1. DESENVOLVEMENTO
URBANÍSTICO
DE CANGAS

2. PLANO DE CANGAS

3. LOCALIZACIÓN
CANGAS DO MORRAZO é UN MUNICIPIO GALEGO SITUADO NA
PARTE SUROCCIDENTAL DA COMARCA DO MORRAZO (PROVINCIA DE
PONTEVEDRA), NO NOROESTE DE ESPAñA. TEN 26.121 hABITANTES
(INE 2011), UNhA SUPERfICIE DE 38'1 kM² y UNhA DENSIDADE DE
POBOACIÓN DE 685,59 hAB./kM².

4. SITUACIÓN
ESTá SITUADO á BEIRA DA RÍA DE VIGO E DO ATLáNTICO. LIMITA CO
OCEANO ATLáNTICO POR O SUR E OESTE, CO MUNICIPIO DE MOAñA
POR O LESTE E CON BUEU POR O NORTE.

5. AS PARROQUIAS
CONSTA DE CINCO PARROQUIAS:
ALDáN, CANGAS, COIRO, DARBO E O hÍO.

6. PLANO URBANO DE CANGAS
UN PLANO é UN CONxUNTO fORMADO POLAS
SUPERfICIES CONSTRUÍDAS E LIBRES DA CIDADE,
EDIfICIOS, RúAS , PRAZAS E PARQUES.
NO CASO DE CANGAS O PLANO CONSIDERADO SERá O
DA ZONA URBANA, DIfERENCIANDO O CASCO ANTIGO
(fINAL DE IDADE MEDIA E IDADE MODERNA) ZONA
NOVA E PERIfERIA ( S.xIx, xx E xxI)
O SEU PLANO VAI COMBINAR O MODELO IRREGULAR, O
DE DAMEIRO E O LINEAL.

7. ORIxE
AS PRIMEIRAS REfERENCIAS ESCRITAS DE
CANGAS DATAN DE 1160.
xA CON REGULARIDADE EMPEZA A SER CITADA
COMO VILA A PARTIR DO S.xVI CANDO A SúA
IGRExA PARROQUIAL SE TERMINA E SE LLE Dá
A CATEGORÍA DE COLExIATA (1545)
NO S. xV hAI NOTICIAS DE ASENTAMENTOS NA
COSTA DE VECIñOS PROCEDENTES DO INTERIOR.
A POBOACIÓN DE CANGAS VERASE ATRAÍDA
DEfINITIVAMENTE POLA PESCA E COMEZARá A
INSTALAR AS PRIMEIRAS CONSTRUCIÓNS. ISTO
DETERMINOU QUE DE LUGAR OU VILA (O QUE REfLECTÍA
O SEU CARáCTER AGRARIO) PASARA A SER PORTO.

8. NO 1184 CONSTRúESE A TORRE DE DARBO QUE
PERTENCÍA Ó ARCEBISPADO DE SANTIAGO . ESTA
REPRESENTABA O OPROBIO SEñORIAL NA VILA, ESTABA
NO MONTE CASTELO TIñA DúAS CASAS PROTExIDAS POR
UNhA MURALLA CON CATRO BASTIÓNS. fOI DESTRUÍDA
TOTALMENTE EN 1467 COA 2ª GUERRA IRMANDIñA

9. O ASENTAMENTO NA
PARTE BAIxA
TÓRNASE NUN
INCIPIENTE NúCLEO
URBANO CON DOUS
BARRIOS
DIfERENCIADOS, O
COSTAL E O SINAL, QUE
SERÍAN O EMBRIÓN DA
POSTERIOR VILA.
O Barrio do CostalBarrio do Costal é o
máis antigo da vila. Ao
seu pé chegaba o mar
antes dos aterrados e
conta con numerosos
manaciais.
Barrio do SinalBarrio do Sinal está separado do
anterior pola Rúa Real e é máis novo

10. O PLANOPLANO é DIfERENTE SEGUNDO O BARRIO.
O COSTAL, SITUADO NA ALTURA, PRESENTA UN
TRAZADO RADIAL DAS RúASTRAZADO RADIAL DAS RúAS NALGúNS PUNTOS,
RESULTADO DA ADAPTACIÓN á OROGRAfÍA DO
EMPRAZAMENTO, SENDO O PLANO IRREGULARPLANO IRREGULAR O
DOMINANTE. ADEMAIS, AS RúAS ESTREITAS E TRAMARúAS ESTREITAS E TRAMA
PEChADA E COMPACTAPEChADA E COMPACTA PROTExÍAN áS CASAS DAS
INCLEMENCIAS DO TEMPO.

11. A RIBEIRA DESENVOLVEUSE ADAPTáNDOSE á LIñA
COSTEIRA, CON TENDENCIA á ORGANIZACIÓNORGANIZACIÓN
LONxITUDINALLONxITUDINAL AO LONGO DO AREAL. PRESENTABA
UN ASPECTO DISPERSOASPECTO DISPERSO, CON CASAS ILLADAS QUE
TAN SÓ NUN PAR DE PUNTOS SE AGRUPABAN, UNhA
(RELATIVA) DISPOñIBILIDADE DE ESPAZO QUE
PERMITIRÍA O DESEñO DUN PLANO CONPLANO CON
TENDENCIA REGULARTENDENCIA REGULAR.

12. A fORMACIÓN DA VILA IRÍASE ESTABLECENDO DE
DISTINTOS xEITOS.
PRIMEIRAMENTE A POBOACIÓN fORMARÍA O QUE hOxE
COñECEMOS COMO O CASCO VELLO, CON RúAS
EMPEDRADAS, E VIVENDAS DO MESMO MATERIAL.

13. AíndA que se pode descArtAr A existenciA
dunhA murAllA, cAngAs tAl vez contArA con
portAs de AccesoportAs de Acceso situAdAs no remAte dAs
rúAs (topónimos sinAl, singulis) en tAnto
que As propiAs cAsAs cercAbAn A vilA

14. dAs posibles vivendAs existentes nA idAde mediA
existen hoxe en diA dous modelos
cAsA de
pincho
constA
dunhA únicA
AlturA, rAs
de chAn, con
tellAdo A
dúAs AugAs,
remAtAdo en
formA
ApuntAdA.

15. cAsA con
pAtín
exclusivA dAs ríAs
bAixAs,elevA
moderAdAmente A
vivendA, á que se
Accede por unhA
escAleirA
exterior nA
fAchAdA, e deixA
debAixo delA A
entrAdA A un
bAixo utilizAdo
como AlmAcén
pArA gArdAr os
ApArellos de
pescA.
A pArte superior
pArA secAlos

16. As dimensiónsAs dimensións
dos solAresdos solAres
erAn moierAn moi
reducidAs,reducidAs,
tAnto máis setAnto máis se
temos en contAtemos en contA
que por regrAque por regrA
xerAl nonxerAl non
todA AtodA A
superficie sesuperficie se
construíA, poisconstruíA, pois
unhA pArteunhA pArte
delA estAbAdelA estAbA
ocupAdA por AocupAdA por A
existenciAexistenciA

17. A construcción máis
representAtivA do
cAsco vello de
cAngAs é A súA
igrexA, situAdA nA
rúA reAl, A
columnA vertebrAl
dA zonA AntigA. A
ex-colexiAtA
empezouse A
construir no século
xv e no século xvi
continuouse
remAtAndo A
fAchAdA
renAcenístA

18. ActuAlmente oActuAlmente o
cAsco Antigo decAsco Antigo de
cAngAs estácAngAs está
AfectAdo poloAfectAdo polo
deterioro físicodeterioro físico
de rúAs e cAsAsde rúAs e cAsAs,,
Algo queAlgo que
prexudicA áprexudicA á
imAxe dA vilA.imAxe dA vilA.
todo istotodo isto
provocou A postAprovocou A postA
en mArchA deen mArchA de
políticAs depolíticAs de
rehAbilitAciónrehAbilitAción
físicA que AíndAfísicA que AíndA
problemáticA do cAsco Antigo

19. no Ano 2000 foi AprobAdo o plAn especiAl de
protección e reformA interior (pepri)
do cAsco vello de cAngAs. no seu ArticulAdo
estAblece normAs que teñen por obxeto
A gArAntíA e defensA estructurAl,
AmbientAl e integrAl do citAdo cAsco.
o plAn estAblece unhA especiAl protección
dAs construcións “cAtAlogAdAs” por
interese histórico e Artistico.
nestos Anos rehAbilitáronse viviendAs e
entornos situAdos nA rúA reAl,
rúA cegA, rúA de fomento, plAzA del Arco,
rúA do hío,….

20. o citAdo plAn, foi publicAdo no boletín oficiAl de
pontevedrA de 28 de xuño de 2000.
-estAblece A exención de tAxAs municipAis en
todos os trAbAllos de rehAbilitAción
e recuperAción de cAsco histórico. prohibe A
demolición dos edificios Alí situAdos, e
mAntemento dAs fAchAdAs

21. o fondo máximo edificAble pArA uso de
vivendA é de 16 m. nAs construcións de novA
plAntA, A AlturA totAl do edificio non
sobrepAsArá unhA AlturA mediA por
plAntA de 3,75 m

22. A cArpinteríA exterior será de cor brAnco,
ocre, verde, vermello ou Azul

23. o pepri cAtAlogA As edificAcións destA zonA e
controlA As reformAs AcometidAs nelAs. Así, nA
mAioríA dAs vivendAs non se pode AumentAr A
AlturA e débese conservAr A fAchAdA orixinAl,
índA que sí se pode modificAr o interior.

24. vivendAs rehAbilitAdAs e restAurAdAs

26. a parte antiga de Cangas Consta de rúas
estreitas e tortuosas CaraCterístiCas dos
CasCos antigos, tamén Con bastante
pendente por a orografía a que se tiveron
que adaptar

27. zonas de difiCil aCCeso

28. a Comezos do séCulo XX, Co fin de Conseguir máis
espazo, foi Construido en Cangas o primeiroprimeiro
aterradoaterrado, o do Costal, onde se atopa
aCtualmente a alameda vella. Xa nos anos 80
faríase un segundo aterradosegundo aterrado, o do sinal,
sobre o que se sitúa a alameda nova.

29. na primeira metade do séCulo XX Construíronse
edifiCaCións que Constitúen un importante
patrimonio arquiteCtóniCo.
“modernismo”

30. fábriCa de massó do arquiteCto JaCobo esténs
e enXeÑeiro tomás bolivar

31. a medida que a poboaCión foi
aumentando, a vila foi CreCendo e as
rúas organizáronse seguindo un plano
en dameiro, formado por rúas que se
Cortan en ángulo reCto

33. as vivendas predominantes son os edifiCios
de vivendas plurifamiliares de varias
plantas

34. o CreCemento da poboaCión de Cangas unido ás
migraCións desde o Campo á Cidade provoCaron
que medrase a área urbana Constituíndose a
periferia, que Conta Cuns límites difusos onde se
mesturan as formas de vida do Campo e da
Cidade.

35. nas últimas déCadas o núCleo urbano de
Cangas esténdese por a parroquia de Coiro e
darbo. parroquia de Cangas zona vermella o
CreCemento da Cidade en darbo (azul) e Coiro
(negra.)

36. ConstruCCións feitas de maneira
desControlada a finais dos anos 80 debido a
ausenCia dun plan urbanístiCo. hoXe en día
presentan problemas (iluminaCión natural,
beirarrúas, aCCeso, espazo…)
problemátiCa

37. vivendas de promoción e proTección oFiciaL
esTas vivendas comezaron coa ediFicación das
chamadas casas baraTas , na avda. de orense,
FronTe á praia de rodeira. consTruidas na
década de 1950

38. a promoción de viviendas se maTeriaLizou
recenTemenTe no barrio da choupana.
consTruíronse 12 viviendas, que
supuxeron unha inversión de 1,7 miLLóns de
euros

39. nova arquiTecTura casa do conceLLo, moderno
ediFicio proxecTado poLo
arquiTecTo aLberTo
nogueroL, siTuado ao FinaL
da praia de rodeira, onde
comezan os xardíns do
señaL.
desde aquí xesTiónanse as
parroquias das que se
compón esTe municipio:
aLdán, cangas, coiro, darbo
e hío.
as dependencias municipais
comparTen o vanguardisTa
ediFicio coa sede da poLicía
LocaL

40. o audiTorio
eLemenTo dinamizador e
escenario da acTividade
cuLTuraL do municipio;
Tendo grande repercusión
sobre os conceLLos
LimíTroFes: moaña e bueu
Foi diseñado poLo
arquiTecTo aLFredo
Freixedo no 2001.
o seu voLume organízase
en dous conTedores de
escaLa ben diFerenciada
dispón dunha gran saLa
de represenTación con
cabida para 690
especTadores

41. os xuLgados
nun enTorno urbano
cerrado, sin viario de
acceso, con
ediFicacións
circundanTes de maior
aLTura. Foi consTruído
en 2005 poLo equipo de
arquiTecTos de sanTos
y mera.

42. probLemáTica acTuaL:
necesidade de ordenamenTo urbanísTico: cangas
non conTa índa co pxou; Foron eLaborados varios
pero ningún chegou a ser aprobado, e o
urbanismo da viLa segue a rexerse por unhas
normas subsidiarias do 1994, moi incompLeTas
para a acTuaL siTuación urbanísTica

43. beirarrúas e rúas en maL esTado

44. deFiciencias na recoLLida de Lixo e Limpeza da cidade
e praias

45. probLemas nas vías e inFraesTruTuras de TransporTe

46. a acTuación humana sobre a superFicie
TerresTre do noso conceLLo vai moLdeando e
creando novas paisaxes pero Tamén pode
Ter un poder desTruTor do paTrimonio que
conForma a nosa idenTidade TerriToriaL e
debería ser Legado ás xeracións FuTuras.
a paisaxe humanizada agocha máis do que
parece a simpLe visTa. se observamos ben,
descubriremos neLa o xeiTo de gañar a
vida da comunidade que o Forma. as
embarcacións, as redes, as conserveiras...
FáLannos dunha hisToria Ligada á pesca. o
coidado e a proTección do paTrimonio e a
modernización pLaniFicada de xeiTo
respecTuoso coa paisaxe e a súa
promoción convérTense Tamén nunha FonTe
de riqueza como aTracTivo TurísTico.

47. recoñecer a paisaxe que
nos idenTiFica e saber
proTexeLa pero Tamén
xesTionaLa e renovaLa
pode Ter unha gran
imporTancia no noso
FuTuro.
a paisaxe urbana é un
eLemenTo FundamenTaL de
benesTar individuaL e
coLecTivo, e unha paisaxe
ben coidada é unha
mosTra de civiLización.