanan o hango sa tunay na buhay ang mga pangyayari. Walang kapangyarihang supernatural ang mga bida.
Maaaring maganap sa tunay na buhay ang mga pangyayari sa isang awit.
Halimbawa nito ang Florante at Laura.
Ang korido ay may
May walong pantig sa bawat taludtod.
Sadyang para basahin, hindi awitin.
Kapag inawit, sa himig na mabilis o allegro, ito ay dahil maikli ang mga taludtod, wawaluhing pantig lamang.
Ang mga tauhan ay may kapangyarihang supernatural o kakayahang magsagawa ng mga kababalaghan na hindi magagawa ng karaniwang tao, tulad ng pagpatag ng bundok, pag-iibang anyo, at iba pa.
Dahil dito, ang mga pakikipagsapalaran ng mga tauhan ay malayong maganap sa tunay na buhay.
Halimbawa ng isang korido ang Ibong Adarna.
Ang pag aaral na ito ay patungkol sa Wika. Matatalakay din dito ang mga uro ng wika. Ang wika ay may apat na uri. Ito ay ang; Balbal, Panlalawigan o Lalawiganin, Pambansa at Lingua Franca o Panitikan.
1. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
Isang Pagluwas:
Ang Malikhaing Pagsulat
sa Panahon ng Pandemya
Tagapanayam:
MARISSA M. MAMARIL, EdD.
Punongguro IV, Labrador NHS
Paksa:
2. Gawain 1 – 4 PICS, 1 WORD!
Panuto: Tukuyin ang isang salitang
binibigyang-diin o tinutukoy ng 4 na mga
larawan.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
13. Gawain 2 – HULA-NINO!
Panuto: Kilalanin kung sino ang may-akda o
sumulat ng mga sumusunod na kilalang
obra maestra.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
25. PAGSULAT
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
• Ang pagsasalin sa papel o sa anumang
kasangkapang maaaring magamit na
mapagsasalinan ng mga nabuong salita,
simbolo at ilustrasyon ng isang tao o ng mga
tao sa layuning maipahayag ang saloobin
26. MANUNULAT
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
• Mambabatas ng daigdig
• Direktor ng konsensya ng bayan
• Antena ng lipunan
27. PANITIKAN
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
• anumang bagay na naisasatitik, basta may
kaugnayan sa pag-iisip at damdamin ng tao,
maging ito’y totoo, kathang-isip o bungang
tulog lamang
30. • Pangunahing layunin nitong maghatid ng
aliw, makapukaw ng damdamin, at makaantig
sa imahinasyon at isipan ng mga mambabasa
• Karaniwan itong bunga ng malikot na isipan
ng sumusulat na maaaring batay sa tunay na
pangyayari o kaya naman ay bunga ng
imahinasyon o kathang-isip lamang
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
MALIKHAING
PAGSULAT
32. KARANASAN BATAY SA PANDAMA
• Ito ay isa sa pinakaprimitibong anyo ng
komunikasyon.
• Minsan, ito ay nagpapahiwatig ng positibong
emosyon.
• Nangyayari ito sa mga taong malapit sa isa't
isa gaya ng mga magkakaibigan o
magkakapalagayang-loob.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
33. 1. PANINGIN
• Halimbawa:
“Makata? Nagkamali ka, Binibini. Ako’y
karaniwang tao lamang na may pambihirang
karamdaman.” Hinubad ng malaking pigura
ang kaniyang sombrero at talukbong at sa
tanglaw ng mga ilaw-poste ay lumitaw ang
kanyang mukhang naagnas sa ketong.
Mga huling linya ng prosang tulang
“Nang Mauso ang Magmakata”
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
34. Halimbawa:
Waring nakalutang sa hangin ang lawin.
Nakabuka ang dalawang pakpak nito, ngunit
hindi kumakampay. Kaipala’y walang kurap
ang mga tila may teleskopyong mga mata
nito sa pagmamasid ng madadagit na mga
sisiw na nagsisipanginain sa bukid.
Pasimulang tatlong pangungusap ng maikling kwento
“Wala Nang Lawin sa Bukid ni Tata Felipe”
ni Benigno H. Juan
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
35. 2. PANDINIG
• Halimbawa:
Pag-Ulan-ulan na ikaw’y itinanim,
Ginitarahan ka ng kikiting-kiting;
Ang dalagang bukid ang umaanining
Binata ang siyang sumaliw sa bagting….
Unang saknong ng “Ang Palay”,
Jose Corazon de Jesus
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
36. • Halimbawa:
Lumikha ng alingasngas ang aral ni Butsiki.
Gunawa siya ng himala sa daigdig ng mga baboy.
MGA BABOY:
Mula noon, naghuhugas na ng kamay at nguso ang
mga baboy,bago sumalakay sa labangan ng kaning-
baboy, Ngork! Ngork! At matapos mabusog. Ngork!
Ngork!
Mula sa “Ang Maikling Buhay ni Sta. Butsiki,
ang Unang Baboy sa Langit
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
37. 3. PANLASA
• Halimbawa:
Paano’y tinanghali ako ng gising
Matatamis-tamis,parang datiles.
Maski na mamunso lamang,
Nakapaglalaway rin ang sabaw,
Lalo na’t sinukaan
Ng santol na bagong naninilaw.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
38. Halimbawa:
Isa-isa lamang ang kabuteng inabot
Kabuteng-ahas pa yata.
Sayang ang sarap pa naman
Ng mamarang pag lasang luya’t
Paminta ang umaasbok na sabaw
Pangatlong saknong ng “Ang Batang
Tinanghali ng Gising” ni Bienvenido A. Lumbera
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
39. 4. PANG-AMOY
• Halimbawa:
Umaalingasaw ang ilog sa inaanod na bulok
na basura at sumisingaw sa mapaklang
alimuom ang makusot na lupa sa buong
kamalig ng lagarian.
Mula sa unang talata ng maikling kuwentong
“Mga Aso sa Lagarian” ni Dominador B. Mirasol
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
40. 4. PANALAT/PANDAMA
• Halimbawa:
Inabot ng pagod at antok si Ka Matias sa
ilang oras na paggawa sa bukid. Humiga siya
sa bunton ng dayami sa gilid ng mandala.
Nasalat niyang mainit-init pa ang magalasgas
na dayami, ngunit banig na iyon sa pagal na
katawan. Makailang saglit lamang ay
naramdaman niya sa kanyang likod na tila
may kung anong gumagalaw,
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
41. kumikiwal. Gulilat na nakikiramdam,
nasalat ng kaliwang kamay niya sa dakong
tagiliran ang kung anong matigas na
malambot, kumikibot, gumagapang.
Napadilat siya sabay igtad, palayo.
Nakatayong nilingon niya ang hinigaang
dayami. Sa dakong ulunan niya kangina’y
lumitaw ang nanlalapad na ulo ng isang
kobrang handang tumuklaw.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
43. IMAHEN
• Tinatawag na imagery sa Ingles, ang
imahen ay ang hulagway sa isipan, sa
guni-guni ng mambabasa, o tagapakinig.
• Nagaganap ang pagbuong ito sa
pamamagitan ng paggamit ng
manunulat ng mga salitang tinutukoy sa
mga impormasyong nasasagap ng
pandama.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
44. TAYUTAY
• Tinatawag na figures of speech sa
Ingles, ang tayutay ay salita o mga
salitang ginagamit sa di-
pangkaraniwang paraan at lampas sa
pagkaliteral,maaaring naiiba sa
karaniwang kontruksiyon o kaayusan
upang mapaigting ang kasiningan at ng
pahayag.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
45. DIKSIYON
• Ito ay ang pagpili ng wasto, tumpak, at
angkop na mga salita para sa isang
akda. Sa pamamagitan ng tamang
diksiyon, nagiging malinaw sa isipan na
malaking mahiwatigan ng mga
mambabasa ang pinapaksa o tinutukoy
ng awtor sa isang sitwasyon at panahon.
Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
46. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
Paano
Makapagsusulat
nang Maayos?
47. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
1. Maglaan ng
takdang oras o
panahon; at tuparin
ito nang regular.
48. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
2. Ihanda ang mga
kailangan sa
pagsusulat: bolpen,
papel, makinilya,
kompyuter at iba pa.
49. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
3. Tiyaking pinag-
iisipan na ang isusulat
bago humarap sa
kompyuter o
blangkong papel
(Konseptuwalisasyon)
50. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
Mga Payo sa
Pagsusulat ng
Malikhaing
Sulatin
51. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
1. Magmasid nang husto
sa lahat ng bagay na
nararanasan.
52. Pansangay na Pagsasanay sa Paglinang ng Kasanayan sa Pagsulat
2. Bawat karanasan ay
pondo sa pagsusulat.
