Pas diplomimit në fizikë, ka kryer disa aktivitete hulumtimi në fushën e optikës së integruar para se të ndërmarrë profesionin e profesorit. Aktualisht është profesor i matematikës dhe fizikës në një lice shkencor. Ka publikuar “Evoluzionismo e cosmologia. Ovvero: Cosa c’entra Darwin con la vita, l’Universo e tutto quanto?” (Cantagalli 2011).

1. KËNDVËSHTRIMI KATOLIK
PASAKTËSITË E ROMANIT “KODI I DA VINÇIT”
24 MARS 2019
Nr. 5
PËRMBAJTJA
PASAKTËSITË E
“KODI I DA VINÇIT”
(PJESA E TRETË)
- Darka e Fundit
- La Vergine delle Rocce
- Monna Liza
- Kisha Templare
- Meridiani i Shën Suplice
NË NUMRIN E
ARDHSHËM
KREACIONIZMI APO
EVOLUCONIZMI? A
ËSHTË KJO DILEMA?
(PJESA E PARË)
Ju lutem
na kontaktoni me
pyetje për të njohur
këndvështrimin
katolik!
“Është e sigurt se ata që kanë besim të gjallë në zemrat e tyre
shohin menjëherë se e gjithë ekzistenca nuk është tjetër veçse
vepra e Perëndisë që ata adhurojnë. Por, për ata në të cilët kjo
dritë shuhet, [nëse do t'u tregojmë atyre provën tonë për
ekzistencën e Perëndisë] asgjë nuk do të ndikonte më shumë për
të nxitur përbuzjen e tyre. . . .”
Blaise Pascal , 1923-1962
matematikan, fizikan, dhe filosof francez
“...vendosa t’i shkruaj për ty, i përndritshmi
Teofil, ....që të jesh i sigurt për palëkundshmërinë
e mësimeve që more.”
(Lk 1,3-4)
DARKA E FUNDIT
“Por është një grua!
Konfirmon Sofia, duke parë
personazhin në te djathtë të
Jezusit, në Darkën e Fundit
(...). Ajo grua, e dashura
ime, është Maria
Maddalena”.
(Dan Brown, Kodi i da
Vinçit, 2003, Fq. 285-286)
Paraqitja femërore e Gjonit
apostull bën pjesë në
inkonografinë e periudhës, e
verifikueshme jo vetëm në
veprat e Leonardos, por në të
gjitha “darkat e fundit” të
pikturuara nga artistët e tjerë,
midis shekullit të XV-të dhe
atij te XVI -të (për shembull :
Taddeo Gaddi, Domenico
Ghirlandaio,Luca Signorelli,
Pietro Vannucci detto il
Perugino,Dieric Bouts,
Sassetta...).
Artistët e Rilindjes paraqisnin
apostullin më të ri
(i “preferuari”, sipas të njëjtit
ungjill të katërt) si një
adoleshent me flokë të gjatë
dhe nga tiparet e ëmbla që
A ËSHTË KORREKTE TË PËRDORET ROMANI I DEN BROWN, KODI I DA VINÇIT,
SI BURIM HISTORIK PËR TË SHPJEGUAR ORIGJINËN E KRISHTËRIMIT?
Darka e Fundit nga Leonardo Da Vinçi
Darka e Fundit nga
Domenico Ghirlandaio

2. F A Q J A 2
vatrabiblike@gmail.com
sot mund të duken si femërore, por
që në atë kohë ishin të zakonshme.
«Nuk kishte kupa në afresk, asnjë
Kupë, (...) Leonardo duket sikur ka
harruar të pikturojë Kupën e
Krishtit». (Dan Brown, Kodi i da
Vinçit , 2003, fq. 277)
Në afreskun e Darkës së Fundit të
Leonardo da Vinçit mungon një
nga elementet më të rëndesishëm
dhe të domosdoshëm, Kupa e
Eukaristisë. Megjithatë, skena e
përshkruar nga Leonardo i
referohet Ungjillit të Gjonit
(Gj.13), në të cilin nuk është e
treguar skena me Kupën dhe
Institucionin e Eukaristisë.
Në të gjithë Ungjillin e katërt nuk
përmendet as Kupa e as vera,
detaje të cilat janë prezent në të tre
Ugjijtë e tjerë. Kupa mungon edhe
në shumë “Darka të fundit” të
artistëve të tjerë si p.sh.:
Domenico Ghirlandaio,
Duccio di Boninsegna,
Luca Signorelli,
Jacopo Bassano,
Andrea del Castagno,
Andrea del Sarto,
Daniele Crespi, Hans Holbein...
“Në afresk Pjetri ishte përkulur në
mënyrë kërcënuese drejt femrës
dhe dora e tij e majtë, e ngjashme
me një thikë, bënte gjestin për t'i
prerë fytin”. (Dan Brown, Kodi i
Da Vinçit, 2003, fq. 290-291)
Edhe gjesti i Pjetrit, që prek
shpatullën e Gjonit, është treguar
në ungjillin e katërt. Leonardo, në
këtë rast, respekton pothuajse
shkrimin në çdo shkronjë, siç
lexohet në kapitullin 13: “Duke i
thënë këto gjëra, Jezusi u trishtua
thellë dhe deklaroi: «Në të vërtetë,
në të vërtetë po ju them: njëri prej
jush do të më tradhtojë. Dishepujt
panë njëri-tjetrin, duke mos ditur
për kë po fliste. Tani, njëri nga
dishepujt, ai që Jezusi e donte,
gjendej në tavolinë, pranë Jezusit.
Simon Pjetri i bëri një shenjë dhe i
tha: “Thuaj” kush është ai të cilit i
refererohesh? (Gj. 13, 21).
I njëjti gjest i Pjetrit, i cili e vendos
dorën mbi shpatullën e Gjonit,
gjendet në Darkën e Fundit i
vizatuar nga Pietro da Rimini, në
Abaci të Pomposës (1316).
«Kjo dorë nuk mban një thikë? -
Po. Gjëja akoma edhe më e
çuditshme, nëse numëron krahët,
shikon që kjo dorë nuk i përket
asnjërit në veçanti. I mungon trupi.
Anonime». (Dan Brown, Kodi i
Da Vinçit, 2003, fq. 291)
Thika "misterioze" është mbajtur
nga Pjetri, kështu si në shumë
"Darka të fundit" rilindase
(Domenico Ghirlandaio, Luca
Signorelli, Pietro Vannucci detto il
Perugino, Andrea del
Castagno, Jacopo Bassano, Jean
Huguet, Giovanni Canavesio,
thjesht për të cituar disa) dhe është
direkt e lidhur me skenën tjetër të
ungjillit të Gjonit, ajo në të cilën
apostulli me atë thikë (machaira,
ose një thikë e madhe me një teh të
lakuar, në teksin origjinal grek) do
të presë veshin e Malcos,
shërbëtorit të Kryepriftit (Gj 18:
10). Një skicë përgatitore e
Leonardo-s, e ruajtur në Mbledhjen
Mbretërore të Windsor, tregon qartë
krahun e Pjetrit, paraqitur me dorë
të përkulur prapa, duke u
mbështetur në ije. Ky vizatim
publikohet në shumë libra rreth
artistit (...) por, sikur kjo mos të
mjaftonte, pozicioni i krahut dhe i
thikës është i dokumentuar nga
shumë kopje të Darkës së Fundit, të
pikturuara kryesisht nga nxënësit e
Leonardos. [Më e njohura dhe me e
ruajtura më mirë është ajo e
Giampietrino (Royal Academy,
Londra), e përdorur edhe gjatë
restaurimeve të fundit si një
dokument shumë i çmuar për të
rindërtuar dhe identifikuar detajet,
që fatkeqësisht u humbën ose u
degraduan në origjinalin e
Leonardos. Një tjetër kopje është
ajo e ruajtur në Kishën e
Sant'Ambrogio di Ponte Capriasca,
në të cilën gjesti i Pjetros që mban
thikën është krejtësishtë i
dukshëm].
“LA VERGINE DELLE ROCCE”
«Kapi cepin e kornizës dhe e largoi
nga muri. Piktura ishte e madhe
dhe korniza u lakua. Pastaj, gruaja
vuri kokën dhe shpatullat pas
kanavacës. (...). Gruaja e kishte
shkëputur pikturën dhe e kishte
mbështetur përpara vetes.. E gjatë
K Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 5
Darka e Fundit nga Jacopo Bassano

3. F A Q J A 3
K Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 5 vatrabiblike@gmail.com
një meter e gjysëm (...) Piktura
kishte një fryrje të çuditshme në
qendër, pikërisht në gjunjët e
gruas. Figurat e brishta të
Virgjëreshës Mari, të Fëmisë Jezus
dhe të Gjon Pagëzorit tashmë ishin
shtrembëruar. (...) Gruaja kishte
për qëllim të thyente kanavacën!
(...) «Jo, të lutem. Është “La
Vergine delle rocce”!».
(Dan Brown, Kodi i Da
Vinçit, 2003, fq. 159-160)
Në një sit katolik thuhet se mes
gabimeve të Kodit të da Vinçit
është dhe fakti që “La Vergine
delle rocce” nuk është një
kanavacë, por është një pikturë
mbi një drasë druri, por ky detaj
nuk është i vërtetë. Piktura
fillimisht ishte në fakt në një
tavolinë druri, siç ishte versioni i
Galerisë Kombëtare, por për
motive ruajtjeje, në fillim të
shekullit të XIX, u trasportua në
një kanavacë nga Francois
Toussaint Hacquin, (…). Mbetet
gabimi në lidhje me përmasat e
pikturës: e lartë një metër e
gjysëm, sipas Dan Brown, ndërsa
në të vërtetë është rreth 2 metra e
lartë dhe 1, 22 e gjerë. Këto janë
përmasa të rëndësishme, të cilat, së
bashku me kornizën e madhe dhe
të rëndë që është gati 2x2.40
metra, do ta bënin shumë të
vështirë për Sophie Neveu ta
përdorte pikturën si një mburojë në
skenën e përshkruar më sipër. Në
roman thuhet se Sophie Kapi cepin
e kornizës dhe e largoi nga muri.
Piktura ishte e madhe dhe korniza
u lakua. Vështirë që një kornizë e
asaj madhësie mund të përkulet.
«Piktura e “La Vergine delle
rocce” fillimisht ishte porositur
për Leonardon nga një organizatë
e quajtur Vëllazëria e Ngjizjes së
Papërlyer. (...) kur dorëzoi punën,
murgeshat mbeten të tmerruara. Ai
e kishte mbushur pikturën me
detaje joortodokse, nëse jo
alarmante».
(Dan Brown, Kodi i Da
Vinçit, 2003, fq. 165-166)
Kjo Vëllazëri nuk ishte një urdhër
fetar femëror, por një shoqatë
meshkujsh laikë. Mosmarrëveshja
ligjore ndërmjet Leonardos dhe
Vëllazërisë nuk ka të bëjë me
temën, por me një pazar prej 100
ducatesh, që Leonardo kishte
kërkuar për të përfunduar punën.
Ekzistojnë shumë dokumenta
historike, të njohura mirë nga
studiuesit, që dëshmojnë se
Leonardo ka kërkuar kthimin e
punës, për shkak të refuzimit të
vëllazërisë për të paguar një shumë
më të lartë se ajo që kishin rënë
dakord fillimisht. Rasti zgjati deri
në vitin 1506 dhe përfundoi me
marrjen nga Leonardo prej 50
dukateve shtesë (gjysma e asaj që
ishte kërkuar). Ndërkohë, artisti
kishte shitur versionin e parë dhe
për këtë ai realizoi një të dytë, atë
që sot gjendet në Galerinë
Kombëtare në Londër.
" Çuditërisht, në fakt, në vend të
skenës së zakonshme në të cilën
Jezusi i dha bekimin Pagëzuesit,
ishte Gjoni fëmijë që bekoi Jezuin
dhe Jezusi iu nënshtrua autoritetit
të tij!"
.
(Dan Brown, Kodi i Da
Vinçit, 2003, fq.166)
Në të dy versionet e “La Vergine
delle rocce”, Jezusi është fëmija më
i vogël, plotësisht i zhveshur,
ndërsa kushëriu i tij Gjoni është më
i madh (sipas ungjijve ai është
gjashtë muaj më i madh se Jezusi)
dhe ka, siç e kërkon tradita
ikonografike e epokës, ijet e
mbuluara. Në këtë rast, është e
dukshme një vello, në piktura të
tjera me të njëjtën temë mund të
gjejmë një rrip të hollë ose një
veshje të grisur.
“MONNA LIZA”
«Pra, kemi Amonin, zotin mashkull
(...) dhe perëndeshën femërore Iside
ose Isis, në të cilin piktogrami i
lashtë i së cilës ishte quajtur në atë
kohë L'Isa (...) AMON LIZA (...)
Zotërinj, jo vetëm Fytyra e Monna
Lizës ka një pamje androgjene, por
emri i saj është anagrami i
bashkimit hyjnor ndërmjet
mashkullit dhe femrës. Është kjo,
miq, sekret i vogël i Leonardo "
.
(Dan Brown, Kodi i Da
Vinçit, 2003, fq.145-146)
Piktura e quajtur zakonisht
Xhokonda ose Monna Liza nuk ka
pasur kurrë titullin Monna Liza. Ky
emër rrjedh nga një varg i Vasarit,
në të cilin thuhet se "Mori Leonardi
për të bërë portretin e Mona Lizës,
gruas së Francesco del Giocondo".
Duke filluar nga ky citim, shumë
historianë kanë hipotezuar se
portreti i një gruaje të ruajtur sot në
Luvër mund të jetë ai i përshkruar
nga Vasari (...). Historianët e tjerë
“La Vergine delle rocce”.

4. F A Q J A 4
vatrabiblike@gmail.com
kanë konsideruar se mund të jetë
portreti Isabella Gualandi, Caterina
Sforza apo edhe Isabella d'Este.
Për më tepër, "monna" nuk ka të
bëjë fare me Amonin, por është
vetëm shkurtimi i "madonna" ose
"zonjë", në gjuhën italiane e kohës
KISHA TEMPLARE
" Kisha e tempullit dikur ishte
epiqendra e të gjitha aktiviteteve të
Templarëve dhe Priorarit në Angli
dhe kështu u emërua për nder të
Tempullit të Solomonit (...).
Arkitektura është pagane nga maja
deri në themel (...) kisha është
rrethore. Templarët kanë injoruar
planimetrinë tradicionale në formë
kryqi të kishave të krishtera dhe
kanë ndërtuar një kishë të
përkryer, në formë rrethore, për të
nderuar Diellin. (...) Një tallje jo
shumë delikate ndaj kolegëve
romakë. Pak a shumë sikur të
kishin rindërtuar Stonehenge në
qendër të Londrës. (Dan
Brown, Kodi i Da Vinçit, 2003, fq.
398)
Përveç Tempullit të Londrës,
shumë kisha templare, të vogla, të
thjeshta dhe të zhveshura, kishin
plan rrethor, pasi ato u frymëzuan
nga Varri i Shenjtë i Jerusalemit.
Në të vërtetë, korridori rrethor
është forma më e përdorur që nga
Mesjeta, për të rikrijuar kopje të
Varrit të Shenjtë në të gjithë
Evropën. Nga shumë shembuj
mund të kujtojmë më të famshmet,
Varri i Shenjtë i Pizës, ai i
Bolonjës, (që përfshihet në
kompleksin e Santo Stefano), atë
të Cambridge (quajtur ndryshe
"The Round Church") dhe, ndër
më të fundit, atë të Reggio
Emilias, projektuar nga Gaspare
Vigarani në mes të shekullit të
shtatëmbëdhjetë. Përveç kishave të
dedikuara Varrit të Shenjtë, në
traditën e krishterë ka shumë
shembuj të tjerë të kishave
rrethore: San Pietro në Montorio
në Romë, Rotonda di Umbertide,
Chiesa di Santa Maria del
Soccorso në Albenga, Duomo
Vecchio në Brescia...
Por mund të vazhdojmë të
përmendim shumë raste të tjera,
pavarësisht nëse ato janë në të
vërtetë të ndërtuara ose thjesht si
ato që gjenden në traktatet
arkitekturore të Serlio-s ose në
vizatimet e Bramante-s, Antonio
da Sangallo il Giovane,
Michelangelo Buonarroti ose të
vetë Leonardi da Vinçit.
MERIDIANI I SHËN SULPICE
"Një vijë ari ndante dyshemenë e
kishës (...) ishte një orë shënues
diellor, një instrument pagan
astronomik i familjes diellore.
Turistët, shkencëtarët, historianët
dhe paganët nga e gjithë bota vinin
në Saint Sulpice për të parë atë
linjë të famshme. (...) Mjeshtri
kishte informuar me shpejtësi Silën
për kuriozitetin e famshëm
arkitektonik të Shën Sulpicës, një
rrip prej bronzi, që e priste kishën
përgjatë një aksi perfekt veri-jug.
Ishte një orë diellore e lashtë, një
mbetje e tempullit pagan që dikur
ndodhej saktësisht në atë vend.
(Dan Brown, Kodi i Da
Vinçit, 2003, fq.126-127)
Ora diellore e Kishës së Shën
Sulpicës në Paris është ndërtuar në
1743, siç mund të lexohet qartë në
pllakatë, me kërkesë të famullitarit
të famullisë së Shën Sulpicës.
Qëllimi i tij ishte llogaritja e
kalendarit kishtar, ose ndryhse data
e saktë e festave të krishtera, bazuar
në llogaritjet astronomike (Pashkët,
për shembull, bien të dielën pas
hënës së parë të plotë pas
ekuinoksit të pranverës). Nuk ka të
bëjë fare me Meridianin e Parisit që
kalon nga Observatori i Parisit,
shënuar më 21 qershor 1667 dhe u
bë zyrtar nga Gian Domenico
Cassini në 1718 [38]. (...)
K Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 5
“Xhokonda”
Fasada e Kishës së Tempullit.
Meridiani i Shën Sulpice

5. F A Q J A 5
BURIME
https://it.wikipedia.org/wiki/
Critiche_al_Codice_da_Vinci
Burimi i plotë: https://
www.cesnur.org/2003/
mi_davinci.htm
KËSHILLOHET TË LEXOHEN
 Jose UllateFabo
KUNDËR KODIT TË VINÇIT
Mistifikimet e Dan Braunit dhe e
vërteta katolike
 Rik Xhejms,
E VËRTETA HISTORIKE PRAPA
KODIT TE DA VINÇIT
Çfarë është histori dhe çfarë është
imagjinatë?
https://www.studentishqiptar.com/a/
davincit.html
 A ËSHTË KODI I DA
VINÇIT “SULMI MË SERIOZ KUNDËR
KRISHTËRIMIT”?
https://christiananswers.net/albanian/q
-aig/aig-davinci-alb.html
K Ë N D V Ë S H T R I M I K A T O L I K N R 5
vatrabiblike@gmail.com
Për të mësuar më shumë mbi
Vatrën Biblike Katolike, mund të
klikoni në Vatra Biblike Katolike.
Mund të na kontaktoni në e-mail
vatrabiblike@gmail.com
Ose në faqen tonë në Facebook
Vatra Biblike
DËSHIRON TË BËHESH EDHE TI
NJË TEOFIL?
MERR PJESË NË BULETININ
KËNDVËSHTRIMI KATOLIK
DUKE SUGJERUAR PYETJE
DHE ÇËSHTJE
MBI TË CILAT DISKUTON
ME MIQTË E TU!
KY BULETIN DO TË BAZOHET
NË BASHKËPUNIMIN TËND,
O I DASHUR TEOFIL I
SHEKULLIT TË XXI.
NË NUMRIN E ARDHSHËM
KREACIONIZMI APO
EVOLUCONIZMI? A ËSHTË
KJO DILEMA?
(PJESA E PARË)