Maandag 5 augustus zou de Zangeres zonder Naam, Mary Servaes, 100 jaar geworden zijn. Opvallend genoeg is het feest niet in Stramproy te vinden, maar in haar geboortestad Leiden. De Zuid-Hollandse stad heeft talrijke activiteiten op de rol staan in het ‘Mary Servaes Jaar’ met zelfs een pop-upmuseumpje.

1. © Copyright 2019 Dagblad DeLimburger.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW,
wordt uitdrukkelijk voorbehouden. Maandag, 05 augustus 2019
Koninginvanhetlevenslied–100jaar
MUZIEK
Koninginv
D
LEIDEN
Vandaag zou de Zangeres zonder Naam, Mary Servaes, 100 jaar geworden zijn. Opvallend genoeg is het feest niet in
Stramproy te vinden, maar in haar geboortestad Leiden. De Zuid-Hollandse stad heeft talrijke activiteiten op de rol staan
in het ‘Mary Servaes Jaar’ met zelfs een pop-upmuseumpje.
D
DOOR KIM NOACH
D
e snik in de kristalhel-
derestembegroetjeop
moment dat je de
drempel van galerie
Old School in Leiden
overstapt. „Ach vaderlief, toe drink
niet meeeeer…” De onbetwiste ko-
ningin van het levenslied – Mary
Servaes – is alom vertegenwoor-
digd in de kleine expositieruimte
annex koffiebar van eigenaar Gide-
on Roggeveen (35), gelegen aan het
pittoreske Pieterskerkhof in het
centrumvandehistorischebinnen-
stad.
Degastheeristejongomzelfjeugd-
herinneringen aan de Zangeres
zonder Naam te kunnen oplepelen,
maar:„Zeiseenicoonvandestaden
mag niet vergeten worden. Ik hoop
dat haar 100ste geboortejaar en
misschien ook dit pop-upmuseum-
pje ertoe bijdragen dat de stad Lei-
denhaareertmeteenblijvendeher-
inneringindevormvaneengedenk-
steen of monumentje. De Zangeres
zonder Naam is de vrouwelijke An-
dré Hazes. Haar leven wás een
smartlap”, meent Roggeveen.
Pronkstuk
Als eerbetoon – en vanwege haar
Pronkstuk
Als eerbetoon – en vanwege haar
100stegeboortedagop5augustus–
richtte hij zijn eigen kleine galerie-
ruimte in als een modern altaar, ge-
wijd aan deze Leidse Maria. Pronk-
stuk van de museumkamer is onge-
twijfeld de koningsblauwe jurk met
pauwenveren die Roggeveen in
bruikleen kreeg van de Friese fan
Janco de Jong. „Een prachtig kle-
dingstuk door de zangeres zelf ge-
maaktmetvandietypischebarokke
detailsdiehaarstijlzokenmerkten:
de veren, borduursels met veel glit-
terende steentjes. Ik ben weken be-
ziggeweestmethetverzamelenvan
de spullen. Er zijn best veel memo-
rabilia te vinden in het fancircuit.”
Mary Servaes werd op 5 augustus
1919 geboren als Maria Bey, maar
werd altijd Rietje genoemd. Rietje
groeideopeenbitterearmoede,een
van de tien kinderen in het gezin,
vertelt ze jaren later als volwassen
vrouw in een televisie-interview.
Het gesprek is onderdeel van een
twintigminutendurendedocumen-
tairegemaaktdoorInfofilmLeiden.
DefilmistezienbijErfgoedLeiden,
het cultuurhistorisch centrum dat
op ongeveer een halve kilometer af-
stand van de Old School aan de
Boisotkade te vinden is.
In de vitrinekast bij de ingang van
het cultuurhistorische kenniscen-
trum van de stad Leiden is ook een
replica van de geboorteakte van
Maria - Rietje - Bey te vinden en le-
zen we dat ze ‘te twaalfder ure ter
wereld kwam’.
Bijzonder is dat ter ere van haar
100stegeboortedagdeofficiëleakte
vanaf 12 uur op maandagmiddag 5
augustus naar de Old School ge-
bracht wordt, vertelt Roggeveen
trots. Vanwege de privacywetge-
ving mogen officiële geboorteakten
exacthonderdjaarnauitgifteopen-
baargemaaktworden.Datmoment
wordt in Leiden gevierd met taart.
Terug naar Mary’s jeugd. Haar va-
der verdiende geld met het lossen
vanschepenenbrachtdaarmeeon-
geveer vijf gulden per week naar
huis. „Omdat mijn vader nogal last
hadvaneendrogekeel,bleeferwei-
nig over voor zijn gezin.” Vader Bey
was alcoholist, wat Mary inspireer-
detothaardebuutsingelengrotehit
‘Ach vaderlief, toe drink niet meer’
in 1959.
Als driejarig kind valt Rietje en
breekt daarbij haar heup waardoor
zederestvanhaarlevenmankblijft
lopen. Als 15-jarige tiener wordt ze
lid van het Leidsch Revue Gezel-
schap, waar haar zangtalent ont-
dekt wordt. Samen met haar broer
Jerry en later op eigen titel zingt
Mary Servaes – als eega van Maas-
trichtenaarSjoServaes-incafésen
dancings de sterren van de hemel.
Johnny
Maar het is de Weerter platenbaasMaar het is de Weerter platenbaas
Johnny Hoes die Mary eind jaren
vijftig als smartlappenkoningin op
de troon helpt. „Johnny hoorde me
zingen, maar kon niet zeggen of ik
een meisje of al een vrouw was, als
een kindvrouwtje. Mijn stem vond
hij zo lastig te benoemen dat hij me
Zangeres zonder Naam noemde”,
verteltMaryindedocumentairedie
bij Erfgoed Leiden te zien is.
Met een kleine twintig miljoen ver-
kochte platen en cd’s is ze de onbe-
twiste diva van het levenslied. En
haar leven kent alle bittere tranen
diedaarbijhoren.Zobreektdezan-
geres na enkele decennia met Hoes
omdat ze van mening is dat de pla-
tenbaas haar financieel nooit het
deel heeft gegeven dat ze zou moe-
ten krijgen.
Na haar dood (Mary overlijdt op 23
oktober1998)verschijnteenbiogra-
fieoverMarygeschrevendoorjour-
nalist Ben Holthuis. Het boek zet
veel kwaad bloed bij fans en familie
van de zangeres, terwijl Holthuis
zich naar eigen zeggen baseerde op
develegesprekkendiehijmetMary
gehad heeft. Volgens Holthuis zou
de zangeres in haar jonge jaren een
abortus hebben gehad en regelma-
tig mannen ‘in natura betaald’ heb-
benindevroegejarenvanhaarcar-
rière.
Dezeduisterezijdevanhaarlevenis
niet terug te vinden in het pop-up-
museumpje van Roggeveen. Een
bewustekeuze,kniktdegaleriehou-
der.„Ikhebdeexpositieopgebouwd
aan de hand van interviews die
Maryzelfgegevenheeftoptelevisie
en in kranten.”
Zwart gat
Roggeveen roemt haar liedje ‘Luis-Roggeveen roemt haar liedje ‘Luis-
ter Anita’ (1977) dat Mary zelf
schreefalsvurigprotestopdeAme-
rikaanse Anita Bryant die een felle
homohaat verspreidde in de VS. En
ja, hij kent het schrijnende einde
vandezangeresdienahaargrootse
nationale afscheid - dat werd uitge-
zonden op televisie - in 1987 in een
diep zwart gat viel. Mary mist de
contacten met fans en ook de dood
vanechtgenootSjoin1990valthaar
zwaar. Zesterfteenzaamineenver-
pleeghuis in Horn in 1998.
Het kleine, maar charmante pop-
upmusuem en de talrijke activitei-
tendiegeboortestadLeidenorgani-
seren om haar postuum te eren,
zouden de Zangeres zonder Naam
zeker goed gedaan hebben.
Net als het feit dat brouwerij
Leidsch Bier een speciaalbier, ‘Bit-
tereTranen’,heeftgebouwenom de
Zangeres zonder Naam te eren.
Het pop-upmuseumpje, Old School,
Pieterskerkhof 4-A, Leiden, t/m 1
september is open op vrijdag, zaterdag en
zondag van 11 tot 18 uur.
www.oldschoolleiden.nl
Combineer het bezoek aan Leiden ook met
de themawandelroute Zangeres Zonder
Naam (via VVV Leiden of www.zzn100.nl).
www.zzn100.nl
Wat doet Limburg
aan 100 jaar Mary?
Links: ‘Staatsieportret’ dat
De VVV Midden-Limburg stoft
haar acht jaar oude fietsroute ter
ere van het 100ste geboortejaar
af, meldt directeur Giel Polman.
De fietsroute heeft een lengte van
ruim 38 kilometer en leidt je
langs een aantal plaatsen van
betekenis uit het leven van de
Zangeres zonder Naam.
De route leidt door Stramproy,
waar Mary Servaes het grootste
deel van haar leven woonde.
Ook fiets je langs natuurgebieden
en enkele molens.
In Leiden staan overigens het
hele jaar door activiteiten op de
rol om de gedachte aan Mary
Servaes levend te houden.
Zo staat begin november het
Leids Amateurkunstfestival in
teken van de zangeres.
Kijk voor alle activiteiten op:
www.zzn100.nl
Links: ‘Staatsieportret’ dat
fotograaf Guy van Grinsven van
Mary Servaes maakte in haar
slaapkamer in Stramproy.
Beneden: Impressies van het
Leidse pop-upmuseumpje.
FOTO'S GUY VAN GRINSVEN EN ANP