Landbouweconomische concepten en ontwikkelingen toegelicht voor de cursus Bedrijseconomie en Ondernemerschap van de VLB. Ook in iets aangepaste vorm gebruikt in afgelopen tijd op Nijenrode en Leiden Uni.
Presentatie die Ida Terluin, onderzoeker Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en plattelandsontwikkeling, LEI Wageningen UR, gaf op de publieksbijeenkomst over landbouw op 6 februari 2014 in Wageningen.
Living Lab Frieslân door Wiebren van Stralen Corline van Es
Presentatie Wiebren van Stralen (programmaleider Living Lab natuurinclusieve landbouw) tijdens de Inspiratie Natuurinclusief Platteland op 18 juni 2018 in Kamerik.
Living Lab Frieslân startte in 2016 startte om (groepen van) boeren en anderen te helpen om de bedrijfsvoering zo in te richten dat deze bijdraagt aan een rijke biodiversiteit en een goede boterham. 2 jaar op weg neemt Wiebren van Stralen u mee in de ervaringen en resultaten van dit Living Lab en gaat daarna met u in gesprek over relevante vragen als
- Hoe kom je in gebieden tot samenwerking voor toekomstbestendig landgebruik?
- Welke werkwijze is er nodig om de afzet van natuurinclusieve producten te stimuleren?
Landbouweconomische concepten en ontwikkelingen toegelicht voor de cursus Bedrijseconomie en Ondernemerschap van de VLB. Ook in iets aangepaste vorm gebruikt in afgelopen tijd op Nijenrode en Leiden Uni.
Presentatie die Ida Terluin, onderzoeker Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en plattelandsontwikkeling, LEI Wageningen UR, gaf op de publieksbijeenkomst over landbouw op 6 februari 2014 in Wageningen.
Living Lab Frieslân door Wiebren van Stralen Corline van Es
Presentatie Wiebren van Stralen (programmaleider Living Lab natuurinclusieve landbouw) tijdens de Inspiratie Natuurinclusief Platteland op 18 juni 2018 in Kamerik.
Living Lab Frieslân startte in 2016 startte om (groepen van) boeren en anderen te helpen om de bedrijfsvoering zo in te richten dat deze bijdraagt aan een rijke biodiversiteit en een goede boterham. 2 jaar op weg neemt Wiebren van Stralen u mee in de ervaringen en resultaten van dit Living Lab en gaat daarna met u in gesprek over relevante vragen als
- Hoe kom je in gebieden tot samenwerking voor toekomstbestendig landgebruik?
- Welke werkwijze is er nodig om de afzet van natuurinclusieve producten te stimuleren?
Inleiding n.a.v. het Rli Advies De Bodem Bereikt bij de buitengewone ledenvergadering van de FPG, met toegevoegd enkele sheets over de afgelopen 40 jaar gezien het afscheid van de heer Woudenberg in die bijeenkomst.
KJ Poppe Actualiteiten Dronten en Blaricum.pptxKrijn Poppe
Presentatie gebruikt in ongeveer deze vorm bij een discussiebijeenkomst in het Kerkcafé van Blaricum en bij de AERES Hogeschool voor studenten in Dronten
Presentatie Sander Paul van Tongeren | Nuon webinar Duurzaam vastgoed rendeer...Nuon
Organisaties die hoog scoren op duurzaamheid hebben vaak lagere risicoprofielen. Dit is voor vastgoedbeleggers interessant, want beleggen in vastgoed is voor 80% risicomanagement.
Energieprijzen zullen zeer waarschijnlijk blijven stijgen, hierdoor wordt energie-efficiency steeds belangrijker en dus ook het beleggen daarin.
Tijdens het door Nuon georganiseerde webinar op 3 juli zijn Nils Kok en Sander Paul van Tongeren verder ingegaan op het verduurzamen vanuit beleggersperspectief. Het leren van elkaars vragen, behoeften, expertise en ervaringen staat hierbij voorop.
Meer informatie? Ga naar http://www.nuon.nl/duurzaamvastgoed
lezing voor POP project ZLTO, Delphy, Rusthoeve,, Proivincie Zeeland bij start van project over kennisdelen verduurzaming: wat zijn (economische) ontwikkelingen landbouw.?
SAMENVATTING & CHECKLIST:
Van Visie, Missie & Strategie naar USP² Unique Solution Proposition²
De stappen overlappen door de focus op het integreren van Risico's & Kansen in het Business Proces. Focus op company specific > sector risks, data security & opkomende (impact) risico's (SASB 230a 1&2) De handreiking ziet netto impact als opkomend risico.
De Tactiek, de USP² focust op kansen in de kernactiviteiten, de toekomstige markt(en) en de bedrijfsvoering. De nadruk ligt op de transitie van een onderneming naar Do Good, (meer) positieve impact in de kernactiviteiten, dan Less Harm minder negatieve impact in de bedrijfsvoering en let op Do No Harm risico's.
De Strategie is gebouwd op standaard #ESG spelregels & scores van ondernemingen. Hier wordt besloten hoe groot en snel wordt geïnvesteerd in Innovatie, Kostenbesparing en het afbouwen van activiteiten met maatschappelijke risico's die door overheidsingrijpen, klanten- of ketenboycot en activisten worden geagendeerd. De meeste metrics verwijzen naar Global Reporting Initiative standaard data, impact metingen & key performance indicators.
De Missie, de UN GlobalGoals, wereldagenda zijn de prioriteiten voor mn arme landen, politiek & ondernemingen. Primair grote multinationals die wereldwijd actief zijn. Veel van de doelen, thema's spelen in elk land: armoede, overgewicht & ondervoeding, werk(omstandigheden) & robotisering en digitalisering, gevolgen van verstedelijking, klimaatverandering & milieuvervuiling.. De doelen zijn een synergie katalysator voor opschaling van oplossingen.
De Visie van het UN Global Compact benadrukt #DoNoHarm en benoemt vooral normen & risico's voor mens- & milieuvriendelijker werken. Voor environment wordt innovatie aangemoedigd en voor mensen bottom up communicatie.
CHECKLISTs
Impact bepaling producten en diensten; de 5P's Trelstad HBR
Matrix impact doel, materliateit, kwalliteit, kwantiteit, beschikbaarheid betaalbaarheid & laag hangend fruit;
Impact SWOT analyse;
Impact MABA matrix;
Global Goals, prioriteiten bedrijven, S&P500, impact tech als kans,
Essentiele SDGs: 8: groei & werk, 9: innovatie, ?<kernactiviteit>, 12: verantwoordelijk productie & consumptie,, 17: samenwerking, 10: inequality
Slim en energiek duurzaam ondernemen - inspirerende rondetafellunch maart 2015The Blue Deal
Bij The Blue Deal zijn we ervan overtuigd dat bedrijven en organisaties een grote impact kunnen hebben op verduurzaming van de wereld. Deze verduurzaming is hard nodig om de welvaart te behouden, succesvol te kunnen blijven ondernemen en onze planeet gezond door te kunnen geven aan volgende generaties. Deze vraag naar verduurzaming neemt toe door zowel ambitie van uw klanten en partners als nieuwe wet- en regelgeving.
Wij geloven dat veel organisaties het verschil wel wíllen maken maar denken dat duurzaam ondernemen lastig of kostbaar is en daardoor niet altijd weten waar te beginnen.
De specialist die ontzorgt en ondersteunt
The Blue Deal is een onafhankelijke specialist op het gebied van energie en water die u helpt u bij het ontwerpen van uw integrale duurzame visie en het realiseren of creëren van uw duurzame doelstellingen en toepassingen. Duurzaam ondernemen wordt eenvoudig en bespaart u geld en CO2. Met ons circulaire programma minder verbruiken, duurzaam produceren en gezond werken kunt u bij elke stap starten en zijn de prestaties inzichtelijk.
“ICT dreigt de grootste “vervuiler” te gaan worden”
Regeringen, bedrijven en burgers realiseren zich nog
onvoldoende wat ICT aan vervuiling met zich mee brengt en
dat daar nu maatregelen voor genomen dienen te worden om
langer met producten te doen. Producten fabriceren die
minder energie verbruiken en minder belastend voor het
milieu zijn.
Inleiding n.a.v. het Rli Advies De Bodem Bereikt bij de buitengewone ledenvergadering van de FPG, met toegevoegd enkele sheets over de afgelopen 40 jaar gezien het afscheid van de heer Woudenberg in die bijeenkomst.
KJ Poppe Actualiteiten Dronten en Blaricum.pptxKrijn Poppe
Presentatie gebruikt in ongeveer deze vorm bij een discussiebijeenkomst in het Kerkcafé van Blaricum en bij de AERES Hogeschool voor studenten in Dronten
Presentatie Sander Paul van Tongeren | Nuon webinar Duurzaam vastgoed rendeer...Nuon
Organisaties die hoog scoren op duurzaamheid hebben vaak lagere risicoprofielen. Dit is voor vastgoedbeleggers interessant, want beleggen in vastgoed is voor 80% risicomanagement.
Energieprijzen zullen zeer waarschijnlijk blijven stijgen, hierdoor wordt energie-efficiency steeds belangrijker en dus ook het beleggen daarin.
Tijdens het door Nuon georganiseerde webinar op 3 juli zijn Nils Kok en Sander Paul van Tongeren verder ingegaan op het verduurzamen vanuit beleggersperspectief. Het leren van elkaars vragen, behoeften, expertise en ervaringen staat hierbij voorop.
Meer informatie? Ga naar http://www.nuon.nl/duurzaamvastgoed
lezing voor POP project ZLTO, Delphy, Rusthoeve,, Proivincie Zeeland bij start van project over kennisdelen verduurzaming: wat zijn (economische) ontwikkelingen landbouw.?
SAMENVATTING & CHECKLIST:
Van Visie, Missie & Strategie naar USP² Unique Solution Proposition²
De stappen overlappen door de focus op het integreren van Risico's & Kansen in het Business Proces. Focus op company specific > sector risks, data security & opkomende (impact) risico's (SASB 230a 1&2) De handreiking ziet netto impact als opkomend risico.
De Tactiek, de USP² focust op kansen in de kernactiviteiten, de toekomstige markt(en) en de bedrijfsvoering. De nadruk ligt op de transitie van een onderneming naar Do Good, (meer) positieve impact in de kernactiviteiten, dan Less Harm minder negatieve impact in de bedrijfsvoering en let op Do No Harm risico's.
De Strategie is gebouwd op standaard #ESG spelregels & scores van ondernemingen. Hier wordt besloten hoe groot en snel wordt geïnvesteerd in Innovatie, Kostenbesparing en het afbouwen van activiteiten met maatschappelijke risico's die door overheidsingrijpen, klanten- of ketenboycot en activisten worden geagendeerd. De meeste metrics verwijzen naar Global Reporting Initiative standaard data, impact metingen & key performance indicators.
De Missie, de UN GlobalGoals, wereldagenda zijn de prioriteiten voor mn arme landen, politiek & ondernemingen. Primair grote multinationals die wereldwijd actief zijn. Veel van de doelen, thema's spelen in elk land: armoede, overgewicht & ondervoeding, werk(omstandigheden) & robotisering en digitalisering, gevolgen van verstedelijking, klimaatverandering & milieuvervuiling.. De doelen zijn een synergie katalysator voor opschaling van oplossingen.
De Visie van het UN Global Compact benadrukt #DoNoHarm en benoemt vooral normen & risico's voor mens- & milieuvriendelijker werken. Voor environment wordt innovatie aangemoedigd en voor mensen bottom up communicatie.
CHECKLISTs
Impact bepaling producten en diensten; de 5P's Trelstad HBR
Matrix impact doel, materliateit, kwalliteit, kwantiteit, beschikbaarheid betaalbaarheid & laag hangend fruit;
Impact SWOT analyse;
Impact MABA matrix;
Global Goals, prioriteiten bedrijven, S&P500, impact tech als kans,
Essentiele SDGs: 8: groei & werk, 9: innovatie, ?<kernactiviteit>, 12: verantwoordelijk productie & consumptie,, 17: samenwerking, 10: inequality
Slim en energiek duurzaam ondernemen - inspirerende rondetafellunch maart 2015The Blue Deal
Bij The Blue Deal zijn we ervan overtuigd dat bedrijven en organisaties een grote impact kunnen hebben op verduurzaming van de wereld. Deze verduurzaming is hard nodig om de welvaart te behouden, succesvol te kunnen blijven ondernemen en onze planeet gezond door te kunnen geven aan volgende generaties. Deze vraag naar verduurzaming neemt toe door zowel ambitie van uw klanten en partners als nieuwe wet- en regelgeving.
Wij geloven dat veel organisaties het verschil wel wíllen maken maar denken dat duurzaam ondernemen lastig of kostbaar is en daardoor niet altijd weten waar te beginnen.
De specialist die ontzorgt en ondersteunt
The Blue Deal is een onafhankelijke specialist op het gebied van energie en water die u helpt u bij het ontwerpen van uw integrale duurzame visie en het realiseren of creëren van uw duurzame doelstellingen en toepassingen. Duurzaam ondernemen wordt eenvoudig en bespaart u geld en CO2. Met ons circulaire programma minder verbruiken, duurzaam produceren en gezond werken kunt u bij elke stap starten en zijn de prestaties inzichtelijk.
“ICT dreigt de grootste “vervuiler” te gaan worden”
Regeringen, bedrijven en burgers realiseren zich nog
onvoldoende wat ICT aan vervuiling met zich mee brengt en
dat daar nu maatregelen voor genomen dienen te worden om
langer met producten te doen. Producten fabriceren die
minder energie verbruiken en minder belastend voor het
milieu zijn.
Is groene energie nog haalbaar én betaalbaar? Presentatie door Kristof Bol (DLV Belgium) en Lies Bamelis (DLV Inno vision) tijdens IFEST 2012, op donderdag 16 februari 2012 in Flanders Expo.
www.ifest.be
Presentatie van Rob Smit en Selina Roskam, voorbereid voor het EPGBouwcongres op 31 maart 2011, dat is afgeblazen.
Over EIA, Energiebesparing en ESCO's in de utiliteitsbouw.
Presentation for the Strategic Dialogue on the Future of Agriculture, Brussel...Krijn Poppe
Presentation for the Strategic Dialogue on the Future of EU Agriculture, given in Brussels, April 2024. Introduction in agricultural economics for non-economists and sugggestions for a better food system based on the EEAC Advice on the Framework Law
KJPoppe DG AGRI Certification as a tool to reduce administrative burdensKrijn Poppe
Certification can be an effective tool to reduce administrative burdens on farmers and foster sustainability. It allows key performance indicators to be audited in a flexible way and provides feedback to help farmers improve. If indicators such as pesticide use, emissions and animal welfare are included in certification schemes, it can incentivize innovation. National governments could define minimum standards for indicators in eco-schemes, with certification methodology extended to all farms above a certain size. This would help harmonize public and private audits into a single annual process, while still allowing for local flexibility. Certification provides a way to reward farmers for the cost of more sustainable practices through frameworks requiring food industry to purchase from high scoring farms.
MEF4CAP national workshop NL KJP March 2023.pptxKrijn Poppe
Mijn presentaties voor de Natioanle workshop in het MEF4CAP project, gehouden maart 2023 in Wageningen. Overeen dashboard voor boeren om administratieve lasten te verminderen en sensordata te mengen met administratieve data
Presentation EEAC briefing paper PV EU.pptxKrijn Poppe
Presentation on the EEAC Briefing Paper on the EU Framework Law for Sustainable Food Systems. Given at a seminar organised at the Permananet Representation of the NL in Brussels, 2023
This document discusses a framework for transitioning the food system towards sustainability through obligated blending. It proposes that governments obligate food processors to source a certain percentage (e.g. 20%) of their agricultural inputs from certified sustainable farms. This would create a market incentive for food companies to support sustainable farming practices and reward front-running farms. It could also incentivize other farms to innovate towards sustainability. The document addresses how such a system could work in practice, identifying key performance indicators, certification of farms, and options for processors to physically blend sustainable and conventional products. It argues the approach could reward sustainable farmers and guide the food system transition while keeping consumer price increases minimal.
Presentatie die het principe van het bijmengen van duurzame producten die aan de overheidseisen 2030/2040 voldoen bijmengt in de conventionele stroom zodat boeren uit de markt voor verduurzaming worden betaald
Sustainable food systems and the role of the agricultural economistKrijn Poppe
Key Note addrees at the DAE/OGA conference in Ljubljana on de role of agricultural economists in policy design with the EU Framework Law on Sustinable food systems as an example
This document provides an overview and summary of the EU's Farm to Fork strategy and Green Deal initiatives. It discusses the need to transition agriculture and food systems to be more sustainable and environmentally-friendly. The EU proposals aim to reduce fertilizer and pesticide use, increase organic farming and biodiversity on agricultural lands. It also examines some of the challenges, such as ensuring food security during the transition. Options presented for transforming the food system include bringing in new innovative actors, adding new types of market transactions, and forcing current actors to internalize external costs and incentivize more sustainable practices.
The document discusses the EU's Green Deal and Farm to Fork strategy. It proposes that three main options can help transform the food system to be more sustainable:
1) Bringing in new actors like innovative food companies and retailers to disrupt the system
2) Adding new types of transactions, like markets for ecosystem services or food stamps for sustainable products
3) Forcing current actors like farmers and food companies to internalize external costs and incentivizing more sustainable practices through regulations, emissions trading, and procurement requirements.
Researchers need to communicate their work more broadly to have greater societal impact. There are many communication channels available, including social media, blogs, and online forums. Some best practices are maintaining a policy blog like CAP Reform that provides commentary on agricultural issues, and running an online forum like Foodlog that facilitates discussion between citizens, researchers, and policymakers. As communication norms change, journals like EuroChoices may need to reconsider their business models and explore options like open access to improve accessibility and impact.
2. Efficiency (Efficiëntie)
Efficiency (doelmatigheid) is de mate van gebruik van
middelen om een bepaald doel te bereiken (effectiviteit
of doeltreffendheid)
Economische efficiency is de situatie waarin er niets kan
worden verbeterd zonder dat wat anders daar onder
lijdt.
● Allocatieve (Pareto) efficiency: vergroten van
welvaart van de een kan niet zonder inleveren door
een ander
● Productieve / technische efficiency: geen extra
productie (output) mogelijk zonder extra
productiemiddelen (inputs): laagste gemiddelde
totale kosten (en dus optimale schaalgrootte)
2
3. Efficiency is een drijvende kracht
Goederen en diensten worden zo efficiënt mogelijk
geproduceerd
Organisatievormen incl. ketens worden vormgegeven op
basis van efficiency (doen we iets via coöperaties,
contract, daghandel, outsourcen of in eigen bedrijf?)
Overheidsmaatregelen worden in beleidsevaluaties
beoordeeld op effectiviteit (doeltreffend) en efficiency
(doelmatigheid).
Drijvende krachten van efficiency:
Innovatie
Specialisatie, o.a. door handel (marktwerking)
3
4. Een formule
4
Opbrengst per 100 euro kosten of:
Totale factor productiviteit:
Toegevoegde Waarde
__________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
Boer A Boer B
Suiker / ha 8 ton 10 ton
Tarwe / ha 10 ton 8 ton
Ha /
arbeidskracht
100 ha 80 ha
5. Groei van productie is uit TFP te verklaren:
5
Totale factor productiviteit:
Omzet – nonfactor inputs
____________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
Produktie-groei
Meer kg/ha TFP groei
Meer inputs/ha
Meer ha Meer ha
6. Decomposition of global output growth
into contributions from inputs and TFP
in Europe 1961-2012
6
-2.0%
-1.5%
-1.0%
-0.5%
0.0%
0.5%
1.0%
1.5%
2.0%
2.5%
3.0%
1961-70 1971-80 1981-90 1991-00 2001-12
TFP
Input/Area
Irrig
Land
Output
7. Efficiency houdt rekening met “kwaliteit”....
8
kg * prijs van alle producten (minus non-factor kosten)
Prijs gebaseerd op marktprijzen: houdt dus rekening
met kwaliteit van producten op basis van bereidheid van
de consument om te betalen
50 ton/ha biologische aardappelen is dus economisch
efficiënter grondgebruik dan 60 ton/ha gangbaar (bij
een prijsverschil van 25%)
Daar kijken sommige landbouwkundigen anders naar
In TFP-groei wel correctie voor prijsontwikkeling !
Totale factor productiviteit:
Toegevoegde Waarde
__________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
8. .. en met de toekomst en risico’s
9
Kapitaal is gebaseerd waarde van investeringen in
grond, gebouwen, machines, patenten etc.
Waarde wordt bepaald door toekomstige opbrengsten,
contant gemaakt met een disconto(rente)voet die
tijdsvoorkeur en eventueel risico weerspiegelt
Toegevoegde waarde is incl. afschrijvingen /investering
10 ton tarwe op een ha van 20.000 euro is efficiënter
dan op een ha van 80.000 euro.
Maar gaat fout bij kortlopend grondgebruik als boer
geen belang heeft bij lange termijn (en slecht contract)
Totale factor productiviteit:
Toegevoegde Waarde
__________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
9. Afvloeiing betekent efficiency-verbetering
10
Efficiency verbetert door afvloeiing van arbeid
Is sinds 1950 een zeer belangrijke bron van
productiviteitsontwikkeling
Arbeidsbesparende technologie om arbeidsproductiviteit
te verhogen en daarmee inkomensontwikkeling van de
rest van de economie bij te benen.
Dit gaat nog jaren door (als 200 koeien optimaal zou
zijn, kunnen we in EU uit met 20% van de
melkveehouders), en de robots moeten nog komen...
Totale factor productiviteit:
Toegevoegde Waarde
__________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
10. Het echte probleem: neveneffecten
11
Omzet heeft betrekking op goederen en diensten die via
de markt worden verhandeld
Een bedrijfsproces heeft nog andere output
(“externalities – externe effecten”):
● Positief (landschap, opslag CO2, etc.)
● Negatief (CO2, waterkwaliteit, biodiversiteit, reuk,
zoönosen, fijnstof, dierwelzijn, etc.)
Die zitten niet in kostprijs en efficiency-formule
Totale factor productiviteit:
Toegevoegde Waarde
__________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
Efficiënte markten (waarin prijzen alle beschikbare
informatie reflecteren) zijn dus essentieel
11. Beleidsanalyse vraagt dus om hele formule
12
Literatuur: subsidies zouden een negatief effect hebben
op efficiency (“minder inspanning van boeren”)
Is dat ook zo als je de externe effecten meeneemt? (en
rekening houdt met bv. grond die benut is voor
ecologische focus area of minder inzet
bestrijdingsmiddelen)
Totale factor
productiviteit:
T. Waarde + Pos.Ext – Neg.Extern.
_____________________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
12. Methode in dit EU project
Berekening van technische efficiency
Data Envelope Analysis (DEA) met 2 technologieën
4 inputs: ha, hoeveelheid arbeid, waarde kapitaal,
variabele kosten (FADN)
1 omzet cijfer: waarde totale output (FADN)
1 milieu output indicator (FLINT)
afwisselend: broeikasgas emissie (GHG), N-balans,
ecologische focus area (EFA)
Determinanten van technische efficiency
Econometrie: regressies die de efficiency verklaren uit
de ontvangen subsidies (proxy: waarde operationele
subsidies per hectare of per dier: SFP, agri-milieu, LFA)
13
14. Subsidies niet per se negatief (met ext.)
15
Technische Efficiency
Akkerbouw Graasdieren Gemengde bedrijven
Subsidies
per ha
Subsidies per LU Subsidies
per ha
Subsidies
per LU
Klassiek (geen milieu-
output): subsidies
hebben negatief effect
op efficiency
- - -
Met broeikasgassen
+ - -
Met N-balans
Met ecologische focus
area -
Lege cellen: effect is niet significant
Bron: Laure Latruffe et al. , INRA
15. Locatie van belang voor de waarde
18
Ook bij de externe effecten is sprake van prijs en
hoeveelheid
Die prijs is vaak plaats (en tijd) afhankelijk:
● Een ton CO2 is overal op aarde even schadelijk
● Waterverbruik in Spanje is duurder dan in Ierland
● 50 µg/m³ fijnstof is in een vol Brabant schadelijker
dan op de lege Hongaarse poesta
● 50 ha landschap is bij R’dam meer waard dan ...
Dit aspect mist te vaak in de discussie (C.T. de Wit ?)
Totale factor
productiviteit:
T. Waarde + Pos.Ext – Neg.Extern.
_____________________________
Kosten Arbeid + Kapitaal
16. Hoe ver zijn we met meten en waarderen
externe effecten?
Milieu-accounting bij boeren geen probleem. FLINT project
heeft in 9 landen bij 1100 boeren aangetoond dat het kan.
(en Minas resp. LEI deden dat al eerder; Ierland ook)
LCA methodiek beschikbaar voor keten-aspecten
Waarderen van externe effecten geen groot probleem (wel
discussies CO2 marktwaarde, willingness to pay)
● Environmental accounting (milieu-jaarverslag)
● Natural capital
● TEEB (the Economics of Ecosystems & Biodiversity)
● True Cost Accounting
● True Prize
19
17. Externe kosten per kg varkensvlees
20
Van Drunen et
al. (2010)
Blonk et al.
(2011)
Fijnstof, verzuring, vermesting
(eutrofiëring) en toxiciteit door zink
In kosten
Klimaat-
verandering en
biodiversiteit
€ 0,28
Impact op klimaatverandering en
biodiversiteit
€ 0,62 € 0,40
Dierziekten € 0,32 € 0,16
Dierenwelzijn (Willingness to pay) Tussen € 1,10
en € 4,60
€ 1,00
Overheidssubsidies € 0,02
ꞌEchteꞌ meerkosten > € 2,06 € 1,84
productiekosten voor gangbaar varkensvlees worden geschat op circa
€ 1,80/kg slachtgewicht af-boerderij Biggenprijzenschema, 2013
Bron: Ander Vlees, Reinders et al, LEI
18. Niet alles is meetbaar
Nog niet zo goed meetbare zaken uit de ecologie (bv.
bodemverdichting of niet-meetbare bodemkwaliteit)
Vertekening prijzen, bv. speculatie in grond (of hoge
grondprijzen door landhonger) leidend tot te intensief
grondgebruik
Consumenten die teveel betalen door onwetendheid of
door verkeerde marketing: onjuist geprijsde goederen
Policy failures zoals onnodige importheffingen
Dynamische effecten: Geopolitiek
Veerkracht / Resilience (robuust, aanpasbaar systeem):
als dat “ten koste gaat” van lange termijn efficiency
Maar wacht daar niet op met rekening houden met
externe effecten
21
19. Efficiency van het systeem doorgeslagen?
Consument en boer zwak, daar zijn de externalities, die
komen voor rekening maatschappij / belastingbetaler
Hebben grote bedrijven genoeg belang bij oplossing?
Heeft industrie een zorgplicht? Regulering in plaats van
subsidies?
Food policy, tegelijk bij consument en boer, bijvoorbeeld
● Door bepaalde productformules te belasten?
● Door faire contracten en zorgplicht af te dwingen?
● Start met ombouwen subsidies en convenanten?
22
Input industriesFarmerConsumer Retail Food processor
20. Internalisering van externe effecten
Door de negatieve externe effecten via
technologie en innovatie te voorkomen: hier
is een grote prestatie geleverd, laaghangend
fruit is geplukt, lukt dat ook voor resterende
opgave?
Anders: hoe zorg je dat de consument de
werkelijke prijs van voedsel gaat betalen?
De macht van het woord en de marketing:
● Retail en product formules
● Verminderde consumptie / meer
plantaardig
● Regulering door industrie via contracten
23
21. En door overheidsingrijpen
De vervuiler betaalt:
● in eerste instantie de boer via regulering, beprijzen
● doelvoorschriften, geen middelvoorschriften
zodat innovatie efficiency blijft bevorderen
● maar ook de consument (bv. via accijns, btw)
● Als gedragsverandering beperkt is, levert dat
geld op voor (natuur)compensatie
Prijzen geven daardoor weer de juiste signalen aan
beslissers, de markt kan voor efficiënte allocatie zorgen
Als door beprijzen van m.n. lokale milieueffecten
productie verdwijnt, vergroot dat efficiency en welvaart.
Political economy: 16 mln. profiteren een beetje, 50.000
boeren vangen de eerste klappen op
24
22. Conclusie
Efficiency is een belangrijk begrip, pas het goed toe!
Wie dat alleen bedrijfseconomisch doet, moet terug naar
de schoolbanken
Het probleem is negeren van externe effecten
Zijn in studies goed mee te nemen, maar ze moeten in
prijzen tot uitdrukking komen, van True Cost naar True
Pricing.
De overheid is essentieel voor goede marktwerking
Krijgen we de overheid zover door:
● Burgers die een betere leefomgeving gaan eisen?
● Boeren die verzet opgeven als geld te verdienen is
met groenere producten? GLB voor transitie?
25