Ana Tanrıça Kültü

1. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ
FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ
ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ
HAZIRLAYAN: GÖKHAN İLHAN
081391007
KONU: KYBELE

2. Kybele - Ana Tanrıça
Kybele, analık, üreme,
dişilik simgesi olan bir
Anadolu tanrıçasıdır.
Yanlızca tarımın ve
bereketin değil, vahşi
doğanın da simgesi olan,
yırtıcı hayvanların
koruyucusudur. Akdeniz
çevresinde, Asya'da ve
kuzey ülkelerinde birçok
kültür ve uygarlıkta çeşitli
isimlerle yer alır.

3. Kültepe tabletlerinde adına Kubaba olarak rastlanılır, Lydia'da
Kybebe, Hititlerde Hepat, Sümer'de Marienna, Mısır'da Isis,
Syria'da Lat, Girit'te Rhea, Efes'te Artemis Ana Tanrıçanın aldığı
değişik adlardır.
Hepat Isis Artemis Magna Mater

4. Kalın kalça, meme, karın
altının bir üçgen biçiminde
belirtilmesi gibi motifler
analığı ve dişiliği
simgelemek bakımından
Kybele'den Artemis'e kadar
büyük ana tanrıça
imgelerinde bulunmaktadır.

5. Kybele ve Attis
Kybele, Attis adlı bir
delikanlıya tutkundur. Onu
Pessinus kralının kızıyla
evlenmek üzereyken düğün
yerinde birden karşısına
çıkarak çıldırtır ve kendi
kendini hadım etmesini
sağlar. Attis kendi kestiği
hayalarından akan kanla
toprağı sular, bitkilerin
fışkırmasına yol açar ve bir
çam ağacına dönüşür.

6. Kybele'ye Tapım
Kybele anıtları, ilk çağda
Phrygia diye tanınan
bölgede yaygın bir alana
dağılmış kır tapınaklarıdır.
Bu tapınaklardan en çok
tanınanı Midas anıtıdır. Çoğu
ormanlarda, bir kayaya
yaslanmış olarak kurulmuş
olan bu anıtlar birer
cepheden ibarettir. Üçgen
bir çatı, altında bir taş
duvar, duvarın içinde de bir
niş oyulmuştur ve nişlerin
kimisinde ayakta bir tanrıça
heykeli görülmektedir.

7. Yazılı kaynaklar bize Kybele'nin
Pessinus'taki tapımı üstüne
ayrıntılı bilgi verir. Tanrıçaya
orada bir idol biçiminde
tapılınırdı. Bu idol bir
"diopetes" yani gökten
düştüğü ileri sürülen bir
meteorit, bir kara taştı.
Pessinus'taki tapınağı siyasal
güçlerden bağımsız bir din
merkezi olarak yönetilirdi.

8. Bu dinsel yönetimin başında iki başrahip bulunur, bunların biri
Attis adını taşır, Megabyzos adıyla anılan ikincisi dışardan gelme
olması şart koşulan bir yabancıydı. Bu iki kral-rahibin Attis
efsanesinde anlatıldığı gibi erkekliklerini tanrıçaya adamış
olması gerekiyordu. Galloi diye anılan diğer rahiplerin de vecit
halinde hadım edilmeleri töredendi. Phrygia'da yerli bir kült
olduğu bütün kaynaklardan belli olan bu rahip devleti
özerkliğini bölgeye gelip yerleşen bütün yönetimlere karşı
korumuştur.

9. Kaynakça: Azra Erhat, Mitoloji Sözlüğü, Sayfa:183-187