วิชา การบรรจุภัณฑ์สำหรับการจัดการโลจิสติกส์

1. Chapter 5
แนวทางการออกแบบบรรจุภัณฑ์
Guidelines for
Packaging Design
อาจารย์ธนภัทร์ ธชพันธ์

2. เนื้อหาในบทเรียน
• หลักการออกแบบบรรจุภัณฑ์
• ข้อมูลเบื้องต้น
• ปัจจัยออกแบบกราฟฟิก
• ปัจจัยออกแบบโครงสร้างทางเทคนิค

3. วัตถุประสงค์ของบทเรียน
• นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักการออกแบบบรรจุภัณฑ์
• นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจเบื้องต้นเกี่ยวกับบรรจุภัณฑ์
• นักศึกษามีความรู้เกี่ยวกับปัจจัยที่ใช้ในการออกแบบกราฟฟิกบรรจุภัณฑ์
• นักศึกษามีความรู้เกี่ยวกับปัจจัยที่ใช้ในการออกแบบโครงสร้างทาง
เทคนิค

4. หลักการออกแบบบรรจุภัณฑ์
• หลักการออกแบบบรรจุภัณฑ์ประกอบด้วย
1. โครงสร้างบรรจุภัณฑ์ (วัสดุ/รูปทรง)
2. กราฟฟิก
(การออกแบบรายละเอียดบนบรรจุภัณฑ์)

5. 1. โครงสร้างบรรจุภัณฑ์
• ออกแบบด้านเทคนิค และทางกายภาพของบรรจุภัณฑ์
• เน้นกระบวนการบรรจุใส่ การรักษาคุณภาพ และคุณลักษณะที่เหมาะสม
ต่อการขนส่งและกระจายสินค้า
เน้นด้านกายภาพ การรักษาคุณภาพ
คานวณหาขนาดที่
เหมาะสมต่อการขนส่ง

6. 2. กราฟฟิก
• ออกแบบรายละเอียดบนบรรจุภัณฑ์ เพื่อสร้างแรงดึงดูด และสื่อความหมายให้แก่
ผู้บริโภค
• มีความสามารถในการโน้มน้าวให้เกิดการสั่งซื้อ
• การออกแบบกราฟฟิก จะเน้นเรื่องของการตกแต่ง รูปลักษณะ วัสดุขึ้นรูปเป็น
รูปทรงที่สร้างความประทับใจ
วัสดุที่ใช้ขึ้นรูปสร้างความประทบใจ เน้นการตกแต่ง สีสันดึงดูดใจ รูปลักษณะสวยงาม ดูมีราคาแพง

7. ข้อมูลเบื้องต้น
ข้อมูลเบื้องต้นที่ต้องคานึงถึงในการออกแบบ มีดังนี้
1. สินค้า
2. ประโยชน์และความต้องการของผู้บริโภค
3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
ข้อมูลทั้ง 3 ประการดังกล่าว จะแสดงออกด้วยตัวอักษร รูปภาพ รูปทรงและสี พร้อมทั้งให้
อัตราส่วนของพื้นที่บนบรรจุภัณฑ์แตกต่างกันแล้วแต่ความสาคัญ

8. 1. สินค้า
• ต้องมีข้อมูลสินค้าอย่างเพียงพอ เช่น
– คุณสมบัติทางกายภาพและเคมี
– ขนาดรูปทรงปริมาตร
– ส่วนประกอบหรือส่วนผสม
– คุณค่าทางโภชนาการ
– กระบวนการผลิตหรือการแปรรูปอาหาร
– การตรวจสอบคุณภาพ
– ข้อแนะนาในการบริโภค

9. ภาพตัวอย่างข้อมูลคุณค่าทางโภชนาการ

10. 2. ประโยชน์และความต้องการของผู้บริโภค
• ประโยชน์และความต้องการของผู้บริโภค ได้แก่
– ปริมาณที่ต้องซื้อแต่ละครั้ง
– ปริมาณบริโภคแต่ละครั้ง
– การนาไปปรุงร่วมกับอาหารอื่น
– โอกาสในการบริโภคหรือฤดูกาลในการเลือกซื้อ
ข้อมูลข้างต้นจะช่วยให้ออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้สอดคล้องกับความต้องการ เช่น
การบรรจุรวบห่อ การออกแบบบรรจุภัณฑ์และลวดลายให้สอดคล้องกับเทศกาล
การออกแบบให้เป็นของกานัล เป็นต้น สิ่งเหล่านี้จะช่วยตอบสนองต่อความ
ต้องการของผู้ซื้อ และทาให้สินค้าของเรามีความแตกต่างหรือสร้างมูลค่าให้
มากกว่าคู่แข่ง

11. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
• ผู้รับรองนี้ หมายถึง
– ตัวผู้ผลิต = ตราเครื่องหมายสินค้า ชื่อสินค้า

12. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
• สถาบันที่ออกตรารับรองรสชาติความอร่อย ได้แก่ เชลล์ชวนชิม แม่
ช้อยนางรา หมึกแดง

13. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
• สถาบันที่รับรองมาตรฐานสินค้า เช่น สถาบันมาตรฐานสินค้า
อุตสาหกรรม สถาบันอาหาร คณะกรรมการอาหารและยา

14. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
• สถานบันการรับรองผู้บริโภคในหมู่มุสลิม ออกโดยสานักจุฬาราชมนตรี

15. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
• สถานบันรับรองคุณภาพความปลอดภัยในการบริโภค ซึ่งเป็นไปตาม
กฏเกณฑ์ของแต่ละประเทศและองค์การการค้าโลก

16. GMP คืออะไร
• GMP = Good Manufacturing Practice
• ความหมาย = หลักเกณฑ์และวิธีการที่ดีในการผลิตอาหาร
• จัดทาขึ้นโดยหน่วยงานมาตรฐานอาหารระหว่างประเทศ หรือ โคเด็กซ์
(CODEX) เพื่อให้สมาชิกทั่วโลกใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติเพื่อความปลอดภัย
ของผู้บริโภค
1. สุขลักษณะของสถานที่ตั้งและอาคารผลิต
2. เครื่องมือ เครื่องจักร และอุปกรณ์ ที่ใช้ในการผลิต
3. การควบคุมกระบวนการผลิต
4. การสุขาภิบาล
5. การบารุงรักษาและการทาความสะอาด
6. บุคลากร
GMP เป็นเกณฑ์หรือ
ข้อกาหนดพื้นฐานที่จาเป็น
ในการผลิตและควบคุม
เพื่อให้ผู้ผลิตปฏิบัติตามและ
ทาให้สามารถผลิตอาหารได้
อย่างปลอดภัยมีเนื้อหาคล
อบคลุม 6 ประการ คือ

17. HACCP คืออะไร
• HACCP = Hazard Analysis Critical Control Point (แฮซเซป)
• ความหมาย = การวิเคราะห์อันตราย จุดควบคุมวิกฤต เป็นแนวคิดเกี่ยวกับ
มาตรการป้องกันอันตราย ที่อาจเกิดขึ้น ในแต่ละขั้นตอนของการดาเนินกิจกรรม
ใด ๆ โดยมีกระบวนการดาเนินงานเชิงวิทยาศาสตร์ คือ มีการศึกษาถึงอันตราย
หาทางป้องกันไว้ล่วงหน้ารวมทั้งมีการควบคุม และเฝ้าระวัง เพื่อให้แน่ใจว่า
มาตรการป้องกัน ที่กาหนดขึ้นนั้น มีประสิทธิภาพตลอดเวลา
ที่มาของการเปลี่ยนแนวคิด HACCP ให้เป็นวิธีปฏิบัติในอุตสาหกรรมอาหารเกิดขึ้น
ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 โดยบริษัทพิลสเบอรี่ในสหรัฐอเมริกาต้องการระบบงานที่สามารถใช้
สร้างความเชื่อมั่นในความปลอดภัยสาหรับการผลิตอาหาร ให้แก่นักบินอวกาศในโครงการ
ขององค์การนาซ่า แห่งสหรัฐอเมริกา

18. หลักการสาคัญของ HACCP
หลักการสาคัญของ HACCP มีดังนี้
• หลักการที่ 1 การวิเคราะห์อันตราย
• หลักการที่ 2 การกาหนดจุดควบคุมวิกฤต
• หลักการที่ 3 การกาหนดค่าวิกฤต ณ จุดควบคุมวิกฤต (CCP)
• หลักการที่ 4 ทาการเฝ้าระวัง
• หลักการที่ 5 กาหนดมาตรการแก้ไข
• หลักการที่ 6 ทบทวนประสิทธิภาพ ของระบบ HACCP ที่ใช้งานอยู่
• หลักการที่ 7 จัดทาระบบบันทึก

19. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
• สถานบันรับรองมาตรฐานคุณภาพ ISO 9000
– ISO คือ องค์การระหว่างประเทศว่าด้วยการมาตรฐาน International
Standards Organization
– บริษัท หรือองค์กรใดได้รับ ISO ก็หมายความว่า สินค้าหรือบริการของ
องค์กรนั้น เข้าขั้นมาตรฐาน เป็นที่ยอมรับในระดับสากล

20. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
• สถานบันรับรองมาตรฐานสิ่งแวดล้อม ISO 14000 ฉลากเขียว
• ISO 14000 เป็นระบบมาตรฐานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม
มุ่งเน้นให้องค์กรมีการพัฒนาปรับปรุงสิ่งแวดล้อม อย่างต่อเนื่อง

21. 3. ผู้รับรองคุณภาพสินค้า อาหาร
สิ่งที่ช่วยรับรองอื่น ได้แก่
• สีเหลือง ที่แสดงว่าเป็นอาหารเจ ซึ่งมีให้เห็นทั่วไปในเทศกาลกินเจ
• สัญลักษณ์ของกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร
• สัญลักษณ์จังหวัด
• สัญลักษณ์เทศกาล
• สัญลักษณ์ปีการท่องเที่ยว

22. ปัจจัยการออกแบบกราฟฟิก
การออกแบบกราฟฟิกบนบรรจุภัณฑ์ มีองค์ประกอบต่างๆ ดังนี้
1. รูปทรง
2. ขนาด
3. สี
4. ความรู้สึก
5. ความอ่อน/ เข้ม
6. เส้น
7. สัญลักษณ์จูงใจซื้อ
สิ่งสาคัญ การออกแบบกราฟฟิกจะต้องอาศัย ผู้ที่
มีความสามารถทางด้านศิลป์ และเข้าใจข้อจากัด
ของวัสดุในเรื่องของขนาด สี ความหนาบาง การ
ทรงรูป ข้อจากัดทางด้านการพิมพ์และคงทนของ
ลวดลวย รวมทั้งระยะเวลาในการทางานแต่ละ
ขั้นตอนของการทาตัวต้นแบบ เพื่อให้เกิดความ
ประหยัด และความรวดเร็วในการจัดทา หรือสั่ง
ทาบรรจุภัณฑ์แต่ละชนิด

23. 1. สภาวะตลาด
• คานึงถึงตลาดที่วางขาย เช่น ตลาดสด/หรือวางขายในห้าง
• เป้าหมายสาคัญคือการออกแบบบรรจุภัณฑ์ให้เด่นดึงดูดสายตาและจูงใจ
ให้ซื้อ
• แนวทางการออกแบบ คือ ทาการเปรียบเทียบสินค้ากับคู่แข่ง (ไม่ใช่การ
เปรียบเทียบเพื่อลอกเลียนแบบ แต่เป็นการเปรียบเทียบเพื่อหาจุดเด่น
ของสินค้าเพื่อขาย (Unique Selling Point))
• เช่น กรณีที่เป็นสินค้าประเภทใหม่ ผู้ผลิตต้องมั่นใจว่าในตลาดหาสินค้า
ที่ทดแทน หรือคล้ายคลึงกันได้ยาก คาว่าอาหาร “สด” ปัจจุบัน
ไม่ถือเป็นข้อได้เปรียบทางการค้า

24. 2. ผู้ซื้อและผู้บริโภคกลุ่มเป้าหมาย
• กลุ่มเป้าหมายอาจแยกตามสถานะทางสังคม การออกแบบที่ดีจึงต้อง
ทราบความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย และจะต้องสร้างแรงจูงใจให้
กลุ่มเป้าหมายเข้าใจและตกลงใจซื้อสินค้า
เพศ อาชีพ
ระดับการศึกษา สถานะครอบครัว
เชื้อชาติ ขนาดครอบครัว
ศาสนา สถานะทางสังคม เศรษฐกิจ
ย่านที่พักอาศัย สิ่งอานวยความสะดวกใน
ชีวิตประจาวัน
สถานะ
ของ
ผู้บริโภค
แยกออก
ได้ดังนี้

25. พฤติกรรมการซื้อของผู้บริโภค
พฤติกรรมการซื้อของผู้บริโภคสามารถแบ่งออกได้เป็น 5 ประเภท คือ
1. ประเภทปากพาไป
เป็นกลุ่มที่ไม่สนใจคุณค่าทางโภชนาการและยี่ห้อตราสินค้า แต่เน้นใน
รสชาติและความอร่อย พร้อมทั้งต้องการความสะดวกและง่ายในการ
บริโภค กลุ่มบริโภคกลุ่มนี้มักเป็นคนหนุ่มสาวและเด็ก

26. พฤติกรรมการซื้อของผู้บริโภค (ต่อ)
2. ประเภทสบาย ๆ
เป็นกลุ่มที่ให้ความสนใจในอาหารที่บริโภคมากกว่ากลุ่มแรก
กลุ่มนี้มักจะมีอายุมากกว่ากลุ่มแรก พร้อมทั้งเป็นห่วงสุขภาพมาก
ขึ้น แต่ไม่ถึงกับจากัดอาหารที่จะบริโภค
3. ประเภทเคร่ง
ยึดมั่นในการรับประทานอาหารวันละ 3 มื้อ และละเว้นจาก
อาหารขบเคี้ยวต่าง ๆ จะเป็นกลุ่มที่ให้ความสนใจในอาหารที่
รับประทานมากขึ้น

27. พฤติกรรมการซื้อของผู้บริโภค (ต่อ)
4. ประเภทกลัวอ้วน
พยายามรักษาทรวดทรง ให้ความสนใจอาหารที่บริโภคทุกปาก
ทุกคา และยอมละเว้นการบริโภคอาหารบางประเภทอย่างสิ้นเชิง
เพื่อลดปริมาณแคลอรี่ของอาหาร

28. พฤติกรรมการซื้อของผู้บริโภค (ต่อ)
5. ประเภทตามสมัยนิยม
• ให้ความสนใจในรายละเอียดส่วนประกอบของอาหาร
• รับประทานเฉพาะอาหารที่ผลิตจากส่วนผสมทางธรรมชาติ
บ้างก็ตามคลื่นกระแสในปัจจุบัน

29. สินค้าจาพวกของฝาก
• การออกแบบบรรจุภัณฑ์มีความสาคัญมาก เพราะจะต้องสร้าง
ภาพพจน์ที่ดีให้กับตัวสินค้า
• เพิ่มคุณค่าและทาให้สินค้าดูมีมูลค่าเหมาะสมแก่การซื้อไปฝาก
• จาเป็นต้องสร้าง มโนภาพ (Imaginary) ที่ดีต่อตัวบรรจุ
ภัณฑ์
• นอกจากนี้การออกแบบควรคานึงถึงความสะดวกและสภาพการ
ขนส่ง เป็นระยะทางพอสมควรก่อนถึงมือผู้บริโภค

30. ภาพตัวอย่างสินค้าจาพวกของฝาก

31. 3. กฎข้อบังคับ
• กรณีของบรรจุภัณฑ์อาหาร องค์การของรัฐที่เข้ามามีบทบาท
ควบคุมดูแล คือ สานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)
• สาหรับผลิตภัณฑ์อาหารที่บรรจุในภาชนะบรรจุภัณฑ์ปิดสนิท จาต้อง
ขออนุญาตจาก อย. พร้อมหมายเลขกากับ
• สาหรับร้านค้าจาพวกซุปเปอร์มาเก็ตและห้างใหญ่ (Modern Trade)
บนตัวบรรจุภัณฑ์จะมีรหัสแท่งที่เรียกว่า “บาร์โค้ด (Barcode)”
เพื่อความสะดวกในการคิดเงินและเติมสต๊อกของผู้ขายปลีก
• ในห้างที่มีชื่อเสียงในต่างประเทศบางแห่งเริ่มมีการใช้ระบบ RFID เข้า
มาช่วยอานวยความสะดวกในการบริหารจัดการ โดยใช้microchip
ติดไว้ที่ตัวบรรจุภัณฑ์

32. 4. ช่องทางการจาหน่าย
• กุญแจสาคัญของผลิตภัณฑ์อาหาร คืออายุการเก็บของสินค้า โดยปกติ
อาหารสด เช่น ก๋วยเตี๋ยว อาหารทะเล เป็นต้น ย่อมมีอายุการเก็บที่สั้น
เพียงไม่กี่วัน เนื่องจากสูญเสียสภาวะคุณสมบัติของอาหาร
• ด้วยวิวัฒนาการของบรรจุภัณฑ์ เช่น การปรับสภาวะบรรยากาศภายใน
บรรจุภัณฑ์ (Modified Atmosphere Packaging) พร้อม
กับการเลือกใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์ที่ถูกต้อง จะสามารถช่วยยืดอายุการเก็บ
และส่งขายได้ทั่วราชอาณาจักร แทนที่จะขายเฉพาะที่ตลาดสดหรือส่ง
ขายวันต่อวัน

33. ภาพตัวอย่าง Modified Atmosphere Packaging
(การปรับสภาวะบรรยากาศภายในบรรจุภัณฑ์)

34. 4. ช่องทางการจาหน่าย (ต่อ)
• ดังนั้นหากสามารถเลือกช่องทางการจัดจาหน่ายได้มากขึ้น โดยมีการส่ง
ให้พ่อค้าขายส่ง พ่อค้าขายปลีก หรือส่งขายให้แก่ห้างร้าน โดยวิธีการส่ง
ตรงไปยังศูนย์กระจายสินค้า (DC)
• ช่องทางการจัดจาหน่ายสามารถเริ่มต้นได้จากการขายหน้าร้านและตลาด
สด และขยายไปถึงการขายสู่ห้างใหญ่

35. 5. ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
• กระแสนิยมการรณรงค์การใช้บรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมกาลัง
ได้รับความสนใจจากชุมชนเมืองมากขึ้น
• การออกแบบโดยใช้วัสดุบรรจุภัณฑ์ที่นากลับมาผลิตใหม่ สามารถลด
ปริมาณขยะและกาจัดได้ง่าย
• ดังนั้นหากเราสามารถออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อโลกได้ก็จะ
สามารถนามาใช้เป็นจุดขาย เพื่อเป็นการส่งเสริมการจาหน่ายได้เป็น
อย่างดี

36. ภาพตัวอย่างบรรจุภัณฑ์รักษ์โลก

37. ปัจจัยการออกแบบโครงสร้างทางเทคนิค
สิ่งที่ต้องทราบเบื้องต้นเกี่ยวกับปัจจัยการออกแบบโครงสร้างทาง
เทคนิค มีดังนี้
สินค้าที่จะขายนั้น คืออะไร คุณสมบัติทางกายภาพของตัวสินค้า
ประเภทของบรรจุภัณฑ์ ข้อจากัดในการผลิตบรรจุภัณฑ์
เช่น ขนาด รูปทรง ลักษณะสินค้า/ลูกค้า
การเลือกประเภทวัสดุบรรจุภัณฑ์
ที่เหมาะสมต่อตัวสินค้า
และ
ของเหลว ของแข็ง และก๊าซ

38. คุณสมบัติทางกายภาพ
• โดยทั่วไปสินค้าสามารถจาแนกออกได้เป็น 3 รูปแบบ คือ ของแข็ง ของเหลว และ
ก๊าซ ผลิตภัณฑ์ส่วนใหญ่จะอยู่ในสภาพของแข็งและเหลว ส่วนก๊าซนั้นมีน้อยมาก
นอกจากว่าจะเติมเข้าไปในอาหาร เช่น น้าอัดลมที่บรรจุก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
หรือก๊าซเฉื่อย ที่ฉีดเข้าไปในบรรจุภัณฑ์ปรับสภาวะ
ของแข็ง
ของเหลว
ก๊าซ

39. การวิวัฒนาการบรรจุใส่ผลิตภัณฑ์ที่เป็นของแข็ง
1. ผลิตภัณฑ์อาหารที่เป็นชิ้นเป็นก้อน เช่น กล้วยตาก
2. ผลิตภัณฑ์อาหารที่ร่วงหล่นได้ง่าย (Free Flowing
Products) เช่น ข้าว กล้วยฉาบ
3. ผลิตภัณฑ์ที่ร่วงหล่นได้ยาก (Non-Free Flowing
Products) เป็นผลิตภัณฑ์ที่ฟุ้งกระจาย และใช้เวลาใน
การร่วงหล่นมาเป็นกอง เช่น แป้งชนิดต่างๆ
จุดประสงค์หลักในการแบ่งแยกผลิตภัณฑ์อาหารแข็งออกเป็น 3 ชนิด คือ เครื่องจักรที่
ใช้ในการบรรจุสาหรับสินค้าทั้ง 3 ชนิด มีความแตกต่างกัน

40. ภาพตัวอย่างบรรจุภัณฑ์ใช้ใส่ผลิตภัณฑ์ที่เป็นของแข็ง
กล้วยตาก ข้าวสาร
แป้ง

41. การวิวัฒนาการบรรจุใส่ผลิตภัณฑ์ที่เป็นของแข็ง (ต่อ)
• คุณสมบัติสาคัญของสินค้าประเภทที่เป็นของแข็งที่ผู้ผลิตควรทราบ คือ
ความหนาแน่น (Density) ของสินค้า หมายความถึงน้าหนักต่อหน่วย
ปริมาตร ซึ่งหาได้จากการชั่งน้าหนักของสินค้าเต็มถ้วยตวงที่รู้ปริมาตร
แน่นอน จากค่าความหนาแน่นที่ได้นี้สามารถคานวณได้ว่าน้าหนักสินค้า
ที่ใช้บรรจุจะต้องมีปริมาตรเท่าไหร่ ซึ่งจะช่วยให้เลือกประเภทและชนิด
ของบรรจุภัณฑ์ให้เหมาะสม

42. ข้อจากัดในการแปรรูปบรรจุภัณฑ์
• วิวัฒนาการใหม่ทางด้านบรรจุภัณฑ์มีเกิดขึ้นทุกวัน ดังนั้นการเลือกวัสดุ
และระบบบรรจุภัณฑ์ ผู้ผลิตจึงควรต้องคานึงถึงความสามารถในการ
ค้นหาวัสดุบรรจุภัณฑ์ในท้องถิ่นและภายในประเทศ
• บรรจุภัณฑ์ที่เริ่มนามาใช้ในการเชิงพาณิชย์ (การค้า) มักจะมีราคา
ค่อนข้างสูง เนื่องจากการผลิตยังมีน้อย ทาให้ต้นทุนต่อหน่วยสูง พร้อม
ทั้งสภาวะการแข่งขันที่ยังมีไม่มากพอ ดังนั้นเราจึงควรเลือกบรรจุภัณฑ์
ที่เหมาะสมกับสถานการณ์
• ความพยายามที่จะนาเอาบรรจุภัณฑ์ที่ใช้แล้วกลับมาใช้ใหม่ เป็นหน้าที่ๆ
ต้องพิจารณาในยุคปัจจุบัน เพื่อสอดคล้องกับการรณรงค์ลดการใช้บรรจุ
ภัณฑ์

43. ภาพสรุปการพัฒนาการออกแบบบรรจุภัณฑ์
ทั้งทางด้านกราฟฟิกและเทคนิค

44. คาอธิบายภาพสรุปการพัฒนาการออกแบบบรรจุภัณฑ์ ฯ
• การพัฒนาในขั้นสุดท้ายจะเป็ นการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เพราะ
สิ่งแวดล้อมต่าง ๆ จากการรวบรวมข้อมูล ที่มีอิทธิพลต่อการออกแบบ
อาจเปลี่ยนแปลงได้อยู่เสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัจจัยทางด้านการตลาด
และช่องทางการจาหน่าย
• ดังนั้นความต้องการทางด้านตัวสินค้าและบรรจุภัณฑ์ จาต้องพัฒนาให้
สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลง โดยคานึงถึงปัจจัยทางด้านการผลิต
และความสามารถในการแปรรูปบรรจุภัณฑ์เป็นเกณฑ์