Forcat endogjene dhe ekzogjene!!!
Procest gjeologjike endogjene quhen ato procese të cilat shkaktohen nga forcat e brendshme të Tokës dhe që ndodhin kryesisht brenda saj, por që shfaqen shpesh edhe në sipërfaqe të Tokës. Në këto procese përmendim: magmatizmin, sizmicitetin tërmetet, lëvizjet tektonike të kores së Tokës dhe metamorfizmin.
Procese gjologjike ekzogjene quhen ato procese që lindin nga faktorët e jashtëm, kryesisht për llogari të energjisë diellore dhe zhvillohen në sipërfaqe të Tokës ose afër saj në thellësi të vogla.
Në këto procese hyjnë: tjetërsimi prishja fizike e kimike e shkëmbinjëve, proceset që lidhen me veprimtarinë e ujërave rrjedhëse sipërfaqësore, të ujërave nëntokësore, të deteve e liqeneve, të erës, të akullnajave etj.
#MesueseAurela
Era është një dukuri natyrore që përbehet nga lëvizja e rregullt, pothuajse e rrafshët, e masës ajrore të shkaktuar nga trysnia mes dy pikash të atmosferës . Studimi i veprimtarise të Eres ka rëndësi të madhe, pasi era me fuqine e vet luan një rol të madh në formimin e formave të larmishme relievore në siperfqen e Tokes. Era si faktor i jashtëm vepron në vazhdimësi që nga periudhat e hershme gjeologjike e deri më tani duke krijuar forma të ndryshme në sipërfaqen e tokës ,I ndryshon formen shkembinjeve etj .
Retë më të shpejta janë në lartësitë prej 10.000 - 18.000 metra mbi nivelin e detit dhe shpejtësinë e lëvizjes së tyre mund ta arrijnë në 400 km/h.
Arsyeja që në atë lartësi mund të arrihet një shpejtësi e lartë është se retë përbëhen nga kristalet e akullta dhe pikat e ujit që bien ngadalë nëpërmjet ajrit. Për shkak të fërkimit me sipërfaqen e Tokës, sa më e madhe të jetë lartësia era rrit shpejtësinë e saj. Në një lartësi prej 100 metra, shpejtësia e erës rritet dy herë më shumë në krahasim me shpejtësinë që era e ka në lartësi prej 2 metra. Kjo, gjithashtu do të thotë se retë lëvizin më shpejtë nëse janë më larg nga sipërfaqja e tokës.
Retë më të shpejta i gjejmë në pjesët e larta të troposferës. Arsyeja për këtë janë rrymat e ashtuquajtura 'jet stream', që lindin si pasojë e temperaturave të ndryshme në mes të shtresave të ajrit. Këto rryma shpesh arrijnë shpejtësinë prej 200 km/h, por gjithashtu mund lëvizin në një shpejtësi prej 400 km/h.
Puna kryesore e erës varet nga shpejtësia e saj , sa më e madhe shpejtësia aq më e madhe është forca shkatërruse .Veprimi eolik më së shumti vepron në viset e zhveshura (shkretirat) pastaj ne faqet e maleve të larta, në brigjet e lumejve ,detrave apo edhe në vendet qe janë të ekspozuara ndaj erërave .
Deflacioni-kuptojmë punën fryerëse që bën era me forcën e saj në shkëmbinjët duke ia larguar materialin e imët që i mbulon(zhveshjen e shkëmbinjëve)
Korazioni- kuptojmë punën goditëse që bën era mbi shkëmbit krahas forces goditëse te saj dhe materialet grimcore
Era bën një punë të madhe transportuese dhe depozituese.Kjo veprimtari varet kryesisht nga shpejtësia e saj dhe nga sasia e materialit të shkrifte që ngrihet dhe transportohet nga era .Materiali që më së shpeshti transportohet nga era është kokrrizat e rërës.
Dunat jane kodra te perbera nga rera qe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore .
Barkhanet jane kodra te perbera nga rera dhe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore si dunat , por kodrat e reres kane formen e draprit .
Valëzimet vërehen në vende të rrafështa prej rëre nuk kanë ngritje të mëdha. Ato formohen zakonishtë në plazhe dhe në shkretira kur fryjene era të lehta.
Forcat endogjene dhe ekzogjene!!!
Procest gjeologjike endogjene quhen ato procese të cilat shkaktohen nga forcat e brendshme të Tokës dhe që ndodhin kryesisht brenda saj, por që shfaqen shpesh edhe në sipërfaqe të Tokës. Në këto procese përmendim: magmatizmin, sizmicitetin tërmetet, lëvizjet tektonike të kores së Tokës dhe metamorfizmin.
Procese gjologjike ekzogjene quhen ato procese që lindin nga faktorët e jashtëm, kryesisht për llogari të energjisë diellore dhe zhvillohen në sipërfaqe të Tokës ose afër saj në thellësi të vogla.
Në këto procese hyjnë: tjetërsimi prishja fizike e kimike e shkëmbinjëve, proceset që lidhen me veprimtarinë e ujërave rrjedhëse sipërfaqësore, të ujërave nëntokësore, të deteve e liqeneve, të erës, të akullnajave etj.
#MesueseAurela
Era është një dukuri natyrore që përbehet nga lëvizja e rregullt, pothuajse e rrafshët, e masës ajrore të shkaktuar nga trysnia mes dy pikash të atmosferës . Studimi i veprimtarise të Eres ka rëndësi të madhe, pasi era me fuqine e vet luan një rol të madh në formimin e formave të larmishme relievore në siperfqen e Tokes. Era si faktor i jashtëm vepron në vazhdimësi që nga periudhat e hershme gjeologjike e deri më tani duke krijuar forma të ndryshme në sipërfaqen e tokës ,I ndryshon formen shkembinjeve etj .
Retë më të shpejta janë në lartësitë prej 10.000 - 18.000 metra mbi nivelin e detit dhe shpejtësinë e lëvizjes së tyre mund ta arrijnë në 400 km/h.
Arsyeja që në atë lartësi mund të arrihet një shpejtësi e lartë është se retë përbëhen nga kristalet e akullta dhe pikat e ujit që bien ngadalë nëpërmjet ajrit. Për shkak të fërkimit me sipërfaqen e Tokës, sa më e madhe të jetë lartësia era rrit shpejtësinë e saj. Në një lartësi prej 100 metra, shpejtësia e erës rritet dy herë më shumë në krahasim me shpejtësinë që era e ka në lartësi prej 2 metra. Kjo, gjithashtu do të thotë se retë lëvizin më shpejtë nëse janë më larg nga sipërfaqja e tokës.
Retë më të shpejta i gjejmë në pjesët e larta të troposferës. Arsyeja për këtë janë rrymat e ashtuquajtura 'jet stream', që lindin si pasojë e temperaturave të ndryshme në mes të shtresave të ajrit. Këto rryma shpesh arrijnë shpejtësinë prej 200 km/h, por gjithashtu mund lëvizin në një shpejtësi prej 400 km/h.
Puna kryesore e erës varet nga shpejtësia e saj , sa më e madhe shpejtësia aq më e madhe është forca shkatërruse .Veprimi eolik më së shumti vepron në viset e zhveshura (shkretirat) pastaj ne faqet e maleve të larta, në brigjet e lumejve ,detrave apo edhe në vendet qe janë të ekspozuara ndaj erërave .
Deflacioni-kuptojmë punën fryerëse që bën era me forcën e saj në shkëmbinjët duke ia larguar materialin e imët që i mbulon(zhveshjen e shkëmbinjëve)
Korazioni- kuptojmë punën goditëse që bën era mbi shkëmbit krahas forces goditëse te saj dhe materialet grimcore
Era bën një punë të madhe transportuese dhe depozituese.Kjo veprimtari varet kryesisht nga shpejtësia e saj dhe nga sasia e materialit të shkrifte që ngrihet dhe transportohet nga era .Materiali që më së shpeshti transportohet nga era është kokrrizat e rërës.
Dunat jane kodra te perbera nga rera qe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore .
Barkhanet jane kodra te perbera nga rera dhe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore si dunat , por kodrat e reres kane formen e draprit .
Valëzimet vërehen në vende të rrafështa prej rëre nuk kanë ngritje të mëdha. Ato formohen zakonishtë në plazhe dhe në shkretira kur fryjene era të lehta.
ENERGJIA ...
Të kuptojmë konceptin energji
Të analizojme llojet dhe burimet e saj.
Të shpjegojmë shderrimet e saj ne natyre dhe zbatimet ne jetën e përditshme dhe teknikë .
#MesueseAurela
Information.. you can take it or leave it.. i don't care anymore since this project its over and i got my grade..your welcome... i hope it come somehow in handy for u..
ENERGJIA ...
Të kuptojmë konceptin energji
Të analizojme llojet dhe burimet e saj.
Të shpjegojmë shderrimet e saj ne natyre dhe zbatimet ne jetën e përditshme dhe teknikë .
#MesueseAurela
Information.. you can take it or leave it.. i don't care anymore since this project its over and i got my grade..your welcome... i hope it come somehow in handy for u..
Demonstime te ndryshme te nxënesve nga lenda e FIZIKES-Prof:Donika Shala-Lleshi
Forca e ferkimit albin berisha
1.
2. • FORCA E FËRKIMIT RRËSHQITËS NDËRMJET DY TRUPAVE TË CAKTUAR NUK
KA VLERË TË CAKTUAR POR AJO, VARËSISHT NGA MADHËSIA E FORCËS QË
TENTON TA VËNË TRUPIN NË LËVIZJE RRËSHQITËSE, MUND TË MARRË
VLERA NGA ZERO DERI NË NJË VLERË TË CAKTUAR F(FS), ME Ç'RAST TRUPI
FILLON TË LËVIZË. TË GJITHA VLERAT E FORCËS 0<F (F) <F (FS) ME NJË
FJALË QUHEN FORCA E FËRKIMIT STATIK. PRA, PËR TË GJITHA ATO VLERA
TË FORCËS SË FËRKIMI TRUPI NDODHET NË QETËSI. PO TË TEJKALOHET
KJO VLERË F (FS) , TRUPI FILLON TË LËVIZË DHE LËVIZJA MUND TË MBAHET
ME NJË FORCË F (FD) ME NJË INTENSITET MË TË VOGËL SE F (FS) . FORCA
F (FD) QUHET FORCA E FËRKIMIT DINAMIK [F (FS) >F (F) ]. FËRKIMI
RRËSHQITËS DHE I RROKULLISJES NDODHIN, SIÇ THAMË, VETËM NDËRMJET
TRUPAVE TË NGURTË, PRANDAJ KËTO DY LLOJ FËRKIMESH, SË
BASHKU, QUHEN FËRKIME TË JASHTME.
3.
4. • FËRKIMI I CILI PARAQITET ME RASTIN E LËVIZJES SË NJË TRUPI
TË NGURTË NË NDONJË FLUID, APO TË NDONJË PIKE TË LËNGET
NË NDONJË GAZ, QUHET FORCË E REZISTENCËS. FËRKIMI I CILI
PARAQITET NË MES TË SHTRESAVE TË VETË FLUIDËVE REALE
QUHET FËRKIMI I BRENDSHËM OSE VISKOZITETI.
5.
6. • FËRKIMI NË NATYRË, PËR NJERIUN MUND TË JETË I DOBISHËM DHE I
DËMSHËM. FËRKIMI I DOBISHËM ËSHTË FËRKIMI NDËRMJET KËPUCËVE DHE
TOKËS, RROTAVE TË AUTOMOBILIT DHE TOKËS, RROBAVE DHE LËKURËS,
ÇORAPËVE DHE KËMBËVE, SI DHE ÇORAPËVE DHE KËPUCËVE ETJ. QË TË
ZMADHOHET FËRKIMI MERREN SHTRESA TË POSAÇME LËNDËSH NË
SIPËRFAQEN TAKUESE. FËRKIMI I DËMSHËMËSHTË NDËRMJET CILINDRIT
DHE PISTONIT TE MOTORËT ME DJEGIE TË BRENDSHME, BOSHTEVE
RROTULLUESE TE MAKINAVE DHE SIPËRFAQEVE MBËSHTETËSE TË TYRE,
ETJ. QË TË ZVOGËLOHET FËRKIMI NDËRMERREN MASA TË SHUMTA QË
SHPESH JANË TË SHTRENJTA. KU ËSHTË E MUNDUR NË VEND TË FËRKIMIT
RRËSHQITËS BËHEN ZGJIDHJE QË TË KALOHET NË FËRKIM TE
RROKULLISJES, I CILI ËSHTË SHUMË MË I VOGËL. NË KETË RAST NË MES TE
SHTRESAVE TAKUESE VENDOSEN LLOJE TË NDRYSHME TE VAJEVE
INDUSTRIALE ETJ. NGANJËHERË NË TË NJËJTËN MAKINË HERË NEVOJITET
FËRKIM MË I MADH E HERË MË I VOGËL. P.SH. GJATË LËVIZJES SË
AUTOMJETIT NEVOJITET FËRKIM SA MË I VOGËL NË BOSHTET E RROTAVE, E
FËRKIMI SA MË I MADH NDËRMJET RROTËS DHE TOKËS, NË MËNYRË QË
LËVIZJA TË JETË SA MË EFIKASE.