Araling panlipunan

3. ANO ANG PAMBANSANG BADYET?
Tumutukoy sa kabuuang planong maaaring
pagkagastuhan ng pamahalaan sa loob ng isang taon.
Ito rin ang nagpapakita kung magkano ang inilaang
pondo ng pamahalaan sa bawat sector ng ekonomiya.
• Revenue – kita ng pamahalaan .
• Budget deficit- mas malaki ang paggasta ng
pamahalaan kaysa sa pondo nito.
• Budget surplus- mas maliit ang paggasta kaysa sa
pondo ng pamahalaan.

4. SINO KAYA ANG NAGBABADYET NG
PONDO NG ATING PAMAHALAAN?
Department of Budget and Management
Ang ahensya na ito ang siyang nagpapalabas ng
Budget Call sa lahat ng ahensya ng pamahalaan
Pambansa. Isinasaad dito ang hangganan ng
pambansang badyet kabilang ang kabuuang
paggasta , ang tamang gugulin ng badyet,
inaasahang malilikom na buwis at iba pang kita
upang tustusan ang paggasta.

5. • Participatory o bottom-up budgeting- paghihikayat sa
partisipasyon ng mga civil society organization at iba
pang stakeholder sa pagbuo ng badyet ng mga ahensya
ng pambansang pamahalaan.
PAGGASTA NG PAMAHALAAN AYON SA
EXPENDITURE PROGRAM
Ang expenditure program ay tumutukoy sa ceiling o
pinakamataas na gastusing nararapat upang matugunan ang
mga pananagutan o obligasyon ng pamamahala sa loob ng
isang taon. Nahahati sa tatlo ang ceiling:

6. 1. Current Operating Expenditures – nakalaang halaga
para sa pagbili ng mga produkto at serbisyo upang
maayos na maisagawa ang mga gawaing pampamahalaan
sa loob ng isang taon. Kabilang dito ang Personal
Services na kabayaran para sa sahod at iba pang
compensations ng mga empleyado ng gobyerno, at
Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE)
bilang panggastos sa mga supplies, utilities at iba pa ng
ahensya ng gobyerno.
Halimbawa: Ang mga guro na nangangailangan ng karagdagang
badyet o supply para sa mga kagamitang pangturo.

7. 2. Capital Outlays – panustos para sa pagbili ng
mga produkto at serbisyo kung saan ang
kapakinabangang makukuha mula rito ay maaaring
magamit sa loob ng maraming taon at makadagdag
sa mga asset ng gobyerno.
Halimbawa: Ang pagbili ng pamahalaan ng mga bagong tren para sa
pagpapaganda at pagsasaayos ng MRT.

8. 3.Net Lending – paunang bayad ng gobyerno para
sa mga utang nito.
Halimbawa: Ang pagbabayad ng ating pamahalaan sa utang ng
Pilipinas sa World Bank.

9. KAISIPAN, PAGPUPUNYAGI,
PAGTITIPID, AT WASTONG
PAMAMAHALA SA NAIMPOK

10. Kahit anong bagay at anumang
larangan ang ating gagawin
kinakailangan natin ng Kasipagan.

11. Mahalaga sa tao ang maging masipag upang siya
ay mayroong maabot o marating na magandang
bukas. Kung ikaw ay masipag sa iyong pag-aaral
ay makapagtatapos ka. At kung ang isang nilikha
ng Diyos ay masipag na gumawa ng kabutihan
makakamit niya ang buhay na walang hanggan.
Lagi nating tandaan na ang kasipagan sa paggawa
nang may kabutihan ang magpapaunlad sa ating
bansa.

12. Hindi natin dapat taglayin ang katamaran
sapagkat ito ay pumapatay sa isang gawain,
hanapbuhay o trabaho. Ang isang taong tamad
ay ayaw tumanggap ng gawain. Hindi pa niya
ito nasisimulan ay umaayaw na siya. Palagi
niyang nararamdaman ang kapaguran kahit
kaunti pa lamang ang kaniyang nagagawa.

13. Ang pagpupunyagi ay pagtitiyaga na maaabot
o makukuha ang iyong layunin o mithiin sa
buhay. Ito ay may kalakip na pagtitiyaga,
pagtitiis, kasipagan, at determinasyon.

14. Upang lubos mong maunawaan ay narito ang ilang paraan na
nagpapakita ng pagtitipid.
1. Magbaon ng pagkain sa opisina o eskuwela.
2. Matutong maglakad lalo na kung malapit lang ang
paroroonan.
3. Mas matipid na bumili sa palengke kaysa mga mall.
4. Gamitin ang load ng cellphone sa mga importanteng bagay
lamang.

15. 5. Orasan ang paggamit ng TV, computer, electric fan, at iba
pa. Kung hindi
naman ito ginagamit ay patayin mo ang mga ito.
6. Sa pagsisipilyo ay gumamit ng baso. Huwag hayaang
tumapon ang tubig mula sa gripo.
7. Huwag nang bumili ng imported. Marami na tayong
produkto ng ating bansa
na pareho lamang ang kalidad tulad ng imported.

16. Ang pag-iimpok ay paraan upang makapag save o
makapag-ipon ng salapi, na siyang magagamit sa ating
pangangailangan sa takdang panahon. Bakit kailangan
na mag- impok ng pera? Ayon sa Teorya ni Maslow,
The Hierarchy of Needs, ang pera ay makakatulong
sa tao na maramdaman ang kanilang seguradad sa
buhay lalo na sa hinaharap.

17. Ayon sa isang financial expert na si Francisco Colayco, may
tatlong dahilan kung bakit kailangan na mag-impok ng tao.
1. Proteksiyon sa buhay. Maraming mga hindi inaasahan na
maaaring mangyari sa buhay ng tao tulad na lamang ng
pagkakasakit, kalamidad, pagkawala ng trabaho, o
pagkabaldado.
2. Hangarin sa buhay. Ito ang nagiging motibasyon ng iba.
3. Pagreretiro. Hindi lamang kailangan na mag-impok para sa
proteksiyon sa buhay at sa hangarin sa buhay, mahalagang
nag-iipon din para sa pagtanda sapagkat hindi lahat ng oras
ay kakayanin pa ang magtrabaho.