1. GÁNH HÀNG RONG
Thấy bà Bảy là thấy đôi gánh trên vai. Có hôm, bà gánh
mì luộc, khoai lang luộc, có hôm thì dạt dề, bánh sắn… Gia
đình bà Bảy là hộ nghèo nhất Qui Hậu vào những năm
1985. Con đông, không vườn tược, không tài sản, không
nghề nghiệp, lại còn nợ nần thì có sung sướng gì? Tất cả
chỉ trông chờ vào gánh hàng bán rong đè nặng trên đôi vai
nhỏ nhắn của bà.
Gà cất tiếng gáy đầu là bà Bảy dậy, đi bộ lên Gò Nổng
thôn Mậu Lâm, xã Hòa Quang Nam (cách nhà trên 10km )
để mua khoai. Gánh về, nấu chín, bà gánh đi bán cho
người ta ăn xế. Ngày này sang ngày khác, đôi gánh bà có
mặt khắp nơi, chòm nọ, thôn kia, làng trên, xóm dưới…
Mùa nào, thức ấy, bà lặn lội, tảo tần, tất tả, ngược xuôi …
Bà Bảy nghèo thật! Quanh năm, dù trời nắng như thiêu
đốt hay lạnh đến cắt da, vẫn thấy bà mặc chiếc áo đỏ. Chiếc
áo đỏ thấm đẫm mồ hôi, thấp thoáng sau lũy tre xanh rồi
len lỏi vào từng ngõ. Lúc cơn mưa đầu mùa bất chợt, chiếc
áo đỏ ướt sũng, bà Bảy thấm lạnh, môi tái nhợt, run run.
Bà thẩn thờ nhìn xuống thúng khoai chẳng ai mua, mặt
buồn rười rượi. Nghề nào cũng lắm gian truân! Có lúc, một
mình bà với bầy chó dữ, hai bên quần nhau dữ dội. Cuối
cùng, bà Bảy tay chân bê bết máu, quần áo rách tả tơi, lủi
thủi gánh hàng đi trong tiếng gầm gừ của lũ chó.
Bẵng đi một thời gian, trẻ con trong xóm không còn
trông chờ bà Bảy với củ khoai, cái bánh ấm lòng vào những
xế nữa! Thì ra bà bị bệnh. Bà có đứa con trai đi bộ
đội,đóng quân ở đảo Song Tử Tây, Trường Sa khi chưa có
kết quả thi đại học. Bấy giờ là những năm 1986-1987,
Trường Sa có chiến tranh, thương nhớ và lo nghĩ về con

2. nhiều quá! Chứng bệnh thần kinh tái phát, bà điên dại mấy
năm trời. Bà hay nói sàm sàm, lẩm bẩm:con tôi, con tôi …
rồi chạy đi tìm. Đàn con bà vừa chạy theo mẹ, vừa khóc
nức nở. Thì ra trong cơn bệnh hoạn, bà vẫn nghĩ đến đứa
con trai học giỏi, là niềm tự hào của bà. Mãi đến khi con
bà mãn nghĩa vụ, ôn thi và đậu vào trường ĐH Y Dược
Thành phố Hồ Chí Minh, bà Bảy mới hết bệnh, gánh hàng
rong trở lại cuộc hành trình.
Bà Bảy vẫn tiếp tục cái nghề cũ, nhưng bây giờ gánh
khoai ấy trở thành “gánh khoai nuôi bác sĩ” (dân làng bảo
nhau như thế!). Hai năm sau, con gái út của bà lại đậu vào
trường ĐH Sư Phạm Qui Nhơn. Niềm tự hào xen lẫn nỗi
lo âu, lòng bà se thắt. Bấy giờ ngoài đôi gánh, bà Bảy có
thêm chiếc xe đạp cũ kĩ vì bà làm thêm nghề hàng xáo.
Bán hàng xong, gặp lúa, bà mua gánh về xay giã suốt đêm
(lúc đó máy xay hiếm). Khuya, bà Bảy lại gánh đi bán.
Rồi mua những gì bán được, bà lại gánh về...Cứ thế,
mua rồi bán, bán rồi mua, ngày lại ngày qua, đôi chân
trần sần chai mà thoăn thoắt. Tết đến, con tập trung về:
làm gì có tiền đây? Bà Bảy nắn hoa, cá, chim bằng bột mì
đem ra chợ bán. Tối về, bà đi bán thuốc lá cho những nơi
hát bộ, chiếu phim…Gom góp, chắt chiu, dè xẻn qua cái
Tết, bà giành cho con học xa:một vào thành phố Hồ Chí
Minh;một ra Qui Nhơn. Không lúc nào bà quên dặn:
“Ráng học, ráng giữ gìn sức khỏe nghen con, chừng nào
hết tiền thì viết thư về!”Nhiều lần hai con gởi thư về cùng
một lúc, bà đứng không vững, ngồi bệt xuống, mắng yêu:
“Mồ cha nó!Viết thư mà nó cũng rủ”. Bà cười như mếu,
vẻ lo lắng hiện rõ trên khuôn mặt. Rồi lại thấy bà chở lúa
nhiều hơn trên chiếc xe đạp cộc cạch; có khi bà chất trên
xe “hết thời” ấy cả ba bao lúa rồi dắt bộ. Rồi có đêm bà ở

3. lại nhà máy xay lúa đến sáng đi bán gạo luôn. Lúc về, bà
ăn vội ăn vàng, xem thùng gạo hết chưa, dặn dò con mấy
câu lại tất tả đi như bao lần…
Bà Bảy rất sợ mùa đông khi trời mưa dầm dề, gió
lạnh thấu xương. Đó là lúc gánh hàng bán không chạy.
Làm gì cho có gạo các con ăn qua mấy tháng mưa gió ?
Tiền đâu gởi cho con? Bà suy tính đến nát óc rồi lại bì
bõm trên cánh đồng mông quạnh, tìm bắt con cua, con ốc
.. . Bà chẳng nề hà bất cứ việc gì miễn sao có tiền để trang
trải…
Thời gian lặng lẽ trôi, không biết bao lần bà thay đôi
gánh mới, bao lần thay lốp xe mòn? Chỉ thấy 7 đứa con bà
đã trở thành 5 cô giáo cấp 2,3 dạy học trong tỉnh; một thạc
sĩ bác sĩ y khoa làm việc ở Thành phố Hồ Chí Minh và
một dược sĩ mới ra trường.
Gánh hàng rong bây giờ không còn nữa nhưng hình
ảnh của bà Bảy đã in sâu vào tiềm thức của người dân thôn
Qui Hậu. Bà đang vui vầy bên con cháu và là một bằng
chứng để chứng minh vai trò người phụ nữ trong gia đình
và trong xã hội.