THỞ ÁP LỰC DƯƠNG LIÊN TỤC - NCPAP

HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG HỆ THỐNG
THỞ ÁP LỰC DƯƠNG LIÊN TỤC
CPAP
(CONTINUOUS POSITIVE AIRWAY PRESSURE)
BS. Đặng Thanh Tuấn
Khoa Hồi sức Ngoại
Bệnh viện Nhi Đồng 1

NỘI DUNG
•Nguyên tắc
•Tác dụng của CPAP
•Cấu tạo hệ thống CPAP
•Ứng dụng CPAP trên lâm sàng
dangthanhtuan65@gmail.com

Mở đầu
• Barach (1938): continuous distending pressure
(CDP) trong phù phổi cấp.
• Harrison (1968): “grunting” là PEEP sinh lý
trong RDS.
• Gregory (1971): CPAP trong RDS
• SHH không đáp ứng với O2  CDP
• Thở máy : PEEP
• Tự thở : CPAP

Định nghĩa
Tự thở Thở áp lực dương
(i: hít vào, e: thở ra) liên tục 5 cmH2O
0
P P
0t t
5
PEEP
i
e
i
e
CPAP: hỗ trợ hô hấp cho BN còn tự thở
bằng áp lực dương liên tục suốt chu kỳ thở

II.1. Tăng FRC
• Giữ phế nang không xẹp ở cuối thì thở ra
• Mở lại các phế nang bị xẹp
• Tăng thể tích phế nang trao đổi khí
Xẹp phế nang
CPAP chống
xẹp phế nang

II.2. Cải thiện shunt phổi
Xẹp phổi tạo shunt
trong phổi
CPAP cải thiện xẹp phổi
giảm shunt trong phổi

II.3. Tái phân bố nước
ngoài mạch máu phổi
Thất thoát dịch vào
mô kẽ phổi
Tái phân bố nước
vào mô kẽ quanh rốn phổi

II.4. Giãn nở các PQ nhỏ
Tắc đàm
Áp lực
màng phổi
dương
Giãn nở PQ
dẫn lưu đàm

II.5. Giảm công thở
• Chống xẹp phổi, mở lại phế nang xẹp
cải thiện compliance phổi
• Giãn nở PQ nhỏ, dẫn lưu đàm
• Hỗ trợ ở thì hít vào
Thể
tích
Áp lực
P1 P2 P3

II.6. Giảm máu TM về tim
CPAP
(+) (+)
 máu TM ngoại biên về tim

II.7. Tác dụng bất lợi
CPAP > 10 cmH2O
• Phổi:
• Chướng khí phế nang,  khoảng chết, ứ CO2
• Tràn khí màng phổi
• Tim:
• Tăng áp tuần hoàn phổi
• Giảm cung lượng tim

III. CẤU TẠO HỆ THỐNG CPAP

III.1. CPAP trên máy thở
15
CPAP

III.1. CPAP trên máy thở
• CPAP trên máy thở: tăng công thở
• Demand flow systems (+++)
• Continuous flow systems (+)
Trigger sensitivity
van PEEP
MÁY THỞNội khí quản




So sánh CPAP máy thở và CPAP qua
van Benveniste
CPAP máy thở CPAP qua van Benveniste
đắt tiền
kỹ thuật cao
xâm lấn
tăng công thở
rẻ tiền
đơn giản
không xâm lấn
không tăng công thở

III.2. CPAP kinh điển
Lưu lượng kế
Túi dự trữ
Bình làm ẩm
Van xả
Van
khí vào
Áp kế
Bộ phận
tạo PEEP
Bệnh nhân

Bộ phận tạo PEEP
Cột nước
đơn giản
Cột nước
trên màng
Van PEEP
lò xo

Bubble CPAP System

II.3. CPAP qua van Benveniste
Van Benveniste
Binasal prong
Lưu lượng kế
Bình làm ẩm
Nhiệt kế rượu
Bẫy nước

Benveniste valve
Lưu lượng
(l/ph)
Áp suất
(cmH2O)
10
12
14
16
18
3
4
6
8.5
11
Liên quan giữa lưu lượng và áp suất
Dòng khí
từ hệ thống
Khí thở ra
bệnh nhân

Hệ thống khí y tế tại khoa
CÁC LỖ OUTLET

Lưu lượng kế
• Điều chỉnh
• Áp lực: tổng lưu lượng air và O2
• FiO2 : tỉ lệ giữa air và O2
Quả bi phải
luôn xoay
Mức áp lực
nguồn chuẩn
Air O2
Cách đọc chỉ số

Lưu lượng kế air-oxy
Kiểu 2 flowmeter Kiểu bộ trộn khí (mixer)

Buồng làm ẩm và ấm
Nước cất
vô trùng
Điều chỉnh
độ nóng
Khí vàoKhí ra

Hệ thống ống
• Gồm 4 đoạn:
• 2 đoạn ống Silicon hoặc Hytren (có thể thay thế =
ống nhựa gây mê)
• 2 đoạn ống nhựa trong  = 6 và 8 mm
• 1 nhiệt kế rượu và ống T gắn nhiệt kế
• 1 bẫy nước

Ống xoắn
Nhiệt kế
Bẫy nước
Buồng tạo ẩm

Van Benveniste & cannula
Cannula
Benveniste valve
Đầu nối NKQ

Cố định cannula mũi

Áp kế cột nước
• Kiểm tra áp lực CPAP:
• trước khi bắt đầu gắn vào BN
• mỗi khi thay đổi áp lực, FiO2
• đầu mỗi ca trực ĐD

IV. ÁP DỤNG CPAP TRÊN
LÂM SÀNG

IV.1. CHỈ ĐỊNH
• Cơn ngừng thở trẻ SS sinh non
• RDS
• Viêm phổi hít
• Viêm phổi thất bại với oxy
• ARDS
• Viêm tiểu phế quản
• Cai máy
• Hậu phẫu
• Chấn thương ngực

Cơn ngưng thở trẻ SS
• Cơn: ngưng thở + tim chậm + tím tái
• 25% trẻ có CNLS = 1800g
• Ng.nhân: chưa rõ
• Cơ chế tác dụng CPAP:
• Kích thích phản xạ (Hering-Breuer ?)
• Chống xẹp đường hô hấp trên
• Thường dùng P = 3 - 4 cmH2O
FiO2 thấp

Suy hô hấp sơ sinh (RDS)
• Thường gặp ở trẻ sinh non
• Do thiếu surfactant
• Tác dụng CPAP:
• Tăng FRC, cải thiện PaO2
• Tránh dùng FiO2 cao
• Giảm tỉ lệ thở máy
• Phối hợp CPAP + surfactant:  hiệu quả

H/c suy hô hấp cấp (ARDS)
• SHH cấp trên bệnh nền:
• Đa chấn thương, chết đuối, ngộ độc
• Sốc nhiễm trùng, DIC
• Truyền máu khối lượng lớn …
• Do tổn thương màng mao mạch - phế nang
• Chỉ định CPAP: sớm ngay khi nghĩ đến ARDS
• Tác dụng: cải thiện PaO2 ,  FiO2 ,  công thở

Viêm phổi
• Chỉ định CPAP: thất bại O2 qua cannula
• Tím tái / SaO2 < 90% / PaO2 < 60 mmHg
• Thở nhanh > 70 lần/phút
• Co lõm ngực nặng
• Thở rên (grunting)

Viêm tiểu phế quản
• SHH chủ yếu do tắc đàm.
• CPAP chỉ định khi BN thở oxy:
• còn bứt rứt, vật vã
• thở nhanh, co lõm ngực nặng
• tím tái
• Một số ca: ứ CO2 cải thiện sau thở CPAP

Phù phổi cấp
• Bệnh lý: phù phổi do quá tải dịch (vd SXH),
cũng có tác dụng tốt trong phù phổi do suy tim
• tăng FRC, cải thiện compliance
• tái phân bố nước ngoài mạch máu phổi
• giảm tiền tải

Hậu phẫu ngực bụng
• Bệnh lý: teo TQ BS, thoát vị hoành, u trung
thất, abcès phổi, chấn thương ngực
• tránh xẹp phổi, tăng FRC (BN thở nông do đau)
• Theo dõi: khí thoát từ ống DLMP

Cai máy thở
• CPAP là trung gian giữa thở máy và rút NKQ
• Chỉ định: bệnh lý phổi
• Tác dụng:
• tránh xẹp phổi
• giảm công thở
• Tiến trình: thở máy PS → CPAP qua NKQ
→ rút NKQ, CPAP qua mũi

IV.2. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
• Tràn khí màng phổi chưa dẫn lưu
• Tăng áp lực nội sọ
• Bệnh lý tắc nghẽn có tăng FRC: suyễn ?
• Sốc giảm thể tích chưa bù dịch

IV.3. BIẾN CHỨNG
• Barotrauma: TKMP, TKTT:
• P cao > 10 cmH2O
• Đặt dẫn lưu MP → có thể thở CPAP
• Giảm cung lượng tim:
• Giảm bớt áp lực
• Truyền dịch, thuốc vận mạch
• Tăng áp lực nội sọ

IV.3. BIẾN CHỨNG
• Chướng bụng do hơi vào dạ dày:
• b/chứng hít sặc
• nên đặt thông dạ dày dẫn lưu ban đầu
• Loét mũi
• Viêm phổi nhiễm trùng bệnh viện

IV.4. Kỹ thuật tiến hành
(1). Đánh giá BN:
• LS: tri giác, sinh hiệu, SaO2
• CLS: XQ phổi, khí máu
(2). Chỉ định:
• chọn áp lực:
SS thiếu tháng 3 cmH2O
SS đủ tháng 4 cmH2O
trẻ em 4 - 6 cmH2O

• Chọn FiO2 :
BN tím tái 100 %
BN ổn 30 - 40 %
(3) Lắp ráp hệ thống CPAP
• Vặn lưu lượng phù hợp
• Kiểm tra áp lực trước khi gắn vào BN

Bảng Tỉ lệ Oxygen
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
1 100 61 47 41 37 34 32 31 30 29 29 28 27 27
2 100 74 60 53 47 44 41 39 37 35 34 33 32
3 100 80 68 61 55 51 47 45 43 41 39 38
4 100 84 74 66 61 55 53 50 47 45 44
5 100 87 77 70 65 61 57 54 51 49
6 100 89 80 74 68 64 61 58 55
7 100 90 82 76 72 67 64 61
Lưu lượng chung
O2

(4) Điều chỉnh FiO2 và áp lực theo đáp ứng BN:
• Đáp ứng: lâm sàng + SpO2 (ít khi cần khí máu)
• tốt: giảm dần áp lực và FiO2
• không đáp ứng: tăng FiO2 và áp lực tùy lâm sàng.
• Áp lực tối đa  10 cmH2O
• FiO2 tối đa 100%
• Chú ý: tránh tăng áp lực đột ngột khi thay đổi
• giảm FiO2 :  oxy sau đó  air
• tăng FiO2 :  air sau đó  oxy

(5) Kiểm tra:
• Lưu lượng kế
• Áp lực
• Nhiệt độ
• Nước bình làm ẩm
• Bẫy nước
• Cannula

(6) Điều trị hỗ trợ:
• Tư thế
• Vật lý trị liệu
• Nuôi ăn
• Theo dõi phát hiện biến chứng
(7) Thay hệ thống CPAP mỗi 72 giờ
• Sát trùng dụng cụ trước khi dùng lại

(8) Ngưng CPAP: áp lực  4 cmH2O
FiO2  30%
• Sau ngưng CPAP có thể ếp tục cho BN thở oxy hoặc
không

(9) Thất bại CPAP:
• ngưng thở
• cơn ngưng thở hoặc thở không hiệu quả
• PaCO2 > 50 mmHg
• tím tái hoặc PaO2 < 60 mmHg khi dùng FiO2 > 60% &
áp lực ≥ 10 cmH2O
• Nếu thất bại CPAP  thở máy

Khử trùng sau sử dụng
Nhựa, silicon Kim loại
Presept 0.5% Hexanios
Rửa sạch
Glutaraldehyde 2%
Máy rửa sấy
Vô bao
Rửa sạch

Nơi ngâm dụng cụ CPAP

Nơi bảo quản các bộ dây CPAP đã hấp

Một số lưu ý khi sử dụng
• Trang bị:
• Compressor: nhỏ > < lớn
• Chế độ bảo trì
• Chỉ định CPAP: bệnh lý TKTƯ
• Thời điểm thở CPAP: muộn
• Sử dụng CPAP: không liên tục
• Kiểm tra áp lực (+++)
• Khử trùng dụng cụ

So sánh CPAP và máy thở
CPAP
• giá rẻ
• đơn giản
• dễ huấn luyện
• không xâm lấn
• can thiệp sớm
• hiệu quả cao
• dễ bảo trì
MÁY GIÚP THỞ
• giá đắt
• phức tạp
• khó huấn luyện
• xâm lấn
• can thiệp muộn
• hiệu quả thấp
• khó bảo trì

Những cải tiến hiện nay
Lưu lượng kế đôi Air-Oxy
Cần dùng bảng để điều
chỉnh nồng độ oxy
Lưu lượng kế kiểu bộ Mixer
Không cần dùng bảng điều
chỉnh nồng độ oxy

Thước đo cột nước chữ U
bẳng thủy tinh, dễ bể
Thước đo cột nước chữ U
bẳng nhựa, bền khi sử dụng

Thực tế lâm sàng
• Áp lực CPAP thay đổi theo áp lực nguồn khí
nén và oxy tường
• Áp lực CPAP không được đo thường xuyên:
• Đo áp lực khi bắt đầu cho thở CPAP
• Mỗi khi thay đổi y lệnh
• Mỗi ngày theo dõi 3 lần đầu mỗi tua
• Có khoa đo, có khoa không đo
• Áp lực CPAP khi gắn vào BN không giống như
khi đo bằng áp lực kế chữ U
• Nếu có thất thoát (do hở/BN há miệng)

Thực tế lâm sàng
• Khi đo/kiểm tra áp lực CPAP:
• Tháo van Benveniste ra khỏi bệnh nhân
• Mất tính liên tục của lưu lượng CPAP
• BN bị giảm oxy máu nếu đang dùng FiO2 > 60%
• Thao tác này tiềm ẩn khả năng nhiễm khuẩn BV:
• Do thao tác bằng tay
• Thước đo áp lực chữ U không được khử khuẩn
định kỳ

Đo áp lực CPAP liên tục
• Giảm bớt thao tác trên hệ thống CPAP
• Giảm khả năng nhiễm trùng bệnh viện
• Trị số CPAP được “thấy” một cách liên tục:
• Dễ dàng điều chỉnh cho đúng nếu sai y lệnh
• Trị số áp lực CPAP trị số “thực” trên bệnh nhân
• Đã bù hiện tượng thất thoát do hở

Van Benveniste cải tiến
giúp đo áp lực liên tục
Van Benveniste củ
đo áp lực ngắt quãng

So sánh van Benveniste
Van Benveniste “zin” Van Benveniste “cải tiến”

Van Benveniste cải tiến
Van Benveniste
Đầu nối đo áp lực liên tục

THỞ ÁP LỰC DƯƠNG LIÊN TỤC - NCPAP

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to THỞ ÁP LỰC DƯƠNG LIÊN TỤC - NCPAP

Similar to THỞ ÁP LỰC DƯƠNG LIÊN TỤC - NCPAP (20)

More from SoM

More from SoM (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

THỞ ÁP LỰC DƯƠNG LIÊN TỤC - NCPAP