deel 6 in de Amarant-cursusreeks: In het zog van Erik de Rode, de ontdekking en kolonisatie van de Faröereilanden, Ijsland, Groenland en Vinland door de Vikingen.

1. De ontdekking en kolonisatie van de Faeröer eilanden,
Ijsland, Groenland en Vinland door de Vikingen.

2. Vikingen
1. Inleiding
2. Historische
Situering
3. Faeröer
4. IJsland
5. Groenland
6. Vinland

4.  Groenland saga:
 Kolonisatie door Erik de Rode (+ zijn clan)
 Expedities naar het westen
 Vinland saga:
 2 Ijslandse teksten uit 13e eeuw (+/- 1220-1280):
 Groenland Saga
 Saga van Erik de Rode (+/- 1265)
 Gebeurtenissen vinden plaats tss 970-1030
 Meest gedetailleerde verslag van reis Leif Erikson naar
Noord-Amerika
 Teksten worden archeologisch ondersteund door
ontdekking nederzetting L’Anse aux Meadows

5.  Expedities vertrokken steeds uit Groenland (niet
Ijsland!)
 Expedities naar Noord-Amerika zijn vooral gebonden
aan leven van Erik de Rode en zijn familie
Erik & Thjodhild
Leif Thorvald Thorstein Freydis

6.  Verhaal komt enkel in de Groenland Saga voor!
 Bracht afwisselend de winter door in Noorwegen en Ijsland
(bij zijn vader)
 Als hij in Ijsland aankomt  vader naar Groenland
 Besluit hem te volgen  niet zonder risico: hij noch zijn
bemanning kennen de wateren
 Na 3 dagen varen  uit koers geslagen door wind en mist
 Na enkele dagen  opnieuw zon  hebben een bosrijke
kust bereikt
 Bjarni beseft dat het niet Groenland is  durft niet aan
land te gaan
 Bereikt alsnog Groenland

8.  Leif hoort verhalen van Bjarni Herjelfsson
 Koopt schip + 35 koppige bemanning
 Leif vraagt zijn vader de expeditie te organiseren
 Erik wil wel, maar haakt last-minute af als paard
struikelt op weg naar de haven (slecht voorteken)
 Leif gaat alleen verder  ontdekt zelfde landen als
Bjarni:
 Ijzig land: Helluland
 Land met bomen: Markland (= bosland)

11.  2 dagen varen voorbij
Markland  heel
aangenaam ogend land
 hier wordt overwinterd
 Ontdekt druiven 
Vinland
 Vermoedelijk eerder
blauwe bessen
 Vikingen niet vertrouwd
met druiven
 Weinig waarschijnlijk dat
ze zo zuidelijk voeren dat
er wilde druiven groeiden

13.  Na terugkeer Leif  besluit Thorvald dat Vinland beter
verkend moet worden
 Thorvald krijgt schip van Leif:
 vertrekt met 30 koppige bemanning
 bereikt zelfde nederzetting waar Leif overwinterd had
 In de zomer:
 verkennen W en O  ontdekken heel aangename bossen
 Ontmoeten lokale indianen  verloopt gewelddadig:
Vikingen doden 8 Skraelings
 Indianen nemen wraak met grote overmacht  doden Thorvald
 Thorvald wordt ter plaatse begraven
 Bemanning keert terug naar Groenland

14.  Besluit lichaam broer op te halen en terug te brengen
 Gebruikt opnieuw hetzelfde schip:
 25-koppige bemanning
 Neemt ook echtgenote Gudrud mee!
 Expeditie bereikt nooit Vinland:
 Varen hele zomer
 Belanden opnieuw in Groenland
 Thorstein wordt ziek en sterft

16.  Was een rijke IJslander die in Groenland belandt
 Brengt winter door bij Erik de Rode
 Wordt verliefd op Gudrud (weduwe Thorstein) 
huwen nog diezelfde winter:
 Gudrud overtuigt hem naar Vinland te gaan
 Vertrekt met 60 mannen + 5 vrouwen
 Komen in oude kamp van Leif en Thorvald
 Brengen er de winter door
 Zomer  Skraelings komen!

17.  Skraelings willen ruilen
 vragen wapens (voor huiden)
 Karlsefni weigert
 biedt zuivelproducten  wordt een goede ruil
 Begin 2e winter  Skraelings keren terug
 Bij onderhandelingen  een van Skraelings reikt naar zwaard
 wordt gedood door Viking
 Andere Skraelings vluchten
 Karlsfeni beseft dat ze zullen terugkeren
 Bedenkt plan
 Weert de Skraelings af
 Karlsefni blijft nog rest van de winter
 Gudrud bevalt van zoon: Snorri
 Zomer  keren allen terug naar Groenland

21.  Wil net als haar broers naar Vinland
 Zoekt partners voor een expeditie:
 broers Helgi & Finnbogi
 opbrengst tss Freydis en Helgi & Finnbogi  50/50 verdelen
 Vraagt aan Leif naar het huis in Vinland
 Mag het gebruiken  niet hebben!
 Varen uit met twee schepen:
 Helgi & Finnbogi met 30-koppige bemanning
 Freydis met 30-koppige bemanning (waaronder haar
echtgenoot Thorvard
 Tegen afspraak  brengt 5 man extra mee!

22.  Helgi & Finnbogi:
 eerst in Vinland
 trekken in vroegere huis Leif
in
 Freydis:
 Eist dat ze eigen huis bouwen
 Helgi & Finnbogi geven toe
 Overwinteren in Vinland
 veel incidenten tussen beide
groepen
 Freydis besluit met hen te
spreken

23.  Freydis maakt vroeg in de ochtend afspraak met
Finnbogi:
 Freydis beweert terug naar Groenland te willen
 Wil haar schip ruilen tegen dat van de broers (is groter)
 Helgi & Finnbogi gaan akkoord  willen immers blijven
 Thorvard wordt wakker van koude voeten Freydis 
vraagt wat er gaande is?
 Freydis liegt:
 beweerde schip van Helgi & Finnbogi te willen kopen
 Helgi & Finnbogi kwaad  sloegen haar neer
 Vraagt Thorvard om wraak te nemen (dreigt met
scheiding als hij het niet doet)

24.  Thorvard en zijn mannen overvallen huis Helgi &
Finnbogi:
 Doden de 2 broers
 Doden alle mannen
 Sparen de aanwezige vrouwen (weigerden hen te doden)
 Freydis neemt bijl en doodt hen zelf
 Freydis spreekt af met haar bemanning om in
Groenland te zeggen dat Helgi & Finnbogi en hun
bemanning in Vinland zijn gebleven

25.  Leif krijgt uiteindelijk de
waarheid te horen.
 Hij is woest  voorspelt
dat haar nakomelingen
het niet goed zal vergaan
in de wereld!

27.  Mannen en vrouwen
hadden in de Vikingwereld
een duidelijk
onderscheidde sociale rol:
 Mannen bewerkten het
land, visten, vochten en
dreven handel
 vrouwen zijn meer aan het
huis gebonden, wat geen
eenvoudige opgave was.
Alles moet zelf gemaakt
worden.

28.  De sociale rolverdeling
lijkt ook archeologisch
bevestigd te worden:
 Mannen krijgen
traditioneel wapens mee
als grafgift
 Vrouwen kregen als
grafgift juwelen,
spinklosjes, naalden, …

29.  Huwelijken traditioneel geregeld d.m.v.
onderhandelingen tussen de kandidaat-bruidegom en
de vader van de bruid
 Toch had het meisje in kwestie weldegelijk inspraak in
de keuze van haar echtgenoot
 Opvallend:
 huwelijk werd beschouwd als een overeenkomst tussen
gelijken
 Bvb: beide partners brengen een bruidschat in, die altijd
hun bezit bleef, ook na een eventuele scheiding

30.  Vrouwen hadden in tegenstelling tot mannen geen
inspraak in het politieke leven
 Vrouwen waren wel heer en meester over het
huishouden dat ook de boerderij omvatte
 Ze oefende dan grote autoriteit uit over de slaven en
eventuele horigen
 Die positie versterkte nog met de langdurige
afwezigheid van de mannen die op strooptocht gingen

31.  De Ijslandse saga’s lijken
er ook op te wijzen dat
vrouwen zich erg
bekommerden om de
goede naam van de
familie
 Vaak zetten ze hun
echtgenoten er toe aan
om wraak te nemen voor
bepaalde eer-kwesties.

32.  geen bewijs dat vrouwen
ook meevochten in
tijden van oorlog, zoals
dit bijvoorbeeld bij de
Kelten wel gebeurde.