Enine Boyuna Liderlik ve Farklı Liderlik TarzlarıNovida Global
Mayıs 2018'de Engelsiz Kariyer tarafından düzenlenen etkinlikte Novida Stratejik Yönetim Hizmetleri Kurucu ve CEO'su Işık D. Aydın, liderliği ve farklı liderlik tarzlarını enine boyuna ele almış, bu kapsamda etik kavramını ve kimlik konusunu irdelemiştir.
Sosyal Öğrenme Kuramı ALBERT BANDURA (1925 - ).pptZühtü Soylu
Sosyal bilişsel kuramının kökeni davranışçılığa dayansa bile, davranışların kazanılmasını da bilişsel süreçlerle açıklayarak davranışçı kuramlardan ayrılır.
Bandura'ya göre, davranışçılık karmaşık davranışları ve ilk kez gözlenen davranışların nasıl kazanıldığını açıklamaz. Ayrıca organizma sadece kendi başına gelenlerden öğrenmez, başkalarının yaşantılarından da öğrenir.
Kişilik özellikleri ve becerilere dayalı, davranışlar ve tarzlara dayalı liderlik yaklaşımları, Dönüşümcü Liderlik kavramı ve alternatif modern yaklaşımlarla liderliğe farklı yaklaşımların ele alındığı ve Novida'nın Kurucu ve CEO'su Işık D. Aydın tarafından hazırlanan sunumdur.
Enine Boyuna Liderlik ve Farklı Liderlik TarzlarıNovida Global
Mayıs 2018'de Engelsiz Kariyer tarafından düzenlenen etkinlikte Novida Stratejik Yönetim Hizmetleri Kurucu ve CEO'su Işık D. Aydın, liderliği ve farklı liderlik tarzlarını enine boyuna ele almış, bu kapsamda etik kavramını ve kimlik konusunu irdelemiştir.
Sosyal Öğrenme Kuramı ALBERT BANDURA (1925 - ).pptZühtü Soylu
Sosyal bilişsel kuramının kökeni davranışçılığa dayansa bile, davranışların kazanılmasını da bilişsel süreçlerle açıklayarak davranışçı kuramlardan ayrılır.
Bandura'ya göre, davranışçılık karmaşık davranışları ve ilk kez gözlenen davranışların nasıl kazanıldığını açıklamaz. Ayrıca organizma sadece kendi başına gelenlerden öğrenmez, başkalarının yaşantılarından da öğrenir.
Kişilik özellikleri ve becerilere dayalı, davranışlar ve tarzlara dayalı liderlik yaklaşımları, Dönüşümcü Liderlik kavramı ve alternatif modern yaklaşımlarla liderliğe farklı yaklaşımların ele alındığı ve Novida'nın Kurucu ve CEO'su Işık D. Aydın tarafından hazırlanan sunumdur.
2. Dikkat Nedir ?
•Dikkat bir kısım bilgiyi güçlendirir, diğer bilgiyi ise baskılar.
•Bu güçlendirme hedeflenen bilginin daha ileri işleme için
seçilmesini sağlar.
•Baskılama ise geri kalan bilgilerin göz ardı edilmesini sağlar.
•YANİ… İyi bir dikkat işlevi gerekli olmayanlara ve çeldirici
olanlara dikkat etmemeyi gerektirir.
Odaklanma + Gözardı Etme
7. • Bilgisayım düzeyinde, beyin bilgi işlemede sınırlı
kapasiteye sahiptir. Algılamanın amacı: çok hızlı bir şekilde çok
çeşitli girdileri doğru bir şekilde tanımak ve kategorize etmektir.
Sistem tanıma veya sınıflandırma girişimleri için dikkat ile
girdileri sınırlar.
•Eylem düzeyinde —örneğin, hareket, nesnelere uzanma
davranışı ve göz hareketleri—biyomekanik kısıtlılıklar nedeniyle
aynı zaman diliminde bir veya birkaçı için sınırlıdır, bu nedenle
belirli bir ardışıklıkla yapılmak zorundadır.
•Bağlama problemi, uyaran bir çok özelliğinin birleştirilmesi
gerekebilir.
Steven Yantis
Niçin her şeyi bir anda görüp yaşantılı-
yamıyoruz? Niçin seçici dikkat gerekli?
8. Geleneksel Modlar
• Odaklanmış Dikkat: Deneklere bir uyarana dikkat etmeleri
diğer uyaranı ihmal etmeleri talimatı verilir. Bu bize
seçicilik (ayırt etme) hakkında fikir verir.
– Seçici dikkat
– Dikkatin kaydırılması
– Dikkatin esnekliği
• Bölünmüş Dikkat: Deneklerin birkaç uyarana dikkat
etmeleri istenir.
9. Duyusal Modaliteler
• Görsel Dikkat
• Mekansal sınırlılık
• Zamansal avantaj
• İşitsel Dikkat
• Mekansal avantaj
• Zamansal sınırlılık
• Taktil Dikkat
• Koku Dikkati ?
10. • Otomatik
– sınırlı kapasite düzeneğini
kullanmazlar
– çalışma belleğini kullanmazlar
– diğer otomatik veya kontrollü
işlemler ile etkileşmezler
– paralelde gerçekleşirler
– çabasız gerçekleşir
– araya girilemez-başladığında
tamamlanıncaya kadar kontrol
gerekmeksizin devam eder
(örn. Stroop etkisi)
– öğrenmeye yol AÇMAZ (LTM
devrede değil)
• Kontrollü
– sınırlı kapasite
düzeneğini kullanırlar
– sınırlı # hemen devreye
girer
– genellikle seri (ardışık)
işleme olur
– öğrenme için gereklidir
(LTM devrede)
– iki tiptir
• bilinçli ve erişilebilir
• örtük, bilinçsiz, örn. bir
bellek taraması
Otomatik ve Kontrollü İşlemler
11. Dikkat bir modaliteyi bir ötekine tercih eder.
Araç kullanırken telefonla konuşma !
Birkaç modalite aynı anda kullanılabilir mi?
15. Görsel Tarama
Verilen Görev:
Özellikler Belirlidir
(Hedef objenin özellikleri)
İşlev:
Tarama
(Dikkat Penceresi tüm sahneyi
tarar)
NEREDENEREDE
Obje Tanıma
Verilen Görev:
Belirli Konumdaki Nesne
(Hedefin pozisyonu belirlidir)
İşlev:
Bağlama
(Dikkat penceresi tanımlanan
özellikleri birbiriyle iliştirir)
NEDİRNEDİR
Görsel Dikkat
16.
17.
18. •Bakış-takibi çalışmaları görsel olarak hangi
bilgiye dikkatimizi (görsel) yönlendirdiğimizi
saptayabilir.
Bakış takibi aygıtı
Okuma sırasında göz hareketleri
Gözlerimiz hem top-down bilgi
(örn. spesifik bilgiyi bulmaya
yönelik bir amaç) hem de
bottom-up bilgi (örn. parlayan bir
ışık) ile yönlenir.
Bakış Takibi (Eye tracking)
25. çocuktum, UFACIKTIM, top oynadım, ACIKTIM. BULDUM yerde bir ERİK, kaptı bir ALA geyik.
geyik kaçtı ORMANA, bindim bir AK doğana. DOĞAN, yolu şaşırdı, KAF dağından aşırdı.
ATTI BENİ bir göle; gölden ÇIKTIM BİR çöle, ÇÖLDE buldum İZİNİ, KOŞTUM, tuttum dizini.
GEYİK beni görünce, DÜŞTÜ BÜYÜK sevince. verdi bana BİR elma, DEDİ, DİNLENME, durma.
dağdan yürü, KIRDAN git, ALTIN KÖŞKE çabuk yet. seni bekler EZELİ, orda DÜNYA GÜZELİ.
bin yıllık ÇİLE doldu! Bunu dedi, KAYBOLDU. yedim sırlı elmayı, GÖRDÜM GİZLİ dünyayı.
gündüz oldu, GECELER; AK SAKALLI CÜCELER, korkunç devler HORTLADI, cinler, CİRİT oynadı.
kesik başlar YÜRÜRDÜ, saçlarını sürürdü. bir De baktım, melekler, BAŞLARINDA ÇİÇEKLER.
DEVLERE EL BAĞLIYOR, GİZLİ GİZLİ ağlıyor. kılıcımı çıkardım, PERİLERİ kurtardım.
kurtardığım PERİLER, ADIM adım geriler, KANADINI açardı, selam verir, KAÇARDI.
AZ, UZ gittim, dolaştım, Altın KÖŞKE ulaştım. BİR KAPISI açıktı, öteki KAPANIKTI.
kapalıyı açarak, AÇIĞA VURDUM KAPAK. AT önünde ET vardı, İT, OT yemez ağlardı;
OTU ATA yedirdim, ETİ İTE yedirdim. açtım bir elmas ODA; Dev ŞAHI uykuda
gördüm, kestim BAŞINI, DEDİM, EY dev NEREDE? NEREDE dünya Güzeli? Dedi, Elinde ELİ!
döndüm, baktım. Bir KIRGIZ ELBİSELİ güzel KIZ. durmuş, bakar yanımda, ŞİMŞEK ÇAKTI CANIMDA.
güldü, dedi, TÜRK beyi! tanıdın mı geyiği? kimse, beni bu devden ALAMAZDI. ANCAK sen,
kaya deldin, dağ yardın, GELDİN, BENİ KURTARDIN. ah o imiş anladım, SEVİNCİMDEN ağladım,
DEDİM, turan meleği! TÜRKÜN yüce dileği! yüz milyon TÜRK bu anda, seni bekler turanda.
HAYDİ, ÇABUK varalım, karanlığı yaralım; sönük ocak CANLANSIN, yoksul ÜLKE ŞANLANSIN
İNDİK, İTİ OKŞADIK, at sırtına atladık. GEÇTİK NİCE dağ, kaya, GELDİK demir kapıya.
kapanması, çok yıldı, AÇIL! dedim, açıldı. yol verince gizli YURT, aldı bizi bozkurt,
KAF DAĞINDAN geçirdi, TÜRK ELİNE getirdi.
Sadece BÜYÜK harfle yazılı sözcükleri okuyunuz.
Seçici Dikkat ve Çeldiricilik
31. Some of these demos are from: Simons & Levin, 1997, TINS, 1, 261-267
Değişikliği fark ettiniz mi?
a) Hayır
b) Evet
Değişim Körlüğü
Inattentional Blindness
32. Some of these demos are from: Simons & Levin, 1997, TINS, 1, 261-267
Değişikliği fark ettiniz mi?
a) Hayır
b) Evet
Değişim Körlüğü
Inattentional Blindness
35. ventriloquist etki
•Görüntü ile işitsel arasında
uyuşmazlık olduğunda
genellikle görselin zaptı
(visual capture) oluşur.
•Kaynağın yerini bulmada işitsel dikkatin desteği büyüktür.
Modlar Arası Etkiler
Bu panelde amacımız bilginin temelleri üzerinde yoğunlaşmak.
Temeller üzerinde yoğunlaşırken normalleri tanımlamak. Çünkü anormalin tersi (aksi durumu) normal değildir. Yani anormalliklerden çıkarak sağlıklıyı tanımlayamayız. DEHB’den çıkarak tam olarak dikkati tanımlayamayız. Bu nedenle öncelikle normal-sağlıklı fizyolojik temelleri öğrenip, onun üzerine farklılıkları, artışları, azalmaları ve sapmaları tanımlamak daha doğru yol olacaktır.
Bu çerçevede sınırlı zaman dilimi içinde bilgide derinleşmek mümkün değildir; anlatacağımız şeylerin zihinlerde merak oluşturması ve bu merakların araştırılması daha önceliklidir.
Modalite: Bireyin bilgi alma, dolayısıyla öğrenme yolu
sense modality: Duyu kategorilerinden her birisi
Dikkat kelimesi nasıl kullanılır?
Örnekler: şunlar dikkatimi çekti.
Seni görmedim, o sırada oyuna dikkatimi vermiş olmalıyım.
Makaleye dikkatimi vermeye çabalıyorum.
Masayı temizlediğimi hatırlamıyorum, dikkat etmemiş olmalıyım (otomatik davranışlarda olur).
Duyusal işleme kapasitemizin sınırlı oluşu nedeniyle sınırlı bilgiyi işleyebiliriz ve sınırlı düzeyde dikkat verebiliriz.
Sensation (duyumsama-duyu organları ile)-perception-awareness sıralaması
İlk başlangıçta dışarıya dikkat olmasına rağmen, sonrasında büyük oranda içimize dikkati yönlendiririz.
İçimizden geçenlere, düşündüklerimize, duyduklarımıza, şimdiki bilgilerle germiş bilgileri karşılaştırmada, farklılıkları
belirlemede, internal dikkati kullannırız. Burada working memory ile içe yöenlik dikkat yakın ilişkilidir.
Eğriye dikkat ederseniz önce dış uyaranlar dikkati ele geçirmesine rağmen zamanla dikkat içimize, bellektekilerine yönlendirmeye başlamaktadır. Bunun oranı içedönük veya dışadönük mizaçlarla veya emosyonellik ile değişmekte midir?
Yukarıda endojen veya ekzojen derken top-down veya bottom-up kastediliyor; şekle bakarsak bir süre sonra amaca yönelik dikkat ele geçiriyor.
Dikkat kaynakları her yerde kullanılıyor; duyusal seçim ve algılamada, çalışma belleği de dahil bellek işlemlerde, yanıt seçimi ve yanıtın yürütülmesi gibi her aşamada rol alıyor.
Maç ile uyaran birbiriyle örtüşüyorsa ikisi de kullanılır.
1. Computational level- örneğin beyin çok tasarruflu davranır. Beyin bir fotograf makinesi gibi fotograf çekip saklamaz, çünkü çok masraflı ve çok yer kaplar. Ayrıca bir kişinin çeşitli duygusal ifadelerini ayrı ayrı fotograflamaz, onun yerine daha az byte gerektiren sadece farklılıkları ele alır.
2.Action
3. The Binding Problem
Geleneksel araştırmalar dikkati iki moda ayrırır.
Dikkatin seçici olmadan davranabilir mi? Dikkatin diğer bir görevi seçicilik haricinde yapılan işe ihtimamı ve özeni artırmaktır. Daha ince ayarlı hareket etmektir.
Dikkatin yönlendirebilmesi ve kaydırılması da önemlidir. Aşırı öğrenme, tecrübe dikkati kaydırmayı kolaylaştırır. Dikkati kaydırabilme yeteneği
Araba ilk kullanırken (öğrenirken) önemlidir. İlk şöforlük deneyimlerinde dikkat katıdır, stres ve tehdit algısı dikkati katılaştırarak yan aynaları kontrol etmeyi zorlaştırır. Davranışlar otomatikleştikçe dikkat daha esnekleşir.
Esnek ile gevşek farklı anlama gelir.
Hep görsel dikkati ele alıyoruz fakat farklı duyusal modaliteler var. Adece defter kontrolünde harf eksiklikleri veya okurken harf veya satır atlamalar mı önemli?
Görsel dikkatte mekansal sınırlılık var; bu nedenle uyaran görme alanınızda değilse duyumsamaz ve algılayamazsınız. Bir yönüyle gözler hareket ederek bu sınırlılığı aşmaya çalışır. Ancak zamansal avantaj ile kaçırdığımız bir görsel uyarana tekrar dönüp bakabiliriz. Bu daha çok yavaş hareket eden veya sabit nesneler için geçerli, araba kullanırken aynı şey söz konusu değildir.
İşitsel dikkatte mekan avantajı vardır, başımızı çevirmeden arkamızdaki uyaranları duyabiliriz. Ancak işitsel uyaranlarda zamansal dezavantaj var, konuşulanı kaçırmış isek tekrar duyamayız, ortam müsaitse karşımızdakinin tekrar etmesini isteriz. Ancak görüntüde tekrar TV haricinde olmaz.
Fonolojik loop ile söyleneni içimizde tekrar ederek içeriğini tekrar gözden geçirme avantajımız olur.
Görme keskinliği, işitsel keskinlik, koku duyarlılığı duyusal kayıt ile ilgilidir.
Bütün duyusal dikkat modları birbirlerinin açıklarını gidermeye çalışır.
Gestalt prensipinde göre de; zihinimizdeki hazır temsillerle yarım yamalak alınan uyarı veya bilgi tamamlanır. Boşlukları doldurma prensipine göre, sadece saçlarından, veya yürürken çıkardığı sesten çıkarak kişiyi veya olayı tahmin edebiliriz.
Otomatik veya rutin haline getirilen işlemler veya aşırı öğrenilmiş işlemler (overlearned- o kadar iyi çalışır ve tekrar ederki sınava girdiğinde aşırı heyecan olsa bile yapar, çünkü aşırı göğrebndiğinden ötürü dikkat az gerektirir) daha az dikkat gerektirir. Otomatizmayı bozan şeyle yorgunluk ve kafa karışıklığıdır.
Rutin hale getrilen işler bir süre sonra beyinden serebelluma devredilir. Beyin merkezdedir fakat merkeziyetçi değildir. Bekinde prosedürel belleğe yerleşen meleke haline gelmiş sözler, eylemler ve ritüller kortekse çok az ihtiyaç duyarark hareket eder. Sürekli arabayala gittiğiniz yola bir süre sonra araba da alışarak beyinciğe de ihtiyaç duyulmaz (şaka).
Overlearning (meleke haline gelmesi) – çoğu kontrollü işlem “aşırı öğrenme” ile otomatik hale gelebilir.
motor beceriler
okumanın bileşenleri (Stroop)
harf tarama görevi
panikten korunmak için pratik
acil müdahale yapma otomatikleştirilebilir
eş zamanlı görevler örn. okurken not alma
test maddelerini düzeltme
Serebellum iş yapıyor, beyin merkeziyetçi değil
(a memory search): bellek taraması bir bakayım sanki bunu duymuştum, bu ismi bir yerden hatırlıyorum sanki, belleğimi bir yoklayayım.
Aynı anda kullanımı gerekiyorsa, beyin genellikle bir modaliteyi diğerine tercih eder veya daha baskın kullanır. Örneğin araba kullanırken telefon ile konuşsak bile görsel dikkati daha baskın kullanırız. Hatta işitttiklerimizi kaçırma pahamıza önümüze dikkat ederi.
Derler ki eğer aynı zamanda birden fala modalideyi kullanacaksanız aynı tür olması (yani iki görsel dikkat gerektiren görev olması; çünkü dikkatin bölüştürülmesi sorun olur), eğer kullanacaksak bile bir görevin otomatikleşmiş veya meleke halinde olması gerekir, örneğin araba kullanma büyük oranda otomatikleşmiştir, araba kullanırken konuşabiliriz.
Ancak, araç kullanımı bazıları tarafından otomatikleştiğinden, etkilemiyor olabilir, ancak akıcı trafikte sorun oluşturabilir.
Dual Task Paradigm
Dikkat ve algı ile ilgili göz hareketleri üç grupta sınıflandırılır:
fiksasyonlar:ilgilenilen hedef obje fovea üzerine pozisyonlanır (covert-örtük dikkat: gözler hareket etmeden ve yönelme belirtileri olmaksızın verilen dikkat)
Tracking (izleme): fovea üzerinde sabitlenmeyi devam ettirmek için baş ve göz hareketleri (overt dikkat-açık dikkat yönelme ve göz çevirme var)
sakkadlar: odağın noktaları arasında ballistik (atma tarzında) hareketler
Bir sahneyi algılarken, anlık zaman dilimlerinde yalnızca “parçaları” girdi yapabiliriz, bunun için gözümüzü sahne üzerinde gezdirmemiz gerekir.
Çevreyi görmek için gözün hareketi gerekir, bunu için göz sıçramalar (make jumps) yapar ve bu sakkadlar olarak adlandırılır.
Eye-tracking bakar-görmezleri saptayamıyor (gözünün içine bakar dinler gibi yapar-ama kafası başka yerdedir, veya hedefe bakıyordur, fakat dalmıştır zihnindeki imajinasyonları izliyordu, hedefi bakıyordur fakat görmüyordur).
Eye-Tracking- bakışlar nereye düşer, bunu saptar.
Fiksasyonlar (sabitlenmeler): ~200-300ms; bilgi kazanılır.
Sakkadlar: fiksasyonlar arasındaki son derece hızlı göz hareketleridir.
Yarbus (1967) çalışmasında bir kişiye verilen görevin göz hareketlerini (dolayısıyla dikkatini) nasıl etkilediğinin kanıtı olarak sıklıkla referans gösterilir.
Aynı denekten göz hareketlerine yönelik 7 kayıt alınmış; herbir kayıt 3 dakika yapılmış 1. görev (1. çizim): resmi serbestçe inceleme (görev verilmemiş) 2):ailenin maddi durumunu tahmin et (çevreye mi bakıyor). 3):insanların yaşlarını tahmin et (insanların yüzüne mi bakıyor) 4): “beklenmedik misafir” gelmeden önce ailenin ne yaptığını tahmin et (yemek mi yiyorlar?) 5)İnsanların giysilerini aklında tut (ezberle); 6) odadaki insanların ve eşyaların yerlerini aklında tut; 7) Gelen misafir, aileye ne kadar yakın birisi tahmin et (from Yarbus 1967).
Bazı şeyler bazı şeylere oranla daha dikkat çekici ve cezp edicidir Buna saliency denir (barizlik, göze çarpan, çarpıcı).
Göz eçarpıcılığı dışarıdaki uyaranın barizliği yanında bizim iç gereksinim, motivasyon, ödül veya amaçlarımızda yaratır. Susamış birisi etraftaki su barizliklerine göre harita çıkaracaktır.
Beyinin şema modelleri var bildiğimiz gibi resmi bütünüyle almıyor, şablondaki farklılıkları alarak megabitten tasarruf yapıyor.
winner-take-all: kazanan hepsinin alır. Seçimlerde de öyle %10 barajını geçenler arasından milletvekili seçilir.
Blink supressor: göz kırpmaları baskılayıcı
Pop-out: herhangi bir düzlemdeki bir şeyin etrafındaki diğerlerinden farklı bir özelliğiyle ayrılıp dikkat çekme, insanin odağını anında kendi üstüne kaydırma olayı.
Luminance:görüntünün siyah-beyaz oluşmasını sağlar. parlaklık anlamına da gelir. TRT'nin ilk yıllarında sadece y sinyali vardı; c sinyali yoktu; ancak şimdi tüm vericiler renkli yayın yapıyor. yani hem c sinyali hem y sinyali var. siyah-beyaz film yayınlansa bile o sinyalin c değeri vardır.
İnsanda parlak olana meyil daha fazla.
sinyal parazit oranı
-elektronik sistemlerde iletilmek istenen sinyalin temizliğini belirten oran,yükseği makuldür.bir bilgi kaynağının sağladığı lüzumlu bilginin ıvırzıvır bilgiye oranını belirtmek için de kullanılır*-dilimize keci boynuzu faktoru olarak cevrilebilir ecnebi deyim. laf corbasi icerisinde (bkz: ek$i sozluk) gereksiz bos laf ve gurultu ile hakikaten esprili ve anlamli sozlerin arasindaki oran ornek gosterilebilir. yuksek bir s:n orani, iyi ceken guzel yayinli radyo kanali gibi keyif verir.-sinyalin gürültüye oranıdır. temiz işitme ve ölçme için olmazsa olmaz kavramlardan biridir. misal niyetine; gürültüde konuşmayı anlama zorlukları tam da gürültünün sinyale oranla olması gerektiğinden fazla olmasından kaynaklanır.
Seçici dikkat var ise seçici dikkatsizlik var mı?
Alageyik Ziya gökalp
Basit bir şekil
İlkönce normal okut sonra büyük harf okut
Benzer olanlarda gecikme artıyor, yani background önemli, öğrenci materyalleri uygun hazırlanmalı
This is a test of attention in the presence of distracting information. You see an array of five symbols. The central symbol is always an arrow, which points to the right or left. If the arrow points to the left, you should press the left arrow key on the computer keyboard, if it points to the right, press the right arrow key. The four symbols on either side of the central target arrow are celled flankers.
The flanker symbols can also be arrows. Sometimes they point in the same direction as the middle target arrow. So in this case you should press the right arrow key
Sometimes the flankers point in the opposite direction to the target. In the example on the right you should again press the RIGHT arrow key, ignoring the flankers.
This is a reaction time task, so you should always respond as quickly as possible, while avoiding errors. We record the reaction times averaged over the test, and the total number of errors. We also record reaction times separately for each type of stimulus. Reactions to the incongruent stimuli (where the flankers point in the opposite direction to the target) are slower than to congruent stimuli (where target and flankers point in the same direction.
O’Regan (1999) makalesinde:
“değişimi-görmezlik doğal görüntüde gözden kaçan büyük değişiklikler söz konusu olduğunda oluşur. Bunun nedeni; kısa süreli görsel bozulma olmasından, göz hareketlerinden, bir flicker (o sırada flaş gibi çeldiriciler), göz kırpma veya film serisinde kamera kesintisi. Santral-ilgiler olur olmaz genellikle saptanır, marginal ilgilerin %13-30’unda değişiklikler saptanamaz.
j. k. o'regan tarafından 1998'de öne sürülen bir algılama durumu/sorunu. * yağmurlu bir havada, arabada ilerlerlerken, ön camınıza gelen yağmur damlacıklarının ya da çamur parçacıklarının, silecekleriniz son hızda çalışsa bile, yolun ilerisinde devrilen koskoca bir kamyonu görmenize engel olacağını iddia ediyor. üstelik haklı olduğunu da çatır çatır ispatlıyor. bu mizansen tarif edilip de "kamyonu farkeder miydin" diye sorulan herkes, istisnasız farkedeceğini iddia etmiş ve hatta kimisi "sen beni ne sandın? yok artık" şeklinde tepkiler vermiş. ama ispatlanmış ki, silecekler ön camı ne kadar hızla temizlerse temizlesin, anlık değişimlerin farkedilmesi çok güç. çünkü, özetle, insan beyni önündeki manzarayı algılarken iki kademede algılıyor. önceliği olan, ilgi alanına giren görüntü asıl algılanan. diğer her şey background olarak görev yapıyor, bizim için esas olan görüntüye dekor oluyor. o diğer herşeyin görüntüsündeki değişiklik tam karşımızda olsa bile biz göremeyebiliyoruz, buna da change blindness deniyor. türkçede değişim körlüğü diye geçiyor. yani olan şey kısaca şu: görsel alanımızın beynimizdeki temsili bizim zannettiğimizden daha dağınık. tabii bu sadece araba kullanırken değil, her türlü işi yaparken ya da manzarayı izlerken geçerli. ön plandaki çok küçük değişiklikler ya da hareketler bizi kocaman bir değişikliği görmekten alıkoyabiliyor.
Sesin şiddeti, perdesi, frekans özellikleri, zamansal durumu tık…….tık veYA tık..tık
Kadın sesi farklı barizlik sağlar.
Sol kulaktan söylenenleri tekrarlıyor-yani shadow yapıyor, diğer kulakta ingilizceden almancaya değişse fark etmiyor, sağ kulaktakileri hatırlamıyor, ancak kendi ismi geçerse dikkatini çekiyor, veya sol kulaktakilerle ilişkili sözcükler olursa bağlantım kurabiliyor. Bunun anlamı aslında filtrasyon ve baskılama yok, uyaranların zayıflatılması (attenuation) söz konusudr.
ventriloquist effect: vantrologlar (karından konuşan) çok belirgin görsel kaynaktan gelen sesi algılarız buna ventriloquist etki denir. Yani yandaki ses kaynağı fark edilmez. Bir yönüyle görüntü sesi ele geçirir (zapteder) buna visual capture denir.
İnsanoğlu görsel olarak baskın yaratıklardır.
Modlar birbirinin açığını giderir.
