1. A HISTORIA CON
NOME DE
MULLER
COOPERACIÓN GALEGA:
O MUNDO QUE QUEREMOS
4º ESO- CCSS
CPI VIRXE DA CELA

2. Este material, realizado polo alumnado de 4º de ESO en Ciencias Sociais, tenta corrixir no
posible a visión androcéntrica da Historia transmitida a través da maior parte dos textos.
Ademáis dos obxectivos xerais da área introducimos ás mulleres como protagonistas da Historia
tratando de fomentar, actitudes de solidariedade, respecto e tolerancia no camino da igualdade
real entre os dous sexos.
Na historia contemporánea hai aspectos moi coñecidos da incorporación da muller ó espazo
público nos séculos XIX, XX e XXI pero o avance para que a situación das mulleres mellorase
procede fundamentalmente das ideoloxías que deron lugar á Revolución Francesa e dos cambios
económicos que produce a Revolución Industrial.
Aínda que ata o século XX as mulleres foron sempre discriminadas polo feito de o seren xogaron
un papel moi importante na historia do mundo.
Na revolución francesa as mulleres participaron de forma activa nos acontecimentos da revolución
e reivindicaron os mesmos dereitos civís e políticos que os homes.Malia a súa loita pola
igualdade, na Constitución de 1791, negarónselle moitos dos dereitos que reivindicaban.Non tiñan
ningún dereito político, tiñan que estar sometidas ós homes, pedir permiso aos seus maridos para
pedir créditos, podían ser maltratadas....Malia isto lonxe de se renderen, moitas mulleres,
mantiveron nunha loita aínda máis forte.
Pero aínda tardaron moitos anos ata que as mulleres se situaron en igualdade cos homes, e aínda
hoxe hai países onde as mulleres están en inferioridade legal, civil, educativa, económica...

3. Grazas a Olympe de Gouges redactáronse os dereitos das
mulleres e das cidadás, outras como Madame Roland reivindicaron
o dereito á liberdade, igual que Victoria Kent e moitas outras...
Aínda que hoxe en día vivimos nunha sociedade igualitaria, na
teoría, segue habendo desigualdades entre homes e mulleres. As
diferenzas, por pequenas que sexan, sempre son moi grandes.
Moitas das mulleres que loitaron e reclamaron os seus dereitos
foron detidas, agredidas, incomprendidas ou mesmo
axusticiadas...Na actualidade nos países mais
desenvolvidos,vivimos nunha sociedade igualitaria pero noutros
seguen existindo situacións de desigualdade entre homes e
mulleres e algunhas seguen loitando para ser motor do cambio
como é o caso de Anna Ferrer na India e de Mª del Carmen Parrado
en Perú.

4. Mª DEL CARMEN PARRADO NOVOA

5. Médico, con experiencia en Prevención y Promoción de la Salud desde Programas Integrales
en la línea de Atención Primaria de Salud y Seguridad Alimentaria, en comunidades indígenas
del Perú, priorizando programas de salud materno - infantil, salud reproductiva, vigilancia
nutricional, talleres de derechos de la mujer en su relación de pareja, igualdad - integridad (la
violencia contra la mujer) violación doméstica.
Ha participado en la elaboración de diagnósticos y estudios de la realidad tanto en la Amazonia
como en la Sierra Andina Norte del Perú (Ayabaca, Cutervo, Bambamarca y Sta. Cruz), con
especial atención a las organizaciones de mujeres.
Ha sido responsable del Area de Salud del Vicariato Apostólico de San Ramón (Selva Central
del Perú), como médico responsable del Programa, desde el CAAAP (Centro Amazónico de
Antropologia y Aplicación Práctica), el trabajo en la selva ha estado enfocado preferentemente
hacia la mujer nativa, llevando a cabo programas de: Salud materno - infantil, salud
reproductiva, programas de control de crecimiento y desarrollo, vigilancia nutricional, talleres de
derechos humanos (con prioridad de género), trabajo con parteras tradicionales indígenas, que
han conllevado una revalorización del rol de la mujer nativa en su comunidad, rescate de
medicina tradicional, estudios epidemiológicos en Malaria, Leishmania y otras metaxénicas

6. Coordinadora General de la ONG ESCAES (Escuela Campesina de Educación
y Salud), responsable del Area de Proyectos, Monitoreo y Evaluación,
Relaciones Inter - Institucionales y responsable del Area de Salud, llevando a
cabo un trabajo de Salud Integral y Seguridad Alimentaria) con enfoque de
género en la Sierra Norte. Los temas priorizados han sido: lactancia materna,
ablactancia, gestación, atención de parto limpio (la atención del parto en la
sierra es realizada por parteras tradicionales, a quienes igualmente se les
imparte la capacitación en salud materna y planificación familiar
correspondiente), puerperio, alimentación balanceada, prevención y control de
infecciones respiratorias agudas, enfermedades diarreicas, inmunizaciones. Ha
participado en gran número de Asambleas Comunales de Mujeres y ha
asesorado a todo tipo de organizaciones existentes en la zona.

7. Para una gran mayoría de mujeres y comuneros en general éstas han sido buenas
oportunidades de personalización, logro de liderazgo y respeto de su comunidad, ya
que han influenciado positivamente en la imagen de roles familiares, favoreciendo
una mayor cohesión familiar y una colaboración del esposo/a y de los hijos, que
reconocen el valor de ambos y su aporte al hogar, que en muchos momentos ha
sido primordial para la subsistencia.
En el Ministerio de Salud de este país ha desempeñado dos Jefaturas, una del
Centros de Salud de Llapa - CAJAMARCA y otra de UTES en Ayabaca – PIURA-.
Posee el Titulo de Hija Predilecta del Distrito de Llapa - Cajamarca dado por el
Gobierno Local en Sesión Solemne por su abnegada labor en favor de los más
pobres.
En el Ministerio de Salud de este país ha desempeñado dos Jefaturas, una del
Centros de Salud de Llapa - CAJAMARCA y otra de UTES en Ayabaca – PIURA-.
Posee el Titulo de Hija Predilecta del Distrito de Llapa - Cajamarca dado por el
Gobierno Local en Sesión Solemne por su abnegada labor en favor de los más
pobres.

8. Ha participado en numerosos eventos de Salud de carácter nacional e internacional, tanto en España
como en el Perú y otros paises. Es miembro del Colegio de Médicos del Perú y de la Sociedad
Latinoamericana de Parasitología y Enfermedades Metaxénicas.
Su participación en los diferentes Programas e Instituciones que se mencionan, le han dado desde su
propia experiencia, un profundo conocimiento de la realidad nacional y por ende de las diferentes formas
de Cooperación Comunitaria e Internacional tanto a nivel de la Costa, como de la Cordillera Andina y de
la Selva ( Amazonia) del Perú.
Tiene más de 25 años de experiencia en Programas de Atención Primaria de Salud y en ellos muy
especialmente de las áreas de: Planificación, Diagnóstico, Promoción, Prevención, Seguimiento,
Monitoreo y Evaluación de Proyectos.
A su vez amplia experiencia de trabajo con Programas de Capacitación dirigidos a Promotores de Salud
como a Parteras Tradicionales, tanto de la Amazonia como de la Sierra Andina e igualmente en la
ejecución de Proyectos como: Saneamiento Ambiental (Canalizaciones de Agua Potable, Letrinización,
Basuras y Excretas...), pequeños proyectos productivos y otros que han contribuido a mejorar las
condiciones de vida de comunidades rurales deprimidas con un enfoque prioritario de género.

9. Con motivo del trabajo de investigación sobre María del Carmen Parrado
Novoa tuvimos el placer de ponernos en contacto con esta excelente persona y
realizarle unas preguntas sobre ella y a las cuáles respondió rápidamente y con
mucho entusiasmo. A continuación os mostramos la entrevista.
ENTREVISTA A MARÍA DEL CARMEN PARRADO NOVOA
POR MARÍA FRAGA Y SILVIA LÓPEZ
Nos gustaría que nos hablaras de tu labor dentro de ESCAES para conocer más sobre tu trabajo.
Podéis visitar nuestra página web : www.escaes.net. Precisamente este año cup limos 25 años de
trayectoria ininterrumpida por el Desarrollo de las poblaciones excluidas.
-¿Cuándo comenzaste y por qué?
ESCAES lo fundamos junto con otra compañera, Delicia Coronado Rivera, Educadora y varios
profesionales en 1.989. Debido a las condiciones de “extrema pobreza en que vivía la población
andina de los Andes Nor-Orientales y Nor-Occidentales”.
-En tus años de trabajo, ¿dónde estuviste y qué labor realizaste en esos destinos?
Sería muy largo de contar pero está en la Hoja de Vida la mayoría de datos. El mayor tiempo ha
sido siempre en Andes del Norte y desde el 2004, además en la Provincia de Sechura (Región
Piura) con un proyecto de pesca muy interesante.

10. -Hace poco, hemos leído un artículo que hablaba sobre una planta que evitaba la malnutrición entre otras
de sus funciones. ¿Podrías hablarnos un poco sobre ella?
Se trata de un Suplemento Nutricional compuesto de 4 plantas silvestres con alto poder nutritivo que le
estamos dando desde hace más de 15 años a niños/as de 6 meses (cuando dejan de lactar) a los 5 años
con desnutrición crónica. Las plantas obviamente son “secretas” pero se han analizado y están
autorizadas por los Laboratorios más renombrados del Perú y del Ministerio de Sanidad.
-En vuestra organización, ¿qué ayudas recibís? ¿Os financian particulares?¿Españoles?
Las ayudas provienen principalmente de la Cooperación española a través de las diferentes
convocatorias de Proyectos, también de particulares, desde la ONG AMIGOS DE ESCAES, que
precisamente ahora funciona en Ferrol y también de Proyectos del Gobierno Peruano ( los menos).
-Nuestro colegio colabora con Ayuda en Acción y Entreculturas. ¿Qué relación tienes con Ayuda en
Acción?
Aunque soy una de las Fundadoras de ESCAES, desde hace un año estoy “prestada” a Ayuda en Acción
y en este momento ejerzo la Dirección Nacional en Perú, espero que por poco tiempo pues ESCAES me
necesita..
-Desde que comenzó la crisis, ¿habéis notado una disminución de los ingresos?
La verdad que no, pues tenemos un perfil alto en cuanto a logros e resultados y al manejo transparente de
dineros que nos son confiados, por lo que ayudas no nos faltan.

11. OLYMPE DE GOUGES
BIOGRAFÍA
Naceu en Montauban o 7 de maio de 1748 e morreu en París o 3 de novembro de 1793.
Era membro dunha familia burguesa e casouse en 1765 cun home mais vello co que non foi
feliz. O enviuvar non volveu casar.
A principios de 1770, trasladouse a París na procura dunha boa educación para o seu fillo.
Disfrutaba dunha existencia burguesa, e frecuentaba os salóns literarios de París onde
coñeceu a élite intelectual francés do século.
Emprendeu unha carreira literaria e escribiu varias obras teatrais fundando unha compañía
teatral.
Redactou un proxecto de Declaración de Dereitos da Muller e da Cidadá en 1791 porque a
Declaración de Dereitos e a Constitución de 1791 negáronlles ás mulleres moitos dos
dereitos que foran adquiridos polos homes, e convertéronnas en cidadás pasivas.
Opúxose á pena de morte do rei Luis XVI, polo que foi acusada de realista e guillotinada en
1793.

12. •Na súa vida, Olympe de Gouges enfrontouse coa misoxinia da época, sendo
desacreditada e padecendo a imcomprensión de moitos dos seus contemporáneos.
•O seu traballo foi esquecido, mentres a ignorancia e incomprensión dos seus
escritos axudaron a transformalos nun obxecto de escarnio e burla ao longo do
século XIX, onde gran parte da intelectualidade francesa rexeitou categoricamente a
idea de que unha muller fora ideóloga revolucionaria.
•Chegouse a dicir que non sabía ler nin escribir e dudouse de que ela fora capaz de
escribir un texto tan importante e revolucionario.

13. Declaración dos Dereitos da Muller e da Cidadá
1º A muller nace libre e permanece igual ao home en dereitos.
2º O obxectivo de toda asociación política é a conservación dos dereitos naturais e imprescriptibles do home e
da muller: a liberdade, a propiedade, a seguridade e a resistencia á opresión.
3º O principio de toda soberanía reside esencialmente na nación que non é máis que o encontro das mulleres e
homes: ningún corpo, ningún individuo pode exercer autoridade que non emane deles.
4º A liberdade e a xustiza consiste en devolver todo o que pertence ós outros así, o exercicio dos dereitos
naturais da muller só ten por límites a tiranía perpetua que o home lle opoñe; estes límites deben ser
correxidos polas leis da natureza e da razón.
5º As leis da natureza e da razón prohiben todas as accións perxudiciais para a sociedade: todo o que non está
prohibido por estas leis, prudentes e divinas, non pode ser impedido e ninguén pode ser obrigado a facer o que
elas non ordenan .
6º A lei debe ser a expresión da vontade xeral, as cidadás e todos os cidadáns deben participar na súa
formación persoalmente ou a través dos seus representantes.
7º Ningunha muller está exenta de ser acusada, presa e detida nos casos determinados pola lei.
8º A lei só debe establecer penas estritas e evidentemente necesarias e ninguén pode ser castigado senón en
virtude dunha lei establecida e promulgada anteriormente ao delicto e legalmente aplicada ás mulleres.
9º Sobre cada muller que sexa considerada culpable vai caer todo o rigor da lei

14. 10º Ninguén debe ser molestado polas súas opinións. As mulleres igual cos homes poden protestar
sen infrinxir a lei.
11º A libre comunicación dos pensamentos e das opinións é un dos dereitos máis preciosos da
muller, xa que a liberdade asegura a lexitimidade dos pais con respeto aos seus fillos.
12º Garantir os dereitos da muller e da cidadá implica unha utilidade maior; esta garantía debe ser
instituída para vantaxe de todos e non para a utilidade particular de aquelas a quenes es confiada.
13º Para o mantemento da forza pública e para os gastos da administración, as contribucións da
muller e do home son as mesmas.
14º As cidadás e cidadáns teñen dereito de comprobar por sí mesmos o por medio dos seus
representantes, a necesidade da contribución pública. As cidadás únicamente poden aprobarla si se
admite un reparto igual, non so na fortuna sino también na administración pública, e si determinan a
cuota, a base tributaria, a recaudación e a duración e do imposto.
15º A base das mulleres, agrupada co a dos homes para a contribución, ten o dereito de pedir contas
da súa administración a calquera axente público.
16º Toda sociedade na que a garantía dos dereitos non estea asegurada, nin a separación de
poderes determinada, non ten constitución; a constitución é nula si a maioría dos individuos que
compoñen a Nación non teñen cooperado na súa redacción.
17º As propiedades pertencen a todos os sexos reunidos ou separados; son, para cada un, un dereito
inviolable e sagrado.

15. Teresa de Calcuta
Teresa de Calcuta, de nacemento chamada Agnes Gonxha Bojaxhiu, naceu en
Skopje, actual Macedonia, en 1910 e morreu en Calcuta no ano 1997. Foi unha
relixiosa albanesa, nacionalizada india. Naceu nunha familia católica albanesa e a
profunda relixiosidade da súa nai espertou en ela a súa vocación de misioneira aos
doce anos. Sendo aínda unha nena, ingresou na Congregación Mariana das Fillas
de María, onde iniciou a súa actividade de asistencia aos máis necesitados.
Aos dezaoito anos abandonou para sempre a súa cidade natal e viaxou ata Dublín
para profesar na Congregación Da nosa Señora de Loreto. Como quería ser
misioneira na India, embarcou cara a Bengala, onde cursou estudos de maxisterio
e elixiu o nome de Teresa para profesar. Exerceu como mestra na St. Mary's High
School de Calcuta ata 1948, ano en que obtivo a autorización de Roma para
dedicarse ao apostolado en favor dos pobres.

16. En 1950 a Nai Teresa de Calcuta fundou a Congregación das
Misioneiras da Caridade, aprobada en 1965 por Pablo VI. As integrantes
desta congregación, que debían sumar aos votos tradicionais ó da
dedicación aos «máis pobres de entre os pobres», lograron unha rápida
implantación na India e noutros case cen países do mundo; pola súa
banda, a fundadora mobilizouse contra o aborto e a eutanasia, en
consonancia coa doutrina pontificia de Juan Pablo II. Esta postura
conservadora ocasionoulle numerosos problemas polo seu discurso
antiabortista.
En 1972 Teresa de Calcuta recibiu o Premio da Fundación Kennedy, e en
1979, o Premio Nobel da Paz, cuxa dotación económica doou aos pobres.
En 1986 recibiu a visita de Juan Pablo II na Nirmal Hidray ou Casa do
Corazón Puro, fundada por ela e máis coñecida en Calcuta como a Casa
do Moribundo. Tras superar numerosos problemas de saúde, faleceu o 5
de setembro de 1997 vítima dun paro cardíaco. Miles de persoas de todo o
mundo congregáronse na India para despedir a Santa das Cloacas. Foi
beatificada en 2003 por Juan Pablo II.

17. Anna Ferrer
Nacida nunha pequena localidade de Essex en 1947, dende moi
nova, emprendeu unha viaxe por estrada dende Inglaterra ata a
India en compañía do seu irmán maior. Ambos os dous decidiron
fixar a súa residencia neste país e Anna instalouse na cidade
de Mumbai para rematar os seus estudos. A principios de 1965
empezou a traballar en Current, unha revista informativa semanal,
onde se iniciou no mundo do periodismo.
En xuño de 1968, exercendo como xornalista,coñeceu ao xesuíta Vicente
Ferrer no transcurso de unha entrevista. Por entón un personaxe popular e
polémico na India, vivía un momento especialmente difícil, xa que as autoridades
da rexión de Maharastra acababan de notificarlle a orde de expulsión do país.
A devandita orde tivo como resposta un movemento campesiño a favor de
Vicente Ferrer, ao que se sumou Anna, quen pronto se converteu nun dos seus
membros máis activos. Ana encontrou, ao lado dos máis pobres, un motivo de
loita que a levou a deixar o seu traballo de xornalista e iniciar unha nova vida
en Anantapur.

18. Anna e Vicente casaron en abril de 1970, uns meses despois de que el
abandonase a Compañía de Xesús.
Anna Ferrer converteuse dende o primeiro momento nun dos piares da
organización. Intelixente, capacitada e extremadamente concienciada coa
situación da muller na India, intentou conseguir que as mulleres fosen valoradas
e respectadas no seu ámbito.
Ana Ferrer non só traballou para mellorar a situación da muller india, senón que
puxo todo o seu empeño para que as mulleres ocupen postos de
responsabilidade dentro da organización.
Anna Ferrer, publicou en marzo de 2009 "Un pacto de amor”. O libro recolle o
relato da súa vida en Anantapur.

19. VICTORIA KENT
Victoria Kent naceu en 1898 en Málaga e morreu en 1987 en Nova York. Comezou a
estudiar Dereito na Universidade de Madrid sendo a primeira muller en ingresar no
Colexio de Abogados de Madrid e asumir a defensa de Álvaro de Albornoz por firmar
un manifesto republicano.
Tras proclamarse a Segunda República presentouse as elecións polo Partido
Socialista e logrou ser deputada nas Cortes constituíntes. O Goberno nombrouna
Directora Xeral de Prisións.
Victoria Kent opúxose á concesión do dereito ao voto das mulleres, creía que o
empregarían nun sentido conservador, e sostuvo unha polémica ao respeto con outra
representante feminista nas Cortes republicanas (Clara Campoamor).
Durante a Guerra Civil foi enviada a París como secretaria da embaixada española.
Quedou alí cando as forzas de Franco derrotaron á República e instauraron unha
ditadura en España. Pouco despois veuse sorprendida polo estalido da Segunda
Guerra Mundial que lle obligou a esconderse para non caer en mans da Gestapo.

20. Sufraxista:
Con motivo das discusións para conseguir o sufraxio femenino,
posicionouse en contra de outorgar de forma inmediata o voto das
mulleres. A súa opinión era que a muller española carecía naquel
momento da suficiente preparación social e política como para votar
responsablemente, polo que, pola influencia da Igrexa, o voto sería
conservador. Tras a polémica establecida, por este motivo, con Clara
Campoamor nas Cortes abandoou a Dirección Xeral de Prisións.