1. HISTORIKU I
ATLETIKES NE
SHQIPERI

2. Themelimet e Atletikës së
lehtë në Shqipëri

3. Shkodër 1920: Gara e parë
atletike.
Garat e para publike në atletikën e lehtë në Shqipërinë datojnë në vitin
1920 në qytetin e Shkodrës. Themelimet e tyre kanë të bëjnë me
themelimin më 1919, të asaj që njihet si Shoqnia “Vllaznia”
e Shkodrës, me kryetar atdhetarin e shquar Hil Mosi. ShoqniaVllaznia
e 1919-tës, prej ku vjen klubi shqiptar i mirënjohur shumësportesh,
Vllaznia e sotme, është ajo shoqëri kulturore sportive e cila më 1920
ka organizuar pra, edhe garën e parë atletike publike në Shqipëri.
Gara ka dhe një date të saktë: 13 qershor 1920. Eshtë një vrapim që
organizohet në rrugët kryesore të qytetit me një gjatësi prej 4200
metrash. Kanë marrë pjesë 25 të rinj dhe fitues është shpallur i riu
i quajtur Kol Gjoni. Eshtë thënë se ai e fitoi garën me kohën 17
minuta. Viti 1920, për Shqipërinë duhet konsideruar si viti i themelimit
apo organizmit të garës së parë atletike publike në Shqipëri. Kujtimet
e ardhura prej asaj kohe tregojnë se vrapimi në mes të qytetit kishte
krijuar një situatë të vërtetë sportive që tërheq interes të
jashtëzakonshëm. Kjo bëhet nxitje që gjatë këtij viti 1920 në Shkodër
të zhvillohen e pakta edhe katër gara të tilla vrapimi njëra mbas
tjetrës. Madje organizatori i shquar i sporteve në Shqipëri, i
mirënjohuri Palok Nika, arrin të zhvillojë edhe një garë në ecje sportive

4. *** Shkoder 1920 ***

5. Po duhej të vinte viti 1925 që Shkodra të organizojë gara më masive, më
serioze dhe me përpjekjen për t’i matë rezultatet. Garat ishin në 100, 200, 400
metra, kërcim së larti, së gjati, trehapësh si dhe hudhje gjyle. Nuk duhet
harruar se Shkodra asokohe kishte disa shoqëri sportive të cilat ndonëse
kishin futbollin si sport parësor, kohë mbas kohe nisin e zhvillojnë edhe gara të
tjeta të larmishme.
1925, Cetine: “Olimpiada e
Zetes”
Kulmii i këtij themelimi është pjesëmarrja e atletëve shqiptarë në atë që njihet si
“Olimapada e Zetës” e Malit te Zi. Ajo është zhvilluar në korrik
të vitit 1925 në Cetinë. Shqipëria përfaqësohet me
shoqërinë “Studente Shkodra”. “Olimpiada e Zetës”
zhvillohet në katër sporte: futboll, atletikë e lehtë dhe çiklizëm.
“Studente Shkodra” zë vendin e parë në garat e atlektikës,
duke u nderuar me medaljet, flamur dhe diplomat përgatëse.
100 metra: Ahmet Ashikja 11.8
200 metra Ahmet Ashikja 25.8.
Së larti: Bahri Kopliku 1.68. - Së gjati: Bahri Kopliku 5.00 Gjyle: NikollaVërbica 10.85

6. ***Cetine 1925***

7. Vitet ’20: Shkolla – Vatra e
Atletikës së Lehtë
Ndonëse Shkodra është nismëtare, ndërkaq atletika e lehtë bën hapat e saj të parë
themeluese, sidomos edhe në tre qytete të tjerë: Tiranë, Elbasan dhe Korçë, duke
luajtur rolin kryesor shkolla. Askund tjetërpërveçse në shkollë, nuk kishte ku t’i gjente
atletika shqiptare zhvillimet e saj, dukuri që ka ndodhur pothuajse në të gjithë shtetet e
botës. Kujto për ketë sidomos Gjimnazin e Shtetit në Shkodër, Liceun e Korçës,
Normalen e Elbasanit, po ndoshta më mbas duke vënë në rol parësor Shkollën Teknike
Amerikane të Tiranës, e cila qysh në themelim kishte atë që ajo e quante “Shoqnia
Atletike e Shkollës Teknike” e drejtuar personalisht prej drejtorit Harry T. Fultz, e cila nisi
te zhvillonte rregullisht në Fushën e Shallvares nëTiranë, Kampionatet e saj model të
atletikës!
Dhe është ky zhvillimi shkollor atletik që bën të mundur ngjarjen e parë të
jashtëzakonshme për themelimet e atletikës së lehtë shqiptare.Në verën e vitit
1929 në Shallvaretë zhvillohet një kampion ndërshkollor ku marrin pjesë nxënës
atletë nga shkolla te ndryshme. Kyorganizim befasues, ishte një prove e
përgjithshme paraprake për të mbërritur te Kampionati i Parë Kombëtar i Atletikës

8. Data e parë historike është 20 gushti 1929. Eshtë koha kur organizmi shtetëror i
emërtuar “Djelmnia Shqiptare” nis shpalljen e organizimit të kampionateve
kombëtare të Mbretërisë së Shqipërisë. Drejtori i Entit është një italian i shquar, ai që
njihet me emrin Prof. Giandomenico De Marchis, i cili do të luajë role në organizimin
e kampionateve shqiptare kombëtare të viteve ’30.. Një pllakat i posaçëm i
kushtohet Kampionatit..
2 Shtator 1929: Kampionati i
parë Kombëtar
Kështu shkohet tek 2 shtatori 1929, tek ngjarja e madhe e këtij viti fatthënë si
një dëshirë e fortë lamtumire midis Shqipërisë Orientale dhe asaj Perëndimore
që po kërkonte të vinte. Njeriu që merret personalisht është Ministri i Arësimit,
HilMosi, i cili siç dihet, kishte qenë dhe kryetari themelues i Shoqërisë “Vllaznia”
më 1919. Interesante është se 60 vjet më vonë, nipi i tij, Prof. Dr. Arben Jorgoni,
do të bëhej Presidenti i parë i Komitetit Olimpik Shqiptar në Shqipërinë
moderne! Kampionati i parë Kombëtar i Atletikës së Lehtë do të ishte një
kampionat i vërtetë atletik. Ai do të shpallte për herë të parë Kampionët e
Shqipërisë në 100, 200, 400, 800, 1500, 5000 dhe 8000 metra; Kampionët në
110 metra me pengesa; Kampionët në kërcim së larti, së gjati, trehapësh,
shkop; Kampionët në gjyle, disk, shtizë, çekiçin e kohës (topi me dorezë);
Kampionët në stafetat 4x100 dhe 4x400; Kampionët në pesëgarësh e
dhjetëgarësh. Të gjithë ata janë pionierë themelues të atletikës së lehtë,
kampionët e pare të Shqipërisë, personazhe historikë.

9. ***Garat e para kombetare 1929***

11. 1.
Kampionët dhe rekordmenët e
parë të Shqipërisë
Kampioni i parë i Kampionatit si dhe rekordi i parë kombëtar në historinë e
Shqipërisë ngjet në kërcimin së larti nga PeterAndoni i Elbasanit me 1.68
metra. Andoni është njeriu i cili e sundon Kampionatin e parë të Shqipërisë. Ai
është Kampion në kërcimin së larti, në kërcimin së gjati (5.97), por dhe në
pesëgarësh dhe dhjetëgarësh. Eshtë i vetmi që rrëmben katër medalje të arta
të Kampionit të Shqipërisë! Andoni do të ketë një vazhdimësi spektakolare: ai
do të jetë pjesëmarrës i katër kampionateve me rradhë, duke fituar 11 tituj. Ai
hyn në histori si themeluesi rekordmen i garave të kërcimeve: së gjati, së larti,
trehapësh. Në së larti kampion në katër kampionate rresht: 1929, 1930, 1931,
1932; tri herë në kërcimin së gjati duke mbërritur te 6.16, dy herë në trehapësh,
kur përfaqëson Shkodrën më 1931 dhe 1932, me sa duket teksa është
transferuar atje, me shifrat e larta për kohën 12.64.

12. 2.
Rekordmenët e radhës që do të vinin mbas tij,
SelmanStërmasi (së gjati e së larti), Sefedin Biçaku
(trehapësh), SandërKraja (dhjetëgarësh) do ta kishin pikë
referimi këte atlet të madh për Shqipërinë e kohës, i cili
kishte bartë prej Stambollit për Tiranën stilet e kërcimeve
si dhe universalizmin atletik.
Kampionati i parë Kombëtar i Atletikës së lehtë ka
përfunduar më 6 shtator 1929. Ai ka përfunduar me
fitoren e skuadrës atletike të Prefekturës së Tiranës,
mbas një dueli të fortë me Elbasanin, Korçën dhe
Shkodrën. Tirana mori thuajse të gjitha Kupat e vëna: atë
Çmimit Mbretëror, atë të Princeshës Myzejen, të Entit
Kombëtar Djelmënia Shqiptare dhe të Kryeministrisë.

13. ***Perfundimet e garave ***

14. Rekordmenet Shqiptare