Actieve rol voor OV-autoriteit & steden noodzakelijk bij laadinfrastructuur ZE-bussen

1. Actieve rol voor OV-autoriteit & Steden noodzakelijk bij realisatie
Laadinfrastructuur ZE-bussen
Roland Steinmetz
Busvision
13 oktober 2016

2. Inhoud
I. Waarom elektrische bussen?
II. Laadinfra e-bussen
III. Aanbesteden ZE-bussen en
laadinfra
IV. Voorbereidingen OV-autoriteit
V. Alternatief
VI. Conclusie

3. Waarom elektrische bussen?
CO2 emissies transportsector
Transport: 23% van totale
emissies
Wegtransport: 73,9% van
emissies transport sector
Zware voertuigen: 46,5 %
• Bussen/vrachtwagens
Lichte voertuigen: 53,5%
• Auto’s, pick-ups en
brommers
Bron: ICCT (2015 ) POLICIES TO REDUCE FUEL CONSUMPTION, AIR POLLUTION, AND CARBON EMISSIONS FROM VEHICLES IN G20 NATIONS

4. Waarom elektrische bussen?
Energieakkoord
• CO2-uitstoot in sector mobiliteit en transport verminderen
• Doel: in 2020 ong. 3 miljoen zero-emissie voertuigen nodig, waarvan 500
elektrische bussen
Bestuursakkoord Zero Emissie Busvervoer
• Vanaf 2025 zijn alle nieuwe bussen in het OV vrij van schadelijke
uitlaatgassen, totale park ZE in 2030
• Alle energie voor e-bussen zo veel mogelijk duurzaam opgewekt
CO2 emissies transportsector

5. Laadinfra e-bussen
Verschillende mogelijkheden
1. Plug-in laden op depot
• AC/ DC
2. Opportunity charging
• Pantograaf
• Inductief
3. In-motion charging
• Trolley
Plug-in
Trolley
Pantograaf
Inductief

6. Laadinfra e-bussen
Plug-in laden
• Veelal gebruikt om e-bussen ‘s nachts in remise
vol te laden
• Vermogen relatief laaf: 20 – 100 kW
• Actieradius plug-in bus: 250 – 350 km
• Leverantie via bus of laadpaalleverancier

7. Laadinfra e-bussen
Pantograaf laden
• Bus laden tijdens route of op remise
• Twee opties:
• Pantograaf bevestigd aan laadpaal
• Pantograaf bevestigd op bus
• Vermogen: 150 – 450 kW
• Leveranciers: o.a. ABB, Heliox, Opbrid en
Siemens
• Standaardisatie in wording, eerste testen met
interoperabiliteit

8. Laadinfra e-bussen
Inductief laden
• Bus laden bij halte of op depot
• Vermogen: 60 – 200 kW
• Leveranciers: o.a. Bombardier, PROOV/IPT en
Wave.
• Standaardisatie gestart

9. Laadinfra e-bussen
Trolley
• Bus laden tijdens het rijden
• Geen actieradiusbeperking maar inzet alleen
onder draad
• Optie: batterijtrolleybus/ Trolley 2.0
• Waar: Arnhem/ Amsterdam?

10. Aanbesteden ZE-bussen en laadinfra
Organisatie
De laadinfra is onderdeel van de aanbesteding van het vervoer.
• Techniek- en locatiekeuze ligt bij de vervoerder
• Vergelijkbaar met traditionele concessie
Voordelen:
• Verantwoordelijkheid voor het vervullen van zijn KPI’s ligt volledig bij de
vervoerder.
• Keuze voor laadoplossing hangt direct samen met de keuze voor het type e-
bussen. Vervoerder kan zelf een gunstige BC organiseren en efficiënte
lijnvoering inrichten.
Nadelen:
• OV-autoriteit geen/ weinig invloed op laadconfiguratie
• Laadconfiguratie pas bekend na het moment van gunnen concessie
• Afstemming met gemeente
• Doorlooptijd voor realisatie
• Overdracht/ afschrijving van laadinfra

11. Voorbereidingen OV-autoriteit en stad
Aandachtspunten
Voor aanbesteding organiseren:
• Scenario’s voor bus en laadinfra met potentiele
locaties
• Afstemming met gemeente en netbeheerder
• Eventuele infrastructurele voorbereidingen of eisen
aan infra in bestek
• Inzicht in planning

12. Voorbereidingen OV-autoriteit en stad
Scenario’s laadtechnologie
Drie belangrijke vragen voor het uitrollen van een laadnetwerk voor elektrische bussen:
1. Wordt er gekozen voor een bus met 55, 80, 150 of 300 kWh batterij?
• Prijs
• Gewicht van de bus
• Aantal passagiers
2. Voor welke laadtechnologie wordt er gekozen?
• Depot laden of niet?
• Wat is afstand depot tot startpunt lijn?
• Hoe pas je het laden in in de dienstregeling?
• Aantal laders hangt samen met de vraag: hoeveel keer moet er worden geladen per
omloop/dag?
• Robuustheid van de oplossing
• Netaansluiting, vergunningen, etc.
3. Waar wordt er geladen?
• Depot, station, begin- en eindhalte, tijdhalte
• Omlooplengte
• Drukte van de lijn
• Airco/verwarming

13. Voorbereidingen OV-autoriteit en stad
ZE-Ready
1. Awareness dat ZE-bussen impact heeft op lijnen en openbare ruimte
2. Voorbereiden scenario’s en eventueel beïnvloeden van laad-oplossing
3. Praktische voorbereidingen
• Uitbreidingsmogelijkheden locaties
• Team binnen gemeente
• Benodigde Vergunningen en doorlooptijden
• Capaciteit netbeheerder per mogelijke locatie
4. Fysieke voorbereidingen

14. Voorbereidingen OV-autoriteit en stad
Planning
Doorlooptijd Laadinfrastructuur is lang:
• Er zijn veel verschillende partijen betrokken bij besluitvorming;
• Vaak locaties met grote druk op openbare ruimte
• Nieuwe materie voor procedures en vergunningen
• Eventueel aanpassing van energie- infrastructuur
Planning
1. Laadoplossing kiezen + locaties zoeken (12 weken)
2. Goedkeuring locaties (8 weken)
3. Vergunningen aanvragen + verkrijgen (8 weken)
4. Aanvragen netaansluiting (minimaal 12 weken)
5. Realisatie netaansluiting en lader (10 weken)
6. Testen (4 weken)
Conclusie: 1 jaar tussen gunning en start concessie is heel krap.

15. Alternatief
1. Kiezen voor een gefaseerde introductie van zero emissie stadsvervoer in plaats van
“big bang”, meer tijd voor realiseren infrastructuur
2. De laadinfra separaat van het vervoer aanbesteden.
• Sturing op o.a. techniek- en locatiekeuze ligt voor de hand.
• Techniek- en locatiekeuze ligt bij overheid of laadpaalexploitant, niet bij
vervoerder.
• Voordeel: lange termijn plannen voor de laandinfra worden gewaarborgd.
• Voordeel: de vervoersautoriteit of gemeente kan zelf rol vervullen of
exploitant verantwoordelijkheid geven om dit te organiseren.
• Nadeel: aanbesteding laadinfra moet afgerond zijn voordat gestart kan
worden met aanbesteding vervoer.
• Nadeel: laadinfra bepalend voor lijnvoering/ type bus

16. Conclusie
1. Grote kansen voor Zero Emissie vervoer
2. OV-Autoriteit en stad grotere rol bij infrastructuur voor ZE-bussen
3. Voorbereiding start voor aanbesteding door OV-autoriteit

17. EVConsult BV
Nederland
Overtoom 60
1054 HK AMSTERDAM
Nederland
Roland Steinmetz
r.steinmetz@evconsult.nl
+31 6 52663032
België
Everaertsstraat 110
2060 Antwerpen
België
t.meeuws@evconsult.info
+32 (0) 479 28 99 37