1. Pendidikan Syariah Islamiah
LHE 3405
Ustazah Fathiyah binti Muhammad
Fakhruddin

2. Penggunaan haiwan
dalam bidang perubatan

3. Skop Perbincangan
Haiwan dalam
perubatan
tradisional
Khinzir dan
ubat-ubatan
Haiwan
dalam kajian
makmal
(R&D)
Penggunaan
najis haiwan
dalam
perubatan
moden
Isu Vaksin
jemaah Haji
Malaysia
DARURAT
Kesimpula
n

4. Kaedah
tradisional
 Salah satu kaedah untuk merawat penyakit.
 Terdapat beberapa khasiat yang boleh
digunakan daripada haiwan-haiwan berikut dan
telah disokong melalui kajian-kajian saintifik
sama ada di Malaysia mahupun di negara-
negara lain.
 Rawatan untuk penyakit kencing manis
(diabetes), pembedahan plastik dan
sebagainya.
lintah
Ikan
harua
n
katak

5. Lintah: Sejenis binatang dalam kelas Hirudinea, rupanya seperti pacat tetapi
lebih besar.
Pacat: Sejenis binatang penghisap darah (Lintah di darat). Haemadipsa javanica
Maksud Hirudin: (Ubat) bahan anti gumpal yg di ekstrak daripada kelenjar mulut
lintah
Air Liur
• Bahan bius, bahan
anti pembekuan
darah dan bahan
kimia yang
membantu
penghasilan bahan
kimia melalui tisu
setempat.
Bacterium Aeromonan
hydrophil
• Bakteria ini digunakan
oleh lintah untuk
mencerna darah dan ia
sebenarnya
menghasilkan bahan
antibiotik untuk
membunuh bakteria
lain yang mungkin
menyebabkan darah
yang dihisap tadi
membusuk atau
membeku.
Histamina
• Mampu
membesarkan
saluran pembuluh
darah sekali gus
mampu
memperbaiki sistem
pengaliran darah
dan penyakit
jantung.
Faktor penggunaan lintah dalam dunia perubatan

6. Perbahasan hukum tentang
lintah
Hukum asal makan lintah adalah
HARAM.
HARUS memakan lintah yang di ekstrak jika
secara pasti berlaku proses perubahan
(‫االستحالة‬) unsur kepada makanan.
Aplikasi dalam pemakanan dan perubatan : Sel
darah merah itu diambil proteinnya untuk
dimasukkan ke dalam semua jenis makanan
seumpama roti, susu dan menambahkan kualiti
dan khasiat kepada makanan-makanan lain
Imam Nawawi mengiktiraf
penggunaan lintah dalam dunia
perubatan

7. Sesungguhnya bagi setiap penyakit itu ada ubat. Maka
apabila ubat itu serasi dengan penyakit, dengan izin
Allah ázza wajalla
(riwayat Muslim dari hadis Abi Az-Zubair dari jabir dari
Rasulullah).

8. Babi/khinzir??
Istilah lain
Kandungan
dan Contoh
ubat
Faktor
penggunaan
Penyakit yang
berkaitan
dengan babi
Faktor
pengharaman
KHINZIRDALAMUBAT-UBATAN

9. Istilah
lain bagi
khinzir
Istilah Penerangan
Swine Daging babi di dalam masakan.
Pig Seekor babi muda, iaitu berat kurang 50kg.
Hog Babi dewasa, iaitu berat melebihi 50kg.
Porcine Sesuatu yang berkaitan @ berasal dari babi.
Digunakan di dalam bidang perubatan.
Boar Babi liar
Sow Babi betina dewasa
Sow Milk Susu babi
Pork Daging babi di dalam masakan.

10. “This product contain substance from
porcine”
bermaksud “Produk ini mengandungi
bahan dari babi”.
“The source of gelatin capsule is
porcine” bermaksud “Kapsul dari
gelatin babi”.
PORCINE

11. Mengapa babi digunakan dalam
perubatan?? Persamaan dari segi anatomi dan fisiologi.
 dikenalpasti sebagai model untuk kebanyak sistem tubuh
 populasi yang tinggi dan mudah didapati.
 struktur anatomi dan fungsi fisiologi pelbagai organ seperti hati,
pankreas dan jantung menjadi tarikan untuk pemindahan organ secara
xenografik.
 persamaan dengan manusia telah membawa kepada penemuan
pelbagai jenis ubat seperti :
i. Heparin dan heparin berat molekul rendah daripada selaput
mukosa usus babi.
ii. Enzim insulin dan Pankreatin daripada pankreas babi.
iii. Gelatin yang diproses daripada tulang dan kulit babi.

12. Penyakit yang berkaitan dengan
babi Rasulullah S.A.W telah bersabda : “Sesungguhnya Allah dan
Rasulnya telah mengharamkan jual beli arak, bangkai, babi dan
berhala.”
 Menurut Dr. Ebrahim Kazim dalam tulisannya ‘Aspek Perubatan’
makanan yang diharamkan dalam Islam menjelaskan : “Babi ialah
binatang pemakan bangkai yang memakan apa sahaja. Ia boleh
mendatangkan pelbagai penyakit kepada manusia, khususnya
jangkitan parasit”.
 Antara penyakit berkaitan babi :
Selsema Babi (H1N1) - Diketahui disebabkan oleh virus influenza A
jenis (H1N1, H1N2, H3N1 & H2N3), Virus

13. Sebab pegharaman!!
‫ا‬َ‫م‬‫َّن‬ِ‫إ‬َ‫ت‬ْ‫ي‬َ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫م‬ُ‫ك‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬ َ‫م‬‫م‬‫ر‬َ‫ح‬َ‫مم‬‫د‬‫ال‬َ‫و‬ َ‫ة‬ِ‫ز‬‫ن‬ِْ‫اْل‬ َ‫م‬َْ‫َل‬َ‫و‬ِ‫ر‬‫ي‬ِ‫ه‬ِ‫ب‬ ‫م‬‫ل‬ِ‫ُه‬‫أ‬ ‫ا‬َ‫م‬َ‫و‬
ِ‫ـه‬‫م‬‫ل‬‫ال‬ ِْ‫ْي‬َ‫غ‬ِ‫ل‬َ‫غ‬ ‫م‬‫ر‬ُ‫ط‬ْ‫اض‬ ِ‫ن‬َ‫م‬َ‫ف‬َ‫ل‬َ‫ف‬ ٍ‫اد‬َ‫ع‬ َ‫ال‬َ‫و‬ ٍ‫اغ‬َ‫ب‬ َ‫ر‬ْ‫ـ‬‫ي‬َْ‫ْث‬ِ‫إ‬
ِ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬ِ‫ح‬‫م‬‫ر‬ ٌ‫ور‬ُ‫ف‬َ‫غ‬ َ‫ـه‬‫م‬‫ل‬‫ال‬ ‫م‬‫ن‬ِ‫إ‬ٌ‫يم‬﴿١٧٣﴾
Al-quran menggunakan istilah “‫ير‬‫ز‬‫اْلن‬ ‫”َلم‬
(daging babi) bererti telah menyebut secara
keseluruhan termasuk urat, otak, darah,
tulang dan lain-lain.

14. Tikus sebagai
bahan ujikaji /
sampel kajian
makmal (R&D)

15. Faktorpenggunaantikus  Tikus mempunyai peranan yang penting sebagai bahan ujikaji
di dalam makmal.
 Menurut National Institute of Health (NIH) tikus mempunyai
banyak persamaan dengan manusia dari segi struktur genetik
dan fungsinya yang tersendiri.
 Selain itu, tikus juga sangat berpotensi untuk menjadi bahan
kajian dalam menjadi ubat atau kaedah baru dalam dunia
perubatan.
 Tikus merupakan haiwan yang kecil, mudah disimpan,
dipelihara, dikendalikan serta mudah menyesuaikan dirinya
dengan suasana persekitaran
 Senang membiak dengan cepat
 Juga digunakan untuk menguji ubat anti ketagihan dadah

16. Niat
• Niat untuk kajian bukan bermegah megah
Tidak
kejam
• Mengunakan chloroform untuk
mematikan tikus agar dapat
mengurankan kesakitan terhadap tikus
semasa pembedahan (rat dissection).
Etika perubatan dalam menggunakan
tikus sebagai sampel kajian

17. Dalil “hak” kebebasan haiwan di muka
bumi
َ‫ن‬َِ‫ِب‬ ُ‫ري‬ِ‫ط‬َ‫ي‬ ٍ‫ر‬ِ‫ائ‬َ‫ط‬ ‫ال‬َ‫و‬ ِ‫ض‬ْ‫األر‬ ِ‫ِف‬ ٍ‫ة‬َّ‫ب‬‫ا‬َ‫د‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ‫ا‬َ‫م‬َ‫و‬َّ‫ر‬َ‫ف‬ ‫ا‬َ‫م‬ ْ‫م‬ُ‫ك‬ُ‫ل‬‫ا‬َ‫ث‬ْ‫َم‬‫أ‬ ٌ‫م‬َ‫ُم‬‫أ‬ ‫ال‬ِ‫إ‬ ِ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫اح‬ِ‫اب‬َ‫ت‬ِ‫ْك‬‫ل‬‫ا‬ ِ‫ِف‬ ‫ا‬َ‫ْن‬‫ط‬
َ‫ن‬‫و‬ُ‫ر‬َ‫ش‬ُْ‫ُي‬ ْ‫م‬ِ‫ه‬ِ‫ِب‬َ‫ر‬ َ‫َل‬ِ‫إ‬ َُّ‫ُث‬ ٍ‫ء‬ْ‫ي‬َ‫ش‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬
Maksudnya: Dan tidak seekor pun binatang yang melata di bumi,
dan tidak seekor pun burung yang terbang dengan kedua
sayapnya, melainkan mereka umat-umat seperti kamu. tiada Kami
tinggalkan sesuatu pun di dalam Kitab Al-Quran ini; kemudian
mereka semuanya akan dihimpunkan kepada Tuhan mereka
(untuk dihisab dan menerima balasan).
Wajib setiap manusia menghormati semua makhluk ciptaan Allah
dan tidak menyakitinya tanpa hak kecuali kategori yang
dibenarkan oleh syarak untuk membunuhnya kerana menyakiti
dan memudaratkan seperti ular, kala jengking, anjing yang
menggigit, helang, gagak, semut, lipas dan lain-lain. Walaupun
begitu membunuh makhluk-makhluk tersebut mestilah dengan
rahmat dan adab yang diajarkan oleh syarak

18. PENGGUNAAN NAJIS DALAM
PERUBATAN MODEN
 DEFINISI NAJIS
 Dari segi bahasa, najis bererti benda kotor spti darah, air
kencing dan tahi.
 Dari segi syara`, najis bermaksud segala kekotoran yang
menghalang sahnya solat.
 PEMBAHAGIAN NAJIS
 1) Najis Hakiki -
 a) mughallazah [ berat ] - anjing dan khinzir
 b) mukhaffafah [ ringan ] - air kencing kanak2 lelaki yg
menyusu badan
 c) mutawassitah [ pertengahan ] – darah, nanah dan lain2.
 2) Najis Hukmi -

19. HUKUM BERUBAT
 HARUS
• bg orang awam. Ini ketika dia masih dapat menanggung
kesakitan, dapat bersabar atau penyakit itu masih belum
teruk.
• WAJIB
• orang yang tidak mampu menanggung kesakitan yang
dialaminya,
• SUNAT
• Niat berubat kerana mengikut sunnah Nabi Muhammad saw.
• HARAM
• Apabila beriktikad bahawa keupayaan penyakit itu sembuh
datangnya daripada ubat yang dimakan dan bukanlah
daripada Allah swt.
• Berubat dengan perkara yang dilarang syarak.

20. GELATIN
 Prof. Muhammad Abdul Salam – gelatin
merupakan pengasingan protein yang diceraikan
melalui rangkaian kimia yang terdapat dalam
protein haiwan yang dikenali dengan nama
kalogen.
 Gelatin diambil daripada : kulit, tulang, sisi tulang
dada dan tumbuhan
 Ensiklopedia Malaysia menyatakan bahawa gelatin
sayur adalah sama dengan gelatin binatang dari
segi fungsinya.
 Menjadi HARAM sekiranya gelatin diambil
daripada khinzir atau haiwan yang disembelih tidak
mengikut syariat.
 Contoh penggunaan gelatin dalam perubatan :
kapsul ubat.

21. HORMON
 Hormon perlu berada dalam keadaan yang stabil ( tidak
kurang/tidak lebih ).
 Contoh penggunaan hormon : insulin
: vaksin
INSULIN
• Berfungsi mengawal kandungan gula dalam darah manusia.
• Menukarkan glukosa kepada glukagon (merendahkan aras
gula ).
• Digunakan untuk pesakit Diabetis
• Insulin kebiasaannya diambil daripada lembu @ khinzir.
• Insulin yang paling sesuai digunakan adalah insulin daripada
khinzir ekoran perbezaannya dengan insulin manusia
hanyalah pada satu asid amino sahaja. Berbeza dengan
insulin lembu yang mempunyai 3 asid amino yang berbeza
dengan insulin manusia.

22.  Antara insulin yang diambil daripada khinzir
a) Hormon glucagon
b) Hormon somatotropin
c) Hormon secretin
d) Melanocyte stimulating hormone
VAKSIN
Tujuan : mengaktifkan sistem imunisasi tubuh badan.
Jenis Imunisasi : a) pasif
b) aktif
Vaksin boleh menjadi najis berdasarkan cara penyediaannya.
Contoh : vaksin anti meningicocal meningitis (ACYW 135)
quadrivalent.

23. ISU “VAKSIN HAJI DICEMARI
BABI”
Muzakarah Fatwa
Kebangsaan
Vaksin
Mencevax
Susu, jantung
(lembu)
Monumune Khinzir
Vaksin merupakan salah satu cara pencegahan awal. Tujuan
penggunaan vaksin ialah untuk mengaktifkan sistem imuniti
tubuh. Ianya akan mengaktifkan sel darah putih dan mencipta sel-
sel memori dalam sistem pertahanan tubuh.

24. KAEDAH MENGISTINBATKAN
HUKUM MELALUI KAEDAH
USUL FIQH dan KONSEP
DARURAT

25. MAKSUD USUL FIQH
 Usul – Asal,sumber,asas,akar,kaedah
atau dalil.
 Fiqh – Memahami sesuatu perkara.
 Istilah usul fiqh – Satu ilmu yang
mengkaji dalil-dalil al-fiqh yang umum
dan cara mengeluarkan hukum
darinya.

26. Hukum rawatan dalam Islam
ِ‫اإلباحة‬ َ‫عدم‬ ‫م‬‫يدل‬ ‫م‬‫حىت‬ ُ‫ة‬‫اإلباح‬ ِ‫األشياء‬ ‫يف‬ ُ‫ل‬ْ‫َص‬‫أل‬‫ا‬
Asal hukum segala perkara itu adalah
harus sehingga ada dalil hukum harus
terhapus
Faktor pengharaman:
Berubat menggunakan najis
Berubat menggunakan haiwan yang haram
Melakukan rawatan yang membawa kemudaratan pada p
Rawatan dengan unsur khurafat (tangkal dan azimat)
dll..

27. o Keadaan darurat
mengharuskan yang
haram.
o Kemudaratan hendaklah
dihilangkan.
DARURAT DALAM
PERUBATAN
CONTOH SITUASI:
- Babi hukumnya haram
– harus dalam darurat
– perlu berusaha keluar dari darurat.
KAEDH
FIQH

28. Imam Qurtubi – Darurat biasanya berkaitan
dengan paksaan oleh golongan zalim agar
kita melakukan sesuatu.Ia juga berkaitan
dengan kelaparan di saat kebuluran.
Ulama Maliki – Darurat ialah takutkan
kehancuran ataupun kematian secara pasti
(qathii) ataupun berdasarkan andaian yang
kuat (zanni).Hukum darurat wujud apabila
seseorang mengkhuatiri kehancuran akan
menimpa ke atas dirinya berdasarkan
andaian yang kukuh,walaupun tidak dapat
dipastikan secara seratus-peratus.
Pandangan ulama fiqh terhadap darurat

29. BATASAN-BATASAN DARURAT
Keadaan
darurat benar-
benar terjadi.
Tidak ada media atau
jalan lain untuk
mencegah
kemudaratan
tersebut.
Darurat
menyangkut
kebinasaan atau
kerosakan jiwa
dan tubuh.
Orang yang mengalami
keadaan darurat itu tidak
boleh melanggar prinsip-
prinsip dan akidah islam
serta melanggar hak
orang lain.
Mahzurat yang
dibolehkan itu
dalam ukuran
sedikit.

30. CONTOH
Harus menggunakan dadah opiod
seperti morfin bagi menahan kesakitan
seperti sakit apabila serangan jantung.
Harus menggunakan ubat yang
mengandungi dadah yang berbahaya
seperti morfin sekiranya
penggunaannya dijangkakan oleh
pakar perubatan dapat
menyelamatkan nyawa pesakit itu.

31. Penentuan
darurat

32. Bagaimanakah sesuatu situasi itu diiktiraf sebagai darurat?
Situasi
Situasi yang benar-benar berlaku bukan sesuatu yang tidak pasti
berdasarkan sangkaan yang kuat atau pengalaman.
Ada kemusnahan / kemudaratan
5 Asas kehidupan (agama, nyawa, akal, nasab, & harta)
Disokong oleh golongan yang faqih dalam urusan dan agamanya
Cth: Doktor yang diyakini amalannya dan arif dalam
jurusannya

33. ‫مبقاسدها‬ ‫األمور‬
‫بالشك‬ ‫ال‬‫ز‬‫ي‬ ‫ال‬ ‫اليقني‬
‫التيسْي‬ ‫جتلب‬ ‫املشقة‬
‫ال‬‫ز‬‫ي‬ ‫الضرر‬
‫مة‬ّ‫ك‬‫حم‬ ‫العادة‬
5 Asas Qawaid Al- Fiqhiyyah

34. ‫ال‬‫ز‬‫ي‬ ُ‫الضرر‬
Kemudaratan hendaklah dihilangkan
َ‫ار‬‫ر‬ِ‫ض‬ ‫وال‬ ‫ضرر‬َ‫ال‬
‫ات‬‫ر‬‫احملظو‬ ‫تنبيح‬ ‫رورة‬َ‫ض‬‫ال‬
‫بقدرها‬ ُ‫ر‬َّ‫قد‬ُ‫ت‬ ‫رورة‬َّ‫لض‬ِ‫ل‬ َ‫ابيح‬ ‫ما‬
‫اإلمكان‬ ِ‫ر‬ْ‫د‬‫بق‬ ‫ال‬‫ز‬‫ي‬ ‫الضرورة‬
Dll

35. Kesimpulannya,
Rukhsah terhadap menggunakan ubat daripada
benda atau haiwan yang diharamkan itu
hendaklah mematuhi syarat-syarat berikut :
 Nyawa manusia itu akan terancam jika dia tidak
berubat
 Tiada ditemui ubat lain selain daripada ubat yang
haram
 Adanya pengakuan daripada seorang doktor
muslim yang boleh dipercayai, baik pemeriksaan,
kepakaran mahupun agamanya.