Gerard van den Aardweg (psycholoog) wil hiermee vooral aan jongeren een eerlijke voorlichting geven rond abortus provocatus. Hij baseert zich daarbij op biologie, filosofie en de menselijke ervaring.

1. Dr. G.J.M. van den Aardweg, psycholoog
WAT ABORTUS MET EEN MENS DOET:
HET RECHT VAN JONGEREN OP EERLIJKE VOORLICHTING ROND ABORTUS PROVOCATUS
Voorlichting gebaseerd op biologie, filosofie en de menselijke ervaring

2. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 2
Inhoud 1. Een geproclameerd Europees recht op veilige en legale
abortus en een recht op voorlichting. Een IKON
1. Een geproclameerd Europees recht op veilige en legale documentaire
abortus en een recht op
voorlichting. Een IKON documentaire
Op 16 april 2008 heeft de Raad van Europa met 60% vóór-
2. Eerlijke voorlichting over het menselijk embryo. stemmers een resolutie aangenomen waarin wordt gesteld dat
vrouwen een recht hebben op “veilige en legale abortus”
3. Informatie over het menselijk embryo die in een objectieve (provocatus). Alle Europese landen worden opgeroepen om
voorlichting dient te voor dit geproclameerde recht1 garant te staan, keuzevrijheid
worden overgedragen aan de vrouw te geven en alle mogelijke hindernissen weg te
nemen die een keuze voor abortus kunnen bemoeilijken.
4. Respect voor andere mensen Vrouwen dienen bij hun beslissing goed te worden
“voorgelicht” en de Staat moet daarbij “adequate medische,
5. Bij twijfel geen grote risico‟s nemen psychologische en financiële steun” verlenen.
6. Voorlichting over medische schade na abortus Het is duidelijk dat de vóórstemmers vooral, zo niet uitsluitend,
de “vrije keuze” vóór abortus zo makkelijk mogelijk willen
7. Voorlichting over psychische schade na abortus maken: nergens wordt iets gezegd over het vergemakkelijken
door “voorlichting” en “adequate medische, psychologische en
8. Nog enkele Nederlandse illustraties financiële maatregelen” van een vrije keuze tégen abortus. Het
zou hypocriet zijn te ontkennen dat de “vrije keuze” die men
9. Abortusvoorlichting in verband met hormonale van bovenaf aan de Europeanen wil opleggen op zijn minst de
anticonceptie vrije keuze vóór abortus een stuk makkelijker en de keuze
tégen abortus een stuk moeilijker moet maken.
10. Programmapunten voor een eerlijke abortusvoorlichting
1
Een “recht” op abortus houdt automatisch de “plicht” van anderen in om de
Literatuur rechthebbende vrouwen hun recht te geven. Maar waarop is dit ongetwijfeld
revolutionaire “recht” gegrond? Op een meerderheid van politieke stemmen?

3. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 3
“verwijderen van een klompje cellen” in de baarmoeder. Men
De resolutie heeft het over een “recht op veilige abortus”. Wat kan hun reacties niet afdoen als gevolg van hun morele of
wordt daarmee bedoeld? Is dat een abortus die geen religieuze ideeën. Zeer velen van hen waren niet godsdienstig
overlijdensrisico voor de vrouw met zich meebrengt of is het en hadden geen morele bezwaren tegen de ingreep. De IKON
een abortus die geen lichamelijke en psychische schade documentaire van enkele jaren geleden, Gedane zaken nemen
toebrengt? Wie de feiten onder ogen ziet moet beseffen dat dit geen keer, vervaardigd door een vrouw die zichzelf heeft laten
laatste een utopie is, geen realiteit. Naarmate de periode dat aborteren en geen tegenstandster van abortus is, laat vrouwen
legale abortus massaal wordt gepraktiseerd langer duurt, aan het woord, soms vele jaren na een abortus waar ze
worden de medische en psychische beschadigingen die er aanvankelijk geen bezwaar tegen hadden. Wat zij zeggen is
dikwijls het gevolg van zijn steeds duidelijker. Zij kunnen zij hetzelfde als wat wordt gezegd door veel vrouwen uit allerlei
niet meer worden gebagatelliseerd of met spitsvondigheden milieus, in vele landen, met allerlei achtergronden, en niet door
worden weg-verklaard. De explosieve toename van abortus na slechts een kleine minderheid, jaren later, in een vertrouwelijk
legalisering -de officiële cijfers voor legale abortus in alle gesprek, als zij zich niet (meer) hoeven te verdedigen en vrijuit
landen stellen de meest extreme schattingen over het vroegere hun gevoel kunnen laten spreken. Het zijn verhalen van
voorkomen van illegale abortus verre in de schaduw- heeft knagende twijfel, ontgoocheling, moedeloze berusting, of
deze situatie alleen maar verergerd. Als de vrouw dan een recht regelrecht spijt. Zij geven een reëel en niet een ideologisch
zou hebben op een “veilige abortus”, dient haar op zijn minst geretoucheerd beeld van de werkelijkheid:
een recht te worden toegekend op een alzijdige, objectieve
voorlichting over de graad van medische en psychische Een geïnterviewde vrouw: “Ik wil er niet meer aan denken”.
“veiligheid” van een abortus, zodat ze kan zien welke risico‟s
ze loopt. Een andere geïnterviewde: “Ik had wel ingeschat dat ik ‟t
moeilijk zou krijgen, maar dit gaat véél verder! Waarom heb
De tijd dient voorbij te zijn dat abortus counseling overwegend ik geen ruimte kunnen of willen maken voor dit kind?
vanuit een pro-abortus ideologie wordt bedreven. Teveel Aanhoudend probeer ik mijn keuze te rechtvaardigen, maar
vrouwen voelen zich achteraf bedrogen, niet gewaarschuwd, het lukt me niet meer”.
vals voorgelicht, of bij twijfel onder druk gezet om de abortus
door te zetten. Te veel vrouwen hebben achteraf ontdekt dat Een jonge vrouw na enkele abortussen: “… het gaat een
een abortus iets van een heel andere orde is dan het beetje te vér. Nu denk ik over het leven, dat heb ik nooit

4. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 4
[eerder] gehad: waarom ben ik op aarde? … het heeft me gebeurtenis met de betrokken vrouwen zijn gehouden. Twee
wakker gemaakt”. elementen komen er steeds in terug. Ten eerste de spanning
tussen de diepere gevoelens (instincten, zo men wil) en
Of: “Het lukt me nog steeds niet mijn abortus te accepteren. verstandelijke argumenten; bij de abortus-beslissing en kortere
Rationeel heb ik genoeg argumenten, maar gevoelsmatig of langere tijd daarna was het ‟t verstand dat de gevoelens
niet. Ik voel me slecht … al geloof ik ook niet in God, ik onderdrukte, maar op den duur blijkt meestal dat deze niet
geloof niet dat dit míjn terrein is [waarop ik me mag werkelijk onderdrukt kunnen worden en dat de vrouw onder
begeven]”. deze daad (daden) uit haar verleden blijft lijden, of ze wil of
niet. Zeer veel vrouwen, waarschijnlijk de grote meerderheid,
Tien jaar later zegt een als intelligent overkomende vrouw: zijn niet zo “koel” of “rationeel”, of “hard” in hun gevoelsleven
“Ik moest erg huilen op de tafel [van de aborteur]. Toch dat zij tegenover zichzelf kunnen blijven doen alsof hun neus
wilde ik het. Maar achteraf is er twijfel: ze hadden me bloedt. De abortus heeft een diepe wond geslagen die niet
misschien wel moeten stoppen. … Als ze alle huilende zomaar kan genezen.
vrouwen naar huis zouden sturen hielden ze weinig klanten Sommigen zijn geneigd om dat “ongeëmancipeerd” te noemen
meer over”. Ter verklaring van haar latere twijfels en of “sentimenteel”, maar diep in de natuur gewortelde gevoelens
tranen-ondanks-de-verstandelijke-beslissing vóór de abortus laten zich niet door zulke termen tot verdwijning brengen. De
brengt ze haar diepere ervaring of inzicht onder woorden: reden daarvan is ook niet moeilijk te zien. Zoals verschillende
“Het is een aantasting van een oergevoel:‟dat vruchtje moet vrouwen in de IKON documentaire het ook hebben ervaren,
er gewoon blijven‟: zoiets…”2. heeft hun twijfel en verdriet direct te maken met het
aanvankelijk misschien vage, maar naderhand groeiende besef
Dergelijke uitingen zijn universeel. Men kan ze overal vinden dat zij géén “klompje cellen” hebben laten weghalen, maar
in de rapporten van diepte-interviews die jaren na de “een kindje”, minimaal een “vruchtje” met een heel eigen
beschermwaardigheid, dat “er gewoon moet blijven, zoiets…”.
2
Eigenlijk verklaart alleen de dame van de intake van de abortuskliniek in de
documentaire “nooit spijt van haar abortus te hebben gehad”, hoewel “ik wél heb
Wat voor rechten ook worden verondersteld, vrouwen hebben
gedacht dat het een straf is dat ik nooit meer kinderen kon krijgen”. Maar in in ieder geval het recht dat hun vóór een abortus zeer duidelijk
hoeverre kan een vrouw die beroepsmatig vrouwen bij een abortus moet wordt gemaakt welke “veiligheidsrisico‟s” een abortus inhoudt,
ondersteunen in een interview voor een documentaire haar diepste zieleroerselen op psychisch vlak evenzeer als op het lichamelijke. En om die
naar boven laten komen?

5. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 5
risico‟s te kunnen beoordelen is het onvermijdelijk dat het ze berekening van het werkelijke aantal abortussen in de weg
duidelijk voor de geest staat dat ze een “oergevoel” gaan staat. Maar dat een aanzienlijk percentage van de
aantasten, namelijk dat abortus het vernietigen is van een tienerzwangerschappen ook in Nederland met een abortus
“vruchtje” dat in feite het eerste stadium is van een eindigt ligt voor de hand.
mensenleven, van “een kindje”. Deze eis dient door een
beschaafde maatschappij op zijn minst te worden gesteld aan Abortus komt dus op steeds jongere leeftijd voor en is de
elke vorm van voorlichting rond abortus aan jonge meisjes (en laatste decennia –met jaarlijkse schommelingen- bij jonge
jongens). Want wat een menselijk embryo precies is, en vooral meisjes en jonge vrouwen in opmars. Het is bedroevend hoe
wat het precies is in het eerste stadium, is voor velen van hen vaak zij achteraf moeten vaststellen dat zij geen open en
vrij duister. Des te traumatischer is het als zij dit achteraf onpartijdige voorlichting hebben gehad, dat de ingreep zelf
moeten gaan beseffen, wanneer zij beginnen na te denken over zowel als de ernst van de gevolgen hun niet duidelijk was
“het leven … wakker gaan worden” (zoals een jong meisje in gemaakt. Die terechte klacht geldt de voorlichting in
de IKON documentaire). instellingen waar wordt geaborteerd en de meeste voorlichting
rond abortus provocatus op scholen en onderwijsinstellingen.
Ongeveer de helft van de vrouwen in de V.S. die zich laten
aborteren is jonger dan 25 jaar3. In Europese landen als het
Verenigd Koninkrijk en Duitsland is ongeveer sinds de
eeuwwisseling een duidelijke stijging geconstateerd van het
aantal tiener-abortussen4. In Nederland gaat de trend in
dezelfde richting5. Exacte Nederlandse abortuscijfers voor
tieners zijn moeilijk te geven omdat zg. menstruele
extracties niet worden geregistreerd en het toenemende
gebruik van de morning-after pil een betrouwbare
3
Strausss et al., 2007. Dit percentage voor de V.S. schijnt ongeveer ook voor
West-Europa te gelden.
4
Voor het Ver. Koninkrijk: Womack (2006); voor Duitsland: gegevens
Statistisches Bundesamt, Wiesbaden, 2006; FAZ.net. 6.9.2006.
5
Bijvoorbeeld, TNO rapport 2002.

6. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 6
2. Eerlijke voorlichting over het menselijk embryo men in alle milieus kan tegenkomen, in ontwikkelde evenals in
onontwikkelde. Als vanuit een dergelijke “filosofie” in
cursussen en leerprogramma‟s voor onderwijsinstellingen
Zeer veel jonge mensen hebben slechts vage voorstellingen voorlichting in verband met abortus wordt gegeven, is het heel
over het menselijke embryo in de eerste weken en zelfs de begrijpelijk dat veel jonge mensen confuse, onjuiste of
eerste maanden na de conceptie. Steeds opnieuw blijkt dat uit verwrongen ideeën hebben over het menselijk embryo en dus
de verhalen van jonge meisjes en vrouwen na een abortus; niet ook over het wezen van abortus provocatus zelf.
alleen dat zij nooit hadden geweten hoever een embryo van
enige weken of maanden al was ontwikkeld, dat een 8 weken De Belgische definitie bevat willekeurige, ongefundeerde,
oud embryo bijvoorbeeld al herkenbaar de menselijke gestalte aannamen die met de stelligheid van een dogma naar voren
heeft, maar ook dat zij zich nooit hadden gerealiseerd dat een worden gebracht.
bevruchte menselijke eicel heel wat méér is dan een specifieke Ten eerste stelt men een “geheel van cellen” tegenover “een
cellenwoekering. Die argeloosheid en onwetendheid is niet mens”; het “geheel van cellen” is klaarblijkelijk geen mens,
verbazingwekkend. Ondanks de grote vooruitgang in de maar heeft het wel in zich om mens te wórden.
microbiologie, embryologie en neonatologie zijn de ideeën die
mensen met een zekere ontwikkeling, zelfs academici, soms Met de term embryo wordt niet altijd hetzelfde bedoeld. In
naar buiten brengen even ignorant als oppervlakkig. Men zou het algemeen bedoelt men het leven vanaf de conceptie tot
de definitie van een menselijk embryo in de Belgische aan de bevalling, al wordt het na ongeveer twee maanden,
embryowet van 2002 als een misplaatste Belgenmop kunnen wanneer het ‟t uiterlijk van een mens heeft, ook foetus
afdoen als de intellectuele gebrekkigheid die daarin wordt genoemd. Sommigen noemen het embryo vóór de
gedemonstreerd niet zulke diepgaande maatschappelijke innesteling in de baarmoeder een pre-embryo, maar voor dit
gevolgen zou hebben: taalgebruik is geen biologische reden of noodzaak.
“(Een embryo is) een cel of samenhangend geheel van cellen Volgens de logica van de Belgische wet moet de cellengroep
met het vermogen uit te groeien tot een mens”. op een bepaald ogenblik een mens zijn geworden. Wanneer is
het dan zover? Als de menselijke gestalte zichtbaar is (met 8
De definitie in de Belgische wet illustreert een onnadenkende weken; als het embryo ongeveer 3 cm lang is en 3 gram
manier van schrijven en praten over het menselijk embryo die weegt)? Is het dan soms een half-mens als de menselijke

7. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 7
gestalte nog maar half te zien is? Op die manier kan het mens- vermeende wonderbaarlijke moment waarop de omslag van
zijn naar believen worden gedefinieerd: als het vruchtje zich cellenklompje naar mens zou plaatsvinden onder geen beding
succesvol heeft ingeplant in de baarmoeder (dan ontstaat de als “wetenschappelijke waarheid” worden verkocht. Dat
“mens” dus een week na de bevruchting)? Als de hersenen gebeurt nu dikwijls wél, al dan niet opzettelijk, maar het is
ontwikkeld zijn (maar tot welk stadium; de hersengroei stopt objectief bezien valse voorlichting, misleiding.
pas in de volwassenheid)? Bij de geboorte? Als het eerste
bewustzijn er is (dan is er dus al een baby van enkele weken Eerlijke voorlichting dient niet te verzwijgen, maar duidelijk
oud)? Wanneer vindt de magische omslag van cellengroep naar uit te leggen dat er geen enkel objectief houvast is voor de
mens plaats? theorie dat er een fase in de ontwikkeling van de bevruchte
eicel zou zijn waarin er nog niet van een “mens”, “menselijk
Van de keuze van dit magische moment hangt het af of men een leven”, of “een menselijk individu” gesproken zou kunnen
abortus provocatus al of niet het opzettelijk doden van een worden. Vervolgens, dat een dergelijke theorie het in
mens zal moeten noemen. Als het embryo nog “een geheel van wetenschappelijk opzicht, dat wil zeggen zowel vanuit het
cellen” is vóór er visueel een mensje in te herkennen is, is standpunt van de biologie en de ontwikkelingspsychologie als
abortus na 8 weken het doden van een mens; enzovoort. Geeft vanuit filosofisch standpunt, aflegt bij de visie die het
men toe dat de bepaling, of liever aanname, van het moment menselijk leven opvat als één ononderbroken geheel6 vanaf de
van menswording ergens na de bevruchting willekeurig is, en conceptie via de verschillende levensfasen tot aan de dood, één
niet meetbaar, dan zal ook de voorstander van abortus moeten levensloop.
concluderen dat de operatie dikwijls het doden van een mensje
betekent. In tegenspraak met wat vaker wordt beweerd: deze laatste visie
Het is overduidelijk: wil men langs deze weg een morele is geen “theologie” of “religieuze overtuiging”. Het is een
rechtvaardiging van abortus provocatus vóór een bepaalde zuiver rationele, wetenschappelijke visie die gebaseerd is op
termijn zoeken, dan belandt men in de kortste keren in een waarneming en logisch denken. Dat de visie van de christelijke
moeras van willekeur en ontoetsbare ideeën en worden er godsdienst (met name de katholieke) daarmee correspondeert
moreel enorme risico‟s genomen.
6
Hier is het begrip “Gestalt” (gestalte, totaal, geheel) uit de psychologie van de
Ongetwijfeld mogen in een eerlijke abortus-voorlichting aan waarneming en het denken van toepassing: een geheel dat méér is dan de som van
jonge mensen zulke subjectieve “bepalingen” van het de delen en waarbij de delen slechts kunnen worden begrepen en verklaard in hun
relatie tot het geheel.

8. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 8
doet daar niets aan af. Godsdienst of theologie kunnen deze 3. Informatie over het menselijk embryo die in een
visie verdiepen en van hun eigen argumenten voorzien, maar objectieve voorlichting dient te worden overgedragen
op zich is zij puur wetenschappelijk en rationeel.
De vrouw in de IKON documentaire die, hoewel zij geen
verklaarde tegenstandster van abortus was, door haar eigen
abortus ervaring toch aan het twijfelen was geraakt en tot het
inzicht was gekomen dat “het een aantasting is van een
oergevoel: [namelijk] dat vruchtje moet er gewoon blijven”,
had natuurlijk van te voren moeten worden gewezen op het
bestaan van dit “oergevoel”, dat niet gewoon maar een blind
gevoel is, maar in wezen een oer-inzicht, de herkenning of
ontdekking van een realiteit. De intensiteit en diepgang van
deze gevoelens corresponderen met de ernst van die realiteit.
Duidelijker dan voorheen was het tot haar doorgedrongen dat
“dat vruchtje” geen pluk haren, stukje weefsel of tumor is
geweest, ze staat op het punt om het hoge woord eruit te
brengen: het was een beginnend mensje, een beginnend kindje,
hoe dan ook7. Veel vrouwen beseffen dit trouwens al kort na
een conceptie; in het prille begin van een zwangerschap voelen
7
Misschien niet zo helder bewust, maar in principe moet zij dat besef of die
intuïtie al hebben gehad toen ze op de tafel van de aborteur lag: “Ik moest erg
huilen … Als ze alle huilende vrouwen naar huis zouden sturen hielden ze weinig
klanten meer over”. Deze observatie, die regelmatig wordt vermeld in de
geschriften van zowel tegen- als voorstanders van abortus, houdt in dat in ieder
geval zeer veel vrouwen die zich laten aborteren er allerminst van overtuigd zijn
dat ze alleen maar “een geheel van cellen dat tot mens kan uitgroeien” laten
weghalen.

9. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 9
en “weten” zij dat zij een nieuw mensje, een kindje, bij zich de levende identiteit van dit unieke, concrete menselijk
hebben: geen “vóór-menselijk stadium” van een kindje. individu waarvan bij de bevruchting de kiem is gelegd.
Dit algemene gegeven uit de menselijke ervaring zou de as Wetenschappelijk verantwoorde voorlichting over het
moeten zijn waarom elke abortusvoorlichting zou behoren te menselijk embryo draait dus om twee hoofdpunten die elkaar
draaien. Niet alleen omdat argumenten in de trant van “het was insluiten:
nog geen kindje” uiteindelijk afstuiten op de natuur -het
instinct en de intuïtie van de moeder-, maar ook omdat dit 1. De uitgroei van het menselijk individu, zijn biologische en
oergevoel berust op een wetenschappelijk degelijk fundament. psychische levensloop, kent na de bevruchting geen cesuur of
Duidelijk moet worden uitgelegd dat de bevruchte menselijke sprongen meer die het wezen van het organisme betreffen8. Er
eicel van 1/10 millimeter een heelal in het superkleine is, niet is maar één organisme, één menselijk leven, dat zich
zomaar een complex van cellen, maar in principe al de hele voortdurend ontwikkelt en differentieert,
mens in zijn allereerste gedaante, die tegelijkertijd alle gedaanteveranderingen ondergaat volgens een dynamisch
volgende gedaanten, ontwikkelingsfasen, al in zich heeft. De grondplan dat met een eenvoudige uitdrukking beschreven kan
hele individuele mens zoals die zich later zal manifesteren als worden als één lang proces van “ontwaken van de menselijke
groter embryo of foetus, baby, kleuter, puber, jong volwassene persoon”. Wel zijn er fasen in het leven van het individuele
enz., met zijn specifieke uiterlijk, fysieke en mentale menselijke organisme, maar zijn biologische en psychische (zie
eigenschappen en begaafdheden, zit (voor zover de mens hieronder) kern is steeds dezelfde. Met andere woorden,
erfelijk bepaald is) al in de bevruchte eicel. Zoals het theorieën die het mens-zijn willen laten beginnen bij de intrede
tegenwoordig mogelijk is om uit de anatomische verhoudingen in welke levensfase dan ook, hangen volkomen in de lucht,
van het gezicht van een jong iemand vrij precies te benaderen afgezien nog van het feit dat niet precies is vast te stellen
hoe hij er na vele jaren zal uitzien, zou theoretisch uit de wanneer een concreet organisme een nieuwe fase is ingegaan
bevruchte eicel kunnen worden afgeleid welke baby na 9 omdat de ene fase vloeiend in de andere overloopt, als een
maanden in de wieg zal liggen, of welke volwassen man of continuum. De ene theorie gelooft dat er een magisch moment
vrouw zich na enkele tientallen jaren aan de wereld zal laten is waarop het levende organisme van niet-mens overgaat in
zien. Het is een kwestie van ontvouwen van wat in de knop al
voorgeprogrammeerd is, van het uitrollen of afrollen van een 8
duizelingwekkend gecompliceerd “programma”, de groei van De oude zegswijze is van toepassing: Natura non facit salta (de natuur maakt
geen sprongen).

10. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 10
mens tijdens deze levensfase, de ander tijdens gene. Een Dr. George Corner, de endocrinoloog en onderzoeker die
onwetenschappelijk geloof komt in de plaats van rationeel voor het eerst het vrouwelijke hormoon progesteron
denken dat uitgaat van de waarnemingen van de genetica, (zwangerschapshormoon) identificeerde en wist te isoleren,
biologie en psychologie. Goedbeschouwd vallen deze theoretici besefte dat het weliswaar begrijpelijk is dat men dikwijls
terug in een “middeleeuws” denkpatroon, gaan zij terug naar nauwelijks waarde hecht aan het menselijk embryo in zijn
een tijd dat er nog slechts vage en voor een deel onjuiste ideeën allereerste levensdagen vanwege het onzichtbare karakter
waren over de biologische processen van de bevruchting en van wat zich binnen de eerste cellen afspeelt, maar
men kon veronderstellen dat het mens-worden, het krijgen van bestempelde dat toch als een ernstige vergissing. Nog vóór
een volledig-menselijke ziel of levensprincipe, pas op een of de moderne ontdekkingen in de microbiologie (DNA)
ander moment tijdens de zwangerschap plaatsvond9. Een onderrichtte hij:
“magisch moment” waarop de menswording een feit wordt kan “De bevruchting van een eicel door het zaad is een van de
wetenschappelijk bezien wel degelijk worden bepaald. Het is grootste wonderen van de natuur, een gebeurtenis waarbij
het moment van de conceptie. magnifieke kleine deeltjes … door kosmische krachten
worden gedreven naar het hun gestelde doel, het groeien van
2. Het is een denkfout en/of een bekrompenheid van het een menselijk wezen. Als schouwspel is dit slechts
menselijk voorstellingsvermogen om er van uit te gaan dat de vergelijkbaar met een zonsverduistering, of met een
met het blote oog niet zichtbare bevruchte eicel, of het zich vulkaanuitbarsting. Feitelijk is het „t meest gewone en het
ontwikkelende, vingernagel-grote embryo (blastula) dat zich na ons meest nabije kosmische natuurverschijnsel dat er is, en
een week in de baarmoederwand aan het innestelen is, “slechts” toch wordt het uiterst zelden waargenomen omdat het plaats
een cellengroep is (een “klomp”, “klontering”, of “prop” vindt in een gebied dat de meeste mensen nooit te zien
cellen). Zo‟n kwalificatie berust op onwetendheid of onwil om krijgen- het rijk van het microscopische”10.
te zien wat men met de ogen van het verstand zou kúnnen zien.
Goede voorlichting zal daarentegen juist jonge mensen leren
10
ontdekken welke grootse dingen er verborgen voor het blote Corner, 1940 (geciteerd in Nathanson, 1996, p. 129). Ook de moderne
natuurkunde en sterrenkunde heeft ontdekt dat in het gebied van het astronomisch
oog aan het gebeuren zijn. kleine de grootste krachten en mysteries verborgen zijn. De beschrijving van Dr.
Corner van de explosief-dynamische en niettemin volkomen strak georganiseerde
activiteiten tijdens de bevruchting is als de beschrijving van de big bang op het
eerste ontstaansmoment van het heelal, toen alles zich vanuit een onvoorstelbaar
9
Bijvoorbeeld als de moeder “leven” in zich voelde. klein oer-puntje maximaal explosief en toch geordend begon te ontwikkelen.

11. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 11
En dat is alleen nog maar de eerste menselijke levensminuut. biologische leven van een individuele mens is begonnen, is er
De mens start als een biologische explosie, maar een alle reden om aan te nemen dat daar tegelijk ook de oorsprong
geraffineerde, planmatige, geleide explosie. Onmiddellijk ligt van de menselijke geest (de psyche, het “ik”).
wordt er met man en macht gewerkt aan de uitgroei van het in Ontwikkelingspsychologisch is het verschijnen van het
de kiem al geheel bepaalde, concrete menselijke individu bewustzijn en het zelfbewustzijn eveneens te beschrijven als
volgens het vóórgegeven bouw- en wordingsplan. Met 14 een geleidelijk ontwaken. De psychologie onderscheidt
dagen is het embryo al 1000 keer zo groot als de bevruchte bewustzijnsniveaus, maar ook op de wijze van een zich steeds
eicel en kan de moeder vaak al merken dat er een nieuw breder en dieper ontvouwen; van de rudimentaire prenatale
individu in haar aanwezig is. Het hartje klopt na 19 dagen, de cognitieve en emotionele reacties via de eerste vage tekenen
volgende dag is de structuur van het zenuwstelsel aangelegd, van bewust herkennen bij de heel jonge baby, de eerste
met 6 weken is het skelet voltooid en kunnen de eerste reflexen persoonlijk gerichte glimlach en lach, vervolgens tot het meer
worden uitgevoerd. De voorstelling dat er de eerste dagen en uitgesproken ik-bewustzijn dat zich in woorden uit (bij de één-
weken niet veel méér aan de hand is dan een proces van tot tweejarige), tot aan het steeds breder en dieper bewustzijn
doorsnee-celdelingen is onjuist. Het is net andersom: juist die en zelfbewustzijn van de denkende jonge mens en de rijpere
eerste dagen gebeurt er van alles, alsof het oer-mensje met volwassene. Ook de psyche, de geest, het ego ontwikkelen zich
zoveel mogelijk vitaliteit en zo gauw mogelijk al zijn dus vanuit een verborgen kiem, aanvankelijk parallel aan de
levensmogelijkheden wil ontplooien. De groeicurve is het ontwikkeling van de hersenen. Een ontwikkeling van onbewust
steilst gedurende de eerste 17-19 dagen, dan verlangzaamt het naar bewust, van sluimerende aanwezigheid tot een meer en
tempo, net zoals de levensprocessen van een kind: zijn groei, meer van zichzelf bewuste aanwezigheid. Er is geen reden te
fysieke dynamiek en psychische functies als emoties, fantasie, denken dat het menselijk embryo al niet vanaf het eerste begin
enz. heviger en energie-geladener zijn dan die van een een ziel bevat of aan een ziel gekoppeld is, een sluimerend “ik”
volwassene (“hypertrofie”). De niet te bevatten werkelijkheid heeft. Zo men wil: een sluimerende, zichzelf nog-niet-bewuste
van het beginnende mensje overstijgt ons beperkte persoon is11.
voorstellingsvermogen; dàt dient bij adekwate abortus
informatie duidelijk over het voetlicht te komen! 11
De menselijke psyche of ziel is vanaf de oudheid opgevat als het menselijk
levensprincipe, tegelijk de bron van het biologische en van het geestelijke bestaan
Evenals er alle reden voor is aan te nemen dat met de bevruchte van de mens (van zijn bewuste ik). Vooraanstaande wetenschappers als de
eicel en het snel daaruit groeiende vruchtje het lichamelijke, anatoom Herrick, de neurofysioloog en neurochirurg Penfield, de neurofysioloog
Eccles (Nobelprijs) en wetenschapsfilosoof Popper wijzen op de pragmatische

12. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 12
4. Respect voor andere mensen
Dat in een (willekeurig bepaalde) eerste fase na de bevruchting
nog niet van de psycho-fysische eenheid “mens” sprake zou
zijn is dus wetenschappelijk bezien hoogst onwaarschijnlijk. Van de ethische status van het menselijk embryo heeft de
Maar beweren dat het een natuurwetenschappelijk feit is dat Duits-Italiaanse filosoof Romano Guardini een scherpe
een embryo een vóór-menselijk stadium heeft12 is kwalijker: logische analyse gegeven13.
dat is een blunder en/of misleiding.
Hij merkt eerst op dat
“… te beweren dat [een levend organisme] pas zichzelf
begint te worden wanneer het al door een aantal
ontwikkelings-vormen is heengegaan, zou zuiver
mechanistisch denken zijn, omdat in dat geval de som van
de delen in de plaats zou komen van een levend geheel.
Ieder die enigszins heeft begrepen wat een „organisme‟ is
kan alleen maar beamen dat het desbetreffende levende
wezen begint met de deling van de eerste cel of met de
vereniging van de twee cellen van de ouders.
Dit geldt ook voor de mens. De tijdslijn van zijn gedaante in
het wordingsproces begint met de vereniging van de cellen
van zijn ouders, culmineert in morfologische perfectie14, en
gaat door tot aan de dood. Hij is dus al een menselijk wezen
op het moment van de conceptie- zoals hij dat ook is op het
noodzaak de beide zijns-orden te aanvaarden: zowel de materiële (“biochemische
hersenprocessen”) als de immateriële (“geest”). Anders kan de interactie tussen
hersenactiviteiten en een heel scala van bewustzijnsverschijnselen überhaupt niet
13
worden verklaard. (Penfield & Roberts, 1957; Popper & Eccles, 1977). Guardini, 1988, p. 153-175.
12 14
En wat men dan als “pre-embryo” zou kunnen aanduiden. Zijn meest ontwikkelde, volmaakte vorm.

13. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 13
laatste ogenblik bij zijn dood. Logisch is het onmogelijk om actieve vormende elementen. Degenen die zo denken zullen
er anders over te denken. minder mens zien in het embryo naarmate het kleiner is en
hoe minder gedifferentieerd het nog is georganiseerd;
… Omdat de eerste cellen al de hele structurele potentialiteit daarom zullen zij zich minder geremd voelen om in het even
bevatten van zijn leven in de toekomst, bevatten zij in aanleg van het embryo in te grijpen.
alle vormen die worden gegenereerd, niet alleen tijdens de We moeten ook de andere consequenties niet vergeten van
ontwikkeling van het embryo, maar ook tijdens de zo‟n visie die, in algemene termen uitgedrukt, inhoudt dat
ontwikkeling na de geboorte, gedurende jeugd, het mens-zijn geen wezenlijke natuur heeft, maar iets is dat
volwassenheid en aftakeling. Om van de kwantiteit 2 de in een hogere of lagere mate bestaat, precies in de mate
kwantiteit 5 te maken moet men er 3 bij doen, anders blijft waarin het betreffende ontwikkelingsstadium de standaard
het 2. Maar er hoeft niets te worden toegevoegd om uit het van perfectie benadert, de hoogste toestand van vorm-
eerste stadium van het organisme de volgende stadia te rijkdom en vitale energie. Daaruit spreekt een kwalificatie-
krijgen, er hoeft alleen iets te worden ontwikkeld; alles wat systeem dat niet alleen van toepassing is tijdens de
er komt is al in potentiële staat aanwezig. Een embryonale ontwikkeling … De afstand tot de standaard van
mechanistische opvatting doet geen recht aan het levende perfectie kan worden terug-geprojecteerd, naar het begin,
wezen omdat men er in die opvatting naar kijkt als naar een met deze conclusie: hoe primitiever het stadium van
uitwendig naast-en-aan-elkaar-gezet zijn15, als bij een embryonale ontwikkeling, des te minder menselijk is het
machine”. product. Maar hij kan ook vooruit worden geprojecteerd om
eruit te concluderen: hoe meer het stadium van autonome
De on-biologische, mechanistische visie op het levende wezen ontwikkeling afwijkt van de al bereikte piek, of hoe ouder
dat de mens is heeft verstrekkende ethische (morele) het individu wordt, hoe minder menselijk hij is. De afstand
implicaties die er logisch uit voortvloeien: tot de standaard van perfectie kan zich ook manifesteren bij
handicaps als ziekte, zwakte, of ernstige gebreken, en de
“Het grote risico is dat de waarde [van het levende wezen, conclusie is: hoe zieker, zwakker, gebrekkiger een individu
van het embryo en zo verder] wordt afgemeten aan de is, hoe minder hij er aanspraak op kan maken dat hij een
kwantiteit; beide in termen van massa en van de som van de echt menselijk wezen is.
15
Als een lego-bouwsel.

14. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 14
Dan hangt alles echter af van de “index” die men opstelt “We moeten ons realiseren dat de theorie en praktijk in het
voor het elimineren van zwakke vormen, niet alleen van de niet al te verre verleden helder bewust tot die conclusie zijn
embryonale, maar ook van die welke al geboren zijn”. gekomen [dat er een „index‟ of rating lijst is volgens welke
de waarde of onwaarde van het menselijk leven wordt
Waarschijnlijk voelt menig lezer op dit punt de bui al hangen: bepaald] en zijn gezwicht voor het idee van „leven zonder
“Maar wij zijn geen nazi‟s!” levenswaarde‟ („lebensunwertes Leben‟17). De eerste
Zo eenvoudig ligt het niet. Om te beginnen had het slachtoffers waren de geestelijk gestoorden en verstandelijk
mechanistisch-materialistische denken over de mens met zijn gehandicapten, gevolgd door de ongeneselijk zieken –in
gevaarlijke consequenties al decennia vóór de komst van de feite zouden velen van hen worden gedood-; en de bejaarden
nazi‟s vaste voet aan de grond gekregen in Duitsland, maar ook en degenen die niet konden werken zouden de reeks
in andere Westerse landen. De nazi‟s hebben het overgenomen voltooien. Maar als het zover is heeft men het gedachtegoed
en verder ontwikkeld en in praktijk gebracht. Het getuigt van van de waardigheid van het menselijk bestaan al voorgoed
weinig mensenkennis als we zouden ontkennen dat de moderne laten varen, want zo‟n mentaliteit is puur en openlijk
Westerse mens evengoed tot het trekken van gelijksoortige barbarisme”.
theoretische en praktische conclusies in staat is. De menselijke
instincten zijn niet veranderd16, het is een gevaarlijke Daarentegen is de natuurwetenschappelijk verreweg meest
zelfingenomenheid en gebrek aan zelfkennis er van uit te gaan plausibele visie op het wezen en ontstaan van het menselijk
dat “wij” tot zo‟n vorm van denken en handelen nooit zouden leven, namelijk op de mens als psychofysische eenheid, niet
komen, of er nooit aan zouden meewerken. Het principe “van de wieg tot het graf”, maar “van de conceptie tot het
“minder ontwikkeld, minder perfect menselijk leven heeft graf”, de grondslag voor een menswaardige cultuur. Dat wil
mindere rechten” hoeft inderdaad niet te leiden tot de uitroeiing zeggen, deze visie brengt respect bij voor de mens in al zijn
van bepaalde rassen, maar kan zich gemakkelijk op allerlei fasen, gedaanten, voor de mens in zijn concrete existentie:
andere manieren manifesteren die uiteindelijk niet minder
mensonwaardig zijn. “In werkelijkheid horen conceptie en dood, opgang en
neergang, kinderjaren en volwassenheid, gezondheid en
16 17
Christenen kunnen hier denken aan de gevolgen van de erfzonde die bij iedere Het kan niet worden ontkend dat het steeds vaker, en dikwijls gedachteloos,
nieuwe generatie terugkeren, maar een vooraanstaand atheïstisch psycholoog als gebruikte begrip “kwaliteit van leven” als argument vóór of tégen het een of ander,
Freud dacht er niet anders over (Das Unbehagen in der Kultur, 1930). qua logica vrijwel op hetzelfde neerkomt als “lebensunwertes Leben”.

15. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 15
ziekte tot het geheel dat we „mens‟ noemen. Het zijn nog-niet-mens (“Untermensch”; “human weed”18; een
elementen van de totaliteit van zijn bestaan (van zijn “weefselprop” e.d.) wordt zijn morele weerstand tegen het
„Gesamtdasein‟) dat feitelijk niet slechts natuur, maar ook behandelen van de ander als een object, een ding, eventueel
geschiedenis is; dat niet alleen een ontwikkeling heeft maar tegen het meedogenloos behandelen van de ander, grotendeels
ook een bestemming; waarin niet alleen groei en uitgeschakeld.
beschadiging worden gerealiseerd, maar ook een zichzelf in
stand houden en achteruitgang, overwinning en nederlaag, Het is een kwestie van beeldvorming. Het visuele beeld van een
succes en moeten boeten. En ziekte die moedig wordt pril embryo met zijn nog-niet-menselijke uiterlijk kan op het
ondergaan, het onvermogen om productief te zijn, brengen eerste gezicht misleiden en verleiden om het als (nog-) niet-
goedheid, wijsheid, en rijpheid, en dat zijn grotere mens te zien19. Maar ook als er slechts een vage voorstelling is
„levenswaarden‟ dan een gezondheid die bruutheid met zich van het embryo dat allang de menselijke gedaante heeft is het
meebrengt en een technische vaardigheid die het menselijke makkelijk er een beeld in de voorstelling van te onderhouden
in het bestaan buitensluit. … dat nog geen menselijke gedaante heeft. Zelfs voor een
professor in de gynaecologie als de Amerikaanse abortusarts
Laten we het nog duidelijker zeggen: iemand‟s graad van Nathanson, onder wiens leiding 60.000 abortussen zijn verricht,
ethische rijpheid wordt duidelijk als hij op grond van het feit was het een shockerende openbaring toen de moderne
dat de uiterlijke gelijkenis van het embryo met de mens [in echografie hem in staat stelde te zien hoe een embryo er precies
latere stadia] minder wordt naarmate men verder terug kijkt, tijdens een abortus uitzag. Sindsdien werd het voor hem een
ófwel het gevoel krijgt dat hij het niet als een mens hoeft te kwestie van rechtvaardigheid dat het tot de standaard procedure
beschouwen, ófwel het latente mens-zijn van het embryo bij abortuscounseling moest horen dat de vrouw het embryo
met een waakzaam geweten beschermt. De weerloze is
toevertrouwd aan de sterke, en het verschil tussen sterkte en
gewelddadigheid ligt in de wijze waarop men zijn
superioriteit ten opzichte van de ander gebruikt”.
18
In de uitdrukking van Margaret Sanger (Drogin, 1989).
19
In Orson Welles‟ film “The Third Man” uit de jaren vijftig staan op een gegeven
moment de extaverte, onscrupuleuze drugshandelaar Harry Lime en zijn vriend op
Als de ene mens de andere niet als een volwaardig mens ziet, een uitkijktoren hoog boven het Weense Prater als Harry‟s vriend hem de vraag
een lagere soort van mens, een minderwaardig mens, of een stelt: Hoe kun je zoiets doen voor geld? Je maakt er toch jongens mee kapot!
Waarop Harry naar omlaag wijst: Zie je die mensen beneden? Wat zijn het nou
eigenlijk, kleine stippen toch? Maakt het wat uit als je er een paar van uitvlakt?

16. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 16
zou zien alvorens een beslissing te nemen20. Veel vrouwen 5. Bij twijfel geen grote risico’s nemen
hebben, net als hij, pas na een abortus duidelijk beseft wat er
was gebeurd doordat ze het gedode embryo, armpjes en
beentjes of een hoofdje te zien kregen. De diepe schok had hun Het minste dat dus bij een eerlijke voorlichting over het wezen
bespaard kunnen blijven bij een eerlijke voorlichting die niet van het embryo uitgelegd moet worden en niet mag worden
verdoezelt en in het duister laat vanuit de redenering: wat niet verzwegen of omzeild, is dat “sommigen” denken dat er vanaf
weet, dat niet deert21. de conceptie al meteen een mensje is en dat deze visie
biologisch en filosofisch sterk staat.
Ten tweede, dat degenen die dat niet aannemen geen
wetenschappelijke feiten hebben om hun veronderstelling te
onderbouwen dat het embryo pas in een later stadium een mens
wordt. Dat het moment van mens-worden dan zuiver een
persoonlijke voorkeur is, dus op zich hoogst onzeker. Dat er
daarom dan ook heel verschillend over wordt gespeculeerd,
zodat de een het mens-zijn-geworden vastpint aan een
geslaagde innesteling, de ander aan het optreden van de eerste
reflexen; na 1 week, na 2 weken, enz.
Vervolgens dient de consequentie van het “je weet niet
20
Nathanson, 1996; zie ook Nathanson, 1983. De titel van Nathanson‟s wanneer een embryo een mens is” eerlijk te worden getrokken
autobiografie van 1996 kan de indruk wekken dat hij van zijn abortus praktijken door er op te wijzen dat “je dus het risico neemt dat je een
terugkwam omdat hij deze niet met zijn geloof in God kon verenigen. Zijn
ommezwaai was echter een verstandelijke (hij had geen Godsgeloof): het zien mensje, een kindje, doodt als je aborteert”.
(visueel beeld) dat het embryo een mensje was bracht hem aan het denken. Pas
veel later kwam hij tot een Godsgeloof. En als je dat een belangrijk risico vindt omdat het over iets
21
We laten hier een derde mogelijkheid van misleidende beeldvorming over de
ander buiten beschouwing, nl. de intellectuele vervorming van de voorstelling die
ernstigs gaat, moet je je realiseren dat er een algemeen geldend
men heeft over bepaalde categorieën mensen. In oorlogen en vetes kunnen mensen principe geldt voor ernstige risico‟s: bij gerede twijfel, niet
de vijand in hun imaginatie zien als minderwaardige boosdoeners; doen.
kannibalenstammen op Nieuw Guinea schijnen zich hun vijanden voor te stellen
als demonen in mensengestalte; enz.

17. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 17
6. Voorlichting over medische schade na abortus
Bijvoorbeeld bij een groot risico voor blijvende schade: geen provocatus
operatie ondergaan die niet noodzakelijk is. Bij kans op een
ernstige botsing bij inhalen op de weg, niet inhalen. Enz.
Voorlichting over abortus provocatus moet in de eerste plaats
voorlichting zijn over wat de aborteur eigenlijk aan het doen is
als hij een zwangerschap “onderbreekt”. Dus voorlichting over
het wezen van het menselijk embryo. (Om misverstand te
vermijden wordt “zwangerschap” hier gedefinieerd op de
klassieke manier: bij de conceptie begonnen menselijk leven).
Daarna moet er eerlijke voorlichting zijn over de kansen op
medische en psychische schade.
De veelgebruikte uitdrukking “veilige abortus”, met de
implicatie dat een in een abortusinrichting of ziekenhuis
uitgevoerde abortus geen of slechts verwaarloosbare medisch
schade met zich meebrengt, moet met een flinke korrel zout
worden genomen. Om de exacte negatieve gevolgen van
chirurgische abortus voor de vrouw vast te stellen zou een
grootschalige, jarenlange onbevooroordeelde, objectieve
medische follow-up moeten plaatsvinden waarbij alle eventuele
door de abortus veroorzaakte negatieve effecten zouden
worden nagegaan en geregistreerd22. Het is merkwaardig dat
zulke totaal-onderzoeken niet gebeuren, terwijl er toch al alleen
in Nederland honderdduizenden vrouwen een of meer legale
22
Bijvoorbeeld, interne of psychiatrische klachten als gevolg van een abortus
verdwijnen uit het zicht als ze niet als “abortus-effect” worden geregistreerd, maar
als “interne klacht”, “gynaecologische klacht”, “psychiatrische klacht”.

18. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 18
abortussen hebben ondergaan. Als het over minder beladen en
minder serieuze medische onderwerpen gaat staan we Wat betreft de aard van de complicaties die in allerlei
doorgaans gauw klaar om “bevolkingsonderzoeken” aan te steekproeven zijn gevonden:
bevelen. Maar rond abortus staan teveel heilige huisjes. Bloedingen; uterusperforaties (1 op 250 gevallen); infecties;
De voorlichter moet het nu doen met onvolledige gegevens, DIC (“diffuse intravasculaire coagulatie”, verspreide
met indicaties. Deze zijn echter zo ernstig dat de beschikbare bloedklontering die bloedingen en weefselafsterving kunnen
informatie jonge meisjes en vrouwen niet onthouden mag veroorzaken); beschadigingen van baarmoederhals,
worden. ingewanden, darmen, urineleiding; lidtekenweefsel dat kan
leiden tot onvruchtbaarheid en ectopische zwangerschappen;
Ter illustratie. In een studie van het British Royal College of onvolledige abortus en achterblijvend weefsel;
General Practitioners en het Royal College of Obstetricians achtergebleven weefsel dat in de uterus is gegroeid en door
and Gynaecologists van 1985 werd er op gewezen dat de blijft groeien; premature bevalling bij de eerste
officiële statistieken minimaal waren; abortus complicaties zwangerschap na de abortus24; 300% meer kans op een
werden alleen binnen de termijn van één week na de ingreep doodgeboren kind bij latere zwangerschappen25 en 60%
genoteerd en meestal alleen maar vóór ontslag uit het meer kans op een miskraam bij de eerstvolgende
ziekenhuis, zodat het percentage complicaties flink wordt zwangerschap26.
onderschat. De studie zelf diagnosticeerde bij 10% van ruim
6000 vrouwen enigerlei medische schade die direct uit de Het verband tussen chirurgische abortus en borstkanker is
ingreep voortvloeide, “enige morbiditeit” bij 17%, en inmiddels goed gedocumenteerd:
“ernstige complicaties” bij 2%. Dit was na 3 weken. In een
verslag van 1973 aan een regeringscommissie over de Abortus verhoogt het risico op borstkanker. Dit risico neemt
praktijk van de Abortion Act in Groot-Brittannië, verhoudingsgewijs af als de vrouw tevoren meerdere
waarschuwden de auteurs dat hoe langer men de follow-up voldragen zwangerschappen heeft gehad. Ook vrouwen die
periode nam, hoe slechter de uitkomst was; bij een op jonge leeftijd kinderen hebben gekregen hebben krijgen
opvolgperiode van enkele jaren zou 30% morbiditeit geen
overschatting zijn23. 24
Kasun, 1988, 150-52; Marshall & Donovan, 1991, hfdst. 7; Clowes, 1997, 21;
Crutcher, 1996, hfdst. 1.
25
Gissler et al., 2004.
23 26
Beide studies geciteerd in Marshall & Donovan, 1991, p. 209. Maconochie et al., 2006.

19. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 19
minder gauw borstkanker na een abortus. De correlatie Een onderzoeker vat de relatie tussen borstkanker en abortus
abortus-borstkanker wordt verklaard door de hoge als volgt samen:
concentraties oestrogenen die na een abortus actief blijven  De kans op borstkanker is 50% groter vrouwen bij
en niet worden geneutraliseerd zoals tijdens een voldragen vrouwen die aborteren vóór de eerste voldragen
zwangerschap. Dit is niet zo in geval van een spontane zwangerschap dan bij niet-aborterende vrouwen en 30%
abortus of miskraam27. groter bij aborterende vrouwen die al een zwangerschap
Een recente mathematische studie van het Britse Pension hebben voldragen dan bij niet-aborterende vrouwen;
and Population Institute wijst uit dat abortus provocatus de  Abortussen bij meisjes jonger dan 18 jaar verhogen het
factor is die de mate waarin borstkanker in 8 Europese risico op borstkanker met 150%. Als de abortus wordt
landen voorkomt het best –zelfs nagenoeg perfect- gedaan tussen de 9e en de 24e week kan het risico
voorspelt28. oplopen met 800%;
 Vrouwen met een familie waarin borstkanker voorkomt
Gezien het hoge percentage vrouwen onder de 25 jaar die een en met een of meer abortussen lopen een 700% hoger
abortus laten verrichten en het hoge percentage risico op borstkanker, meisjes onder de 18 jaar en
tienerzwangerschappen dat door een abortus wordt beëindigd29 borstkanker in de familie lopen na een abortus zelfs een
–in doorsnee heeft de meerderheid van deze vrouwen nog geen gigantisch groter risico31.
voldragen zwangerschap gehad30- hebben jonge vrouwen en
meisjes er dus wel het volste recht op dat er tegen hen in Tegen de achtergrond van het laatstgenoemde gegeven en van
duidelijke taal over dit risico wordt gesproken. de vermelde nauwe correlatie tussen aantallen abortussen en
borstkanker, gevoegd bij de steeds meer vaststaande gegevens
over het borstkanker-verwekkende effect van de oestrogeen-
27
Brind et al., 1996; Brind, 1997; Brind et al., 1999; Verklaring van de 1997 progestagene hormonale anticonceptie32, komt de methode van
World Conference on Breast Cancer (1998).
28
Carroll, 2007.
29 31
In Belgïe liet volgens de commissie die in 1996 de abortus-situatie heeft Kahlenborn, 2000, p. 259.
32
geëvalueerd 44% van alle zwangere meisjes en jonge vrouwen onder de 20 jaar Deze, in ons land en de meeste Westerse landen algemeen gebruikte,
een abortus uitvoeren (Gezin en Leven, 1996, p. 3). “combinatiepil” heeft in 2005 van de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) de
30
40% van de Amerikaanse vrouwen die in 2004 aborteerden, het laatste jaar hoogste kwalificatie “kankererwekkendheid” gekregen (IARC, 2005).
waarover medio 2008 officiële gegevens bekend waren, hadden nog geen Bijvoorbeeld: vrouwen die jong de hormonale anticonceptiepil gebruiken hebben
voldragen zwangerschap gehad (Strauss et al., 2007). 90% meer kans binnen 20 jaar daarna borstkanker te krijgen in vergelijking met

20. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 20
“embryo-selectie” (waarbij embryo‟s worden gedood) bij chemische abortus. De dode foetus wordt naar buiten gewerkt
tijdens de zwangerschap geconstateerde erfelijke door kunstmatig opgewekte krampen in de baarmoeder.
borstkankeraanleg in een problematisch licht te staan. Hier
rijzen enkele ernstige vragen. Moeten vrouwelijke embryo‟s, Als de procedure, die als zeer pijnlijk bekend staat en in het
menselijke levens in fase 1 van hun bestaan, worden gedood algemeen psychologisch traumatiserender dan chirurgische
om te voorkomen dat zij later borstkanker kunnen krijgen, abortus, niet lukt, kan de zwangerschap eindigen met een
terwijl zij dat voor een belangrijk deel zelf zullen kunnen misvormde baby33. In dat geval wordt een chirurgische her-
voorkomen door geen hormonale anticonceptie te gebruiken en abortus aangeraden.
geen abortus te laten verrichten, vooral niet als ze jong zijn? En Belangrijke complicaties: bloedingen en cardiovasculaire
dan: is het niet noodzakelijk dat de vrouw die zich aan problemen; de laatste paar jaar zijn in de V.S. verschillende
“embryo-selectie” wil onderwerpen of wie dat wordt sterfgevallen als gevolg van deze abortusmethode
aangeraden in elk geval ook duidelijk te horen krijgt dat het gerapporteerd. En de gevolgen op langere termijn zijn
borstkanker-risico van haar dochter aanmerkelijk vermindert nauwelijks duidelijk34.
als zij zich zal onthouden van zowel hormonale anticonceptie
als abortus? Komt dit aspect van de zaak bij voorlichting in RU 486 werd geïntroduceerd als een vrouwvriendelijke,
verband met embryo-keuringen überhaupt aan de orde? “zachte” vorm van abortus. Daarover schreef een Duitse
professor in de gynaecologie in een brief aan de Duitse
In een schets van de mogelijke medische schade door abortus kanselier en het parlement met het oog op de aanstaande
hoort ook een enkele opmerking thuis over de zg. “abortuspil”, toestemming voor deze methode: “Wat „zacht‟ aan RU 486
RU 486 (mifegyne), ingenomen na enkele weken is, is alleen het begin. Drie pillen slikken in een kantoor is
zwangerschap tot ongeveer de 50ste dag. Dit anti-hormoon laat inderdaad prettiger dan een injectie met een anesthetisch
de baarmoederwand degenereren zodat deze niet kan worden middel, en in geval van vacuum aspiratie prettiger dan het
geprepareerd om het embryo te voeden. Het is een vorm van binnengaan in de baarmoeder. Dat is de gevaarlijke
verleiding, de handig gezette val waarin vooral de angstige
en naïeve zwangere vrouw terecht komt die er geen idee van
vrouwen die dat niet deden toen ze jong waren; borstkanker na perioden van
33
pilgebruik is vaker “agressief” en verloopt vaker ongunstiger; en wanneer De effectiviteit wordt ingeschat op 90-100%, maar er zijn twijfels (Brown,
borstkanker genetisch meebepaald is worden deze risico‟s aanzienlijk groter Lejeune, & Marshall, 1989; Wilks, 1996, p. 139).
34
(Kahlenborn, 2000). Brown, Lejeune, & Marshall, 1989, p. 43.

21. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 21
heeft hoe afschuwelijk chemische preparaten kunnen veiliger”37. De medische toestand in Rusland moge een stuk
werken. RU 486 is absoluut ongeschikt voor privé gebruik, minder zijn dan bijvoorbeeld in Nederland, toch kan het
omdat het een gevaarlijk spel is met het leven, de onmogelijk alleen daar aan worden geweten dat -volgens de
gezondheid en de vruchtbaarheid”35. Ook al worden de uitspraak van een Russische minister van Gezondheid- twee
gevaren verkleind door klinische toepassing, reële risico‟s van de drie vrouwen na een abortus kampen met medische
blijven aanwezig. Daarom is er ook van de kant van problemen38.
feministische groepen –overigens vergeefs- verzet
aangetekend tegen het algemeen gebruik van deze pil en het Ondanks technologische verbeteringen is de bewering van de
gebrek aan eerlijke informatie over de risico‟s36. Russische gynaecoloog Sserdjukoff in de jaren twintig, toen hij
de balans opmaakte na drie jaar volledig vrije abortus, voor een
Eerlijke voorlichting over welke methode van abortus dan ook deel ook nu nog geldig: “abortus is een ernstig biologisch
gaat uiteraard niet samen met bagatellisering van de medische trauma”39.
risico‟s. Zelfs al zouden die een stuk minder zijn dan nu uit de
meest betrouwbare en degelijke studies blijkt, dan nog is het En verder is abortus vooral een ernstig psychisch trauma.
begrip “veilige abortus” misleidende propaganda. Bij iedere
andere medische ingreep die bij minimaal 10% van de gevallen
directe complicaties geeft en waarschijnlijk bij ten minste 30%
complicaties op de langere termijn wordt de patiënt daarvan op
de hoogte gebracht. Evenmin mag het medische risico van
abortus worden voorgesteld als relatief kleiner dan dat van
zwangerschap en bevalling.
Statistische analyse ondersteunt juist de tegenovergestelde
conclusie: “de natuurlijke zwangerschap is in elk stadium
37
Hilgers & O‟Hare, 1981. Er zijn aanwijzingen dat de mortaliteit bij abortus tot
twee keer zo groot zou kunnen zijn als bij een normale bevalling. Daarbij zijn
bevallingen d.m.v. de keizersnee niet meegerekend, maar steekproeven van
vaginale bevallingen vergeleken met chirurgische abortus, die praktisch altijd ook
vaginaal wordt uitgevoerd (Crutcher, 1996, p. 154).
35 38
Schneider, 1999. Kuballa, 1999.
36 39
Raymond, Klein, Dumble, 1991. In: Niedermeyer, 1952, III, 159.

22. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 22
7. Voorlichting over psychische schade na abortus abortus is voor de vrouw, niet in een incidenteel geval maar op
zijn minst in een groot gedeelte van de gevallen veel zwaarder
dan de eventuele medische complicaties.
Geleidelijk heeft het PAS, het post-abortus syndroom, in
psychologische en psychiatrische kring erkenning gevonden als De voornaamste kenmerken van psychisch lijden na abortus
een variant van het post-traumatisch stress syndroom. De zijn verdrietreacties, schuldgevoelens en “ontkenning”
subjectieve symptomen van dit syndroom waren altijd al (“denial”, gevoelsverdringing). Verdriet, schuld, spijt en
bekend, maar in de periode waarin allerwege voor legalisatie onderdrukte gevoelens kunnen zich op verschillende manieren
van abortus werd geijverd werd er weinig aandacht aan uiten: in een algemene emotionele malaise en gereduceerde
besteed. In de publiciteit overheerste de tendens ze weg te levenslust en levensblijheid, apathie, rusteloosheid, emotionele
wuiven of af te schilderen als verschijnselen die niet met de labiliteit, psychosomatische verschijnselen, obsessief gepieker
abortus als zodanig te maken zouden hebben maar meer met de en gefantaseer over de geaborteerde baby, suicidale buien,
religieuze overtuigingen van de vrouw die een abortus had verkoelde en afgebroken relaties en huwelijken, remmingen in
ondergaan, met een gebrek aan emancipatie van de vrouw, of de emotionele relatie met de andere kinderen, seksuele
met zwakke persoonlijkheidskenmerken als afhankelijkheid en remmingen, drank en drugs.
overgevoeligheid. Nu er enige decennia zijn verlopen waarin
op een ongekend grote schaal systematisch is geaborteerd –vele Volgens de uitkomsten van sommige onderzoeken in de
tientallen miljoenen vrouwen in West-Europa alleen al, een jaren zeventig en tachtig (maar duidelijk minder in de jaren
veelvoud van het aantal abortussen vóór de legalisatie- hebben negentig) zou het wel meevallen met de psychische
de negatieve psychologische ervaringen zich zozeer narigheid na abortus. Voor sommige groepen vrouwen zou
opgestapeld dat ze onweerstaanbaar door de mist van het, integendeel, een positieve ervaring zijn geweest. Het is
vooroordelen en ideologische weerstand heen dringen. PAS is echter een feit dat het overgrote deel van deze studies niet
inherent aan abortus, persoonlijkheidsfactoren, religieuze of voldoet aan de minimum-vereisten voor acceptabel
filosofische achtergrond en cultuur spelen slechts een psychologisch onderzoek40: er werden (worden) meestal
ondergeschikte rol. Abortus dient serieus genomen te worden
als een psychisch trauma, ongeacht de morele houding die men 40
van den Aardweg, 1998. De Amerikanen hebben voor dit soort onderzoek de
er tegenover wil aannemen. In het algemeen wordt psychisch term “junk science”, flutwetenschap. Het zijn dan ook hoofdzakelijk
lijden dikwijls onderschat, maar het psychisch lijden na een propagandistisch bedoelde artikelen die door de leek voor wetenschappelijk
versleten kunnen worden.

23. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 23
niet-geijkte en ongevalideerde vragenlijsten gebruikt die Ontkenningsreacties (naast andere symptomen) vlak na de
voorgeven iets te “meten” wat helemaal niet gemeten wordt, abortus worden in 50-70% van de gevallen vermeld.
de interviews zijn oppervlakkig of nietszeggend, er is Dikwijls kalven zij na verloop van tijd af, soms begeven zij
onvoldoende follow-up, steekproeven en het pas na jaren. Het komt vaak voor dat vrouwen jaren later
vergelijkingsgroepen zijn gebrekkig, en niet zelden werden vertellen dat zij aanvankelijk dachten de ingreep goed te
(worden) de moeilijk of niet te interpreteren uitkomsten in hebben verwerkt, maar in feite alles hadden weggestopt41.
een ideologisch bevooroordeelde richting gepresenteerd. Een (pro-abortus) psychologe observeerde vrouwen
Serieus psychologisch onderzoek naar psychische effecten gedurende en onmiddellijk na de abortus in een
van belangrijke existentiële gebeurtenissen als een abortus abortuskliniek; aan de hand van haar eigen meevoelen met
stelt hogere eisen. Een enorm uitgebreide ervaring heeft deze vrouwen maakt zij het fenomeen “ontkenning” als
geleerd dat de aard en omvang van psychische reactie op een psychisch te pijnlijke ervaring begrijpelijk:
abortustrauma‟s dikwijls pas naar voren komen als de vrouw “Ik voel dat ik onweerstaanbaar naar de „zout‟-afdeling42
bereid en in staat is onder woorden te brengen wat er in haar word getrokken door mijn eigen gevoelens van ongeloof,
omgaat. De beste methode daarvoor is het diepte-interview verdriet, afschuw, medelijden, schuld. De plaats deprimeert
(met een herhaling lange tijd na de abortus), aangevuld met me, toch hang ik er na werktijd rond. Als ik wegga, gedraag
de observaties door personen die de betrokken vrouw goed ik me buiten zo opgewonden als iemand die zojuist ontsnapt
gekend hebben, zowel vóór als na de ingreep (hetero- is aan een gevaar. Ik krijg nachtmerries. Het gevoel dat ik
anamnestisch onderzoek). Daarnaast kunnen grovere, meer medeplichtig ben aan iets naamloos groeit in me en knaagt
globale indicaties worden ontleend aan de uitkomsten van aan me. .. Een soort loden lamheid [komt over me heen] …
degelijk onderzoek met valide checklists van objectieve het jammeren [van de vrouwen] doet me niets meer”. Wat
psychische symptomen en gedragingen.
41
Amerikaanse vrouwen: Reardon, 1987; Duitse vrouwen: Simon, 1988. Christa
Studies van vóór het jaar 2000 waarbij de vrouwen ook langere Heinel, de oprichtster van een Duitse zelfhulp organisatie voor vrouwen na
tijd na een abortus uitgebreid werden geïnterviewd bevestigen abortus, beschrijft aan de hand van haar eigen ervaring hoe lang “ontkenning”
soms kan worden volgehouden. Tot aan het sterfbed van haar man, 27 jaar na de
de klinische ervaring dat verdriet, schuldgevoelens en abortus die ze beiden hadden gewild, had zij er met hem geen woord meer over
ontkenningsreacties eerder regel dan uitzondering zijn. gesproken, hoewel hun leven en hun relatie er diepgaand door was getekend
(Heinel, 1996).
42
Destijds werd vanaf de 2e zwangerschapsmaand een vergiftigende zoutinjectie
gegeven.

24. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 24
de vrouwen na de abortus zeggen noemt ze “crisis frequent voorkomen onderstreept in elk geval de ernst van het
redenaties” die in werkelijkheid neerkomen op “zelfbedrog”, post-abortus leed.
“rationalisaties”, “liegen”43.
Bijvoorbeeld: jaren na het afbreken van hun eerste
Helder bewust of diep weggestopt, talloze vrouwen leven na zwangerschap hadden vrouwen die inmiddels waren
een abortus verder met een groot verdriet. Overigens is getrouwd beduidend meer last van symptomen van depressie
verdriet, “zielepijn”, niet altijd hetzelfde als “depressie”, een dan gehuwde vrouwen na een voldragen eerste
klinisch begrip. Een moeder die een kind heeft verloren door zwangerschap; vrouwen die alleen waren gebleven waren na
ziekte of ongeval zal daar haar leven lang verdriet van hebben, abortus gemiddeld even depressief als vrouwen die alleen
maar haar lijden hoeft zich, na een periode van normale rouw, waren gebleven maar niet hadden geaborteerd (Amerikaanse
niet als klinische depressie te manifesteren. Ook na een abortus studie)46.
kan een vrouw, soms pas na lange tijd, aanvaarden wat zij Een Noorse studie rapporteerde meer uitingen van
(mede) gedaan heeft en zich met zichzelf en haar leven psychische ontreddering (“mental distress”) gedurende het
verzoenen, zodat er geen sprake meer is van een actuele eerste halfjaar na een spontane miskraam dan na een abortus,
depressie; maar het verdriet blijft, het lidteken blijft pijnlijk maar 2 en 5 jaar later was de situatie net andersom47.
voelbaar. De psychische na-weeën van abortus zijn dus ook 20% Zuid-Afrikaanse vrouwen leden 1 maand na een
niet adequaat te diagnosticeren met vragenlijsten die “klinische abortus aan PTSD symptomen (post-traumatic stress
depressie” proberen te peilen44 omdat deze lijsten (evenals de disorder, posttraumatische stressstoornis), meer dan
meeste gestandaardiserde interviews) slechts indicaties kunnen
46
geven. Maar dat niettemin een reeks van zulke globale Cougle, Reardon & Coleman, 2003. Dat de vrouwen die hun kind er wereld
depressiepeilingen de laatste jaren45 laat zien dat ook hadden laten komen en jaren later nog ongehuwd waren even depressief waren als
zij die hadden geaborteerd kan verschillend worden uitgelegd. Zonder diepergaand
symptomen van klinische depressie bij vrouwen-na-abortus onderzoek naar de totale psychische gesteldheid van de vrouwen dat meer omvat
dan een depressie-peiling kan er geen zekere conclusie uit worden getrokken
behalve dat een abortus niet minder “depressie” reacties veroorzaakt dan het kind
behouden en alleenstaande moeder blijven. De studie is bekritiseerd van pro-
43
Denis, 1976, p. 50. abortus zijde, maar de belangrijkste conclusie is niet weerlegd (Schmiege &
44
En die trouwens ook voor dit doel verre van precieze “meetinstrumenten” zijn. Russo, 2005; Russo & Schmiege, 2006; Reardon, 2005; Coleman, 2006).
45 47
De onderzoeken van de laatste tien jaar zijn methodisch (steekproeven, Nordal Broen et al., 2005. Niet zo‟n onbegrijpelijk resultaat want verdriet
vergelijkingsgroepen, gebruikte vragenlijsten, follow-up perioden) gemiddeld van („distress”) na een miskraam is wel iets anders dan verdriet na een abortus en in
hogere kwaliteit dan veel vragenlijstonderzoeken van 20-30 jaar geleden. zekere zin worden hier dus appelen met peren vergeleken.

25. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 25
vrouwen die de zwangerschap niet afbraken; na 3 maanden kritisch zijn bekeken en de conclusie onvermijdelijk is, is het
was het percentage opgelopen tot ruim 30%48. wel dít. Terecht laakte de hoofdonderzoeker dan ook de
Een van de methodisch meest waterdichte studies, waarbij doofpot-houding van deze instantie: “Het is
plm. 500 Nieuw-Zeelandse vrouwen vanaf hun geboorte 25 wetenschappelijk onverantwoordelijk” om bevindingen te
jaar lang werden gevolgd, toonde aan dat zij die op hun 25e verdringen50.
een abortus achter de rug hadden (het gaat dus om jonge
vrouwen) in vergelijking met jonge vrouwen die dat niet De uitkomst van één enkel onderzoek zegt in de psychologie
hadden significant meer aan depressies en angsten leden, en sociale psychologie meestal nog niet zoveel, maar als een
meer zelfmoordpogingen hadden gedaan, meer psychische verschijnsel steeds opnieuw wordt gerapporteerd, bij
problemen hadden en meer alcohol en drugs gebruikten. De uiteenlopende groepen en met verschillende methoden van
meest opvallende uitkomst was misschien wel dat ondanks onderzoek, kan het niet meer gerelativeerd worden.
het feit –dat overigens voor de hand ligt- dat jonge vrouwen
en meisjes die zich hadden laten aborteren gemiddeld méér Andere karakteristieke resultaten in verband met verdriet,
problematische achtergronden hadden, de gegevens daardoor depressie, symptomen van PTSD of PAS:
niet te verklaren waren, want er waren geen verschillen in Vrouwen die zich lieten aborteren maakten 5 keer zoveel
psychische gezondheid tussen de abortusgroep en de niet- kans om tot alcohol- of drugsmisbruik komen als vrouwen
abortusgroep blijkens regelmatige evaluaties vóór de die een zwangerschap hadden uitgedragen51; de kans op
abortus49. Dit resultaat was door de (pro-abortus) opname voor psychiatrische behandeling neemt bij armere
onderzoekers niet verwacht. Het is een onthullend teken van
de ideologische tijdgeest dat het officiële Nieuw-Zeelandse
50
Abortion Supervisory Committee vond dat publicatie van In enkele interviews verklaarde Fergusson: “We weten hoe de mensen
(vrouwen) waren vóór zij zwanger werden. We verdisconteren hun sociale
deze resultaten “onwelkom” was zolang zij niet waren achtergrond, opleiding, etniciteit, voorafgaande geestelijke gezondheid, ervaringen
“opgehelderd”, maar als er één wetenschappelijk van seksueel misbruik en een hele massa factoren”. En: “Ik ben niet religieus. Ik
verantwoord onderzoek in de literatuur over het PAS te ben een atheïst en een rationalist. De bevindingen hebben mij verbaasd, maar het
blijkt dat de resultaten zeer sterk staan omdat ze steeds hetzelfde zijn over een hele
vinden is waar juist alle mogelijke alternatieve verklaringen reeks stoornissen en voor allerlei leeftijden … Abortus is een traumatische
gebeurtenis in het leven. Dat wil zeggen, het gaat gepaard met verdriet, met
moeilijkheden. En het trauma kan mensen in feite predisponeren tot psychische
48
Suliman et al., 2007. ziekte” (Fergusson, 2007).
49 51
Fergusson, Horwood & Ridder, 2006. Reardon & Ney, 2000.

26. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 26
vrouwen na een abortus toe met 160%52. Zelfmoord binnen Het is hoog tijd dat de psychische beschadigingen door abortus
een jaar na abortus komt twee keer zo vaak voor als na een provocatus niet meer worden verbloemd. Dat was de
miskraam en vier keer zo vaak als na een normale bevalling; boodschap die een vijftiental van de meest prominente Engelse
zelfmoorden na abortus pieken rondom de uitrekendatum53; psychologen en gynaecologen hebben afgegeven in een open
de kans op overlijden door zelfmoord, ongevallen, of (zelfs) brief aan de London Times na het verschijnen van de zoveelste
moord neemt na abortus toe met 350% (Finse studies)54. studie die het verband tussen abortus en latere geestelijke
Na abortus ondervinden vrouwen relatief vaker emotionele gezondheidsproblemen had aangetoond57
problemen in het contact (“bonding”) met kinderen die
daarna worden geboren55. De feiten zijn alarmerend genoeg voor een serieuze
herbezinning en vooral jongeren,in de eerste plaats jonge
Een andere benadering is het dossier-onderzoek van een meisjes en vrouwen moeten door een eerlijker en duidelijker
huisarts die de patiënten vele jaren heeft meegemaakt en goed voorlichting beter worden beschermd.
van haar omstandigheden op de hoogte is. Een voorbeeld is het
onderzoek dat een Deense vrouwelijke huisarts instelde nadat
ze met haar praktijk was opgehouden. Van de 117 van haar
patiënten die ooit een abortus hadden ondergaan was 25% nooit
bij haar gekomen wegens latere psychologische problemen,
35% had “middelmatige” psychische problemen gemeld en
30% “zeer ernstige problemen”56.
57
Times, 27.10.2006. De onderzoekers refereren aan het boven vermelde Nieuw-
Zeelandse onderzoek waaruit bleek dat vrouwen na een abortus twee keer zoveel
serieuze problemen op het gebied van geestelijke gezondheid hadden als vrouwen
52
Reardon et al., 2003. na een voldragen zwangerschap en vrouwen die nooit zwanger waren geweest, en
53
Gissler et al., 1996. drie keer zoveel kans maakten op een ernstige depressie in de eerste vier jaar na de
54
Gissler et al., 2005. abortus. Ook vrouwen die nooit eerder psychische problemen hadden gehad liepen
55
Coleman, Reardon & Cougle, 2002. deze risico‟s (Fergusson, Horwood & Ridder, 2006). Het is veelbetekenend dat de
56
Ross Niklassen, 1999. Haar schattingen zijn uiteraard minimumschattingen, aanhoudende reeks publicaties met elkaar bevestigende gegevens ook de American
want niet alle psychische problemen komen bij de huisarts en zeker niet de minder Psychological Association, die vanuit een pro-abortus ideologie het verband tussen
direct waarneembare problemen van vrouwen die alles langere tijd verdringen abortus en PAS zolang mogelijk heeft gerelativeerd, ertoe heeft gebracht om geen
(ontkennen). verklaringen meer af te geven die dit verband relativeren of ontkennen.

27. Gerard van den Aardweg: eerlijke voorlichting rond abortus 27
8. Nog enkele Nederlandse illustraties het diepst in haar leeft. De begrippen “ontkenning” en
“verdringing” zijn typerend voor veel wat er in en rond het
abortuscircuit gebeurt. De Nederlandse situatie vormt hierop
Wie kennis neemt van de internationale literatuur over geen uitzondering.
psychisch abortusletsel wordt getroffen door de monotonie van
de mededelingen van vrouwen die er eerst voor hadden De volgende citaten uit de retrospectieve verslagen van jonge
gekozen een ongewenste zwangerschap af te breken maar pas Nederlandse vrouwen die in het recente verleden een abortus
na de abortus door een bittere werkelijkheid uit de droom hebben meegemaakt brengen deze situatie goed over het
werden geholpen. De Nederlandse ervaringen zijn in dit voetlicht58:
opzicht precies dezelfde als de Amerikaanse, Franse, Duitse,
Russische, of Japanse. Een studente: “Ik ben [door de abortuservaring] gegroeid en
Tot de veelvoorkomende ervaringen van jonge meisjes en zie de dingen nu in een ander licht. Door hem [het
vrouwen hoort ook -nog steeds!- dat zij in abortusinstellingen geaborteerde kind] weet ik dat abortus gewoonweg geen
en door raadgevers, voorlichters en ook huisartsen zijn misleid optie is, het brengt enkel verdriet en ongeluk. … Maar de
omtrent het wezen van het vruchtje of embryo en dat zij er in mensen om ons heen zouden ook kunnen veranderen.
ieder geval geen duidelijk visueel beeld van bijgebracht hebben Huisartsen moeten eerlijker zijn en met foto‟s laten zien wat
gekregen. Verder, dat zij onwetend zijn gehouden over althans er in de buik van een moeder zit wanneer zij en haar partner
een aantal van de mogelijke medische consequenties en over de bij hem langsgaan voor een doorverwijzing naar een
psychische consequenties. Het is duidelijk dat het abortuskliniek…”
abortusbedrijf zelf en ook de algemene voorlichting rond
abortus provocatus op scholen, maar ook in de opleiding aan
artsen en verpleegsters, wordt geleid door een eenzijdige pro- 58
Uit de collectie ervaringen die voor de stichting “Schreeuw om Leven” is
abortus filosofie die zich kenmerkt door irreël-rooskleurige bijeengebracht door Mariëtte Oosterhoff (2003). Het is vanzelfsprekend een
voorspiegelingen van zowel de aard van de ingreep als van de selectie van die vrouwen die hun verdriet wilden uiten of delen, maar uit het
voorafgaande is wel duidelijk dat de groep gedesillusioneerden geen
gevolgen. Mede daardoor wordt dikwijls op onverantwoorde verwaarloosbare minderheidsgroep is en dat het ook niet gaat om vrouwen die
wijze pressie uitgeoefend op een jong meisje of jonge vrouw voornamelijk vanwege religieuze motieven in een crisis zijn geraakt (Van
die in haar innerlijk labiele toestand een beslissing moet nemen religieuze overtuigingen was bijvoorbeeld in de eerder geciteerde IKON
die ze niet kan overzien en die uiteindelijk in strijd is met wat documentaire vrijwel geen sprake). Deze vrouwen representeren een universeel
verschijnsel.