4TH GRADING REVIEWER

1. ARALIN 4 SEKTOR NG PAGLILINGKOD
 Ito ang sektornanagbibigay-paglilingkodsa:
 Transportasyon
 Komunikasyon
 Media
 Pangangalakal
 Pananalapi
 paglilingkod mula sa pamahalaan, at
turismo
 Ito rin ang sektor na umaalalay sa buong yugto ng produksiyon, distribusyon, kalakalan, at pagkonsumo ng mga
produktosa loobo labasng bansa.
 Tersarya o ikatlong sektorng ekonomiyamataposangagrikulturaatindustriya.
Pormal na industriyangbumubuo sasektorng paglilingkodayangsumusunod:
 Transportasyon, komunikasyon, at mga Imbakan – binubuoitongmga paglilingkodnanagmumulasa
pagbibigayngpublikongsakayan,mgapaglilingkodngtelepono,atmga pinapaupahangbodega.
 Kalakalan – mga gawaingmay kaugnayansapagpapalitanngiba’t-ibangproduktoatpaglilingkod.
 Pananalapi – kabilangangmga paglilingkodnabinibigayngiba’tibanginstitusyongpampinansiyal tuladngmga
bangko,bahay-sanglaan, remittanceagency,foreign exchangedealers atiba pa.
 Paupahang bahay at Real Estate– mga paupahantuladng mga apartment,mgadeveloperngsubdivision, town
house,at condominium.
 Paglilingkodng Pampribado– lahatng mga paglilingkodnanagmumulasapribadongsektoraykabilangdito.
 Paglilingkodng Pampubliko– lahat ng paglilingkodnaipinagkakaloobngpamahalaan.
ANG MGA MANGGAGAWANGPILIPINOSASEKTOR NG PAGLILINGKOD
Silaay masipag,malikhain,matiyaga,atnakatutulongnangmalaki upangumangatsalarangangito.
A Moral Recovery Program: Buildinga People-BuildingaNation ni Patricia Licuanan
 Ang pagiging malikhain, at mapamaraan ng mga Pilipino ay naipakikita sa kanilang kakayahang iangkop ang
kanilangpamumuhaysaanmangpanigng mundo.
 Ang kanilang pagiging bukas at handa sa pagkatuto sa iba’t ibang kasanayan ang isa pa sa mga katangian ng mga
Pilipino na labis na hinahangaan, hindi lamang dito sa loob ng bansa kundi lalo’t higit pa sa ibang panig ng
mundo.
 Ang matinding pagmamahal ng mga Pilipino sa kanilang pamilya kung saan kabilang hindi lamang ang kanilang
mga anak at asawa kundi maging sa kanilang mga lolo, lola, tiyuhin, tiyahin, pinsan, at mga pamangkin ang
nagtutulaksakanilangharapinanganumang pagsubokalang-alangsakanila.
 Angpagmamalasakitngmga manggagawangPilipinosakanilangpamilyaangnagtutulaksakanilanapumunta
sa ibangbansa upangdoonmagtrabaho.
National Statistical CoordinationBoard (NSCB)
 mahigit2.04 milyongOverseasFilipinoWorkers(OFWs) o;
 2% ng kabuuangpopulasyon ngPilipinasangumalisngbansanoongtaong2010
Sa katunayan, nangingibabaw ang Pilipinas pagdating sa business process outsourcing (BPO). Ang mataas na antas ng
kasanayan at kasipagan ng mga Pilipino ang nagbibigay-daan sa de kalidad na paggawa na siya namang gustong- gusto
ng mga mamumuhunan.
Marami ring Pilipinoaymaymataas na pinag-aralanatbihasasa paggamitngmga makabagongteknolohiya.Silaay
computerliterate at bihasasa iba’tibanglarangan ng pagbibigayngpaglilingkodnanagpapatunay ngkanilang
kahandaangmakipagsabayansapandaigdiganglaranganngpaglilingkod.

2. MGAAHENSIYANG TUMUTULONG SA SEKTOR NG PAGLILINGKOD
Department of Labor & Employment(DOLE)
– nagsusulong ng malaking pagkakataon para sa pagtatrabaho, humuhubog sa kakayahan ng mga manggagawa,
nangangalaga sa kapakanan ng mga manggagawa, at nagpapanatili sa kaayusan at kapayapaan sa industriya n g paggawa
sa bansa
OverseasWorkersWelfare Administration(OWWA)
– ahensiyangpamahalaannatumitinginsakapakananngmga OverseasFilipinoWorkers
Philippine OverseasEmploymentAdministration(POEA)
– itinatag sa bisa ng Executive Order 797 noong 1982 na may layuning isulong at paunlarin ang mga programa ukol sa
paghahanapbuhaysaibayong-dagatatpangalagaanangkapakananng mga OverseasFilipinoWorkers.
Technical Education and SkillsDevelopmentAuthority(TESDA)
– itinatag sa bisa ng Republic Act 7796 noong 1994. Isinusulong ng batas na ito na hikayatin ang buong partisipasyon ng
industriya, paggawa, mga lokal na pamahalaan, at mga institusyong teknikal at bokasyonal upang sanayin at paunlarin
ang kasanayanng mga manggagawasa bansa
Professional RegulationCommission(PRC)
– nangangasiwa at sumusubaybay sa gawain ng mga manggagawang propesyonal upang matiyak ang kahusayan sa
paghahatidngmga serbisyongpropesyunal sabansa.
Commissionon HigherEducation (CHED)
– nangangasiwasagawainngmga pamantasanat kolehiyosabansaupangmaitaas ang kalidadngedukasyonsamataas
na antas.
MGABATAS NA NANGANGALAGASAMGAKARAPATANNG MANGGAGAWA
Artikulo XIII: Katarungang PanlipunanAt Mga Karapatang Pantao Paggawa
Sek. 3.
 Dapat magkaloob ang Estado ng lubos na proteksyon sa paggawa, sa lokal at sa ibayong dagat, organisado at di
organisado, at dapat itaguyod ang puspusang employment at pantay na mga pagkakataon sa trabaho/empleyo
para sa lahat.
 Dapat nitong garantiyahan ang mga karapatan ng lahat ng mga manggagawa sa pagtatatag ng sariling
organisasyon, sama-samang pakikipagkasundo at negosasyon, mapayapa at magkakaugnay na pagkilos, kasama
ang karapatang magwelga nang naaayon sa batas. Dapat na may karapatan sila sa katatagan sa trabaho, sa
makataongmga kalagayansa trabaho,at sa sahod na sapatikabuhay.
 Dapat din silang lumahok sa mga proseso ng pagbabalangkas ng patakaran at desisyon na may kinalaman sa
kanilangmgakarapatan at benepisyoayonsamaaaringitadhanang batas.
 Dapat itaguyod ng Estado ang prinsipyong hatiang pananagutan ng mga manggagawa at mga employer at ang
preperensiyal na paggamit ng boluntaryong mga pamamaraan ng pagsasaayos sa mga hidwaan, kabilang ang
konsilyasyon,atdapatipatupadangpagtalimaritong isa’tisa upangmaisulongang katiwasayangindustriyal.
 Dapat regulahinngEstadoang ugnayanng mga manggagawaat mga employer,dahil sa pagkilalasakarapatan
ng paggawasa karampatang bahagi nitosa mga bungang produksiyonatsa karapatanng mga negosyosa
makatwirangtubosa mga pamumuhunan,atsa paglawakatpaglago.

3. Taong 2014 ay naglabas ang Bureau of Working Conditions ng Department of Labor and Employment ng handbook
ukol sa mga benepisyongmgamanggagawaayon sa batas.
1. RepublicAct No. 6727
(Wage RationalizationAct)
– nagsasaad ng mga mandato para sa pagsasaayos ng pinakamababang pasahod o minimum wage na naaangkopsa iba’t
ibang pang-industriyang sektor na kinabibilangan ng sumusunod: hindi pang-agrikultura (non-agriculture), plantasyong
pang-agrikultura at di-pamplantasyon, cottage/sining sa pagyari sa kamay, at pagtitingi/serbisyo, depende sa bilang ng
mga manggagawao puhunano taunangkitasa ilangmga sektor.
2. DAGDAG NA BAYAD TUWING PISTA OPISYAL
(Holiday Pay - Artikulo94)
- tumutukoysabayadsa isang manggagawana katumbas
3. DAGDAG NA BAYAD TUWING ARAW NG PAHINGA O SPECIAL DAY
(PremiumPay - Artikulo 91-93)
- karagdagangbayad sa manggagawasa loobng walong(8) oras na trabahosa araw ng pahingaat special days
4. DAGDAG NA BAYAD PARA SA TRABAHO NG LAMPAS SA WALONG ORAS
(Overtime Pay - Artikulo87)
- karagdagangbayad sa pagtatrabahona lampassa walong(8) oras sa isangaraw
5. DAGDAG NA BAYAD SA PAGTATRABAHO SA GABI
(NightShift Differential - Artikulo86)
- karagdagangbayad sa pagtatrabahosa gabi na hindi bababasasampungporsiyento(10%) ngkaniyangregularna
sahodsa bawat oras na ipinagtrabahosapagitanngikasampung gabi at ikaanimngumaga
6. SERVICE CHARGES (Artikulo96)
- Lahat ng manggagawasa isangestablisimyentookahalintuladnitonakumokolektang servicecharges ay may
karapatan sa isangpantayo tamang bahagi sa walumpu’tlimangporsiyentoobahagdan(85%) na kabuuangkoleksiyon.
Angservice charges aykadalasangkinokolektanghaloslahatnghotel, kainano restaurant,nightclub,cocktaillounges
at iba pa.
7. SERVICE INCENTIVELEAVE (SIL – Artikulo 95)
- Angbawat manggagawana nakapaglilingkodnanghindi kukulanginsaisang(1) taon ay dapat magkaroonng karapatan
sa taunangservice incentive leave (SIL) na limang(5) araw na may bayad.
8. MATERNITY LEAVE (RA 1161, as amendedby RA 8282)
- Angbawat nagdadalang-taongmanggagawananagtatrabahosapribadongsektor,kasal manohindi,aymakatatanggap
ng maternityleave na animnapung(60) araw para sa normal na panganganako pagkakunan;opitumpu’twalong(78)
araw para sa panganganaksa pamamagitanng caesarian section,kasamaang mga benipisyongkatumbasngisangdaang
porsyento(100%) ng humigitkumulangnaarawangsahodng manggagawana nakapaloobsabatas.
9. PATERNITY LEAVE (RA 8187)
- maaaringmagamitng empleyadonglalaki saunangapat(4) na araw mulang manganakang legal naasawa na kaniyang
kapisan;Para sa layuningito,ang“pakikipagpisan”aytumutukoysaobligasyonngasawangbabae at asawanglalake na
magsamasa iisangbubong.
10. PARENTAL LEAVE PARA SA SOLONG MAGULANG (RA8972)
- ipinagkakaloobsasinumangsolongmagulangosa indibidwal nanapag-iwananngresponsibilidadngpagiging
magulang

4. 11. LEAVE PARA SA MGABIKTIMA NG PANG-AABUSOLABANSA KABABAIHAN AT KANILANG MGAANAK
(Leave for Victimsof Violence AgainstWomenand theirChildren - RA 9262)
– Angmga babaengempleyadonabiktimangpang-aabusongpisikal,seksuwal, sikolohikal,oanumanguri ng paghihirap,
kasama na rinditoang hindi pagbibigayngsustento,pagbabanta,pananakit, harassment,pananakot,athindi pagbibigay
ng kalayaangmakisalamuhaomakalabasngtahananmulasa kaniyangasawa,datingasawa o kasintahanangmay
karapatanggumamitng leave naito.
12. SPECIAL LEAVE PARA SA KABABAIHAN (RA 9710)
- Kahitsinongbabaengmanggagawa,anomanangedadat estadongsibil,aymaykarapatansa special leave benefit kung
ang empleyadongbabae aymayroong gynecologicaldisordernasinertipikahanngisangcompetentphysician.
13. THIRTEENTH-MONTH PAY (PD 851)
- Lahat ng empleyoaykinakailangangmagbayadsalahatngkanilang rank-and-fileemployees ngthirteenth-month pay
anumangestadong kanilangpagkakaempleyoatanomanang paraanng kanilangpagpapasahod.Kinakailanganlamang
na silaay nakapaglingkodnanghindi bababasaisangbuwansaisangtaon upangsilaay makatanggapng proportionate
thirteenth-month pay.Angthirteenth-month pay ayibinibigaysamgaempleyadonanghindi lalagpasngika-24ng
Disyembre bawa’ttaon.
14. BAYAD SA PAGHIWALAYSATRABAHO (Separation Pay - Artikulo297-298)
- Kahitsinomangmanggagawaay may karapatan sa separation pay kungsiyaaynahiwalaysatrabaho sa mga dahilanna
nakasaadsa Artikulo297 at 298 ngLabor Code of the Philippines.Angkarapatanngmanggagawasa separation pay ay
nakabase sa dahilanngkaniyangpagkakahiwalaysapaglilingkod.Maaaringmahiwalaysatrabahoangmanggagawa
kungmay makatwirangkadahilanan(i.e.,malubhaopalagiangpagpapabayangmanggagawasakaniyangmga tungkulin,
pandaraya,o paggawang krimen),atibapang mga kahalintuladnadahilannanakasaadsa Artikulo296 ng Labor Code.
Sa pangkalahatan,maaari lamangmagkaroonng bayadsa paghihiwalaysatrabahokungmaymga awtorisadong
kadahilanan.
15. BAYAD SA PAGRERETIRO (RetirementPay- Artikulo 3015)
- Angsinumangmanggagawaay maaaringiretirosasandalingumabotsiyasaedadna animnapung(60) taon hanggang
animnapu’tlimang(65) taonggulangat nakapagpaglilingkodnanghindi kukulanginsalimang(5) taon.
16. BENEPISYO SA EMPLOYEES’ COMPENSATIONPROGRAM (PD 626)
- isangprograma ngpamahalaanna dinisenyoupangmagbigayngisang compensation packagesamgamanggagawao
dependents ngmga manggagawangnagtatrabahosa pampublikoatpampribadongsektorsakalingmaykaganapang
pagkakasakitnamay kaugnayansa trabaho,pinsala,kapansanan,okamatayan.
17. BENEPISYO SA PHILHEALTH (RA 7875, as amendedby RA 9241)
National HealthInsurance Program (NHIP) o Medicare,ayisanghealth insuranceprogram parasa mga kasapi ngSSS at
sa kanilangdependentskungsaanangwalangsakitay tumutulongsapananalapi samaysakit,na maaaring
mangangailanganngpinansiyalnatulongkapagsilaay na-ospital.
18. BENEPISYO SA SOCIAL SECURITY SYSTEM (RA 1161, as amendedby RA 8282)
- nagbibigayngisangpakete ngmga benepisyosapagkakataonngkamatayan,kapansanan,pagkakasakit,pagigingina,
at katandaanng empleyado.
Social SecuritySystem (SSS) ay nagbibigaybilangkapalitsanawalangkitadahil samga nabanggitna contingencies.
19. BENEPISYO SA PAG-IBIG (RepublicActNo. 9679)
Home DevelopmentMutual Fund o
Pag-IBIG (PagtutulunganSa Kinabukasan: Ikaw, Bangko, Industriyasa Gobyerno) Fund
- ay isanga mutual na sistemanangpag-iimpokatpagtitipidparasamga nakaempleyosapribadoatpamahalaan
at sa iba panggrupo na kumikita,nasuportadosapamamagitanng parehasna ipinag-uutosnamga
kontribusyonngkani-kanilangmgamay-pagawanaang pangunahing investmentaypabahay.

5. Malibansa mga batas na nabanggit,ayonnamansa International LaborOrganization(ILO) angpinakamahalagang
karapatan ngmanggagawa ay ang sumusunod:
Una,ang mga manggagawaay may karapatangsumali samga unyonna malayamula sa paghihimasokng
pamahalaanat tagapangasiwa.
Ikalawa,ang mga manggagawaay may karapatang makipagkasundobilangbahagi nggruposa halipnamag-isa.
Ikatlo,bawal ang lahatng mga anyo ng sapilitangtrabaho,lalonaangmapang-alipingtrabahoattrabahong
pangkulungan.Dagdagparito,bawal ang trabaho bungang ng pamimilito‘duress’.
Ikaapat, bawal ang mabibigatnaanyong trabahongpangkabataan.Samakatuwidmayroongminimongedadatmga
kalagayangpangtatrabahopara sa mga kabataan.
Ikalima,bawal ang lahatng mga anyong diskrimasyonsatrabaho:pantayna suweldoparasa parehongtrabaho.
Ikaanim,ang mga kalagayanng pagtatrabahoay dapatwalangpanganibat ligtassa mga manggagawa.Pati
kapaligiranatoras ng pagtatrabahoay dapat walangpanganibatligtas.
Ikawalo,ang suweldongmanggagawaaysapat at karapat-dapatpara sa makataongpamumuhay.
(NSCB) National Statistical CoordinationBoard
(OFWs) OverseasFilipinoWorkers
(BPO) businessprocessoutsourcing
(DOLE)Departmentof Labor& Employment
(OWWA)OverseasWorkersWelfare Administration
(POEA) Philippine OverseasEmploymentAdministration
(TESDA)Technical EducationandSkillsDevelopmentAuthority
(PRC)Professional RegulationCommission
(CHED)CommissiononHigherEducation
(NHIP) National HealthInsurance ProgramoMedicare
(SSS)Social SecuritySystem
Home DevelopmentMutual Fundo
Pag-IBIG (PagtutulunganSaKinabukasan:Ikaw,Bangko,IndustriyasaGobyerno) Fund