Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2

4/4/2013
Adriatik Hoxha, PhD 1
© Baldwin & Wyplosz 2006
Ekonomia e Kosovës
dhe BE-së
Kapitulli 2
Faktet, ligji,
institucionet
dhe buxheti
Faktet: Popullsia
Faktet: Popullsia
• 6 kombe të mëdha:
– > 35 milion (Gjermania, UK, Franca, Italia, Spanja dhe
Polonia).
• Holanda: 16 milion njerëz.
• 8 ‘kombe të ‘vogla’ (madhësia e një qyteti):
– 8 to 11 million: (Greqia, Belgjika, Suedia, Austria,
Republika Çeke dhe Hungaria).
• 11 ‘kombe shumë të vogla:
– (madhësia e një qyteti të vogël)
– Të gjitha së bashku e përbëjnë më pak se 5 përqind të
popullsisë së EU-25
– (Republika Sllovake, Danimarka, Finlanda, Irlanda,
Lituania, Latvia, Sllovenia, Estonia, Qiproja,
Luksemburgu dhe Malta.)

4/4/2013
Faktet: Të hyrat për capita
Faktet: Të hyrat per capita
• 11 vende me të hyra të larta – mbi €20,000
– Danimarka, Irlanda, Austria, Holanda, Belgjika, Finlanda,
Italia, Gjermania, Franca, UK dhe Suedia.
• 9 të kategorisë së mesme të të hyrave – prej €10,000
deri €20,000
– Spanja, Greqia, Qiproja, Hungaria, Slloveenia, Republika
Çeke, Malta dhe Republika Sllovake.
• 6 vende me të hyra të ulëta, më pak se €10,000
– Estonia, Polonia, Lituania, Latvia, Bullgaria, Rumania dhe
Turqia
• NB: të hyrat e Turqisë janë sa gjysma e më të pasurit të
të varfërve, Estonisë.
• Luksemburgu është në kategorinë e të hyrave super të
larta.
– Per capita të hyrat janë gati sa dyfishi i Francës
– Rreth 40% e qytetarëve të Luksemburgut punojnë ashtu
që punëtori mesatar fiton rreth €100,000 në vit.
Faktet: Madhësia e Ekonomive
Faktet: Madhësia e Ekonomive
• Shpërndarja e madhësisë ekonomikë është shumë e
pabarabartë.
• Gjashtë vende e përbëjnë më shumë se 80% të
ekonomisë së EU25.
• Vendet e tjera janë të vogla.
• ‘E vogël’ është një ekonomi e cila llogaritet ndërmjet
1%-3% të outputit të EU25:
– Suedia, Belgjika, Austria, Danimarka, Polonia,
Finlanda, Greqia, Portugalia dhe Irlanda.
• ‘e vockël’ është një ekonomi e cila llogaritet në më pak
se 1% të totalit:
– Republika Çeke, Hungaria, Republika Sllovake,
Luksemburgu, Sllovenia, Lituania dhe Qiproja.
• ‘shumë të vogla’ janë ato të cilat përllogariten në më pak
se një e dhjeta e 1%:
– Latvia, Estonia dhe Malta.

4/4/2013
Faktet: Modeli Global
i Tregtisë të EU15
• EU tregton kryesisht vetëm me Eruopë,
posaqërisht ndërmjet veti:
– Rreth dy të tretat e eksporteve dhe
importeve të EU-së bëhen me vendet e
Europës Perendimore
– Eksportet e EU-së në Amerikën Veriore
llogariten deri në 10% të eksportëve të saj
– Pjesa e Azisë është vetëm 8 përqind.
• Rreth 80 përqind e eksporteve të EU-së
përbëhen nga të mirat industriale (intra-
industriale).
• Anëtarët e EU25 të gjitha janë ekonomi
relativisht të hapura kur krahasohet tregtia me të
mira:
– Racio e hapjes për EU15 sillet prej 17% për
Greqinë deri në 75% për Belgjikën-
Luksemburgun
– Të dhënat për dhjetë vendet e reja janë më të
mëdha se sa të Greqisë
• Të dhënat për Japoninë dhe SHBA janë 10
përqind dhe 8 përqind, respektivisht.
• Tregu i EU15 është shumë i rëndësishëm për të
gjithë EU25:
– Pjesa e eksporteve që shkon në EU15 sillet
prej 50 deri në 80 përqind.

4/4/2013
Ligji: ‘Burimet’ e Ligjit të EU-së
• Gjykata e EU është krijuar nga Traktati i Romës:
– Pastaj gjykata ka themeluar sistemin ligjor të
Komunitetit
– Dy raste të rëndësishme më1963 dhe 1964.
• Ligji i EC është themeluar në bazë të faktit se:
– Institucionet e EU-së do të sigurojnë që aksionet nga
ana e EC marrin në llogari interesat e të gjithë
anëtarëve, dmth. interesin e Komunitetit
– Transferin e fuqive nacionale në Komunitet. (Burimi:
Borchardt (1999), p. 24.)
• Drafti i Traktatit Kushtetues mund të zëvendësojë
këtë si një burim si burim të ligjit Europian.
Ligji: Parimet Kyçe të Ligjit të EC
• Autonomia:
– Sistemi është i pavarur nga urdhërat ligjor të
anëtarëve.
• Zbatimi i Drejtëpërdrejtë (Direkt) :
– Ka të drejtën e zbatimit të forcës së ligjit në vendet
anëtare ashtu që ligji i Komunitetit mund të jetë i
zbatueshëm në mënyrë të plotë dhe uniforme nëpër
tërë EU-në.
• Primariteti i Ligjit të Komunitetit:
– Ligji i komunitetit duhet ta ketë fjalën e fundit, psh.
Gjykata e Lartë Franceze mund të hidhet poshtë në
çështjet që kanë të bëjnë me importet intra-EC
• Ligji i Komunitetit nuk mund të ndryshohet me ligjet
nacionale, regjionale ose lokale, nga çfarëdo vendi anëtarë.
(Burimi: Borchardt (1999).)
Ligji: Struktura
Ligji: Struktura
• Struktura Tre-Shtyllore e EU-së:
– Cili është dallimi ndërmjet Komunitetit Europian dhe
Unionit Europian?
– Struktura Tre-Shtyllore:
• 1: Ekonomiksi
• 2: Siguria dhe Marrëdhëniet me Jashtë
• 3: Drejtësia.
– Ligji i EC zbatohet vetëm në shtyllën e parë.
– EU është kulm i të gjithave shtyllave.

4/4/2013
Ligji: Tipet e legjislacionit të
EU-së
• Legjislacioni primar:
– traktatet.
• Legjislacioni Sekondar:
–Koleksion i vendimeve të bëra nga
institucionet e EU-së.
Ligjet Tipet e legjislacionit
të EU-së
• Pesë tipe të legjislacionit sekondar:
–Regulloret - aplikohen për të gjitha
vendet anëtare, kompanitë, autoritetet
dhe qytetarët. Rregulloret zbatohen
ashtu siq janë shkruar, dmth. ato nuk
zhvendosen në ligje ose dispozita të
tjera. Ato zbatohen menjëherë me të
hyrë në fuqi.
Ligjet: Tipet e Legjislacionit të
EU-së
– Direktiva:
• Mund të zbatohet në çfarëdo numri të shteteve të EU, mirëpo
ato vetëm se i përcaktojnë rezultatet të cilat duhe të arrihen.
• Vendet anëtare theksojnë se çfarë duhet të bëjnë që të
përputhen me kushtet e përcaktuara në direktiv (psh. në
legjislacion, ose ndryshimet në praktikat rregullative).
– Vendimi:
• Është një akt legjislativ i cili zbatohet në një numër specifik të
vendeve anëtare, kompanive ose qytetarëve.
– Rekomandimet dhe opinionet:
• Këto nuk janë ligjërisht detyruese, mirëpo mund të ndikojnë
në sjelljen, psh. Komisioni Europian, rregullatorët nacional.
Institucionet: ‘Big Five’
(Pesëshja e Madhe)
• Ka disa institucione të EU-së por vetëm pesë
janë me të vërtetë të rëndësishme:
– Këshilli Europian
– Këshilli i Ministrave
– Komisioni
– Parlamenti
– Gjykata e EU-së.
• Të tjerat janë të rëndësishme në fusha
specifike ose në momente të veqanta.

4/4/2013
Institucionet: Këshilli Europian
• Përbëhet nga liderët (kryeministrat ose
kryetarët) e secilit vend anëtarë të EU plus
Kryetari i Komisionit Europian
• Është institucioni më i rëndësishëm:
–Anëtarët e tij janë liderët e vendeve
përkatëse të tyre.
• Siguron kornizat e gjera të politikës së EU.
• I nxjerr kompromiset mbi çështjet e
ndieshme:
• Reformon politikat kryesore të EU
• Planin buxhetor disa-vjeçar të EU-së
• Ndryshimet e Traktatit
• Kushtet përfundimtare të zgjerimit, etj.
• Takohet së paku dy herë në vit (Qershor
dhe Dhjetor) :
– Takohet më shpesh kur EU përballet me
probleme të mëdha politike
– Mbledhjet e profilit më të lartë në fund të
secilit afat prej gjashtë muaj të Presidencës
së EU-së
– Këto mbledhje janë ngjarje të rëndësishme
politike dhe mediale
• Përcaktojnë të gjitha lëvizjet më të
rëndësishme në EU
– Vendimet më të rëndësishme të secilës
Presidencë përmbahen në një dokument të
njohur si ‘Vendimet e Presidencës’, ose edhe
vetëm ‘Konkluzionet’.
• Çuditërisht, Këshilli Europian nuk ka asnjë rol
formal në ligj-bërjen e EU-së:
– Vendimet politikë të tij duhet të përkthehen në
një aksion nëpërmes ndryshimeve të
Traktateve ose legjislacionit sekondar.

4/4/2013
• Ekziston një konfuzitet në atë se edhe Këshilli
Europian e edhe Këshilli i Europës shpeshherë
thirren si Këshilli.
• Drafti Kushtetues i vitit 2003 ka propozuar që
Këshilli Europian të bëhet pjesë e strukturës
institucionale të EU-së.
Institucionet: Këshilli i
Ministrave
• Zakonisht thirret me emrin e vjetër Këshilli i
Ministrave (emri formal është ‘Këshilli i EU-së’).
• Përbëhet nga përfaqësuesit e niveleve
ministrore prej secilit vend anëtar, i autorizuar që
të angazhohet për qeverinë e tij:
Institucionet: Këshilli i
Ministrave
– Zakonisht ministri për fushën relevante:
• P.sh. Ministrat e financave në lidhje me
çështjet buxhetore
• Çuditërisht, Këshilli përdor emra të
ndryshëm sipas çështjeve të cilat
bisedohen.
– të Famshmit përdorin EcoFin (për
çështje financiare dhe buxhetore),
Këshilli i Bujqësisë (për çështje të CAP),
Këshilli për Çështje të Përgjithshme
(çështjet e Politikës së Jashtme). © Baldwin & Wyplosz 2006
Institucionet: Këshilli i Ministrave
• Është organi vendim-marrës kryesor i EU (gati
se çdo legjislacion i EU duhet ta aprovojë atë)
• Detyra kryesore është që të aprovojë ligjet e reja
të EU-së:
– Masat e nevojshme që të implementohen traktatet
– Gjithashtu masat që kanë të bëjnë me buxhetin e
EU dhe marrëveshjet ndërkombëtare që përfshijnë
EU
– Gjithashtu supozohet që të koordinojë politikat e
përgjithshme ekonomike të vendeve anëtar në
kontekst të Unionit Ekonomik dhe Monetar (EMU),
p.sh. rregulla e famshme e deficitit prej 3%.

4/4/2013
Institucionet: Këshilli i Ministrave
• Këshilli vendos mbi:
– Çështjet e shtyllës së 2 dhe 3, dmth. Politikën e
Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë (2),
bashkëpunimin policor dhe juridik në çështjet
kriminale (3).
• Dy rregullat kryesore të vendim-marrjes:
– Një prej çështjeve më të rëndësishme, kërkohet
unanimiteti, p.sh. ndryshimet e Traktatit, zgjerimi,
plani buxhetor disa-vjeçar,
– Në shumicën e çështjeve (rreth 80 përqind e të
gjitha votimeve të Këshillit), votim maxhoritar
• Votimi i kualifikuar maxhoritar (QMV).
Institucionet: QMV
• QMV është kompleks dhe i ndryshueshëm.
• Tri grupe të rregullave:
– Procedura e cila aplikohet deri në mesin e vitit 2004:
• Forma bazë e pandryshuar që nga Traktati i
Romës.
– Procedura pas 2004 (prej Traktatit të Nice) përveq
nëse Traktati kushtetues e tejkalon atë:
• Marrëveshja politike në Traktatin e Nicës;
implementohet me Traktatin e Bashkimit për
zgjerimin e 2004.
– Procedura nga Traktati Kushtetues
• Drafti është mbështetur nga Këshilli Europian në
mbledhjen e Qershorit 2003.
Institucionet: QMV
• Procedura e cila aplikohet deri në mesin e vitit
2004:
– Secili ministër i vendit anëtar hedh një numër
të caktuar të votave
– Anëtarët me më shumë popullsi kanë më
shumë vota:
• Shumë më pak se sa sygjeron
proporcionaliteti i popullsisë
• p.sh. Franca (60 milion qytetarë) ka 10
vota; Danimarka (5 milion qytetarë) ka 3
vota © Baldwin & Wyplosz 2006
Institucionet: QMV
– Numri total i votave në EU15 është 87
– Pragu për të fituar shumicën është 62 vota:
• Ky quhet një votim i kualifikuar maxhoritar,
dmth. sundimi i shumicës nënkupton se
rreth 71 përqind e të gjitha votave janë të
nevojshme që të pranohet një propozim.

4/4/2013
Institucionet: QMV
• Implikimet e këtij sistemi janë komplekse:
– Pasi që anëtarët e mëdhenjë kanë më shumë
vota, 71 përqind e votave nuk nënkupton 71
përqind të anëtarëve (nëse tre anëtarë të
mëdhenjë votojnë ‘jo’ mund të bllokojnë
adoptimin e një propozimi edhe nëse 12 kanë
votuar ‘po’).
Institucionet: QMV
– Pasi që kombet e vogla marrin shumë më
shumë vota se sa mund të sugjerojë
proporcionaliteti i drejtë-përdrejtë i popullsisë,
71 përqind e votave nuk nënkupton 71
përqindshin e popullisisë së EU:
• Teorikisht, pragu prej 71 përqind mund të
arrihet, p.sh. nga një koalicion i vetëm tetë
vendeve që përfaqëson 58 përqindëshin e
popullatës së EU.
Institucionet: QMV
• Edhe pse QMV është bazë e shumë vendimeve
të Këshillit, në fakt Këshilli rallherë voton:
– Zakonisht, ata vendosin me konsensus për
gjëra të ndryshme.
• Votimi në hije:
– Përkundër kësaj, QMV dhe peshat e votimit
janë të rëndësishme
– Nëse vendet e dijnë se ato do të mbivotohen,
kur e dijnë se votat do të regjistrohen, ato
zakonisht i bashkohen konsensusit që të jenë
kolegial.
Institucionet: QMV
–Vendet shkojnë përmes një procesi
mental të ‘votimit në hije’ para se të
vendosin që t’i bashkohen konsensusit:
• Përcaktojnë se çfarë do të jetë
rezultati nëse do të mbahej vota
• Shumica sundon dhe se votimi ka
rëndësi në llogaritjet mentale.

4/4/2013
QMV: Reformat e Traktatit
të Nicës/Akcesionit
• Reformat e ndryshojnë QMV në dy
mënyra kryesore (vërejtje: ndryshimet e
parapara që të hyjnë në fuqi në Nëntor
2004):
1. E bën QMV më shumë kompleks; dy
kritere të reja përveq votës
–Propozimi kalon në Këshill atëherë kur
koalicioni i votuesve ‘për’ i përmbush tri
kritere:
• votat:
–72 përqind e votave të Këshillit
(232 votave prej 321 votave të
Këshillit në EU25)
• numri i pjesëmarrësve:
–50 përqind e vendeve anëtare
• popullsia:
–62 përqind e popullsisë së EU.
QMV: Reformat e Traktatit të
Nicës/Akcesionit
2. Votat janë rialokuar që t’i favorizojnë vendet e mëdha
190%
190%
190%
190%
238%
238%
160%
140%
140%
140%
140%
140%
150%
150%
133%
133%
133%
133%
133%
33%
33%
33%
100%
100%
50%
Germany
UnitedKingdo
France
Italy
Spain
Poland
Netherlands
Greece
CzechRepublic
Belgium
Hungary
Portugal
Sweden
Austria
Slovakia
Denmark
Finland
Ireland
Lithuania
Latvia
Slovenia
Estonia
Cyprus
Luxembourg
Malta• Që të shihet kjo në
një mënyrë tjetër,
shiko rritjen e
përqindjes sipas
anëtarit:
– Anëtarët të
rradhitur sipas
popullsisë.
• Polonia, Spanja
janë fituesit më të
mëdhenjë relativ.
• Vendet e vogla janë
humbësit më të
mëdhenjë relativ.

4/4/2013
QMV: drafti i Traktatit
Kuyeshtetues
• Rregullat e votimit në Traktatin e Nicës dhe të
Akcesionit janë shikuar se kanë dështuar që
të përmbushin qëllimin e ruajtjes së aftësisë
së Këshillit që të veprojë.
• Konventa Europiane (2002–3) ka propozuar
një reformë radikale:
– të mishëruara në draftin e Traktatt Kushtetues
të vitit 2003 (CT). Vërejtje: është mbështetur
nga Këshilli Europian në Samitin e Qershorit.
Kushtetues
• Nën rregullat e CT, shumica e kualifikuar
ka nevojë për votat ‘për’ prej:
–Vendeve anëtare me së paku 60
përqind të popullsisë së EU
–së paku gjysmës së anëtarëve.
Kushtetues
• Drafti i CT thotë se rregulat e reja do të
hyjnë në fuqi në vitin 2009:
– Rregullat e Nicës duhet të jenë në vend për
disa vite.
• Rregullat e votimit ndërmjet ndryshimeve
më kundërthënëse në CT:
– IGC i 2003 mund t’i ndryshojë ato.
QMV: drafti i Traktatit Kushtetues
• Implikkimet për
fuqinë:
– kombet e mëdha
përfitojnë shumë
(përveq Spanjës dhe
Portugalisë trë cilat
humbin shumë)
– vendet e ndërmjetme
humbin ndërsa vendet
e vogla fitojnë.
(Source: Baldwin and Widgren
(2003) ‘Decision Making and the
Constitutional Treaty: Will the IGC
discard Giscard?’ www.cepr.org.)
change in power shares: draft
Constitution versus Nice
-2% 0% 2% 4% 6%
Germany
UK
France
Italy
Spain
Poland
Romania
Netherla
Greece
Czech
Belgium
Hungary
Portugal
Sweden
Bulgaria
Austria
Slovakia
Denmar
Finland
Ireland
Lithuania
Latvia
Slovenia
Estonia
Cyprus
Luxemb
Malta

4/4/2013
Institucione: Komisioni
• Komisioni Europian është në zemër të
strukturës së institucioneve të EU-së.
• Forca shtytëse pas integrimit më të thellë
dhe më të gjerë Europian.
Institucionet: Komisioni
• I ka tri role kryesore:
–Të propozojë legjislacionin Këshillit dhe
Parlamentit
–Të administrojë dhe të implementojë
politikat e EU
–Të sigurojë mbikëqyrje dhe zbatim të
ligjit të EU (‘roje e Traktateteve’)
– Gjithashtu përfaqëson EU-në në disa
negociata ndërkombëtare.
Komisionerët, Përbërja e
Komisionit
• Para zgjerimit të vitit 2004:
–Një Komisioner për secilin anëtar:
• Komisionarë extra prej Big-Five
(Pesëshes së Madhe) (Gjermanisë,
UK, Francës, Italisë dhe Spanjës në
EU15)
• Kjo përfshin edhe Kryetarin (Romano
Prodi deri më 2005), dy Nën-kryetarët
dhe 17 Komisionerët e tjerë.
Komisionit
• Nën Traktatin e Nicës secili anëtar i EU25
ka një Komisioner
• Draft Kushtetuta, ka vetëm 15 Komisioner:
– Që barabarësisht ndërrohen me rotacion
ndërmjet vendeve anëtare
– Do të ketë Komisionerë jo-votues prej
vendeve të tjera (ka të ngjarë se ICG do ta
ndryshojë këtë).

4/4/2013
Komisionit
• Komisionerët zgjidhen nga qeveritë e tyre
nacionale:
• Ata i nënshtrohen marrëveshjeve
politike me anëtarët e tjerë
• Komisioni, Presidenti i Komisionit
individualisht, aprovuar nga
Parlamenti.
Komisionit
• Komisionerët nuk janë përfaqësues
nacional:
• Nuk duhet të pranojnë ose kërkojnë
udhëzime prej vendeve të tyre.
• Emërohen së bashku, dhe shërbejnë për
pesë vite
• Mandati i komisionit të tanishëm
përfundon në vitin 2005.
Komisionit
• Secili Komisionar është në krye të një
fushe specifike të politikës së EU-së:
–Drejtorive Gjenerale (DG).
• Fuqitë Ekzekutive
–Ekzekutues i Komisionit në të gjitha
përpjekjet e EU-së
–Fuqitë janë më të dukshme në politikën
e konkurrencës dhe politikën tregtare.
Komisionit
• Menaxhojë buxhetin e EU, në varësi të
Gjykatës së Auditorëve të EU
• Vendim-marrja:
– Vendoset në bazë të një shumice të thjeshtë,
nëse vjen deri te votimi
– Gati se të gjitha vendimet merren në bazë të
konsensusit.

4/4/2013
Institucionet: Parlamenti
Europian
• Dy detyra kryesore:
– Të mbikëqyr institucionet e EU, posaqërisht
Komisionin
– Të ndajë fuqitë legjislative, përfshi fuqitë
buxhetore, së bashku me Këshillin dhe
Komisionin
Europian
• Organizimi:
– Deri më zgjerimin e vitit 2004 kas pasur 626
anëtarë (MEP)
– Pastaj 732
– Ata zgjidhen direkt në zgjedhje speciale të
organizuara nga vendet anëtare
– Numri për vend ndryshon sipas popullsisë,
por rritet më pak se proporcionalisht.
Europian
• MEP supozohet se do të përfaqësojnë
konstituencat lokale, mirëpo në përgjithësi
janë të organizuara përgjatë linjave klasike
të politikës Europiane, jo të linjave
nacionale si në Këshill:
– Qendra e majtë dhe qendra e djathtë janë dy
grupimet kryesore të partive (së bashku kanë
dy të tretat e ulëseve)
– Ulëset e MEP, ndahen fizikisht, prej të majtës
në të djathtë.
IInstitucionet: Parlamenti
Europian
• Lokacioni:
–Parlamenti është në Strasburg, në
Luxemburg, dhe në Bruksel
–Përpjekjet nacionaliste që ta mbajnë një
institucion të EU-së lokal kanë rezultuar
në këtë rezultat.
• Kontrolli demokaratik.

4/4/2013
Europian
• Parlamenti dhe Këshilli janë kontrollet
primare demokratike mbi aktivitetet e EU-
së. MEP janë direkt të zgjedhur nga
qytetarët e EU-së, ashtu që zgjedhjet
Parlamentare Europiane janë, në parim,
një mënyrë për Europianët që t’iu dëgjohet
zëri i tyre mbi çështjet Europiane.
Europian
• Megjithatë, në praktikë, zgjedhjet Parlamentare
Europiane zakonisht dominohen nga çështjet
standarde se sa nga çështjet e EU, respektivisht
e majta kundër së djathtës. Në të vërtetë,
zgjedhjet Parlamentare Europiane nganjëherë
ndikohen edhe nga brengat e pastërta nacionale
si një mënyrë e shprehjes së mosaprovimit ose
aprovimit të performancës të qeverisë nacionale
në pushtet.
Europian
• Për më tepër në shumë vende anëtare, pjesë-
marrja në zgjedhjet Parlamentare Europiane ka
tendencë që të jetë mjaft modeste, dhe se
abstenimi i MEP është një problem. Për dallim
nga zgjedhjet sipas të cilave janë zgjedhur
qeveritë nacionale, këto kanë një nivel të lartë të
pjesëmarrjes popullore. Megjithatë, zgjedhjet
nacionale përfshijnë shumë çështje, kështu që
votuesit mund ta kenë të vështirrë që të ndikojnë
në qëndrimin e vendit të tyre mbi çështjet e EU-
së nëpërmes zgjedhjeve nacionale.
Europian
• Drafti i vitit 2003 i Traktatit Kushtetues
propozon disa ndryshime për Parlamentin,
edhe pse paksa i zgjeron fuqitë e tij duke i
dhënë Parlamentit një zë gati në të gjitha
aktivitetet legjislative.

4/4/2013
Europian
• Kontrolli demokratik:
– Parlamenti dhe Këshilli janë kontrollet
demokratike primare mbi aktivitetet e EU
– MEP zgjedhen direkt kështu që në parim kjo
nënkupton se Europianët në një mënyrë
mund të kenë zërin e tyre
– Megjithatë, në praktikë, zgjedhjet
Parlamentare Europiane dominohen nga
çështjet standarde e majta kundër së djathtës,
dhe më çështjet thjesht lokale, se sa me
çështje të EU-së. © Baldwin & Wyplosz 2006
Europian
• Drafti i vitit 2003 i Traktatit Kushtetues
propozon disa ndryshime për Parlamentin:
– i zgjeron fuqitë e tij, duke i dhënë pozitë të
njëjtë me atë të Këshillit në legjislacion.
Institucionet: Gjykata
Europiane e Drejtësisë
• Ligjet dhe vendimet e EU që janë të
hapura për interpretim dhe të cilat çojnë
tek kundërshtimet të cilat nuk munden të
zgjidhen me negociata:
– Gjykata vendos këto kundërshtime,
posaqërisht ndërmjet vendeve anëtare të EU,
ndërmjet EU dhe vendeve anëtare, ndërmjet
institucioneve të EU, dhe ndërmjet individëve
dhe EU.
• Fuqia supranacionale e Gjykatës së EU është e
pazakonshme në organizatat ndërkombëtare.
• Ndikimi.
• Si rezultat i kësaj fuqie, Gjykata ka pasur një ndikim
të madh në integrimin Europian. Siq është cekur më
sipër, një vendim i vitit 1964 e ka themeluar ligjin
Europian si një sistem ligjor të pavarur i cili merr
precedencë mbi ligjin nacional në çështje të EC, dhe
se një vendim i vitit 1963 ka vendosur parimet se
ligji i EC është direkt i zbatueshëm në gjykatat e
vendeve anëtare.

4/4/2013
• Vendimi i tij në vitin 1970 mbi barierat jo-tarifore
ka shkaktuar një rrjedhojë të ngjarjeve të cilat
kanë çuar në Aktin e Vetëm Europian (shih
Kapitullin 4 për detaje). Kjo gjykatë gjithashtu ka
qenë e rëndësishme në definimin e
marrëdhënieve ndërmjet vendeve anëtare dhe
EU, dhe në mbrojtjen ligjore të individëve
(qytetarët e EU mund ti çojnë rastet direkt në
Gjykatën e EU pa shkuar ato nëpërmes qeverive
të tyre).
• Organizimi.
• Gjykata e Drejtësisë e cila ndodhet në Luksemburg
përbëhet me nga një gjykatës prej secilit vend
anëtar. Ata caktohen me marrëveshje të përbashkët
të qeverive të vendeve anëtare dhe shërbejnë për
gjashtë vite. Gjykata gjithashtu ka edhe tetë ‘avokat-
gjeneral’ puna e të cilëve është që të ndihmojnë
gjykatësit që të konstruktojnë ‘parashtresat e
arsyeshme’ të cilat sygjerojnë se cfarë konkluzione
mund të merr gjykatësi. Gjykata arrin vendimet e tij
me votim maxhoritar. Gjykata e Shkallës së Parë
është vendosur në fundin e viteve 1980 që t’i
ndihmojë Gjykatës me punën e tij gjithnjë e në rritje.
• Ndikimi:
–Gjykata ka pasur një ndikim të madh në
integrimin Europian përmes ligjit të
rasteve.
• Organizimi:
–Ndodhet në Luksemburg
–Një gjykatës prej secilit anëtar
–Emërohen për gjashtë vite.
–Gjithashtu tetë ‘avokat-gjeneral’ që t’i
ndihmojnë gjykatësit
–Gjykata i arrin vendimet e saj me votim
maxhoritar
–Gjykata e Shkallës së Parë është
themeluar në vitet 1980 që t’i ndihmojë
për ngarkesën gjitnjë e në rritje.

4/4/2013
Proceset Legjislative
• Procedura kryesore, procedura e bashkë-
vendim-marrjes, i jep Parlamentit një
pozitë të njëjtë me Këshillin pasi që një
propozim është bërë nga Komisioni
(përdoret për rreth 80 përqinid të
legjislacionit të EU).
• Procedura e bashkë-vendim-marrjes
kërkon:
– Propozimet e Komisionit të aprovohen nga
Parlamenti (vendos me shumicë të thjeshtë)
dhe nga Këshilli (vendos me shumicë të
kualifikuar) para se të bëhet ligj
– Nëse Parlamenti dhe/ose Këshilli mospajtohen,
propozimi do të adaptohet vetëm nëse mund të
arrihet kompromisi ndërmjet Këshillit dhe
Parlamentit.
• Procedura e konsultimit përdoret për disa
çështje, psh. marrëveshjet e caktimit të
çmimeve me Politikën e Përbashkët të
Bujqësisë – ku vendet anëtare kanë dashur që
të mbajnë kontroll të fortë mbi vendimet e
ndieshme politike. Nën këtë procedurë,
Parlamenti duhet të jep mendimin e tij para se
Këshilli të miratojë një propozim të Komisionit.
Opinionet e tilla, kur të kenë ndonjë ndikim,
kanë për qëllim që të ndikojnë në Këshill, ose
të formësojnë propozimet e Komisionit.
• Një procedurë tjetër me të cilën Parlamenti
luan një rol subsidiar është procedura e
miratimit. Për shembull, në vendimet që
kanë të bëjnë me zgjerimin, marrëveshjet
ndërkombëtare, sanksionimin e vendeve
anëtare dhe me koordinimin e Fondeve
Strukturore, Parlamenti mund të jep veto,
mirëpo nuk mund të ndryshojë një
propozim të bërë nga Komisioni dhe të
miratuar nga Këshilli.

4/4/2013
• Procedura finale, procedura e kooperimit, është
një mbetje historike prej rritjes graduale të fuqisë
së Parlamentit. Specifikisht, para se të
prezentohej procedura e vendim-marrjes në
Traktatin e Maastricht, procedura e kooperimit
ka qenë ajo që ia ka dhënë fuqinë më të madhe
Parlamentit. Mënyra më e mirë për ta kuptuar
atë është që ajo të merret si një procedurë e
bashkë-vendim-marrjes ku fuqia e parlamentit
që të ndryshojë propozimin është më pak
eksplicite. Gjithashtu, Këshilli mund të anulojë
një kundërshtim të EP me vendim unanim.
• Procedurat e tjera:
–Procedura e konsultimit:
• Përdoret vetëm për disa cështje,
Parlamenti mundet të jep vetëm
mendimin.
–Procedura e miratimit:
• p.sh. vendimet që kanë të bëjnë me
zgjerimin
• Parlamenti mund të bëjë veto, mirëpo
nuk mundet të ndryshojë propozimin.
• Procedura e kooperimit (bashkëpunimit):
–Mbetje historike
–Mjaft e ngjashme me procedurën e
bashkë-vendim-marrjes
–Është sikurse procedura e bashkë-
vendim-marrjes, mirëpo fuqia e
Parlamentit që të amendojë është më
pak eksplicite.
• Drafti i Traktatit Kushtetues që ta bëjë ta
bashkë-vendim-marrjen të zbatueshme
gati për të gjitha vendimet. © Baldwin & Wyplosz 2006
Buxheti: Shpenzimet

4/4/2013
Evoluimi i Prioriteteve të
Shpenzimeve
Evoluimi i Shpenzimeve,
Niveli
Evoluimi i Shpenzimeve,
Niveli
Financimi i Buxhetit të EU
• Buxheti i EU duhet të balancohet çdo vit.
• Burimet e financimit: katër lloje kryesore:
– Të hyrat tarifore
– ‘Taksat bujqësore’ (tarrifat mbi të mirat
bujqësore)
– ‘Burimet e TVSH’ (një 1% e vlerës së
tatimit mbi vlerën e shtuar - realiteti është
kompleks)
– E bazuar në GNP (taksat e paguara nga
vendet anëtarë të bazuara në GNP e tyre).

4/4/2013
Financimi i Buxhetit të EU
• Të ndryshme
–Relativisht të parëndësishme që nga viti
1977
–Taksat e paguara nga eurokratët,
ndëshkimet dhe suficitet e mëhershme
–Kontributet direkte të anëtarëve para
1970.
Evolucioni i Burimeve të
Financimit
Kontributi kundrejt GDP, 1999, 2000
Kontributi kundrejt GDP, 1999, 2000
• Përqindja e GDP për anëtar është
përafërsist 1 përqind, pa marr parasysh të
hyrat per capita.
• Kontributet e EU nuk janë progresive,
p.sh. kombet më të pasura, (L) paguajnë
më pak nga GDP e tyre se sa vendet e
varfëra (P).

4/4/2013
Kontributi Neto sipas
anëtarëve

Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (13)

Similar to Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2

Similar to Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2 (13)

More from Menaxherat

More from Menaxherat (20)

Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2