3. 3
Definicja kapitalizmu
Źródło: P. Arak, A. Wójcik (2016) Polski kapitalizm, Polityka Insight, Komitet Dialogu Społecznego KIG.
System opierający się na prywatnej własności środków produkcji,
czyli dopuszczający istnienie własności publicznej – państwowej,
komunalnej i innej, i dążeniu do zysku, jako głównym motorze
działalności gospodarczej, który służy realizacji celów i zamierzeń
właścicieli oraz interesariuszy przedsiębiorstw.
4. 4
Czym jest model
społeczno-gospodarczy
POMIAR
● wykorzystując oś
liberalizm – solidaryzm
czy elitaryzm –
egalitaryzm
● Indeks Kapitalizmu
ELEMENTY
● wypadkowa systemu
politycznego państwa
● wymogów
międzynarodowych
● szeroko pojętej kultury
5. 5
Indeks Kapitalizmu
polityka społeczna
Wydatki społeczne jako proc. PKB
Wydatki na emerytury jako proc. PKB
Wydatki na politykę rodzinną jako proc. PKB
Szczodrość świadczeń (stopa zastąpienia dochodu
w wypadku utraty pracy dla osoby o średnim wynagrodzeniu
konkurencja gospodarcza
Udział eksportu dóbr zaawansowanych technologicznie
w stosunku do całkowitego eksportu
Udział eksportu dóbr zaawansowanych technologiczne
w stosunku do eksportu sektora przetwórczego
Produktywność pracy FDI (różnica między inwestycjami
przychodzącymi i wychodzącymi)
finanse publiczne
Klin podatkowy
Progresja podatkowa
Udział wydatków publicznych w relacji do PKB
instytucje i kultura gospodarcza
Skłonność mieszkańców kraju do przedsiębiorczości
Opinie mieszkańców o wyrównywaniu dochodów przez państwo
nauka i edukacja
Liczba nowych patentów na milion osób
Odsetek dzieci korzystających z edukacji przedszkolnej
Współczynnik skolaryzacji na poziomie wyższym brutto
Wydatki na edukację jako proc. PKB
rynek pracy
Udział wynagrodzeń w PKB
Bezrobocie długookresowe (powyżej roku)
Poziom uzwiązkowienia
Poziom centalizacji dialogu społecznego
Współczynnik aktywności zawodowej wśród kobiet 15+
sektor finansowy
Kapitalizacja spółek giełdowych
Wartość obrotów na giełdzie w stosunku do PKB
Poziom oszczędności krajowych w stosunku do PKB
polityka
Fragmentaryzacja parlamentów
Wielkość koalicji rządzącej
System wyborczy (większościowy, mieszany lub mniejszościowy)
7. Obecnie Polska realizuje model kapitalizmu
konkurencyjnej gospodarki społecznej,
łącząc rozszerzający się solidaryzm polityki
społecznej z większą konkurencyjnością
gospodarki.
9. 9
Indeks kapitalizmu
Źródło: Opracowanie własne.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Belgia
Finlandia
Francja
Austria
Dania
Szwecja
Norwegia
Portugalia
Słowenia
Włochy
Hiszpania
Niemcy
Holandia
Grecja
Czechy
Polska
Australia
Estonia
Węgry
Luksemburg
WielkaBrytania
Irlandia
Słowacja
Izrael
NowaZelandia
Łotwa
Szwajcaria
Kanada
StanyZjednoczone
Chile
Japonia
Turcja
Korea
Meksyk
Rozkład indeksu kapitalizmu w 2017 r. (pkt.)
Większysolidaryzm
Większyliberalizm
10. 10
Polska: kraj szybkiego
rozwoju i wielkich wyzwań
W latach 1989–2017 PKB per capita w Polsce wzrósł o 135 proc.
Szybciej od Polski rozwijały się jedynie niektóre państwa Afryki i Azji.
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
Grecja
Polska
Portugalia
PKB per capita (według parytetu siły nabywczej z 2011 r.)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych IMF.
11. 11
Polska: kraj szybkiego
rozwoju i wielkich wyzwań
Dochody 10 proc. najbogatszych obywateli odznaczały się
bardzo wysokimi wskaźnikami wzrostu,
Grupa dochodowa (rozkład dochodu
narodowego brutto na osobę dorosłą
Średnia roczna realna stopa
wzrostu w latach
1989–2015
Całkowity skumulowany realny
wzrost w latach
1989–2015
Udział w całkowitym wzroście
w latach 1989–2015
Cała populacja 2,1 73 100
Dolne 50 proc. 1,0 31 13
Środkowe 40 proc. 1,5 47 30
Górne 10 proc. 4,2 190 57
w tym: górne 1 proc. 6,8 458 24
w tym: górne 0,1 proc. 9,7 1019 9
w tym: górne 0,01 proc. 13,0 2273 3
W tym: górne 0,001 proc. 16,4 5066 1
Źródło: Bukowski & Novokmet (2017). Inequality in Poland: Estimating the whole distribution by g-percentile, 1983-2015
12. 12
Polska: kraj szybkiego
rozwoju i wielkich wyzwań
57,8 proc.
wskaźnik Giniego
(z uwzględnieniem
danych podatkowych)
10,1 proc. w PKB
udział państwowych spółek
21 proc. zatrudnionych
przez instytucje publiczne
w sektorze przedsiębiorstw
– 10,7 proc.
w porównaniu do strefy
euro
– 36,2 proc.
w porównaniu z 1995 r.
– 27,7 proc.
W porównaniu do 1995 r.
Źródło: Opracowanie własne.
13. 13
Polska: kraj szybkiego
rozwoju i wielkich wyzwań
Tylko 7 proc. osób w wieku 25–59 mających rodziców z wykształceniem
podstawowym zdobyło dyplom wyższej uczelni, a w UE – 28 proc.
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Czechy
Chorwacja
Polska
Słowacja
Bułgaria
Węgry
Włochy
Rumunia
Malta
Luksemburg
Austria
Szwajcaria
Portugalia
Łotwa
Niemcy
Słowenia
Litwa
EU-28
Grecja
Norwegia
Cypr
Islandia
Estonia
Francja
Holandia
Szwecja
Belgia
Dania
Hiszpania
Irlandia
WielkaBrytania
Finlandia
Odsetek osób z wyższym wykształceniem spośród osób, których rodzice mieli wykształcenie
podstawowe, (25‒59 lat) w 2016 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu.
15. 15
Polityka społeczna
Obecnie Polska ma jedną z najbardziej rozbudowanych polityk rodzinnych
w Europie pod względem poziomu nakładów – w 2016 r. wydawała na nią
2,5 proc. PKB.
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
Dania
Szwecja
Luksemburg
Norwegia
Finlandia
Australia
NowaZelandia
Estonia
Polska
Francja
Austria
Belgia
Słowacja
Węgry
Izrael
Słowenia
Chile
Niemcy
Włochy
Irlandia
WielkaBrytania
Japonia
Łotwa
Holandia
Kanada
Korea
Czechy
Portugalia
Hiszpania
USA
Grecja
Szwajcaria
Turcja
Meksyk
Wydatki na politykę rodzinną w relacji do PKB kraju w 2016 r. (proc.)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OECD i Eurostatu.
16. 16
Indeks polityki społecznej
Źródło: Opracowanie własne.
Rozkład indeksu polityki społecznej w 2017 r. (pkt.)
Większysolidaryzm
Większyliberalizm
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
Finlandia
Dania
Francja
Austria
Szwecja
Luksemburg
Belgia
Norwegia
Włochy
Portugalia
Niemcy
Słowenia
Szwajcaria
Grecja
Japonia
Holandia
Polska
Hiszpania
WielkaBrytania
Estonia
NowaZelandia
Czechy
Słowacja
Australia
Irlandia
Węgry
Łotwa
Izrael
Kanada
StanyZjednoczone
Turcja
Chile
Korea
Meksyk
18. 18
Konkurencyjność
Wskaźnik złożoności eksportu (Economic Complexity Index) dla 30 krajów pierwszych w
rankingu, w 2016 r. (pkt.)
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
Szwajcaria
Japonia
Singapur
KoreaPłd.
Niemcy
Szwecja
USA
WielkaBrytania
Czechy
Izrael
Irlandia
HongKong
Francja
Malezja
Węgry
Belgia
Włochy
Chiny
Słowacja
Norwegia
Dania
Polska
Estonia
Panama
Meksyk
Litwa
Chorwacja
Hiszpania
Kanada
Białoruś
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Economic Complexity Index,
https://atlas.media.mit.edu/en/profile/country/pol/.
19. 19
Indeks konkurencyjności
Źródło: Opracowanie własne.
Rozkład indeksu konkurencyjności w 2017 r. (pkt.)
Mniejszakonkurencyjność
Większakonkurencyjność
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
Turcja
Luksemburg
Grecja
Chile
Portugalia
Finlandia
Hiszpania
Słowenia
NowaZelandia
Włochy
Kanada
Polska
Holandia
Łotwa
Meksyk
Australia
Estonia
Japonia
Szwecja
Dania
Słowacja
Izrael
Belgia
Węgry
Austria
Norwegia
WielkaBrytania
Niemcy
StanyZjednoczone
Czechy
Szwajcaria
Korea
Francja
Irlandia
20. Wyzwaniem dla Polski pozostaje wyjście
z „pułapki średniego rozwoju” i dalszy
awans w rankingach konkurencyjności.
21. 21
Nauka i edukacja
40 proc.
W wieku 20-24
studiuje
2 uczelnie
na liście
szanghajskiej
1 ustawa
Konstytucja
dla Nauki
1 proc. PKB
wydatki na B+R
Źródło: Opracowanie własne.
22. 22
Indeks nauki i edukacji
Źródło: Opracowanie własne.
Rozkład indeksu nauki i edukacji w 2017 r. (pkt.)
Większyegalitaryzm
Większyelitaryzm
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
Australia
Chile
Hiszpania
Grecja
Belgia
NowaZelandia
Irlandia
Łotwa
Norwegia
Estonia
Portugalia
Słowenia
Czechy
Słowacja
Polska
Francja
Turcja
Włochy
Dania
Austria
WielkaBrytania
Węgry
Meksyk
Kanada
Finlandia
Holandia
StanyZjednoczone
Korea
Niemcy
Izrael
Szwecja
Szwajcaria
Luksemburg
Japonia
24. 24
Rynek pracy
Wzrostowi płacy minimalnej w Polsce w tempie prawie 9 proc. rocznie,
towarzyszy nieustanny spadek stopy bezrobocia.
Płaca minimalna i stopa bezrobocia w Polsce i przeciętnie w Unii w latach 2004–2018 (2004 = 100 proc.)
0
50
100
150
200
250
300
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
PL – płaca
minimalna
UE – płaca
minimalna
UE– stopa
bezrobocia
PL – stopa
bezrobocia
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu.
25. 25
Indeks rynku pracy
Źródło: Opracowanie własne.
Rozkład indeksu rynku pracy w 2017 r. (pkt.)
Większysolidaryzm
Większyliberalizm
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
Szwecja
Dania
Norwegia
Finlandia
Belgia
Austria
Kanada
Szwajcaria
Holandia
Francja
Australia
WielkaBrytania
Słowenia
Luksemburg
NowaZelandia
Korea
Hiszpania
Izrael
Portugalia
StanyZjednoczone
Czechy
Włochy
Estonia
Węgry
Niemcy
Japonia
Grecja
Łotwa
Chile
Polska
Meksyk
Irlandia
Słowacja
Turcja
26. Wyzwaniem, przed którym stoi Polska jest
zwiększenie aktywności zawodowej m.in.
kobiet i osób z niepełnosprawnością na
otwartym rynku pracy.
27. 27
Sektor finansowy
Odsetek aktywów banków, które należą do kapitału zagranicznego w Polsce i w Niemczech (proc.)
W 2017 r. stopa oszczędności gospodarstw domowych w Polsce wyniosła
4,36 proc. Średnia w Unii to blisko 10 proc.
4
48
67
62
76
61
55
49
5 4
13 12 12 12 12 12
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1995 2000 2008 2010 2013 2015 2016 2017
Polska Niemcy
Źródło: Opracowanie własne.
28. 28
Indeks sektora finansowego
Źródło: Opracowanie własne.
Rozkład indeksu rynku sektora finansowego w 2017 r. (pkt.)
Mniejszarolasektorafinansowego
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
90.00
100.00
Grecja
Łotwa
Portugalia
Słowacja
Meksyk
Estonia
Słowenia
Polska
NowaZelandia
Austria
Turcja
Węgry
Izrael
Czechy
Finlandia
Chile
Włochy
Hiszpania
Niemcy
Francja
Belgia
Dania
Norwegia
WielkaBrytania
Australia
Kanada
Holandia
Szwecja
Japonia
Irlandia
Korea
Luksemburg
StanyZjednoczone
Szwajcaria
Większarolasektorafinansowego
29. Wyzwaniem dla Polski pozostaje wzrost
oszczędności gospodarstw domowych
osiąganych po zaspokojeniu potrzeb
konsumpcyjnych.
31. 31
Indeks finansów publicznych
Źródło: Opracowanie własne.
Rozkład indeksu finansów publicznych w 2017 r. (pkt.)
Większysolidaryzm
Większyliberalizm
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
90.00
100.00
Belgia
Francja
Austria
Niemcy
Włochy
Łotwa
Polska
Finlandia
Węgry
Portugalia
Szwecja
StanyZjednoczone
Czechy
Dania
Norwegia
Holandia
Kanada
Grecja
Turcja
Hiszpania
Estonia
Słowenia
Słowacja
Irlandia
Luksemburg
WielkaBrytania
Australia
Japonia
Szwajcaria
NowaZelandia
Izrael
Meksyk
Korea
Chile
32. Wyzwaniem dla systemu podatkowego
Polski pozostaje obniżenie opodatkowania
dla pracowników, którzy są mniej efektywni
i przez to słabiej opłacani.
33. 33
Instytucje i kultura gospodarcza
Polaków wyróżnia to, że 48 proc. z nich jest na prawo od centrum, podczas
gdy przeciętnie w Europie tak zakwalifikować można tylko 37 proc.
mieszkańców.
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Lewica 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Prawica
Polska średnia europejska
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ESS.
Rozkład na osi lewica – prawica wśród respondentów pochodzących z Polski i przeciętnie w Europie w 2016 r.
34. 34
Indeks instytucji
i kultury gospodarczej
Źródło: Opracowanie własne.
Rozkład indeksu instytucji i kultury gospodarczej w 2017 r. (pkt.)
Większysolidaryzm
Większyliberalizm
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
90.00
Słowenia
Chile
Węgry
Norwegia
Izrael
Portugalia
WielkaBrytania
Słowacja
Hiszpania
Finlandia
Francja
Polska
Japonia
Belgia
Niemcy
Austria
Szwecja
Irlandia
Estonia
Turcja
Luksemburg
Włochy
Holandia
Grecja
Czechy
StanyZjednoczone
Meksyk
Szwajcaria
Australia
Dania
Kanada
NowaZelandia
Łotwa
Korea
35. Wyzwaniem, przed którym stoi Polska to
zwiększenie poziomu sprawności państwa,
zdolności adaptacji i koordynacji polityk, a
także zwiększenia interoperacyjności
hermetycznych ministerstw.
37. 37
Bezpieczeństwo jest
najważniejsze dla Polaków
99 proc.
zapewnienie
bezpieczeństwa
98 proc.
poszanowanie
własności prywatnej
95 proc.
minimalny dochód
95 proc.
bezpłatna opieka
lekarska
84 proc.
zapewnienie
mieszkania
81 proc.
praca zgodna z
kwalifikacjami
53 proc.
zapewnienie
dobrobytu
88 proc.
bezpłatne studia
Źródło: Opracowanie własne.
38. 38
Polacy myślą o państwie
jako o aktywnym graczu
58 proc.
Polska powinna odgrywać
aktywną rolę w gospodarce
48 proc.
wspieranie innowacji i
rozwoju nowych
technologii
29 proc.
przyciąganie i wspieranie zagranicznych
inwestycji do Polski
60 proc.
zwalczanie bezrobocia
30 proc.
realizowanie dużych
inwestycji państwowych
Źródło: Opracowanie własne.
39. 39
Rekord pozytywnej oceny
sytuacji gospodarczej
W kwietniu 2018 r. rekordowe 57 proc. Polaków oceniło sytuację
gospodarczą kraju jako dobrą, przeciwnego zdania było 29 proc.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Jan-89
Nov-89
Sep-90
Jul-91
May-92
Mar-93
Jan-94
Nov-94
Sep-95
Jul-96
May-97
Mar-98
Jan-99
Nov-99
Sep-00
Jul-01
May-02
Mar-03
Jan-04
Nov-04
Sep-05
Jul-06
May-07
Mar-08
Jan-09
Nov-09
Sep-10
Jul-11
May-12
Mar-13
Jan-14
Nov-14
Sep-15
Jul-16
May-17
Mar-18
Dobra Ani dobra, ani zła Zła
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych CBOS.
Ocena sytuacji gospodarczej w Polsce od stycznia 1989 r. do maja 2018 r. (proc. wskazań)
41. Dyskusja:
• Jak zmienia się polski model gospodarki?
• W jakim kierunku zmierzamy na tle naszych
sąsiadów?
• Jakiej polityki gospodarczej oczekują Polacy?
• Czy solidaryzm można uzyskać tylko kosztem
mniejszej konkurencyjności?