Jak zadbać o rozwój małych dzieci? Aspekty prawne, finansowanie, jakość - Monika Rościszewska-Woźniak, Instytut Komeńskiego

1. Wspieranie rozwoju małych dzieci
Aspekty prawne,
finansowanie,
jakość
Monika Rościszewska- Woźniak
Instytut Komenskiego

2. Stan upowszechnienia edukacji
małych dzieci
Dzieci w/w 0-3 lat
1 535 tysięcy
Miasto 892 tysiące
Wieś 643 tysiące
Liczba dzieci w
żłobkach i oddziałach
żłobkowych 30187
Miasto 30 tys
Wieś 0 ?
Źródło danych: Główny Urząd Statystyczny (GUS) 2008
Razem około 2%

3. Znaczenie wczesnej edukacji
dla wyrównywania szans
 Zgodnie z postanowieniami Strategii Lizbońskiej państwa członkowskie
Unii Europejskiej powinny dołożyć wszelkich starań aby do 2010 r.:
  90% dzieci miało zapewnioną edukacje przedszkolną
  33% dzieci poniżej 3 lat miało zapewniony dostęp do edukacji różnych
form opieki i wychowania.
Jak to wypełnić?

4. Po pierwsze jakość!
Monika Rościszewska- Woźniak
mwozniak@frd.org.pl

5. Standardy opieki edukacji małych dzieci
Fundacji Komeńskiego - założenia
• Pierwsze 3 lata zasadnicze dla całego dalszego życia,
• Decydująca rola relacji z kompetentnymi opiekunami
• Adaptacja -zapewnienie pozytywnych doświadczeń w
okresie nawiązywania więzi z opiekunami,
• Angażowanie rodziców we współpracę,
• Edukacja w oparciu o stymulujące środowisko,

6. Standardy jakości - schemat
1. Przestrzeń dla dzieci
8. Kompetencje
2. Prawa dziecka
opiekunek i opiekunów
3. Profilaktyka zdrowia
7. Zabawa dzieci
Podstawowe dzieci
warunki opieki i zapobieganie
wypadkom
4. Współpraca z rodzicami
6. Sytuacje codzienne
i rodzinami dzieci
5. Adaptacja dzieci
i przejście z grupy do grupy

7. Punktem wyjścia- potrzeby dzieci
Prof.Lilian G. Katz,
University of Illinois
• poczucia optymalnego bezpieczeństwa ,
• poczucia własnej wartości opartej na pewności siebie i
możliwości działania
• poczucia, że życie ma sens, jest wartościowe i prawdziwe
• zrozumienia doświadczeń
• autorytetu i jasnych, sensownych granic
• dobrych wzorców osobowych

8. Wielowymiarowe kompetencje osób
pracujących z małymi dziećmi
• Wiedza - Psychologia i mechanizmy rozwoju małego dziecka,
zagrożenia i zaburzenia rozwojowe -interwencja, pedagogika
wieku dziecięcego,
• Umiejętności- komunikacyjne, obserwacji, praktyczne,
twórcze, pielęgnacyjne, pracy z grupą, krytycznego myślenia,
konstruowania programów, podzielność uwagi, sprawność
fizyczna i manualna
• Dyspozycje- otwartość, wytrwałość, refleksja, odwaga,
akceptacja, życzliwość, ciekawość
• Uczucia- odporność emocjonalna, humor, dystans, sympatia,

9. Tożsamość profesjonalistów-
opiekunowie??
Opieka
Wychowanie
Edukacja

10. Formy opieki dla dzieci 0-3
żłobek, klub dziecięcy, dzienny opiekun

11. Opieka nad dzieckiem w wieku do lat trzech
– akty prawne:
• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi
w wieku do lat 3 (Dz.U. Nr 45, poz. 235)
• Rozporządzenie MPiPS z dnia 25 marca 2011 r.
w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych dotyczących
żłobków i klubów dziecięcych
• Rozporządzenie MPiPS z dnia 25 marca 2011 r.
w sprawie zakresu programów szkoleń dla opiekuna
w żłobku lub klubie dziecięcym, wolontariusza oraz dziennego
opiekuna
• Rozporządzenie MPiPS z dnia 5 sierpnia w sprawie
sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z
zakresu opieki nad dziećmi w wieku do lat 3

12. Zgodnie z Ustawą o opiece nad dziećmi
w wieku do lat 3
Art. 2.1. Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 może być
organizowana w formie żłobka lub klubu dziecięcego,
a także sprawowana przez dziennego opiekuna oraz nianię.
2. W ramach opieki realizowane są funkcje: opiekuńcza,
wychowawcza oraz edukacyjna.
3. Opieka nad dzieckiem może być sprawowana do ukończenia
roku szkolnego, w którym dziecko ukończy
3 rok życia lub w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione
jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym - 4 rok
życia.

13. Żłobek i klub dziecięcy - dzieci
• opieka nad dziećmi od 20 tygodnia życia (żłobek)
• opieka nad dziećmi od ukończenia 1 r.ż. (klub dziecięcy)
• jeden opiekun na 8 dzieci lub jeden opiekun na 5 dzieci jeżeli
jest dziecko niepełnosprawne lub wymagające szczególnej
opieki
• dla dzieci poniżej 1 roku życia - 1 opiekun na 5 dzieci (żłobek)
Godziny funkcjonowania
• Żłobek do 10 godzin na każde dziecko - wymiar godzin opieki
może być wydłużony (w wyjątkowych przypadkach) na
wniosek rodzica, za dodatkowa opłatą
• Klub –do 5 godzin na każde dziecko

14. Żłobek i klub dziecięcy - kwalifikacje
• dyrektor żłobka - wyższe wykształcenie, min. 3-letnie doświadczenie
w pracy z dziećmi lub wykształcenie min. średnie i 5 lat doświadczenia
pracy z dziećmi
• żłobek - powyżej 20 dzieci zatrudnienie minimum 1 pielęgniarki lub
położnej
• opiekun w żłobku lub klubie
1) pielęgniarka, położna, opiekunka dziecięca, nauczyciel wych.
przedszkolnego lub edukacji wczesnoszkolnej, pedagog opiekuńczo-
wychowawczy (jeśli brak doświadczenia z dziećmi do lat 3 to 80 h
szkolenie uzupełniające);
2) wykształcenie średnie oraz 2 lata doświadczenia w pracy
z dziećmi do lat 3;
3) 280 h szkolenie kwalifikacyjne (w tym min. 80 h praktyk)

15. Żłobek i klub dziecięcy –wymagania lokalowe i
sanitarne
• Żłobek- minimum 2 pomieszczenia, w tym 1 dostosowane do
odpoczynku dzieci,
• klub -1 pomieszczenie z miejscem na odpoczynek,
• powierzchnia dla 3-5 dzieci co najmniej 16 m2; na każde
następne dziecko przeznacza się 2,5 m (żłobek) lub 2 m (klub)
• wysokość pomieszczeń 2,5 m
• możliwość higienicznego spożywania posiłków
• lokal spełnia wymagania określone w przepisach techniczno-
budowlanych oraz ochronie przeciwpożarowej (kat. ZLII)

16. Żłobek i klub dziecięcy –jeśli lokal nie spełnia
wymagań kategorii ZLII
• przeznaczony dla nie więcej niż 15 dzieci,
• na parterze budynku,
• co najmniej dwa wyjścia na zewnątrz (drzwi i np. okno),
• wyposażony w trudnozapalne wykładziny podłogowe oraz
gaśnicę,
• urządzenia sanitarne z ciepłą bieżącą wodą,
• stanowisko do przewijania dzieci,

17. Żłobek i klub dziecięcy –wymagania lokalowe i
sanitarne cd
• meble dostosowane do wymagań ergonomii,
• wyposażenie posiada atesty lub certyfikaty,
• pościel i leżaki są wyraźnie oznakowane (żłobek),
• osłony na grzejnikach centralnego ogrzewania,
• w pomieszczeniach temperatura co najmniej 20 st.,
• przeprowadzane okresowe remonty i konserwacje,

18. Żłobek i klub dziecięcy - nadzór
Nadzór sprawuje wójt, burmistrz, prezydent miasta, w jego
imieniu osoby upoważnione,
• sprawowany jest wg planu nadzoru przyjętego przez gminę na
podstawie uchwały Rady Gminy,
• osoby sprawujące opieką – obowiązkowe badania sanitarno-
epidemiologiczne zgodnie
z Ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz
zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych
u ludzi
• prowadzenie żłobka i klubu wymaga wpisu do rejestru
żłobków i klubów dziecięcych (od 2014 r.)

19. Dzienny opiekun - warunki pracy
• Sprawuje opiekę nad dziećmi od 20 tyg. życia,
• Jeden opiekun na maks. 5 dzieci albo jeden opiekun na
3 dzieci, jeśli w grupie znajduje się dziecko poniżej 1 r.ż. lub
wymagające szczególnej opieki
• Osoba fizyczna zatrudniona przez gminę na umowę zlecenie;
opiekun zostaje wyłoniony w otwartym konkursie ofert, który
ogłoszony jest przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
• Godziny pracy ustalone na podstawie umowy zlecenia

20. Dzienny opiekun - kwalifikacje
• Osoba pracująca z dziećmi do lat 3 przez co najmniej
12 miesięcy
• Kwalifikacje: pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej,
nauczycielki wych. przedszkolnego lub edukacji
wczesnoszkolnej, pedagoga opiekuńczo-wychowawczego to
ukończenie 40 h szkolenia uzupełniającego
• Wykształcenie średnie plus ukończone 160 h szkolenie
podstawowe (w tym 30 h praktyk zawodowych),

21. Dzienny opiekun – lokal i współpraca z
rodzicami
• lokal, który zapewnia bezpieczne warunki opieki (własny
opiekuna lub udostępniony i wyposażony przez gminę)
• warunki bytowe zbliżone do domowych.
Wolontariusze i rodzice
• przy sprawowaniu opieki nad dziećmi może korzystać
z pomocy przeszkolonych wolontariuszy (40 h szkolenia)
• przy prowadzeniu zajęć może korzystać z pomocy rodziców

22. Dzienny opiekun - nadzór
• Nadzór sprawuje wójt, burmistrz, prezydent miasta,
a w jego imieniu osoby upoważnione,
• sprawowany jest wg planu nadzoru przyjętego przez gminę na
podstawie uchwały Rady Gminy,
• osoby sprawujące opieką – obowiązkowe badania sanitarno-
epidemiologiczne zgodnie z Ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o
zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u
ludzi,

23. Finansowanie

24. Program „Maluch”
www.zlobki.mpips.gov.pl
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Resortowy program rozwoju
instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3
Okres realizacji - lata 2012– 2013
• dofinansowanie powstania rocznie 50 żłobków, klubów dziecięcych,
• dofinansowanie adaptacji rocznie 200 żłobków, klubów dziecięcych
oraz pomieszczeń dla dziennych opiekunów,
• dofinansowanie doposażenia rocznie 300 żłobków, klubów dziecięcych
oraz pomieszczeń dla dziennych opiekunów,
• do końca 2014 roku przybędzie 24,5 tys miejsc i upowszechnienie
zwiększy się do ok. 7,5%

25. Program „Maluch” -finansowanie
Program finansowany ze środków budżetu państwa
w dyspozycji Ministra Pracy i Polityki Społecznej.
• rok 2011 – 40 mln zł, wykorzystane 19.295 tys
• rok 2012 - 40 mln zł,
• planowane na rok 2013 - 90 000 tys zł.

26. Program „Maluch” uprawnione
podmioty
jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego.
• Dofinansowanie dotyczy żłobków, klubów dziecięcych, dziennych
opiekunów
• Możliwość zgłaszania ofert w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego
(także organizacji pozarządowych i innych podmiotów).
• Środki partnera oraz pozyskane z innych źródeł traktowane są na równi ze
środkami własnymi gminy.
Dofinansowanie na poziomie 50% kosztów , a jeśli powstają miejsca dla dzieci
niepełnosprawnych lub o specjalnych potrzebach –dofinansowanie 70%
kosztów.

27. Program „Maluch”- instytucje
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej:
• ogłoszenie konkursu,
• określenie wzoru oferty, sprawozdań Programu, wzoru porozumienia
między wojewodą a gminą,
• rozstrzygnięcie konkursu,
• analiza sprawozdania zbiorczego z realizacji Programu,
Wojewodowie:
• ocena otrzymanych ofert,
• kwalifikacja ofert w oparciu o wytyczne MPiPS,
• przekazanie zakwalifikowanych ofert do MPiPS,
• podpisywanie porozumień z gminami,
• analiza sprawozdań z realizacji i kontrola
Jednostki samorządu terytorialnego - gminy:
• złożenie oferty do wojewody,
• przekazywanie do wojewody sprawozdania z realizacji Programu

28. Program „Maluch” 2012
Wstępny harmonogram:
• Ogłoszenie konkursu: 20.02.2012 !
• Terminy składania ofert:
tura 1: do dnia 16 marca 2012 r.,
tura 2: do dnia 15 czerwca 2012 r.
• Realizacja projektów: kwiecień ÷grudzień 2012/31 grudzień 2013
Projektowane priorytety:
• niezaspokojone zapotrzebowanie rodziców na umieszczanie
dzieci w instytucji
• dochody gminy w przeliczeniu na mieszkańca,
• wysokość dotacji celowej na nowopowstałe miejsce,
• kontynuacja projektu zakwalifikowanego do realizacji w 2011 .

29. Program „Maluch” 2012

30. „Maluch” 2012 finanse dla żłobków –
Dla zadań niezapewniających opieki nad dziećmi
niepełnosprawnymi lub wymagającymi szczególnej opieki:
W klubie U dziennego
Cel W żłobku
dziecięcym opiekuna
Wyposażenie oraz
prace 1 800 1 000 1 800
wykończeniowe
Adaptacja
3 400 2 000 2 200
Budowa lub zakup
budynku (lokalu) 11 300 6 600 x

31. „Maluch” 2012 finanse dla żłobków –
Dla zadań zapewniających opiekę nad dziećmi
niepełnosprawnymi lub wymagającymi szczególnej opieki:
W klubie U dziennego
Cel W żłobku
dziecięcym opiekuna
Wyposażenie oraz
prace 2 400 1 400 4 000
wykończeniowe
Adaptacja
4 800 2 800 5 000
Budowa lub zakup
budynku (lokalu) 15 800 9 200 x

32. „Maluch”- warunki oferty
• Ofertę składa gmina do właściwego wojewody, zgodnie ze
wzorem oferty (załącznik do Programu),
• gmina zapewnia odpowiedni własny wkład finansowy wskazany w
zasadach finansowania,
• Oferta dotyczy 1 formy, Gmina może złożyć dowolną liczbę ofert.
• Gmina w ofercie zobowiązuje się do zapewnienia odpowiedniej
obsady kadrowej,
• Dopuszczalne jest ubieganie się o dofinansowanie przez gminę
realizacji więcej niż jednego zadania z przedmiotowego zakresu
określonego w części V pkt 1-3 w ramach tworzenia jednej z form
Gmina zobowiązuje się do zapewnienia funkcjonowania danej
formy objętej dofinansowaniem dla planowanej liczby dzieci od
daty zakończenia realizacji Programu
• żłobka lub klubu przez okres nie krótszy niż 5 lat ,
• dziennego opiekuna - nie krótszy niż 2 lata.

33. Formy opieki i edukacji – środki EFS
Priorytet I PO KL Działanie 1.5 WSPIERANIE ROZWIĄZAŃ NA
RZECZ GODZENIA ŻYCIA ZAWODOWEGO I RODZINNEGO
(SZOP POKL od 1 stycznia 2012)
• Cel Działania: Upowszechnianie ogólnopolskich rozwiązań na
rzecz efektywnego godzenia życia zawodowego i rodzinnego
oraz wspierania powrotu na rynek pracy po przerwie
związanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci
Dotyczy osób pozostających bez zatrudnienia będących rodzicem
lub opiekunem prawnym dziecka w wieku do lat 3 lub
przebywające na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym
oraz planujące powrót na rynek pracy)
Pracodawców

34. Działanie 1.5 POKL zasady konkursu
Zasady konkursu:
• Termin ogłoszenia 20 luty 2012
• Wartość alokacji na 2012r. 150 mln zł
• Typ konkursu – zamknięty do 17 kwietnia
• Wkład własny -15 % wartości projektu - niepieniężny – np.
wartość przekazanego lokalu lub finansowy np. wpłaty
rodziców
• Cross financing – do 15%
Kryteria dostępu
• Trwałość – utrzymanie liczby miejsc
• Czas trwania projektu do 24 miesięcy

35. Działanie POKL 1.5 Co można
finansować?
• Wsparcie tworzenia i funkcjonowania żłobków
i klubów dziecięcych, w tym pokrycie kosztów opieki nad
dzieckiem w wieku do lat 3
• Wsparcie usług świadczonych przez dziennego opiekuna
• Organizowanie ogólnopolskich kampanii informacyjno –
promocyjnych , identyfikacja i promocja najlepszych praktyk
oraz prowadzenie działalności informacyjno – doradczej w
obszarze równego dostępu do zatrudnienia

36. Działanie POKL 1.5 kryteria
strategiczne
• Projekty stanowiące wsparcie dla działań realizowanych bądź
zakładanych do realizacji w Programie MALUCH - 20 punktów.
• Projekty obejmujące wsparciem osoby niepełnosprawne
powracające na rynek pracy po przerwie związanej z
urodzeniem i/lub wychowaniem dzieci - 10 punktów.

37. Jak się przygotować?
• Diagnoza potrzeb rodziców małych dzieci (ankieta,
wywiady, spotkania),
• Podjęcie decyzji o formie (grupa żłobkowa, klub
dziecięcy, dzienni opiekunowie),
• Analiza i kosztorys adaptacji lokalu (konsultacje z
sanepidem i poż.),
• Decyzje dotyczące trwałości działań.

38. Programy dla dzieci 0-3
służymy pomocą
• Pomoc w pisaniu wniosku
• Standardy jakości
• Konsultacje merytoryczne
• Szkolenia dla opiekunek i wolontariuszy
• Doradztwo w zakresie wyposażenia,
• Nadzór nad jakością działań w projekcie,
biuro@instytutkomenskiego.pl
Tel 22 881 15 80

39. Pamiętajmy o jakości!
Monika Rościszewska- Woźniak
mwozniak@frd.org.pl