SlideShare a Scribd company logo
Government Property
NOT FOR SALE
NOT
Araling Panlipunan
Quarter 4, Modyul 19
Konsepto ng Pambansang Kaunlaran
Department of Education ● Republic of the Philippines
9
Araling Panlipunan- Grade 9
Alternative Delivery Mode
Quarter 4, Module 19: Gampanin ng Mamamayang Pilipino sa
Pambansang Kaunlaran
First Edition, 2020
Republic Act 8293, section 176 states that: No copyright shall subsist
in any work of the Government of the Philippines. However, prior approval of
the government agency or office wherein the work is created shall be
necessary for exploitation of such work for profit. Such agency or office may,
among other things, impose as a condition the payment of royalty.
Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand
names, trademarks, etc.) included in this book are owned by their respective
copyright holders. Every effort has been exerted to locate and seek permission
to use these materials from their respective copyright owners. The publisher
and authors do not represent nor claim ownership over them.
Published by the Department of Education – Division of Iligan City
Schools Division Superintendent: Roy Angelo L. Gazo, PhD.,CESO V
Development Team of the Module
Writer: Lynn Dale M. Ramirez
Content and Language Evaluators: Leonarda L. Arazo, Mary Ann Engrecial
Design and Lay-out Evaluator: Ananias Clarido Jr., Ph.D.
Illustrator/Layout Artist: Dennis Baynas
Management Team
Chairperson: Roy Angelo E. Gazo, PhD, CESO V
Schools Division Superintendent
Co-Chairpersons: Nimfa R. Lago, MSPh, PhD, CESE
Assistant Schools Division Superintendent
Members: Henry B. Abueva, EPS, OIC-CID Chief
Virginia N. Nadayag, EPS- Araling Panlipun
Rustico Y. Jerusalem,PhD., LRMS Manager
Meriam S. Otarra, PDO II
Charlotte D. Quidlat, Librarian II
Printed in the Philippines by
Department of Education – Division of Iligan City
Office Address: General Aguinaldo, St., Iligan City
Telefax: (063)221-6069
E-mail Address:iligan.city@deped.gov.ph
i
Araling Panlipunan
Quarter 4, Modyul 19
Gampanin ng Mamamayang Pilipino sa
Pambansang Kaunlaran
This instructional material was collaboratively developed and
reviewed by select teachers, school heads, and Education Program
Supervisor in Araling Panlipunan of the Department of Education -
Division of Iligan City. We encourage teachers and other education
stakeholders to email their feedback, comments, and recommendations
to the Department of Education-Iligan City Division at
iligan.city@deped.gov.ph or Telefax:(063)221-6069.
We value your feedback and recommendations.
Department of Education ● Republic of the Philippines
ii
9
Talaan ng Nilalaman
MgaPahina
Pangkalahatang Ideya ……………………………..… 1
Alamin ……………………………..… 1
Pangkalahatang Panuto …………………………… 2
Subukin …………..…………………………… 3
Aralin 1 …………..…………………………… 5
Balikan ………………………………..……… 5
Tuklasin …………..…………………………… 6
Suriin …………..…………………………… 7
Pagyamanin…………..…………………………… 8
Isaisip …………..…………………………… 9
Isagawa …………..…………………………… 10
Buod …………..…………………………… 11
Tayahin …………..…………………………… 12
Susi ng Pagwawasto……………..…………………… 13
Sanggunian …………..…………………………… 14
iii
Pangkalahatang Ideya
Sa nakaraang markahan, napagtuunan natin ang pambansang
ekonomiya bilang kabahagi sa pagpapabuti ng pamumuhay ng kapwa
mamamayan tungo sa pambansang kaunlaran. Kaya mahalaga ang maayos
na ugnayan ng lahat ng sektor ng ekonomiya upang matamo ang pambansang
kaunlaran.
Ang mga sektor ng agrikultura, industriya, at paglilingkod, gayundin ng
impormal na sektor at kalakalang panlabas, ay may mahahalagang papel na
ginagampanan upang makamit ang pambansang kaunlaran. Higit sa lahat,
ikaw bilang isang mag-aaral at mamamayang Pilipino ay may mga tungkulin
na dapat gampanan. Subalit ano nga ba ang magagawa mo sa ating bayan
tungo sa kaunlaran? Dito papasok ang konsepto ng aktibong pakikisangkot at
pagsusulong nito. Kung kaya ang pangunahing pokus sa araling ito ay ang
konsepto ng pambansang kaunlaran. Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahang
ikaw ay makapagbibigay ng sariling pakahulugan sa pambansang kaunlaran at
masuri ang mga salik nito.
Alamin
Pamantayan sa Pagkatuto: Natutukoy ang iba’t ibang gampanin ng
mamamayang Pilipino upang makatulong sa pambansang kaunlaran
(AP9MSPIVb-3).
Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito ay inaasahan na:
1. Naipapaliwanag mo ang konsepto ng pag-unlad;
2. Nasusuri mo ang mga gampanin na dapat isagawa upang
makatutulong sa pagsulong ng ekonomiya.
1
Pangkalahatang Panuto
Paano mo Matututunan?
Upang makamit ang mga inaasahan, gawin ang mga sumusunod:
 Basahin at unawain nang mabuti ang mga konseptong pangwika.
 Sundin ang bawat panutong ibinigay sa bawat 5 gati at
pagsasanay.
 Sagutin ang lahat ng mga ibinigay na 5 gati at pagsasanay.
Icons na Ginagamit sa Modyul
Alamin
Ito ay ang bahaging naglalahad ng mga layunin o
mithiing dapat matamo sa pag-aaral mo sa modyul
na ito.
Subukin
Ito ay pagtatasa sa antas ng iyong kaalaman sa
tatalakaying aralin. Sa pamamagitan nito
masususuri kung 5 gati ang iyong natutunan
kaugnay sa bagong tatalakaying aralin.
Balikan
Ito ay ang pagtatatag ng ugnayan sa pamamagitan
ng pagtatalakay sa mga mahahalaga mong
natutunan sa nagdaang aralin na may koneksiyon
sa tatalakaying bagong aralin.
Tuklasin
Ito ay paglalahad sa bagong aralin sa
pamamagitan ng iba’t ibang 5 gati
Suriin
Ito ay ang pagtatalakay sa mga mahahalaga at
nararapat mong matutunan upang malinang ang
pokus na kompetensi.
Pagyamanin
Ito ay ang mga 5 gati na magpapalawak sa iyong
natutunan at magbibigay pagkakataong mahasa
ang kasanayang nililinang.
Isaisip
Ito ay mga gawaing magpoproseso sa iyong
mahahalagang natutunan sa aralin.
Isagawa
Ito ay ang mga 5 gati na gagawin mo upang
mailapat ang iyong mahahalagang natutunan sa
mga pangyayari o sitwasyon sa totoong
buhay.
2
Subukin
Basahin ang bawat aytem ng mabuti at isulat ang titik ng tamang sagot
sa inyong activity notebook.
1. Ito ay isang salik na nagagamit nang mas episyente upang mas maparami
pa ang mga naililikhang produkto at serbisyo na makakatulong sa
pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa.
A. likas na yaman B. yamang-tao C. teknolohiya D. 6 kapital
2. Isang mahalagang salik sa pagpapalago ng negosyo o ekonomiya ng isang
bansa.
A.likas na yaman B. kapital C.yamang-tao D.teknolohiya
3. Ito ay salik na tumutukoy sa pagsulong ng ekonomiya na kung maalam at
may kakayahan ang mga manggagawa at nagdudulot ng paglikha ng
maraming output.
A. teknolohiya B. likas na yaman C. kapital D. yamang-tao
4. Tumutukoy sa mga yamang-lupa, tubig, kagubatan, at mineral ay malaki
ang naitutulong sa pagsulong ng ekonomiya.
A. likas na yamanB. teknolohiya C. yamang-tao D. kapital
5. Ang pag unlad ay isang salita na maaring gamitin upang tukuyin ang
pagbabago na nararanasan ng isang bansa. Sa aling paraan makikita ang
kaunlaran ng isang bansa?
A. pagsulong B. paglugmok C. produktibo D. kasaganaan
6. Ang pag-unlad ng isang bansa ay ang inaasam-asam ng mga tao at ng
pamahalaan. Alin sa mga pahayag sa ibaba ang tama?
A. Ang pagbaba ng ekonomiya ng bansa dahil sa isang pandemya ay
hindi nangangahulugan na magpapatuloy ito sa pagbaba sa
susunod na taon kung isaalang alang ang pagtutulungan ng iba’t
ibang 6 gati ng bansa.
B. Hindi sapat na sukatan ng kaunlaran ang mga tradisyunal na
panukat gaya ng Gross Domestic Product (GDP)
C. Sa bawat sakuna ng bansa patuloy pa ring ito nakaasa sa mga
manggagawang Pilipinong nakabase sa ibayong-dagat.
D. Hindi sapat na basehan ang paglago ng ekonomiya upang masabing
ganap na umuunlad ang bansa.
3
7. Sina Todaro at Smith ay sumulat ng kanilang aklat na Economic
Development kung saan ipinapaliwanag nila ang konseptong pag-unlad.
Ano ang ipinapahiwatig sa salitang pag-unlad?
A. Ang pag-unlad ng isang ekonomiya ay dulot lamang ng mga
dayuhang mamumuhunan.
B. Ang pag-unlad ay pagtamo ng patuloy ng pagbaba ng antas ng
income per capita o pababa na kita ng bansa.
C. Ang pag-unlad ay kumakatawan sa pagtaas at pagbaba ng antas ng
icome per capita.
D. Ang pag-unlad ay sumusunod sa isang multidimensiyonal na
prosesong kinapapalooban ng malaking pagbabago sa buong
sistemang panlipunan.
8. Ang Pilipinas at ang ibang bansa sa dagdig ay may ugnayan na kadalasan
ay nakasentro sa ekonomiya. Bakit kailangan pang makikipag-ugnayan
tayo sa ibang bansa?
A. Upang madagdagan ang pagtugon sa mga panustos para sa
pangangailangan ng 7 gat na ekonomiya.
B. Abot kamay na ang angkat na produkto sa 7 gat na pamilihan.
C. Upang dumami ang mga produktong banyaga na maaaring gayahin.
D. Maipagmamalaki ang kanilang produkto sa pandaigdigang
pamilihan.
9. Alam ng negosyanteng si Kath na hindi pa makakabayad ng renta sa
bahay sina Cassy dahil sa panahon ng COVID-19 at kailangan din niyang
magbayad ng buwis para sa kanyang negosyo. Ano ang mainam na gawin
ni Kath?
A. Maningil pa rin ng renta ng bahay kahit nasa kalagitnaan ng
pandemya.
B. Palayasin sina Cassy kapag hindi ito nakabayad ng renta.
C. Sundin ang batas ng DTI na hahatiin sa anim na buwan na 7
gating7t ang bayad 7 gat.
D. I-report sa barangay si Cassy at gumawa ng kasunduan kung 7 gati
sila magbabayad.
10. Kung ikaw ang Mayor sa Lunsod ng Iligan, papaano mo babaguhin ang batas
sa pamilihan ayon sa kalagayan ng pamumuhay ng mga Pilipino sa pandemya
ngayon?
A. Pababain ko ang presyo ng mga bilihin para marami ang hindi
magugutom.
B. Aalisin ko ang karagdagang bayad ng buwis para bababa ang
presyo ng mga bilihin.
C. Kakalabanin ko ang mga kurakot na mambabatas.
D. Magsusulat ako kay Pangulong Duterte na maging patas sa
pagpataw ng presyo sa bawat bilihin upang makatulong sa pag-
unlad ng bansa
4
Aralin 1 Konsepto ng Pambansang
Kaunlaran
Balikan
SULAT PARA SA IYONG SARILI SA HINAHARAP!
Sa isang pahayag ni Aurora Rep. Juan Edgardo “Sonny” Angara, hindi
sapat na matuto lamang ang mga mag-aaral at kabataan sa pagbibilang ng
kanilang pera kundi pati na rin kung papaano ito mapapalago. Batay sa iyong
napag-aralan sa nakaraang modyul, gumawa ng sulat para sa iyong sarili sa
hinaharap tungkol sa kahalagahan ng tamang pangangasiwa ng inyong pera
at pagpapalago nito habang bata ka pa. Isulat ito sa iyong activity notebook.
5
Dear Self,
Tuklasin
SNAP-SAGOT!
Suriing mabuti ang mga larawan at bigyan ito ng malikhaing pamagat.Isulat
ang iyong sagot sa activity notebook.
https://www.needpix.com/photo/1441787/agriculture-farmer-farming-work-crop-plants-ground-dirt-labor
https://en.wikipedia.org/wiki/File:American_Copper_Buildings_NY1_(cropped).jpg
https://pixabay.com/photos/people-child-girl-poor-slums-3089621/
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong napansin sa mga larawan? Alin ang higit na
nakapukaw ng iyong pansin? Bakit?
2. Batay sa malikhaing pamagat na ibinigay mo sa mga larawan, alin
ang ninais mong maging kalagayan 9 gating bansa? Ipaliwanag
3. Bilang isang mamamayang Pilipino,anu-ano ang maaari mong gawin
para sa sarili mong barangay o pamayanan upang makatulong sa
pag-unlad nito?
______________________________________________________
______________________________________________________
____________________________________________________
6
Suriin
7
Kahulugan ayon sa
Diksyunaryo
Kahulugan ayon
kay Feliciano
Fajardo
Kahulugan ayon
kay Sen
Kahulugan ayon
kina Todaro at
Smith
Ang pag-unlad ay pagbabago
tungo sa mataas na antas ng
pamumuhay.
Ang pag-unlad ay isang
progresibong proseso ng
pagpapabuti ng kondisyon ng tao,
gaya ng pagpapababa ng antas ng
kahirapan, kawalan ng trabaho,
kamangmangan, hindi
pagkakapantay-pantay, at
pananamantala.
Dalawang magkaibang konsepto
ng pag-unlad:
- tradisyonal na pananaw
ang pag-unlad ay ang pagtamo ng
patuloy na pagtaas ng antas ng
income per capita o pataas ng kita
ng bansa
- makabagong pananaw
ang pag-unlad ay kumakatawan sa
malawakang pagbabago sa buong
sistemang panlipunan
Ang kaunlaran ay matatamo
lamang kung “mapapaunlad ang
yaman ng buhay ng tao kaysa sa
yaman ng ekonomiya nito”.
KONSEPTO
NG
PAG-UNLAD
Salik na Makakatulong sa Pagsulong ng Ekonomiya
Pinagkunan: Sa librong Economics, Concepts and Choices (2008) nina Sally
Meek, John Morton at Mark Schug
Pagyamanin
KAHON ANALISIS!
Basahin at suriin ang sumusunod na pahayag. Ipaliwanag ang iyong sagot
sa activity notebook.
8
•Nagagamit nang mas
episyente ang iba pang
pinagkukunang yaman
upang mas maparami
ang paggawa ng mga
produkto at serbisyo
• Sa tulong ng mga
kapital tulad ng mga
makina sa pagawaan
ay nakakalikha ng mas
maraming produkto at
serbisyo
•Tumutukoy sa lakas-
paggawa na kung
saan ang mas
maraming output ang
nalilikha sa isang
bansa kung maalam
at may kakayahan ang
mga manggagawa
• Tumutukoy sa mga
yamang lupa, tubig,
kagubatan, at mineral
na tumutulong sa
pagsulong ng
ekonomiya Likas na
Yaman
Yamang-
Tao
Teknolohiya
at
Inobasyon
Kapital
Ang mga tao sa isang
bansa ay tunay na isang
kayamanan.
___________________
__________________
_________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
_
Ang layunin ng pag-unlad ay
makapagbigay ng
pagkakataon sa mga tao na
magtamasa ng matagal,
malusog, at maayos na
pamumuhay na kapaligiran.
_______________________
_______________________
_______________________
Ang pag-unlad ay
tunay na
nasusukat lamang
sa pamamagitan
ng epekto nito sa
pamumuhay ng
mga tao.
______________
______________
______________
_____
______________
______
______________
______
______________
______
______________
________
Isaisip
PAGSULONG ISULONG!
Itala sa inyong activity notebook ang mga salik na nakatutulong sa
pagsulong ng ekonomiya ng bansa gamit ang graphic organizer. Batay sa mga
salik na inyong naitala, sagutin ang katanungan sa ibaba.
Paano pa mapapabuti ng Pilipinas ang pagsulong ng ekonomiya lalo na sa
kalagitnaan ng pandemyang COVID-19? Ibigay ang makakaya mong gawin o
mga gampanin para sa kabutihan ng bansa.
________________________________________________
_____________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Pagsulong
ng
Ekonomiya
?
?
?
?
9
Isagawa
KAPAG NASA KATWIRAN, IPAGLABAN MO!
Bilang isang Pilipino, layunin nating magkaroon ng malalim na pag-
unawa sa kalagayan ng ating bansa sa kasalukuyan at makilahok sa mga
proyektong pangkaunlaran sa ating bansa. Dahil sa matinding epekto nitong
COVID-19 sa ekonomiya ng ating bansa, paano ka makapag-aambag sa pag-
unlad ng bansa bilang mabuting mamamayan ? (Maaaring kunan ng larawan
ang isyu at hamong panlipunan at ang mga hakbang na ginawa kung mayroon
kang cellphone o camera.)
Gamiting gabay ang rubric sa pagsasagawa.
PAMAN-
TAYAN
4 3 2 1
Nilalaman
30%
100% ng
datos ay
kompre-
hensibong
na naitala
sa ulat;
100% na
wasto ang
mga tala sa
ulat
May 1-3 sa
mga datos
ang hindi
komprehensi
bong naitala
sa ulat;
May 1-3 sa
mga tala ng
ulat ang
hindi wasto
May 4-6 sa
mga datos
ang hindi
komprehensi
bong naitala
sa ulat;
May 4-6 sa
mga tala ng
ulat ang hindi
wasto
Higit sa 6 sa
mga datos
ang hindi
komprehensi
bong naitala
sa ulat;
Higit sa 6 sa
mga tala ng
ulat ang
hindi wasto
Pamamaraan
sa
pagsagawa
ng hakbang
sa pagtulong
sa pag-unlad
ng bansa
40%
Wasto at
angkop ang
pamamaraa
n sa
pagsagawa
ng hakbang
Wasto at
angkop ang
higit sa 75%
ng pamama-
raan at ma-
husay ang
pagdoku-
mento ng
ulat
Wasto at
angkop ang
50% ng
pamamaraan
at may pag-
alinlangan sa
pagdokument
o ng ulat
Mahigit sa
75% ang
hindi was-
tong pama-
maraan at
may pag-
linlangan sa
pagdokumen
to ng ulat
Paglalahad
ng
konklusiyon,
mungkahi o
rekomendasy
on
30%
Komprehen
sibo ang
paglahad
ng konklu-
syon;
naipakita
ang tunay
na sitwas-
yon ng
ginawang
pagtulong;
Komprehens
ibo ngunit
may 1-2 tala
sa konklu-
yon ang
hindi akma o
nagpapakita
ng tunay na
sitwasyon ng
ginawang
pagtulong;
May 3-4 na
tala sa
konklusyon
ang hindi
akma o
nagpapakita
ng tunay na
sitwasyon ng
ginawang
pagtulong;
May 5 o higit
pang tala sa
konklusyon
ang hindi
akma o
nagpapakita
ng tunay na
sitwasyon ng
ginawang
pagtulong;
10
Makatotoha
nan ang
iminungkahi
o
rekomenda
syon
May isang
mungkahi o
rekomendas
yon ang
hindi
makatotohan
an
May
dalawang
mungkahi o
rekomendasy
on ang hindi
makatotohan
an
May 3 o higit
pang
mungkahi o
rekomendas
yon ang
hindi
makatotohan
an
Buod
11
Batay sa mga nailalahad na mga gawain at teksto, ang mga
sumusunod ay nabigyang linaw:
 Konsepto ng pambansang kaunlaran
 Salik na nakatutulong sa pagsulong ng ekonomiya
 Mga halimbawang gampanin bilang isang mamamayang
Pilipino
tungo sa pambansang kaunlaran.
Tayahin
Basahin ang bawat aytem ng mabuti at isulat ang titik ng tamang sagot
sa inyong activity notebook.
1. Ito ay isang salik na nagagamit nang mas episyente upang mas maparami
pa ang mga naililikhang produkto at serbisyo na makakatulong sa pagsulong
ng ekonomiya ng isang bansa.
A. likas na yaman B. yamang-tao C. teknolohiya D. kapital
2. Isang mahalagang salik sa pagpapalago ng negosyo o ekonomiya ng isang
bansa.
A. likas na yaman B. kapital yamang-tao D.teknolohiya
3. Ito ay salik na tumutukoysa pagsulong ng ekonomiya na kung maalam at
may kakayahan ang mga manggagawa at nagdudulot ng paglikha ng
maraming output.
A. teknolohiya B. likas na yaman C. kapital D. yamang-tao
4. Tumutukoy samga yamang-lupa, tubig, kagubatan, at mineral ay malaki ang
naitutulong sa pagsulong ng ekonomiya.
A.likas na yaman B. teknolohiya C. yamang-tao D. kapital
5. Ang pag unlad ay isang salita na maaring gamitin upang tukuyin ang pag
babago na nararanasan ng isang bansa. Sa aling paraan makikita ang
kaunlaran ng isang bansa?
A. pagsulong B. paglugmok C. produktibo D. kasaganaan
6. Ang pag-unlad ng isang bansa ay ang inaasam-asam ng mga tao at ng
pamahalaan. Alin sa mga pahayag sa ibaba ang tama?
A. Ang pagbaba ng ekonomiya ng bansa dahil sa isang pandemya ay
hindi nangangahulugan na magpapatuloy ito sa pagbaba sa susunod
na taon kung isaalang alang ang pagtutulungan ng iba’t ibang 15sector
ng bansa.
B. Hindi sapat na sukatan ng kaunlaran ang mga tradisyunal na panukat
gaya ng Gross Domestic Product (GDP)
C. Sa bawat sakuna ng bansa patuloy pa ring ito nakaasa sa mga
manggagawang Pilipinong nakabase sa ibayong-dagat.
D. Hindi sapat na basehan ang paglago ng ekonomiya upang masabing
ganap na umuunlad ang bansa.
7. Sina Todaro at Smith ay sumulat ng kanilang aklat na Economic
Development kung saan ipinapaliwanag nila angkonseptong pag-unlad.
Ano ang ipinapahiwatig sa salitang pag-unlad?
A. Ang pag-unlad ng isang ekonomiya ay dulot lamang ng mga dayuhang
mamumuhunan.
12
B. Ang pag-unlad ay pagtamo ng patuloy ng pagbaba ng antas ng
income per capita o pababa na kita ng bansa.
C. Ang pag-unlad ay kumakatawan sa pagtaas at pagbaba ng antas ng
income per capita.
D. Ang pag-unlad ay sumusunod sa isang multidimensiyonal na
prosesong kinapapalooban ng malaking pagbabago sa buong
sistemang panlipunan.
8. Ang Pilipinas at ang ibang bansa sa daigdig ay may ugnayan na kadalasan
ay nakasentro sa ekonomiya. Bakit kailangang pang makikipag-ugnayan
tayo sa ibang bansa?
A. Upang madagdagan ang pagtugon sa mga panustos para sa
pangangailangan ng lokal na ekonomiya.
B. Abot kamay na ang angkat na produkto sa lokal na pamilihan.
C. Upang dumami ang mga produktong banyaga na maaaring gayahin.
D. Maipagmamalaki ang kanilang produkto sa pandaigdigan pamilihan.
9. Alam ng negosyanteng si Kath na hindi pa makakabayad ng renta sa bahay
sina Cassy dahil sa panahon ng COVID-19 at kailangan din niya magbayad
ng buwis para sa kanyang negosyo. Ano ang mainam gawin ni Kath?
A. Maningil parin ng renta sa bahay kahit nasa kalagitnaan ng pandemya.
B. Palayasin sina Cassy kapag hindi ito nakabayad ng renta.
C. Sundin ang batas ng DTI na hahatiin sa anim na buwan na installment
ang bayad dito.
D. I-report sa barangay si Cassy at gumawa ng kasunduan kung kalian
sila magbabayad.
10. Kung ikaw ang Mayor sa Lungsod ng Iligan, papaano mo babaguhin ang
batas sa pamilihan ayon sa kalagayan ng pamumuhay ng mga Pilipino sa
pandemya ngayon?
A. Ipababa ko ang presyo ng mga bilihin para marami ang hindi
magugutom.
B. Ipapaalis ko ang karagdagang bayad ng buwis para bababa ang
presyo ng mga bilihin.
C. Kakalabanin ko ang mga kurakot na mambabatas.
D. Magsusulat ako kay Pangulong Duterte na maging patas sa pagpataw
ng presyo sa bawat bilihin upang makatulong sa pag-unlad ng bansa
13
Susi sa Pagwawasto
1. C 6. A
2. B 7. D
3. D 8. A
4. A 9. C
5. A 10. D
SANGGUNIAN
Books
Fajardo F. (1994). Economic Development.3rd
Edition. Manila: Navotas Press.
Meek, S., Morton, J., & Schug, M. C. (2008).Economics Concepts and
Choices. Canada: McDougal Mifflin Company.
Todaro, M. P. & Smitht S. C. (2012).Economic Development.11th
Edition. USA:
Pearson
Websites
Gonzaga, V. (2020).PH economy, sasadsad pa lalo ngayong 2020. Brigada
News Philippines https://www.brigadanews.ph/article/national/PH-
economy%2C-sasadsad-pa-lalo-ngayong-2020 Retrieved on May 25,
2020
Modules
Department of Education, Culture and Sports (DECS).(n.d). Project EASE
Module. Pasig City: DECS
Images
https://www.needpix.com/photo/1441787/agriculture-farmer-farming-work-crop-
plants-ground-dirt-labor Retrieved on May 23, 2020
https://en.wikipedia.org/wiki/File:American_Copper_Buildings_NY1_(cropped).j
pg Retrieved on May 23, 2020
https://pixabay.com/photos/people-child-girl-poor-slums-3089621/ Retrieved on
May 23, 2020
14
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Black_Man_Walking_Cartoon_Vector.
svg Retrieved on May 23, 2020
https://pxhere.com/en/photo/1565509 Retrieved on May 23, 2020
https://www.pxfuel.com/en/free-photo-qksbq Retrieved on May 23, 2020
https://sigep.org/sigepjournal/6-reasons-to-vote-this-november/ Retrieved on
May 23, 2020
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bayanihan_2.JPG Retrieved on May
23, 2020
For inquiries and feedback, please write or call:
DepEd Division of Iligan City
Office Address: General Aguinaldo, St., Iligan City
Telefax: (063)221-6069
E-mail Address: iligan.city@deped.gov.ph

More Related Content

What's hot

Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Crystal Mae Salazar
 
ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8
ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8
ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8
Ykumi Yamagutchi
 
Aralin 2 ang konsepto ng kakapusan
Aralin 2 ang konsepto ng kakapusanAralin 2 ang konsepto ng kakapusan
Aralin 2 ang konsepto ng kakapusan
Rivera Arnel
 
Ekonomiks Learning Module Yunit 1
Ekonomiks Learning Module Yunit 1Ekonomiks Learning Module Yunit 1
Ekonomiks Learning Module Yunit 1
Byahero
 
Modyul 10 neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)
Modyul 10   neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)Modyul 10   neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)
Modyul 10 neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)
南 睿
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)
Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)
Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)
Crystal Mae Salazar
 
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang AsyaKolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
Jared Ram Juezan
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Crystal Mae Salazar
 
EKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARAN
EKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARANEKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARAN
EKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARAN
Pau Gacusan-Paler
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 7
Banghay aralin sa araling panlipunan 7Banghay aralin sa araling panlipunan 7
Banghay aralin sa araling panlipunan 7
Crystal Mae Salazar
 
Ekonomiks Teaching Guide Part 1
Ekonomiks Teaching Guide Part 1Ekonomiks Teaching Guide Part 1
Ekonomiks Teaching Guide Part 1
Byahero
 
Grade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Asya
Grade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa AsyaGrade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Asya
Grade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa AsyaNiño Caindoy
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)
Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)
Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)
Crystal Mae Salazar
 
DLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang Piskal
DLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang PiskalDLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang Piskal
DLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang Piskal
Glenn Rivera
 
epekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptx
epekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptxepekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptx
epekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptx
joyce506088
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Jacobo Z. Gonzales Memorial National High School
 
Araling Panlipunan 8 Demo LP
Araling Panlipunan 8 Demo LPAraling Panlipunan 8 Demo LP
Araling Panlipunan 8 Demo LP
JOSEPH Maas
 
AP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng Asya
AP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng AsyaAP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng Asya
AP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng Asya
Juan Miguel Palero
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Crystal Mae Salazar
 
Sektor ng agrikultura semi detailed lesson plan
Sektor ng agrikultura semi detailed lesson planSektor ng agrikultura semi detailed lesson plan
Sektor ng agrikultura semi detailed lesson plan
Joan Andres- Pastor
 

What's hot (20)

Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
 
ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8
ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8
ikaapat na markahan aralin 1 sa AP grade 8
 
Aralin 2 ang konsepto ng kakapusan
Aralin 2 ang konsepto ng kakapusanAralin 2 ang konsepto ng kakapusan
Aralin 2 ang konsepto ng kakapusan
 
Ekonomiks Learning Module Yunit 1
Ekonomiks Learning Module Yunit 1Ekonomiks Learning Module Yunit 1
Ekonomiks Learning Module Yunit 1
 
Modyul 10 neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)
Modyul 10   neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)Modyul 10   neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)
Modyul 10 neo-kolonyalismo ang bagong uri o pamamaraang ko (1)
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)
Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)
Banghay aralin sa araling panlipunan 9 (number heads together)
 
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang AsyaKolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
 
EKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARAN
EKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARANEKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARAN
EKONOMIKS 9 QUARTER 4 WEEK 1: PALATANDAAN NG PAMBANSANG KAUNLARAN
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 7
Banghay aralin sa araling panlipunan 7Banghay aralin sa araling panlipunan 7
Banghay aralin sa araling panlipunan 7
 
Ekonomiks Teaching Guide Part 1
Ekonomiks Teaching Guide Part 1Ekonomiks Teaching Guide Part 1
Ekonomiks Teaching Guide Part 1
 
Grade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Asya
Grade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa AsyaGrade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Asya
Grade 8: Araling Panlipunan Modyul 2: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Asya
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)
Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)
Banghay aralin sa araling panlipunan 7 (mind map)
 
DLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang Piskal
DLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang PiskalDLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang Piskal
DLP - Detailed Lesson Plan - Patakarang Piskal
 
epekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptx
epekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptxepekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptx
epekto-ng-mga-Samahang-Kababaihan-at-ng-mga.pptx
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
 
Araling Panlipunan 8 Demo LP
Araling Panlipunan 8 Demo LPAraling Panlipunan 8 Demo LP
Araling Panlipunan 8 Demo LP
 
AP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng Asya
AP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng AsyaAP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng Asya
AP 7 Lesson no. 2: Likas na Yaman ng Asya
 
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9Banghay aralin sa araling panlipunan 9
Banghay aralin sa araling panlipunan 9
 
Sektor ng agrikultura semi detailed lesson plan
Sektor ng agrikultura semi detailed lesson planSektor ng agrikultura semi detailed lesson plan
Sektor ng agrikultura semi detailed lesson plan
 

Similar to AralPan9_q4_mod19_GampaninNgMamamayangPilipinoSaPambansangKaunlaran_v5 (1) (1).pdf

Ap9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkita
Ap9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkitaAp9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkita
Ap9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkita
MarianneHingpes
 
Unit Plan V - Grade Six
Unit Plan V - Grade Six Unit Plan V - Grade Six
Unit Plan V - Grade Six
Mavict De Leon
 
Modyul 17 mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaran
Modyul 17   mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaranModyul 17   mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaran
Modyul 17 mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaran
dionesioable
 
For sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptx
For sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptxFor sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptx
For sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptx
GEMMASAMONTE5
 
Ekonomiks Teaching Guide Part 5
Ekonomiks Teaching Guide Part 5Ekonomiks Teaching Guide Part 5
Ekonomiks Teaching Guide Part 5
Byahero
 
EsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdf
EsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdfEsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdf
EsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdf
NoelPiedad
 
Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...
Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...
Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...
Department of Education-Philippines
 
Modyul 16 pambanasang kaunlaran
Modyul 16   pambanasang kaunlaranModyul 16   pambanasang kaunlaran
Modyul 16 pambanasang kaunlaran
dionesioable
 
Araling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaan
Araling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaanAraling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaan
Araling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaan
Jandelgwensolon
 
Modyul 18 ang pilipino sa pambansang kaunlaran
Modyul 18   ang pilipino sa pambansang kaunlaranModyul 18   ang pilipino sa pambansang kaunlaran
Modyul 18 ang pilipino sa pambansang kaunlaran
dionesioable
 
Ekonomiks 10 teachers guide - yunit 1
Ekonomiks 10  teachers guide - yunit 1Ekonomiks 10  teachers guide - yunit 1
Ekonomiks 10 teachers guide - yunit 1Lorna Tejada
 
AP10TG
AP10TGAP10TG
AP10TG
Ivy Babe
 
Ekonomiks 10 teachers guide
Ekonomiks 10  teachers guideEkonomiks 10  teachers guide
Ekonomiks 10 teachers guideJared Ram Juezan
 
AP6 Q3 MODYUL5.pdf
AP6 Q3 MODYUL5.pdfAP6 Q3 MODYUL5.pdf
AP6 Q3 MODYUL5.pdf
YattsDeLaCuesta
 
MABOLO.pptx
MABOLO.pptxMABOLO.pptx
MABOLO.pptx
djhayb1
 
Modyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdf
Modyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdfModyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdf
Modyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdf
EmmylouMolitoPesidas
 
Modyul 1 katuturan at kahalagahan ng ekonomics
Modyul 1  katuturan at kahalagahan ng ekonomicsModyul 1  katuturan at kahalagahan ng ekonomics
Modyul 1 katuturan at kahalagahan ng ekonomics
南 睿
 
Ekonomiks Learning Module Yunit 4
Ekonomiks Learning Module Yunit 4Ekonomiks Learning Module Yunit 4
Ekonomiks Learning Module Yunit 4
Byahero
 

Similar to AralPan9_q4_mod19_GampaninNgMamamayangPilipinoSaPambansangKaunlaran_v5 (1) (1).pdf (20)

Ap9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkita
Ap9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkitaAp9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkita
Ap9 q3 mod2_pamamaraanatkahaghanngpagsukatngpambansangkita
 
Unit Plan V - Grade Six
Unit Plan V - Grade Six Unit Plan V - Grade Six
Unit Plan V - Grade Six
 
Modyul 17 mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaran
Modyul 17   mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaranModyul 17   mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaran
Modyul 17 mga suliranin, isyu, at programang pangkaunlaran
 
For sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptx
For sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptxFor sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptx
For sharing-Pambansang Interes _ AP6 Week 7-Q4.pptx
 
Ekonomiks Teaching Guide Part 5
Ekonomiks Teaching Guide Part 5Ekonomiks Teaching Guide Part 5
Ekonomiks Teaching Guide Part 5
 
Ekonomiks tg part 5 (2)
Ekonomiks tg part 5 (2)Ekonomiks tg part 5 (2)
Ekonomiks tg part 5 (2)
 
EsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdf
EsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdfEsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdf
EsP9_q1_CLAS8_W8 - RHEA ANN NAVILLA.pdf
 
Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...
Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...
Ang mga Gampanin ng Pamahalaan at Mamamayan sa Pagkamit ng Kaunlaran ng Bansa...
 
Modyul 16 pambanasang kaunlaran
Modyul 16   pambanasang kaunlaranModyul 16   pambanasang kaunlaran
Modyul 16 pambanasang kaunlaran
 
Araling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaan
Araling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaanAraling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaan
Araling panlipunan 6 quarter 3 ikalawang digmaan
 
Modyul 18 ang pilipino sa pambansang kaunlaran
Modyul 18   ang pilipino sa pambansang kaunlaranModyul 18   ang pilipino sa pambansang kaunlaran
Modyul 18 ang pilipino sa pambansang kaunlaran
 
Ekonomiks 10 teachers guide - yunit 1
Ekonomiks 10  teachers guide - yunit 1Ekonomiks 10  teachers guide - yunit 1
Ekonomiks 10 teachers guide - yunit 1
 
AP10TG
AP10TGAP10TG
AP10TG
 
Ekonomiks 10 teachers guide
Ekonomiks 10  teachers guideEkonomiks 10  teachers guide
Ekonomiks 10 teachers guide
 
AP9 Q3 MODYUL2.pdf
AP9 Q3 MODYUL2.pdfAP9 Q3 MODYUL2.pdf
AP9 Q3 MODYUL2.pdf
 
AP6 Q3 MODYUL5.pdf
AP6 Q3 MODYUL5.pdfAP6 Q3 MODYUL5.pdf
AP6 Q3 MODYUL5.pdf
 
MABOLO.pptx
MABOLO.pptxMABOLO.pptx
MABOLO.pptx
 
Modyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdf
Modyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdfModyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdf
Modyul 1- Katuturan at kahalagahan ng Ekonomics.pdf
 
Modyul 1 katuturan at kahalagahan ng ekonomics
Modyul 1  katuturan at kahalagahan ng ekonomicsModyul 1  katuturan at kahalagahan ng ekonomics
Modyul 1 katuturan at kahalagahan ng ekonomics
 
Ekonomiks Learning Module Yunit 4
Ekonomiks Learning Module Yunit 4Ekonomiks Learning Module Yunit 4
Ekonomiks Learning Module Yunit 4
 

AralPan9_q4_mod19_GampaninNgMamamayangPilipinoSaPambansangKaunlaran_v5 (1) (1).pdf

  • 1. Government Property NOT FOR SALE NOT Araling Panlipunan Quarter 4, Modyul 19 Konsepto ng Pambansang Kaunlaran Department of Education ● Republic of the Philippines 9
  • 2. Araling Panlipunan- Grade 9 Alternative Delivery Mode Quarter 4, Module 19: Gampanin ng Mamamayang Pilipino sa Pambansang Kaunlaran First Edition, 2020 Republic Act 8293, section 176 states that: No copyright shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However, prior approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work for profit. Such agency or office may, among other things, impose as a condition the payment of royalty. Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand names, trademarks, etc.) included in this book are owned by their respective copyright holders. Every effort has been exerted to locate and seek permission to use these materials from their respective copyright owners. The publisher and authors do not represent nor claim ownership over them. Published by the Department of Education – Division of Iligan City Schools Division Superintendent: Roy Angelo L. Gazo, PhD.,CESO V Development Team of the Module Writer: Lynn Dale M. Ramirez Content and Language Evaluators: Leonarda L. Arazo, Mary Ann Engrecial Design and Lay-out Evaluator: Ananias Clarido Jr., Ph.D. Illustrator/Layout Artist: Dennis Baynas Management Team Chairperson: Roy Angelo E. Gazo, PhD, CESO V Schools Division Superintendent Co-Chairpersons: Nimfa R. Lago, MSPh, PhD, CESE Assistant Schools Division Superintendent Members: Henry B. Abueva, EPS, OIC-CID Chief Virginia N. Nadayag, EPS- Araling Panlipun Rustico Y. Jerusalem,PhD., LRMS Manager Meriam S. Otarra, PDO II Charlotte D. Quidlat, Librarian II Printed in the Philippines by Department of Education – Division of Iligan City Office Address: General Aguinaldo, St., Iligan City Telefax: (063)221-6069 E-mail Address:iligan.city@deped.gov.ph i
  • 3. Araling Panlipunan Quarter 4, Modyul 19 Gampanin ng Mamamayang Pilipino sa Pambansang Kaunlaran This instructional material was collaboratively developed and reviewed by select teachers, school heads, and Education Program Supervisor in Araling Panlipunan of the Department of Education - Division of Iligan City. We encourage teachers and other education stakeholders to email their feedback, comments, and recommendations to the Department of Education-Iligan City Division at iligan.city@deped.gov.ph or Telefax:(063)221-6069. We value your feedback and recommendations. Department of Education ● Republic of the Philippines ii 9
  • 4. Talaan ng Nilalaman MgaPahina Pangkalahatang Ideya ……………………………..… 1 Alamin ……………………………..… 1 Pangkalahatang Panuto …………………………… 2 Subukin …………..…………………………… 3 Aralin 1 …………..…………………………… 5 Balikan ………………………………..……… 5 Tuklasin …………..…………………………… 6 Suriin …………..…………………………… 7 Pagyamanin…………..…………………………… 8 Isaisip …………..…………………………… 9 Isagawa …………..…………………………… 10 Buod …………..…………………………… 11 Tayahin …………..…………………………… 12 Susi ng Pagwawasto……………..…………………… 13 Sanggunian …………..…………………………… 14 iii
  • 5. Pangkalahatang Ideya Sa nakaraang markahan, napagtuunan natin ang pambansang ekonomiya bilang kabahagi sa pagpapabuti ng pamumuhay ng kapwa mamamayan tungo sa pambansang kaunlaran. Kaya mahalaga ang maayos na ugnayan ng lahat ng sektor ng ekonomiya upang matamo ang pambansang kaunlaran. Ang mga sektor ng agrikultura, industriya, at paglilingkod, gayundin ng impormal na sektor at kalakalang panlabas, ay may mahahalagang papel na ginagampanan upang makamit ang pambansang kaunlaran. Higit sa lahat, ikaw bilang isang mag-aaral at mamamayang Pilipino ay may mga tungkulin na dapat gampanan. Subalit ano nga ba ang magagawa mo sa ating bayan tungo sa kaunlaran? Dito papasok ang konsepto ng aktibong pakikisangkot at pagsusulong nito. Kung kaya ang pangunahing pokus sa araling ito ay ang konsepto ng pambansang kaunlaran. Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahang ikaw ay makapagbibigay ng sariling pakahulugan sa pambansang kaunlaran at masuri ang mga salik nito. Alamin Pamantayan sa Pagkatuto: Natutukoy ang iba’t ibang gampanin ng mamamayang Pilipino upang makatulong sa pambansang kaunlaran (AP9MSPIVb-3). Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito ay inaasahan na: 1. Naipapaliwanag mo ang konsepto ng pag-unlad; 2. Nasusuri mo ang mga gampanin na dapat isagawa upang makatutulong sa pagsulong ng ekonomiya. 1
  • 6. Pangkalahatang Panuto Paano mo Matututunan? Upang makamit ang mga inaasahan, gawin ang mga sumusunod:  Basahin at unawain nang mabuti ang mga konseptong pangwika.  Sundin ang bawat panutong ibinigay sa bawat 5 gati at pagsasanay.  Sagutin ang lahat ng mga ibinigay na 5 gati at pagsasanay. Icons na Ginagamit sa Modyul Alamin Ito ay ang bahaging naglalahad ng mga layunin o mithiing dapat matamo sa pag-aaral mo sa modyul na ito. Subukin Ito ay pagtatasa sa antas ng iyong kaalaman sa tatalakaying aralin. Sa pamamagitan nito masususuri kung 5 gati ang iyong natutunan kaugnay sa bagong tatalakaying aralin. Balikan Ito ay ang pagtatatag ng ugnayan sa pamamagitan ng pagtatalakay sa mga mahahalaga mong natutunan sa nagdaang aralin na may koneksiyon sa tatalakaying bagong aralin. Tuklasin Ito ay paglalahad sa bagong aralin sa pamamagitan ng iba’t ibang 5 gati Suriin Ito ay ang pagtatalakay sa mga mahahalaga at nararapat mong matutunan upang malinang ang pokus na kompetensi. Pagyamanin Ito ay ang mga 5 gati na magpapalawak sa iyong natutunan at magbibigay pagkakataong mahasa ang kasanayang nililinang. Isaisip Ito ay mga gawaing magpoproseso sa iyong mahahalagang natutunan sa aralin. Isagawa Ito ay ang mga 5 gati na gagawin mo upang mailapat ang iyong mahahalagang natutunan sa mga pangyayari o sitwasyon sa totoong buhay. 2
  • 7. Subukin Basahin ang bawat aytem ng mabuti at isulat ang titik ng tamang sagot sa inyong activity notebook. 1. Ito ay isang salik na nagagamit nang mas episyente upang mas maparami pa ang mga naililikhang produkto at serbisyo na makakatulong sa pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa. A. likas na yaman B. yamang-tao C. teknolohiya D. 6 kapital 2. Isang mahalagang salik sa pagpapalago ng negosyo o ekonomiya ng isang bansa. A.likas na yaman B. kapital C.yamang-tao D.teknolohiya 3. Ito ay salik na tumutukoy sa pagsulong ng ekonomiya na kung maalam at may kakayahan ang mga manggagawa at nagdudulot ng paglikha ng maraming output. A. teknolohiya B. likas na yaman C. kapital D. yamang-tao 4. Tumutukoy sa mga yamang-lupa, tubig, kagubatan, at mineral ay malaki ang naitutulong sa pagsulong ng ekonomiya. A. likas na yamanB. teknolohiya C. yamang-tao D. kapital 5. Ang pag unlad ay isang salita na maaring gamitin upang tukuyin ang pagbabago na nararanasan ng isang bansa. Sa aling paraan makikita ang kaunlaran ng isang bansa? A. pagsulong B. paglugmok C. produktibo D. kasaganaan 6. Ang pag-unlad ng isang bansa ay ang inaasam-asam ng mga tao at ng pamahalaan. Alin sa mga pahayag sa ibaba ang tama? A. Ang pagbaba ng ekonomiya ng bansa dahil sa isang pandemya ay hindi nangangahulugan na magpapatuloy ito sa pagbaba sa susunod na taon kung isaalang alang ang pagtutulungan ng iba’t ibang 6 gati ng bansa. B. Hindi sapat na sukatan ng kaunlaran ang mga tradisyunal na panukat gaya ng Gross Domestic Product (GDP) C. Sa bawat sakuna ng bansa patuloy pa ring ito nakaasa sa mga manggagawang Pilipinong nakabase sa ibayong-dagat. D. Hindi sapat na basehan ang paglago ng ekonomiya upang masabing ganap na umuunlad ang bansa. 3
  • 8. 7. Sina Todaro at Smith ay sumulat ng kanilang aklat na Economic Development kung saan ipinapaliwanag nila ang konseptong pag-unlad. Ano ang ipinapahiwatig sa salitang pag-unlad? A. Ang pag-unlad ng isang ekonomiya ay dulot lamang ng mga dayuhang mamumuhunan. B. Ang pag-unlad ay pagtamo ng patuloy ng pagbaba ng antas ng income per capita o pababa na kita ng bansa. C. Ang pag-unlad ay kumakatawan sa pagtaas at pagbaba ng antas ng icome per capita. D. Ang pag-unlad ay sumusunod sa isang multidimensiyonal na prosesong kinapapalooban ng malaking pagbabago sa buong sistemang panlipunan. 8. Ang Pilipinas at ang ibang bansa sa dagdig ay may ugnayan na kadalasan ay nakasentro sa ekonomiya. Bakit kailangan pang makikipag-ugnayan tayo sa ibang bansa? A. Upang madagdagan ang pagtugon sa mga panustos para sa pangangailangan ng 7 gat na ekonomiya. B. Abot kamay na ang angkat na produkto sa 7 gat na pamilihan. C. Upang dumami ang mga produktong banyaga na maaaring gayahin. D. Maipagmamalaki ang kanilang produkto sa pandaigdigang pamilihan. 9. Alam ng negosyanteng si Kath na hindi pa makakabayad ng renta sa bahay sina Cassy dahil sa panahon ng COVID-19 at kailangan din niyang magbayad ng buwis para sa kanyang negosyo. Ano ang mainam na gawin ni Kath? A. Maningil pa rin ng renta ng bahay kahit nasa kalagitnaan ng pandemya. B. Palayasin sina Cassy kapag hindi ito nakabayad ng renta. C. Sundin ang batas ng DTI na hahatiin sa anim na buwan na 7 gating7t ang bayad 7 gat. D. I-report sa barangay si Cassy at gumawa ng kasunduan kung 7 gati sila magbabayad. 10. Kung ikaw ang Mayor sa Lunsod ng Iligan, papaano mo babaguhin ang batas sa pamilihan ayon sa kalagayan ng pamumuhay ng mga Pilipino sa pandemya ngayon? A. Pababain ko ang presyo ng mga bilihin para marami ang hindi magugutom. B. Aalisin ko ang karagdagang bayad ng buwis para bababa ang presyo ng mga bilihin. C. Kakalabanin ko ang mga kurakot na mambabatas. D. Magsusulat ako kay Pangulong Duterte na maging patas sa pagpataw ng presyo sa bawat bilihin upang makatulong sa pag- unlad ng bansa 4
  • 9. Aralin 1 Konsepto ng Pambansang Kaunlaran Balikan SULAT PARA SA IYONG SARILI SA HINAHARAP! Sa isang pahayag ni Aurora Rep. Juan Edgardo “Sonny” Angara, hindi sapat na matuto lamang ang mga mag-aaral at kabataan sa pagbibilang ng kanilang pera kundi pati na rin kung papaano ito mapapalago. Batay sa iyong napag-aralan sa nakaraang modyul, gumawa ng sulat para sa iyong sarili sa hinaharap tungkol sa kahalagahan ng tamang pangangasiwa ng inyong pera at pagpapalago nito habang bata ka pa. Isulat ito sa iyong activity notebook. 5 Dear Self,
  • 10. Tuklasin SNAP-SAGOT! Suriing mabuti ang mga larawan at bigyan ito ng malikhaing pamagat.Isulat ang iyong sagot sa activity notebook. https://www.needpix.com/photo/1441787/agriculture-farmer-farming-work-crop-plants-ground-dirt-labor https://en.wikipedia.org/wiki/File:American_Copper_Buildings_NY1_(cropped).jpg https://pixabay.com/photos/people-child-girl-poor-slums-3089621/ Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang iyong napansin sa mga larawan? Alin ang higit na nakapukaw ng iyong pansin? Bakit? 2. Batay sa malikhaing pamagat na ibinigay mo sa mga larawan, alin ang ninais mong maging kalagayan 9 gating bansa? Ipaliwanag 3. Bilang isang mamamayang Pilipino,anu-ano ang maaari mong gawin para sa sarili mong barangay o pamayanan upang makatulong sa pag-unlad nito? ______________________________________________________ ______________________________________________________ ____________________________________________________ 6
  • 11. Suriin 7 Kahulugan ayon sa Diksyunaryo Kahulugan ayon kay Feliciano Fajardo Kahulugan ayon kay Sen Kahulugan ayon kina Todaro at Smith Ang pag-unlad ay pagbabago tungo sa mataas na antas ng pamumuhay. Ang pag-unlad ay isang progresibong proseso ng pagpapabuti ng kondisyon ng tao, gaya ng pagpapababa ng antas ng kahirapan, kawalan ng trabaho, kamangmangan, hindi pagkakapantay-pantay, at pananamantala. Dalawang magkaibang konsepto ng pag-unlad: - tradisyonal na pananaw ang pag-unlad ay ang pagtamo ng patuloy na pagtaas ng antas ng income per capita o pataas ng kita ng bansa - makabagong pananaw ang pag-unlad ay kumakatawan sa malawakang pagbabago sa buong sistemang panlipunan Ang kaunlaran ay matatamo lamang kung “mapapaunlad ang yaman ng buhay ng tao kaysa sa yaman ng ekonomiya nito”. KONSEPTO NG PAG-UNLAD
  • 12. Salik na Makakatulong sa Pagsulong ng Ekonomiya Pinagkunan: Sa librong Economics, Concepts and Choices (2008) nina Sally Meek, John Morton at Mark Schug Pagyamanin KAHON ANALISIS! Basahin at suriin ang sumusunod na pahayag. Ipaliwanag ang iyong sagot sa activity notebook. 8 •Nagagamit nang mas episyente ang iba pang pinagkukunang yaman upang mas maparami ang paggawa ng mga produkto at serbisyo • Sa tulong ng mga kapital tulad ng mga makina sa pagawaan ay nakakalikha ng mas maraming produkto at serbisyo •Tumutukoy sa lakas- paggawa na kung saan ang mas maraming output ang nalilikha sa isang bansa kung maalam at may kakayahan ang mga manggagawa • Tumutukoy sa mga yamang lupa, tubig, kagubatan, at mineral na tumutulong sa pagsulong ng ekonomiya Likas na Yaman Yamang- Tao Teknolohiya at Inobasyon Kapital Ang mga tao sa isang bansa ay tunay na isang kayamanan. ___________________ __________________ _________________ ___________________ ___________________ ___________________ ___________________ ___________________ _ Ang layunin ng pag-unlad ay makapagbigay ng pagkakataon sa mga tao na magtamasa ng matagal, malusog, at maayos na pamumuhay na kapaligiran. _______________________ _______________________ _______________________ Ang pag-unlad ay tunay na nasusukat lamang sa pamamagitan ng epekto nito sa pamumuhay ng mga tao. ______________ ______________ ______________ _____ ______________ ______ ______________ ______ ______________ ______ ______________ ________
  • 13. Isaisip PAGSULONG ISULONG! Itala sa inyong activity notebook ang mga salik na nakatutulong sa pagsulong ng ekonomiya ng bansa gamit ang graphic organizer. Batay sa mga salik na inyong naitala, sagutin ang katanungan sa ibaba. Paano pa mapapabuti ng Pilipinas ang pagsulong ng ekonomiya lalo na sa kalagitnaan ng pandemyang COVID-19? Ibigay ang makakaya mong gawin o mga gampanin para sa kabutihan ng bansa. ________________________________________________ _____________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ Pagsulong ng Ekonomiya ? ? ? ? 9
  • 14. Isagawa KAPAG NASA KATWIRAN, IPAGLABAN MO! Bilang isang Pilipino, layunin nating magkaroon ng malalim na pag- unawa sa kalagayan ng ating bansa sa kasalukuyan at makilahok sa mga proyektong pangkaunlaran sa ating bansa. Dahil sa matinding epekto nitong COVID-19 sa ekonomiya ng ating bansa, paano ka makapag-aambag sa pag- unlad ng bansa bilang mabuting mamamayan ? (Maaaring kunan ng larawan ang isyu at hamong panlipunan at ang mga hakbang na ginawa kung mayroon kang cellphone o camera.) Gamiting gabay ang rubric sa pagsasagawa. PAMAN- TAYAN 4 3 2 1 Nilalaman 30% 100% ng datos ay kompre- hensibong na naitala sa ulat; 100% na wasto ang mga tala sa ulat May 1-3 sa mga datos ang hindi komprehensi bong naitala sa ulat; May 1-3 sa mga tala ng ulat ang hindi wasto May 4-6 sa mga datos ang hindi komprehensi bong naitala sa ulat; May 4-6 sa mga tala ng ulat ang hindi wasto Higit sa 6 sa mga datos ang hindi komprehensi bong naitala sa ulat; Higit sa 6 sa mga tala ng ulat ang hindi wasto Pamamaraan sa pagsagawa ng hakbang sa pagtulong sa pag-unlad ng bansa 40% Wasto at angkop ang pamamaraa n sa pagsagawa ng hakbang Wasto at angkop ang higit sa 75% ng pamama- raan at ma- husay ang pagdoku- mento ng ulat Wasto at angkop ang 50% ng pamamaraan at may pag- alinlangan sa pagdokument o ng ulat Mahigit sa 75% ang hindi was- tong pama- maraan at may pag- linlangan sa pagdokumen to ng ulat Paglalahad ng konklusiyon, mungkahi o rekomendasy on 30% Komprehen sibo ang paglahad ng konklu- syon; naipakita ang tunay na sitwas- yon ng ginawang pagtulong; Komprehens ibo ngunit may 1-2 tala sa konklu- yon ang hindi akma o nagpapakita ng tunay na sitwasyon ng ginawang pagtulong; May 3-4 na tala sa konklusyon ang hindi akma o nagpapakita ng tunay na sitwasyon ng ginawang pagtulong; May 5 o higit pang tala sa konklusyon ang hindi akma o nagpapakita ng tunay na sitwasyon ng ginawang pagtulong; 10
  • 15. Makatotoha nan ang iminungkahi o rekomenda syon May isang mungkahi o rekomendas yon ang hindi makatotohan an May dalawang mungkahi o rekomendasy on ang hindi makatotohan an May 3 o higit pang mungkahi o rekomendas yon ang hindi makatotohan an Buod 11 Batay sa mga nailalahad na mga gawain at teksto, ang mga sumusunod ay nabigyang linaw:  Konsepto ng pambansang kaunlaran  Salik na nakatutulong sa pagsulong ng ekonomiya  Mga halimbawang gampanin bilang isang mamamayang Pilipino tungo sa pambansang kaunlaran.
  • 16. Tayahin Basahin ang bawat aytem ng mabuti at isulat ang titik ng tamang sagot sa inyong activity notebook. 1. Ito ay isang salik na nagagamit nang mas episyente upang mas maparami pa ang mga naililikhang produkto at serbisyo na makakatulong sa pagsulong ng ekonomiya ng isang bansa. A. likas na yaman B. yamang-tao C. teknolohiya D. kapital 2. Isang mahalagang salik sa pagpapalago ng negosyo o ekonomiya ng isang bansa. A. likas na yaman B. kapital yamang-tao D.teknolohiya 3. Ito ay salik na tumutukoysa pagsulong ng ekonomiya na kung maalam at may kakayahan ang mga manggagawa at nagdudulot ng paglikha ng maraming output. A. teknolohiya B. likas na yaman C. kapital D. yamang-tao 4. Tumutukoy samga yamang-lupa, tubig, kagubatan, at mineral ay malaki ang naitutulong sa pagsulong ng ekonomiya. A.likas na yaman B. teknolohiya C. yamang-tao D. kapital 5. Ang pag unlad ay isang salita na maaring gamitin upang tukuyin ang pag babago na nararanasan ng isang bansa. Sa aling paraan makikita ang kaunlaran ng isang bansa? A. pagsulong B. paglugmok C. produktibo D. kasaganaan 6. Ang pag-unlad ng isang bansa ay ang inaasam-asam ng mga tao at ng pamahalaan. Alin sa mga pahayag sa ibaba ang tama? A. Ang pagbaba ng ekonomiya ng bansa dahil sa isang pandemya ay hindi nangangahulugan na magpapatuloy ito sa pagbaba sa susunod na taon kung isaalang alang ang pagtutulungan ng iba’t ibang 15sector ng bansa. B. Hindi sapat na sukatan ng kaunlaran ang mga tradisyunal na panukat gaya ng Gross Domestic Product (GDP) C. Sa bawat sakuna ng bansa patuloy pa ring ito nakaasa sa mga manggagawang Pilipinong nakabase sa ibayong-dagat. D. Hindi sapat na basehan ang paglago ng ekonomiya upang masabing ganap na umuunlad ang bansa. 7. Sina Todaro at Smith ay sumulat ng kanilang aklat na Economic Development kung saan ipinapaliwanag nila angkonseptong pag-unlad. Ano ang ipinapahiwatig sa salitang pag-unlad? A. Ang pag-unlad ng isang ekonomiya ay dulot lamang ng mga dayuhang mamumuhunan. 12
  • 17. B. Ang pag-unlad ay pagtamo ng patuloy ng pagbaba ng antas ng income per capita o pababa na kita ng bansa. C. Ang pag-unlad ay kumakatawan sa pagtaas at pagbaba ng antas ng income per capita. D. Ang pag-unlad ay sumusunod sa isang multidimensiyonal na prosesong kinapapalooban ng malaking pagbabago sa buong sistemang panlipunan. 8. Ang Pilipinas at ang ibang bansa sa daigdig ay may ugnayan na kadalasan ay nakasentro sa ekonomiya. Bakit kailangang pang makikipag-ugnayan tayo sa ibang bansa? A. Upang madagdagan ang pagtugon sa mga panustos para sa pangangailangan ng lokal na ekonomiya. B. Abot kamay na ang angkat na produkto sa lokal na pamilihan. C. Upang dumami ang mga produktong banyaga na maaaring gayahin. D. Maipagmamalaki ang kanilang produkto sa pandaigdigan pamilihan. 9. Alam ng negosyanteng si Kath na hindi pa makakabayad ng renta sa bahay sina Cassy dahil sa panahon ng COVID-19 at kailangan din niya magbayad ng buwis para sa kanyang negosyo. Ano ang mainam gawin ni Kath? A. Maningil parin ng renta sa bahay kahit nasa kalagitnaan ng pandemya. B. Palayasin sina Cassy kapag hindi ito nakabayad ng renta. C. Sundin ang batas ng DTI na hahatiin sa anim na buwan na installment ang bayad dito. D. I-report sa barangay si Cassy at gumawa ng kasunduan kung kalian sila magbabayad. 10. Kung ikaw ang Mayor sa Lungsod ng Iligan, papaano mo babaguhin ang batas sa pamilihan ayon sa kalagayan ng pamumuhay ng mga Pilipino sa pandemya ngayon? A. Ipababa ko ang presyo ng mga bilihin para marami ang hindi magugutom. B. Ipapaalis ko ang karagdagang bayad ng buwis para bababa ang presyo ng mga bilihin. C. Kakalabanin ko ang mga kurakot na mambabatas. D. Magsusulat ako kay Pangulong Duterte na maging patas sa pagpataw ng presyo sa bawat bilihin upang makatulong sa pag-unlad ng bansa 13
  • 18. Susi sa Pagwawasto 1. C 6. A 2. B 7. D 3. D 8. A 4. A 9. C 5. A 10. D SANGGUNIAN Books Fajardo F. (1994). Economic Development.3rd Edition. Manila: Navotas Press. Meek, S., Morton, J., & Schug, M. C. (2008).Economics Concepts and Choices. Canada: McDougal Mifflin Company. Todaro, M. P. & Smitht S. C. (2012).Economic Development.11th Edition. USA: Pearson Websites Gonzaga, V. (2020).PH economy, sasadsad pa lalo ngayong 2020. Brigada News Philippines https://www.brigadanews.ph/article/national/PH- economy%2C-sasadsad-pa-lalo-ngayong-2020 Retrieved on May 25, 2020 Modules Department of Education, Culture and Sports (DECS).(n.d). Project EASE Module. Pasig City: DECS Images https://www.needpix.com/photo/1441787/agriculture-farmer-farming-work-crop- plants-ground-dirt-labor Retrieved on May 23, 2020 https://en.wikipedia.org/wiki/File:American_Copper_Buildings_NY1_(cropped).j pg Retrieved on May 23, 2020 https://pixabay.com/photos/people-child-girl-poor-slums-3089621/ Retrieved on May 23, 2020 14
  • 19. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Black_Man_Walking_Cartoon_Vector. svg Retrieved on May 23, 2020 https://pxhere.com/en/photo/1565509 Retrieved on May 23, 2020 https://www.pxfuel.com/en/free-photo-qksbq Retrieved on May 23, 2020 https://sigep.org/sigepjournal/6-reasons-to-vote-this-november/ Retrieved on May 23, 2020 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bayanihan_2.JPG Retrieved on May 23, 2020 For inquiries and feedback, please write or call: DepEd Division of Iligan City Office Address: General Aguinaldo, St., Iligan City Telefax: (063)221-6069 E-mail Address: iligan.city@deped.gov.ph