SlideShare a Scribd company logo
Vera Dalm
directeur
Voorlichtingsorganisatie
Milieu Centraal
@veradalm
vera.dalm@milieucentraal.nl
Missie
Consumenten helpen
duurzame keuzes te maken
Voorlichtingsorganisatie
• Opgericht door de overheid (VROM -1998)
• Onafhankelijke positie.
• Stichting met tri-partite Bestuur: overheid, bedrijfsleven,
maatschappelijke organisaties
• Wetenschappelijke Raad (PBL, RIVM, universiteiten)
• Financiering: 2/3 overheid, 1/3 samenwerkingspartners
• Team: onderzoekers, communicatieadviseurs, online
Milieu Centraal
Per dag 8-10.000 bezoekers op
milieucentraal.nl
Vindbaarheid / Googleranking: 8
Vraagbaak voor journalisten
Media: rtv, print, online & sociale media
Samenwerking met overheden, bedrijven en
organisaties
5
6
Afval -> circulair
7
Goed scheiden
Wat doen we goed: papier en glas
Wat behoeft aandacht: kunststof en textiel
Opvallend: 30 % (4,5 kg pppj) van de weggegooide elektrische
apparaten is kwijt
8
• Kleine elektrische apparaten
• GFT is niet mogelijk
• Onduidelijk welke kunststof wel/niet in plasticbak
mag
• Kleine restjes vet uit de pan
• Vleesverpakkingen stinken, gaan dus niet apart
• Plastic is te veel om lang te bewaren
9
Voorbeeld
Uit enquête afvalcongres: met welke fractie heeft u /uw
gezin de meeste moeite om het apart te houden?
10
Hoe maken mensen keuzes?
11
Klantreis boodschappen
 Gemak en informatie
 Motivaties
 Sociaal
 Economisch / rationeel
 Intrinsiek
 Sociale beïnvloeding
 Gewoontevorming
 Feedback
12
13
• Gemak en informatie
Wat weten uw burgers?
Hoe weten ze dat?
Houdt u ze op de hoogte?
Onduidelijk; welk afval waar?
14
15
Faciliteer / gemak
afvalkalenders / apps
16
Belangrijk:
Maak afvalscheiding
 Makkelijk
 Comfortabel
 Gebruiksvriendelijk
 Schoon
 Lonend
17
Verleiden en activeren
van weten naar intentie en gedrag (en terug!)
We willen allemaal het goede doen,
maar…
(sociale) beïnvloeding
 Nudges
 Sociale norm
19
Meest bekende nudge
Positief inzetten
22
Prompt
Prime: beeld activeert norm
Onbewuste beïnvloeding
Voorbeelden nudges / primes
Sociale norm
25
Context; hoe gedragen we ons hier?
26
Graffiti versus geen graffiti
Flyer aan stuur fiets
Hoeveel mensen gooien flyer op straat?
RUG: Keizer, Lindenberg & Steg (2008)
Kracht van context / sociale norm
uitkomst
8
Geen graffiti 33% Graffiti 69%
Keizer, Lindenberg & Steg (2008)
Sociale norm positief neerzetten: zo doen WIJ het
29
100-100-100
30
31
Gewoontevorming: faciliteer
Te vaak barrières door:
• Slechte vormgeving
• Kleurgebruik
• Verwarrende boodschappen
32
Faciliteren kost moeite
33
Gewoontevorming: eenduidigheid
34
Gewoontevorming: zet nudges / prompts in
Gewoontes
doorbreken?
35
36
Feedback
laat zien dat het loont
37
communiceer
38
En communiceer….
39
40
Ontkracht mythes
41
Van afval naar circulair
42
Delen / ruilen
43
Verbinden
44
Repareren
Attentie voor 2e hands
Maak het concreet
46
Welke aangrijpingspunten heeft
U?
- Sociaal
- Fysiek
- Emotioneel
- Vaardigheden / kunnen
Samenvattend
Gewoontes & impulsen
Weten / vinden / zien / beseffen
Willen / kunnen
Doen / blijven doen
47
Cue’s geven of
doorbreken (bv met nudges,
ontwerp ruimte)
Sociale beïnvloeding / waarden /
normen
Bevestiging / feedback motivatie
48
49
Moeite doen

More Related Content

Viewers also liked

The Man Behind Foreman Field
The Man Behind Foreman FieldThe Man Behind Foreman Field
The Man Behind Foreman Field
Rich Radford
 
Recurso digital
Recurso digitalRecurso digital
Recurso digital
mariifernava1
 
Autoescuela
AutoescuelaAutoescuela
Autoescuela
laclasedeele VT
 
TEORI ATOM J.J. THOMSON
TEORI ATOM J.J. THOMSONTEORI ATOM J.J. THOMSON
TEORI ATOM J.J. THOMSON
mhrn13
 
Reloj recortable
Reloj recortableReloj recortable
Reloj recortable
laclasedeele VT
 
Tablero juego dias de la semana
Tablero juego dias de la semanaTablero juego dias de la semana
Tablero juego dias de la semana
laclasedeele VT
 
Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...
Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...
Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...
SocMediaFin - Joyce Sullivan
 
Matemática alumno4
Matemática alumno4Matemática alumno4
DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)
DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)
DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)
guimera
 
Compañeros de piso
Compañeros de pisoCompañeros de piso
Compañeros de piso
laclasedeele VT
 

Viewers also liked (11)

The Man Behind Foreman Field
The Man Behind Foreman FieldThe Man Behind Foreman Field
The Man Behind Foreman Field
 
Recurso digital
Recurso digitalRecurso digital
Recurso digital
 
OND Certificate.PDF
OND Certificate.PDFOND Certificate.PDF
OND Certificate.PDF
 
Autoescuela
AutoescuelaAutoescuela
Autoescuela
 
TEORI ATOM J.J. THOMSON
TEORI ATOM J.J. THOMSONTEORI ATOM J.J. THOMSON
TEORI ATOM J.J. THOMSON
 
Reloj recortable
Reloj recortableReloj recortable
Reloj recortable
 
Tablero juego dias de la semana
Tablero juego dias de la semanaTablero juego dias de la semana
Tablero juego dias de la semana
 
Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...
Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...
Social Media Strategy Session for The New York Community Trust Leadership Fel...
 
Matemática alumno4
Matemática alumno4Matemática alumno4
Matemática alumno4
 
DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)
DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)
DAVID, Jacques-Louis,Featured Paintings in Detail (2)
 
Compañeros de piso
Compañeros de pisoCompañeros de piso
Compañeros de piso
 

Similar to Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016

Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13
Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13
Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13
Herwin Wevers
 
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Jonas Piet
 
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)Jonas Piet
 
Digitale Marketing Update, avond 1, Goos Geursen
Digitale Marketing Update, avond 1, Goos GeursenDigitale Marketing Update, avond 1, Goos Geursen
Digitale Marketing Update, avond 1, Goos GeursenTopmarketeers Network
 
Overheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van Wallinga
Overheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van WallingaOverheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van Wallinga
Overheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van Wallinga
ReinierOvertoom
 
#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen
#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen
#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen
LPB - platform voor wijkgericht werken
 
Twitterende Flat Presentatie
Twitterende Flat PresentatieTwitterende Flat Presentatie
Twitterende Flat Presentatie
Yung Lie
 
Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)
Jonas Piet
 
Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010
Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010
Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010DAnny Broumels
 
Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016
Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016
Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016
Clipit
 
Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014
Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014
Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014
TeamD5
 
Social Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De Pappegay
Social Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De PappegaySocial Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De Pappegay
Social Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De Pappegayremcovanderpluijm.nl
 
Presentatie onderzoek social media
Presentatie onderzoek social mediaPresentatie onderzoek social media
Presentatie onderzoek social media
David Kok
 
Social Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor Buzinezzclub
Social Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor BuzinezzclubSocial Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor Buzinezzclub
Social Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor Buzinezzclub
remcovanderpluijm.nl
 
Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017
Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017
Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017
Netwerk Mediawijsheid
 
Acw studiedag sociale media 24.11.2011
Acw studiedag sociale media   24.11.2011Acw studiedag sociale media   24.11.2011
Acw studiedag sociale media 24.11.2011
Fishtank
 
20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector
20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector
20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector
I Like Media
 

Similar to Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016 (20)

Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13
Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13
Social Media training voor Gemeenten Utrecht 31-10-13
 
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
 
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (print versie)
 
Digitale Marketing Update, avond 1, Goos Geursen
Digitale Marketing Update, avond 1, Goos GeursenDigitale Marketing Update, avond 1, Goos Geursen
Digitale Marketing Update, avond 1, Goos Geursen
 
Overheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van Wallinga
Overheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van WallingaOverheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van Wallinga
Overheidcommunicatie & Sociale Media - Danielle van Wallinga
 
#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen
#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen
#20 Met je kop boven het maaiveld - Gemeente Groningen
 
Twitterende Flat Presentatie
Twitterende Flat PresentatieTwitterende Flat Presentatie
Twitterende Flat Presentatie
 
Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)
Portfolio Serious Ambtenaar II (beeldscherm versie)
 
Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010
Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010
Conceptplan_RotterdammersZorgenvoorelkaar_mantelzorg2010
 
Kanaalstrategie goubin ui tforum2015
Kanaalstrategie goubin   ui tforum2015Kanaalstrategie goubin   ui tforum2015
Kanaalstrategie goubin ui tforum2015
 
Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016
Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016
Matthijs Kettelerij - Urgenda op ClipTalk april 2016
 
Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014
Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014
Overheidscommunicatie vandaag en morgen - Gastcollege AP Hogeschool 2014
 
Social Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De Pappegay
Social Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De PappegaySocial Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De Pappegay
Social Media Voor Dummies Presentatie - Lionsclub Rotterdam De Pappegay
 
Presentatie onderzoek social media
Presentatie onderzoek social mediaPresentatie onderzoek social media
Presentatie onderzoek social media
 
sessie 12 meer geluk met minder voetafdruk
sessie 12 meer geluk met minder voetafdruksessie 12 meer geluk met minder voetafdruk
sessie 12 meer geluk met minder voetafdruk
 
Social Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor Buzinezzclub
Social Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor BuzinezzclubSocial Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor Buzinezzclub
Social Media Presentatie + LinkedIn Workshop voor Buzinezzclub
 
Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017
Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017
Ed Klute & Joke Hermes presentatie MNX 2017
 
Porfolio tips voor een optimale gegevensverzameling def
Porfolio tips voor een optimale gegevensverzameling defPorfolio tips voor een optimale gegevensverzameling def
Porfolio tips voor een optimale gegevensverzameling def
 
Acw studiedag sociale media 24.11.2011
Acw studiedag sociale media   24.11.2011Acw studiedag sociale media   24.11.2011
Acw studiedag sociale media 24.11.2011
 
20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector
20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector
20170223 - Vivo social profit: veilig omgaan met sociale media in de zorgsector
 

More from Vera Dalm

20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm
20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm
20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm
Vera Dalm
 
Springtij 2014
Springtij 2014Springtij 2014
Springtij 2014
Vera Dalm
 
Milieu centraal brussel 24 juni
Milieu centraal   brussel 24 juniMilieu centraal   brussel 24 juni
Milieu centraal brussel 24 juni
Vera Dalm
 
Milieu Centraal Brussel 24 juni
Milieu Centraal   Brussel 24 juniMilieu Centraal   Brussel 24 juni
Milieu Centraal Brussel 24 juni
Vera Dalm
 
Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal
Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal
Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal
Vera Dalm
 
Springtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieuSpringtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieu
Vera Dalm
 

More from Vera Dalm (6)

20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm
20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm
20150402 DuurzaamDoenCafe door Vera Dalm
 
Springtij 2014
Springtij 2014Springtij 2014
Springtij 2014
 
Milieu centraal brussel 24 juni
Milieu centraal   brussel 24 juniMilieu centraal   brussel 24 juni
Milieu centraal brussel 24 juni
 
Milieu Centraal Brussel 24 juni
Milieu Centraal   Brussel 24 juniMilieu Centraal   Brussel 24 juni
Milieu Centraal Brussel 24 juni
 
Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal
Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal
Energiebesparingscampagne of niet? Puk van Meegeren van @milieucentraal
 
Springtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieuSpringtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieu
 

Circulaire economie en gedragsbeinvloeding door Vera Dalm voor VNG en IenM nov 2016