Valpreventie en valtechnieken bij mensen met osteoporose, Presentatie van Dr. Ellen Smulders op 18 november 2011 voor de Stichting IWO.

1. Valpreventie en valtechnieken Inhoud van de presentatie
bij mensen met osteoporose
• Vallen en valpreventie
• Vallen Verleden Tijd voor mensen met
osteoporose
– Evaluatie effectiviteit
Dr. Ellen Smulders – Inhoud programma
V. Weerdesteyn, J. Duysens, R. Laan, W. v. Lankveld
Research, Development & Education, Reumatologie, Sint
Maartenskliniek
Revalidatie, Reumatologie, UMC St Radboud
t s
h r
ig de
r l
y u
Vallen
p
• 1/3 gezonde ouderen valt minstens 1
Fidel keer per jaar1,2
o m
castro
c S
• Valrisico neemt toe met leeftijd3
• Levensverwachting↑ → valincidentie↑3
E .
r.
1O’Loughlin et al, 1993; 2Tinetti et al, 1995; 3Grahn-Kronhed et al, 2005
D Vallen
Minder kwaliteit
Vicieuze cirkel
Valangst
• 10% van de vallen leidt tot blessures:1-3
van leven
– 1-2% heup fracturen
– 3-5% andere fracturen Verhoogd valrisico Vermijden activiteiten
– 5% overige blessures
• Valangst4 ↑
Minder fysieke fitheid
1Tromp et al, 2001; 2Campbell et al,1990; 3Tinetti et al, 1988; 4Vellas et al, 1997
1

2. Valpreventie Valpreventie
• Oefenprogramma’s meest effectieve • Vallen Verleden Tijd
interventie om vallen te voorkomen • Voor gezonde thuiswonende ouderen
• Cochrane review:
Multi-modale oefenprogramma’s • 46% reductie in valincidentie
• Kracht • Verbetering in vertrouwen in de balans
• Balans
• Mobiliteit
• Uithoudingsvermogen
Province et al, 1995; Robertson et al, 2002; Gillespie et al, 2009 Weerdesteyn et al, 2006
t s
h r
ig de
r l
Vallen Verleden Tijd
y u
Implementatie VVT
• 2003-heden: NPI cursus
p
• Hindernisbaan * *
voor fysiotherapeuten
o m
• Spelvormen • Eind 2006: ZonMW
subsidie voor landelijke *
• Valtraining
c S
implementatie * * *
• Selectie van 10 plaatsen * * *
• 10 bijeenkomsten, 5 weken verspreid over NL
.
*
• Ondersteuning zowel op
inhoud als op
E
procesniveau
r.
www.vallenverledentijd.nl
D
Implementatie VVT Valpreventie
• Valincidentie verminderde met 32% • Mensen met osteoporose werden
• Verbetering in balans en looptesten geexcludeerd van deelname aan Vallen
• Vermindering van valangst Verleden Tijd
• Meer risico op valgerelateerde fracturen
• Meer risico op vallen
– Veranderde houding
– valangst
Weerdesteyn et al, 2009
2

3. Fractuurpreventie bij osteoporose Valpreventie bij osteoporose
• Met name gericht op medicatie • Oefenprogramma met in ieder geval
balans en spierkracht training (2-
3/week)
• Maar juist door vallen te voorkomen • Botbelastende oefeningen worden
kunnen ook blessures voorkomen aanbevolen
worden • Meer onderzoek naar het effect van
oefenen op val en fractuur incidentie is
nodig bij mensen met lage botdichtheid
De Kam et al, 2009
t s
h r
ig de
r l
Valpreventie bij osteoporose
y u
Valpreventie bij osteoporose
p
• Verbetering in: • Niet gekeken naar het effect op vallen
na afloop van het programma
o m
– Balans
– Functionele mobiliteit • Alleen gericht op valpreventie, niet op
c S
– Val risico score (PPA) het trainen van valtechnieken
– Vertrouwen in balans • Langdurend (25 weken – 30 maanden)
.
– Valincidentie tijdens de interventie
r. E
Liu-Ambroise et al, 2004; Madureira et al, 2007; Korpelainen et al, 2006 Liu-Ambroise et al, 2004; Madureira et al, 2007; Korpelainen et al, 2006
D VVT voor osteoporose
Vallen Verleden Tijd • Originele Vallen Verleden Tijd
programma als uitgangspunt
voor mensen met – Aangepast voor veiligheidsredenen
osteoporose • Multidisciplinair team
3

4. VVT voor osteoporose
• Voorlichting
Evaluatie van de
• Hindernisbaan effectiviteit van VVT voor
• Spelvormen
• Botbelastende oefeningen
mensen met
11 sessies
• Functionele looptraining
5,5 week
osteoporose
• Valtechnieken
Smulders et al, 2008 Smulders et al, 2010
t s
h r
ig de
r l
Doel van de studie
y u
Deelnemers
p
• Osteoporose (T-score ≤-2.5)
• ≥65 jaar
o m
Evaluatie van de effectiviteit van het VVT
programma voor mensen met • Valgeschiedenis
c S
osteoporose op: • 15 minuten lopen zonder hulpmiddel
I. Vallen • Geen neurologische problemen
.
II. Vertrouwen in balans,
activiteitenniveau en kwaliteit van leven
r. E
P M2
D Design RCT
oefen M3
Metingen
• Primaire uitkomstmaat:
Vallen (valregistratiekaarten)
M1
• Secundaire uitkomstmaten (M1,M2,M3)
P
controle
• Vertrouwen in balans
0 4 9 13 65 weken • Activiteitenniveau
M = Meting • Kwaliteit van leven
P = Programma
4

5. Deelnemers Aanwezigheid
96 • Totaal: 92,8%
R
• 53,2% van de deelnemers was
aanwezig bij alle sessies
Oefen: 50 Controle: 46
Valregistratie: Valregistratie:
47 45
t s
h r
ig de
r l
Val incidentie
y u
Secundaire uitkomstmaten
p
Oefen (n=47) Controle (n=45)
• 13.9% toename in vertrouwen in balans
o m
Vallen 34 52
Fall rate 0.72 1.18
• Geen significante verschillen m.b.t.
c S
• Relatieve Risico: 0.61 (95%CI 0.40- activiteitenniveau en kwaliteit van leven
0.94)
.
• Significant verschil van 39%
r. E
D Evaluatie
• Goed uitvoerbaar, informatief en leuk Vallen Verleden Tijd
• Gevoel minder risico te lopen om te
vallen (89%) voor mensen met
• Minder valangst (85%) osteoporose
• Geen negatieve effecten
Inhoud programma
door de training
5

6. VVT voor osteoporose
• Voorlichting
• Hindernisbaan
• Spelvormen
• Botbelastende oefeningen ellen_0002.wmv
• Functionele looptraining 11 sessies
• Valtechnieken 5,5 week
Smulders et al, 2008
t s
h r
ig de
r l
Hindernisbaan
y u
p
• Motorische dubbeltaken • Motor dual task
o m
• Cognitieve dubeltaken
• Visuele beperkingen
c S
E .
D r.
Toename moeilijkheid
Motorische dubbeltaken
• In tweetallen lopen met een stok
• Dienblad met bekertjes
• Paraplu en een tas gevuld met een bal
6

7. Hindernisbaan Hindernisbaan
Cognitieve dubbeltaken Visuele deprivatie
• Luisteren naar een verhaal • Het licht dimmen
• Luisteren naar muziek en reageren op • Lopen met dienblad tegen de buik
een bepaald geluid
t s
h r
ig de
r l
Hindernisbaan
y u
VVT voor osteoporose
p
Verandering van de volgorde van de • Spelvormen
obstakels
o m
• Dubbeltaak toevoegen
c S
• Individuele score aan het begin en eind
.
van de training (tijd, fouten,
wankelingen)
r. E
D Spelvormen
• Lopen in een rij
• Lopen in een vierkant
• Oefeningen met ballen en ballonnen
• Snel wisselen van positie en richting
• Ruimte verkleinen
7

8. VVT voor osteoporose Valtechnieken
• Valtechnieken
• Oosterse
vechtsport
t s
h r
ig de
r l
Valtechnieken
y u
Valtechnieken
p
• 90% van de heupfracturen komen door Oosterse vechtsporten:
vallen
o m
• Val omzetten in een rollende beweging:
• Risicofactoren voor heupfracturen: – Romp rondmaken
c S
– Botsterkte – Hoofdbescherming
– Impact van de val – Valbreken met de
.
arm
r. E
Cumming and Klineberg, 1994; Greenspan et al, 1994
D
Valtechnieken Valtechnieken
Ervaren Judokas/Aikidokas Jonge personen, onervaren in oosterse
• Verminderde impactkracht (12-27%) vechtsporten
• Verminderde impactsnelheid (0.17-0.21 • Kunnen de technieken leren na een
m/s) korte training (30 min)
• Verminderde impactkracht (17%)
Sabick et al, 1999; Groen et al, 2007 Weerdesteyn et al, 2008
8

9. Valtechnieken
Ouderen: Vallen Verleden Tijd
• Valtechnieken kunnen aangeleerd worden
in vijf wekelijkse trainingssessies Valtechnieken
• Impact kracht neemt af (8% t.o.v. minimale
training)
• Uitvoer van de val verbetert
• Geen nadelige effecten
• Deelnemers gebruiken technieken in ADL
Groen et al, 2010; Weerdesteyn et al, 2006
t s
h r
ig de
r l
Voorbereidende oefeningen
y u
Valtechnieken
p
• Op de stoel • Richting: • Valhoogte:
o m
• Op de mat – voorwaarts – Zit
• Rompselectie – zijwaarts – Knielen
c S
• Rond maken – achterwaarts – Stand
E .
D r.
Zijwaarts vallen Zijwaarts vallen
9

10. Voorwaarts vallen Voorwaarts vallen
t s
h r
ig de
r l
Voorwaarts vallen
y u
Achterwaarts vallen
p
o m
c S
E .
D r.
Valtechnieken VVT voor osteoporose
• Richting: • Valhoogte: • Krachtenplatforms bedekt met matten
– voorwaarts – Zit – Impactkracht op de heup
– zijwaarts – Knielen – 3D kinematica: impact site
– achterwaarts – Stand
Zijn deze valtechnieken veilig voor
mensen met osteoporose?
10

11. Valtechnieken toepasbaar bij
VVT voor osteoporose
echte val?
• Fractuurdrempelwaarde heup oudere • Reflexen gebeuren binnen de 150 ms:
vrouwen: 3100 (1200) Newton daarna vrijwillige bewegingen
• Niet voorwaarts vallen uit stand • Proces van een val duurt 600-700 ms
• Alle technieken vanaf kniehoogte alleen op • Onervaren vallers kunnen valtechniek
dikke matten initieren in 180-190 ms
• Heupbeschermers
• Dus er is tijd!
Groen et al 2010, Cheng et al, 1997; Robinovitch et al, 1995; Kannus et al,1999 Hsiao 1998, van Swigchem 2009
t s
h r
ig de
r l
Follow-up valincidenten
Follow-up valincidenten
y u
voorwaarts zijwaarts achterwaarts
p
(n=13) (n=16) (n=3)
• Tijdens een val in het dagelijks leven
Bewust 23.1% 37.5% 66.7%
worden de valtechnieken niet altijd
o m
gebruik
technieken
bewust uitgevoerd, maar in 88% worden
c S
Hoofd 50% 81.3% 66.7%
bescherming belangrijke elementen van de
Niet geland 61.5% 81.3% 100%
technieken gebruikt
op
.
uitgestrekte
arm
Romp 23.1% 56.3% 33.3%
E
rondmaken
D r.
VVT voor osteoporose VVT voor osteoporose
• Voorlichting • Voorlichting
• Hindernisbaan • Hindernisbaan
• Spelvormen • Spelvormen
• Botbelastende oefeningen • Botbelastende oefeningen
• Functionele looptraining 11 sessies • Functionele looptraining 11 sessies
• Valtechnieken 5,5 week • Valtechnieken 5,5 week
Smulders et al, 2008 Smulders et al, 2008
11

12. VVT voor osteoporose VVT voor osteoporose
• Multidisciplinair team: • Voorlichting
– fysiotherapeuten – Osteoporose
– ergotherapeuten – Medicatie
– reumatologen – Belang valpreventie
– bewegingswetenschappers
t s
h r
Veligheid in huis
ig de
r l
y u
p
o m
c S
E .
D r.
VVT voor osteoporose VVT voor osteoporose
• Botbelastende oefeningen • Functionele looptraining
– Verder botverlies reduceren – Vallers hebben andere loopkarakteristieken
• Verminderde push off
– Gericht op ADL • Kortere staplengte
• Stevig doorlopen • Verminderde heupextensie
• Traplopen – Osteoporose:
• Veranderde houding
• Verplaatsing van het LZP
12

13. VVT voor osteoporose
• Voorlichting
• Hindernisbaan
• Spelvormen
• Botbelastende oefeningen
• Functionele looptraining 11 sessies
• Valtechnieken 5,5 week
Smulders et al, 2008
t s
h r
ig de
r l
Doel van de studie
y u
Samenvatting
p
• Vallen Verleden Tijd voor mensen met
osteoporose is effectief in het verminderen
o m
Evaluatie van de effectiviteit van het VVT
programma voor mensen met van valincidenten
c S
osteoporose op:
I. Vallen 39% minder vallen in de oefengroep
.
II. Vertrouwen in balans,
activiteitenniveau en kwaliteit van leven
r. E
D
Samenvatting Conclusie
• Vertrouwen in balans neemt toe Vallen Verleden Tijd voor mensen met
• Geen invloed op activiteitenniveau en osteoporose is een goed programma
kwaliteit van leven om vallen bij oudere mensen met
osteoporose te voorkomen
• Deelnemers zijn erg tevreden met het
programma
• De valtechnieken zijn veilig en kunnen
toegepast worden bij echte
valincidenten
13

14. Vragen?
t s
h r
ig de
r l
y u
p
o m
c S
E .
D r.
14