Maikling pagtalakay sa pag-unlad ng panulaang pilipino. Makikita ang mga tao na malaki ang naging ambag sa pag-unlad at pagyabong ng panulaan dito sa Pilipinas
Maikling pagtalakay sa pag-unlad ng panulaang pilipino. Makikita ang mga tao na malaki ang naging ambag sa pag-unlad at pagyabong ng panulaan dito sa Pilipinas
DULANG PANTANGHALANG PILIPINO
Ang presentasyon na ito ay pawang pinagsama-samang impormasyon na aking nakalap dito mismo sa Slideshare at sa iba't ibang website.
IPAGPAUMANHIN ninyo po muli ang aking nagawa. Ginawa ko lamang po ito para sa aking mga tinuturuang estudyante. :)
Nawa'y makatulong ng malaki sa sinumang magagawi para bigyang-pansin ang presentasyon na ito. ^_^
Awiting-Bayan
Ang awiting-bayan (tinatawag ding kantahing-bayan) ay isang tulang
inaawit na nagpapahayag ng damdamin, kaugalian, karanasan,
pananampalataya, gawain o hanapbuhay ng mga táong naninirahan sa isang
pook. Maraming uri ang mga awitin-bayan. May mga awit tungkol sa pagdakila
sa kanilang Bathala, pag-awit sa pagsisisi sa kasalanan, pag-awit upang
sumagana ang ani, pag-awit sa pakikidigma, pag-awit sa tagumpay, pag-awit sa
pagpapatulog ng batà, pag-awit sa kasal, at pag-awit bílang papuri sa kanilang
mga ninuno. May mga awit namang malaswa ang sinasabi at may kagaspangan
ang mga pananalita.
Ang mga awiting-bayan ay isa sa mga matatandang uri ng panitikang
Filipino na lumitaw bago dumating ang mga Kastila. Ito’y naglalarawan ng mga
kalinangan ng ating tinalikdang panahon.
Karamihan sa mga ito ay may labindalawang pantig. Ito ay may tugma at
indayog. Sinasabing ito ay tula muna bago naging awit. Ang mga titik ng mga
awiting-bayan ay naglalarawan ng ugali ng mga Pilipino na may bakas ng
bagong kalinangan at kabihasnang dala rito ng mga Kastila.
Sa panahong ito, ang awiting-bayan lámang ang nakapagpapanatili sa
ating moral. Nanatiling paksa ng ating mga awiting-bayan ang ating katutubong
kultura, damdamin, at iba’t iba pang mga paksain.
Mga Uri ng Awiting-Bayan
1. Oyayi o ayayi. Ito ay awiting panghele o pampatulog sa bata.
2. Diyona. Ito ay awiting tungkol sa kasal.
3. Kundiman. Ito ay awit ng pag-ibig.
4. Kumintang. Ito ay awit ng pandigma.
5. Soliranin. Ito ay awit sa paggagaod.
3. 1. Yugto
-Ang bahaging ito ang ipinanghahati sa dula.
Inilalahad ag pamukhang tabing upang magkaroon
ng panahong makapagpahinga ang mga nagsiganap
gayundin ang mga manonood.
2. Tanghal
- Ipinanghahati sa yugto kung kinakailangang
magbago ng ayos ng tanghalan.
3. Tagpo
-Ito ang paglabas masok sa tanghalan ng mga
tauhang gumaganap sa dula.
4. Trahedya
_ sa dulang ito’y may mahigpit na tunggalian. Mapupusok
ang mga tauhan at ginagamitan ng masisidhing
damdamin. Ito’y nagwawakas sa pagkasawi o
pagkamatay ng pangunahing tauhan.
Komedya
_ nagtatapos na masaya sapagkat ang mga tauhan ay
nagkakasundo. Ang wakas ay kasiyasiya sa mga
manoood.
Melodrama
_ nagwawakas na kasiya siya sa mabuting tauhan bagamat
ang uring ito’y may malulungkot na sangkap. Kung
minsan ay labis ang pananalita at damdamin sa uring ito.
5. Parsa
_ layunin ng dulang ito’y magpatawa sa pamamagitan ng
kawil-kawil na pangyayari at mga pananaltitang
lubhang katawa-tawa.
Saynete
_ ang pinakapaksang uring ito ay mga karaniwang ugali.
Katulad ng parsa, ang dulang ito ay may layuning
magpatawa.
7. Karagatan
-pinapalabas bilang pamg-aliw sa naulila. Nababatay sa
isang alamat tungkol sa singsing ng isang dalaga na
nalubog sa dagat at ang binatang makakakuha nito ay
magiging kabiyak ng dalaga.
Duplo
- Isang larong may kaugnayan sa kamatayan ng isang tao
at ang layunin ay aliwin ang mga naulila.
8. Huego De Prenda
-isa pang kawili-wiling larong may kaugnayan sa isang
yumao.ang awit g dalit ay isang mahalagang bahagi ng
larong ito. At ito ang daan upang maipahayag ng isang
binata ang kanyang lihim na pag-ibig sa mayumng
kanyang sinisinta.
Panubong o Putong
-isang dulang panlipunan na nagmula sa
lalawigan na Marinduque. Ito’y ginaganap
bilang pagpaparangal sa isang may
kaarawan, sa isang mataas na pinunu ng
pamahalaan o isang tanyag na tao.
9. Pamanhikan
-isang katangi-tanging tradisyon ng mga Tagalog,
tungkol sa pag-ibig, pagliligawan at pagpapakasal.
Hugas-kalawang at Pagibang-
daman
-pagdiriwang na ito ay ginaganap bilang pasasalamat mg
mga magsasaka sa Katagalugan sa masaganang aning
ipinangkaloob ng Dakilang Lumikha. Ang
pagdiriwang a kinapapalooba ng mga awitan,
sayawan, kainan at iba’t-ibang uri ng kasiyahan.
10. Panuuluyan o Pananapatan
-lokal na bersyon ng paghahanap ng matutuluyan ng
mag-asawang San Jose at Birheng Maria sa bisperas ng
Pasko.
Moriones o Morion
-pinakamabisang pang-akit sa mga turista. Ang salitang
Morion ay nagmula sa Romanong Senturyon ng
matandang panahon.
11. Salubong o Pasko ng Pagkabuhay
-ginagawa sa Linggo ng pagkabuhay. Sinisimulan ang
prusisyon sa ganap na ika-4:00 ng umaga.
Tibag
-malinang ang debosyon sa krus na kinamatayan ni
Hesus. Ito’y hinanap nina Reyna Elena at Prinsipe
Constantinople ksama ang mga kawal.
Santakrusan
-nanggaling sa tibag at ginaganap sa Mayo upang
alalahanin ni Reyna Elena sa paghahanap ng krus.
12. Karilyo
-dula-dulaang ito’y ginagamitan ng mga kartong
ginugupit katulad ng “puppet show”.
Senakulo
-pandulaang bersyon ng Pasyo.
*Dalawang Uri ng Senakulo*
• Cantada ( inaawit)
• Hablada ( sinasalita)
13. Moro-moro o Komedya
-isang pagtatanghal na naiiba na utang ng Pilipinas sa
isang paring Kastila na nagngangalang Juan De
Salazar.
Sarswela
-masayang dula, ito’y tigib ng tugtugin at awitin. Kung
minsan may kalakip ding sayaw, may kalakip na
pampatawa at may aksyon o tunggalian.