CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ

2. 1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó. Quy luật
giữa Lực lượng sản xuất và Quan hệ sản xuất
2. Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
3. Tồn tại xã hội và ý thức xã hội
4. Hình thái kinh tế - xã hội
5. Đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội
6. Học thuyết về con người của CNDVLS

3. Sản xuất vật chất là quá trình
con người sử dụng công cụ lao động
tác động vào tự nhiên, nhằm tạo ra
của cải vật chất thỏa mãn nhu cầu
tồn tại và phát triển của con người.
1. SẢN XUẤT VẬT CHẤT
là gì?

4. Sản xuất vật chất
Thu hoạch cà rốt

5. Đánh bắt cá

6. TRỒNG RAU THỦY CANH

7. KHAI THÁC THAN

8. SẢN XuẤT THỨC ĂN CHĂN NUÔI

9. Sản xuất xe Lexus

10. Bác sỹ khám bệnh

11. Nhân viên bảo hiểm
Nhà báo, giáo viên, nhân viên ngân hàng, văn nghệ sỹ, …. ?

12. - Saûn xuaát vaät chaát laø yeâu caàu khaùch
quan, laø cô sôû cuûa söï toàn taïi, vaän ñoäng phaùt
trieån cuûa xaõ hoäi.
- Saûn xuaát vaät chaát laø cô sôû hình thaønh
caùc loaïi quan ñieåm, tö töôûng, caùc quan heä
vaø thieát cheá xaõ hoäi khaùc nhau.
- Saûn xuaát vaät chaát laø cô sôû cho söï tieán boä
xaõ hoäi. 12
Vai trò của sản xuất vật chất
trong đời sống xã hội

13. Sản xuất vật chất phụ thuộc vào:
1.Điều kiện địa lý tự nhiên
2. Dân số
3.Phương thức sản xuất
DẦU MỎ - Ả RẬP XÊUT
SẢN XuẤT NÔNG NGHIỆP
DÂN SỐ VÀNG Ở VN
SĂN BẮT HÁI LƯỢM
Quyết định
Tạo thuận lợi / khó
khăn

14. PTSX Laø caùch thöùc tieán haønh
saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát trong
1 giai ñoaïn nhaát ñònh cuûa lòch söû xaõ hoäi loaøi
ngöôøi
14
Muốn sinh tồn, con người phải tiến hành sản xuất vật chất tuy nhiên có sự
khác nhau rất lớn về cách thức hái lượm và đánh bắt thời ở thời nguyên
thủy và phương thức công nghiệp ở thời hiện đại

15. Săn bắt hái lượm

17. Muốn sinh tồn con vật khai thác những gì sẵn có trong tự nhiên còn
con người phải tiến hành sản xuất vật chất

18. 2, QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT
PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN
CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT
a) Khái niệm lực lượng sản
xuất và quan hệ sản xuất
b) Mối quan hệ biện chứng
giữa lực lượng sản xuất và
quan hệ sản xuất

19. 19
Mặt tổ chức kinh tế
Mặt kỹ thuật, công nghệ
Phương
thức sản
xuất
Quan hệ
sản xuất
Lực
lượng
sản xuất
LLSX và QHSX là hai mặt
của một phương thức sản xuất
Mối quan hệ giữa con người với nhau tr
Mối quan hệ giữa con người với tự nhiên trong sx

20. LLSX
Người
lao động
Tư liệu
sản xuất
Tư liệu
lao động
Đối tượng
lao động
Công cụ lao
động
Phương tiện
lao động
Có sẵn
trong tự
nhiên
Đã qua chế biến
KHOA HỌC CÔNG NGHỆ NGÀY CÀNG TRỞ THÀNH LLSX TRỰC TiẾP
Than đá
Bến cảng
Cái cuốc
Người công nhân
1
2
1: Quan trọng nhất trong LLSX
2. Yếu tố cách mạng nhất trong
LLSX, Nguyên nhân của mọi biến
đổi xã hội

21. Quan hệ
sở hữu TLSX
Quan hệ tổ chức
quản lý sản xuất
Quan hệ
phân phối
QUAN HỆ
SẢN XUẤT
Sở hữu tư n
Sở hữu xã h
Gắn với lợi ích vật chấ
Hiệu
Quan hệ đạo đức,
quan hệ pháp luật,
...

23. Cộng sản chủ nghĩa
Tư bản chủ nghĩa
Phong kiến
Chiếm hữu nô lệ
Công xã nguyên thuỷ
Các kiểu quan hệ sản
xuất
Chế
độ
người
bóc
lột
người
Hợp
tác và
tương
trợ
lẫn
nhau
Các kiểu và các hình thức của quan hệ sản
xuất
Tư nhân
Xã hội

24. b. Quy luaät veà söï phuø hôïp cuûa QHSX vôùi tính chaát
vaø trình ñoä cuûa LLSX
Khaí nieäm veà tính chaát vaø trình ñoä cuûa LLSX
Tính chất cá nhân,
trình độ thủ công Tính chất xã hội,
trình độ tự động hóa

25. Sự phát triển không ngừng của LLSX là nguyên nhân của mâu
thuẫn  giải quyết mâu thuẫn để tạo ra một PTSX mới hay sự phù
hợp mới kích thích LLSX phát triển

26. Với trình độ LLSX thủ công, quy mô không lớn, NS lao động thấp, tất yếu tồn tại
các loại hinh SH nhỏ, với cung cách quản lý theo hình thức kinh tế hộ gia
đình, công ty tư nhân
Sự phù hợp giữa LLSX và QHSX

27. LLSX phát triển ở trinh
độ công nghiệp hóa, với
quy mô lớn, NSLđộng
cao, tất yếu đòi hỏi các
loại hinh SH có tính xã
hội hóa, với phương cách
quản lý hiện đại, phương
thức phân phối đa dạng,
qua giá trị.

28. HÀ NỘI NHỮNG NĂM 1990 MUA HÀNG THEO TEM PHIẾU
MÂU THUẪN GiỮA LLSX VÀ QHSX
LLSX THẤP QHSX XÃ HỘI

29. SẢN XuẤT BẰNG MÁY MÓC TỰ ĐỘNG HÓA
SỞ HỮU TƯ NHÂN
MÂU THUẪN GiỮA LLSX VÀ QHSX
LLSX CAO
QHSX THẤP

30. II.Quy luaät veà moái quan heä bieän
chöùng giöõa cô sôû haï taàng (CSHT) vaø
kieán truùc thöôïng taàng (KTTT) :
1. Khaí nieäm veà CSHT vaø KTTT :
CSHT laø toaøn boä nhöõng QHSX hôïp thaønh
cô caáu kinh teá cuûa moät HTKT- XH nhaát ñònh
(QHSX thoáng trò, QHSX taøn dö , QHSX maàm
moáng )
30

31. 31
CSHT chỉ tổng hợp các loại quan hệ giữa người với người trong quá trình
sản xuất vật chất , được biểu hiện qua các thành phần kinh tế

32. Kiến trúc thượng tầng
Các quan điểm, tư tưởng Các thiết chế tương ứng
Quan
điếm
tư
tưởn
g
về
chín
h
trị
Quan
điếm
tư
tưởn
g
về
pháp
quyề
n
Quan
điếm
tư
tưởn
g
về
tôn
giáo
Quan
điếm
tư
tưởn
g
khác
...
Các
đảng
phái
Nhà
nước
Giáo
hội
Các
thiết
chế
tươn
g
ứng
khác
KTTT
Các quan điểm, tư tưởng
Các thiết chế xã hội
Hình thành trên cơ sở nền móng là các quan hệ sản

34. CSHT nào
thì KTTT ấy
CSHT cũ mất đi
KTTT cũ mất đi
KTTT bảo vệ cho
CSHT sinh ra nó
Nhà nước tác độ
mạnh nhất tới CS

35. 35
3
KTTT = CĐXH
 Ñoà ñaù, cung teân.
Ngöôøi nguyeân thuyû chuû yeáu
saên baét, löôïm haùi
 Ñoà ñoàng, ngheà thuû coâng
ra ñôøi. Ngöôøi lao ñoäng ñaõ
bieát troàng troït – chaên nuoâi
 Ñoà saét, tieåu thuû – coâng
nghieäp phaùt trieån, chaên nuoâi
taùch khoûi troàng troït, ruoäng
ñaát khai phaù nhieàu
 Maùy moùc coâng nghieäp ra
ñôøi. Ngöôøi lao ñoäng chuû yeáu
laø coâng nhaân CN
 Töï ñoäng hoaù, chuyeân moân
hoaù, xaõ hoäi hoaù…,
Quan heä coäng ñoàng
nguyeân thuyû
Quan heä döïa treân
cheá ñoä tö höõu chuû noâ
Quan heä döïa treân
cheá ñoä tö höõu ruoäng
ñaát
Quan heä döïa treân
cheá ñoä tö höõu tö baûn
Quan heä döïa treân
cheá ñoä Công hữu
KTTT
CSNT
KTTT
CHNL
KTTT
PK
KTTT
TBCN
KTTT
CNXH
CSNT
CHNL
PK
TBCN
XHCN
QHSX - CSHT
LLSX
PTSX
1

36. 36
3
L
L
S
X
Quan hệ
công hữu
Tư hữu
chủ Nô với
TLSX và nô
lệ
Tư hữu
Ruộng đất
Tư hữu
Tư bản
Công hữu
KTTT : chưa có nhà nước, giai cấp, không có quân đội, nhà
tù, cảnh sát, tòa án, Pháp luật
Có Nhà Nước đơn giản của chủ nô quản lý theo lãnh thổ,
Giai cấp chủ nô – nô lệ,
Nhà nước phong kiến, giai cấp nông dân – địa chủ,
Nhà nước tư sản, Giai cấp tư bản – vô sản, tư tưởng, quan
điểm
Nhà nước của dân, Đảng cộng sản, Xóa bỏ đối kháng giai
cấp,...
CS
NT
CH
NL
PK
TB
CN
XH
CN
2

37. 1?
Lực lượng sản xuất ?2
Tư liệu sx ?3 4? Quan hệ
trong tổ
chức và
quản lý
sản xuất
?5
SẢN XuẤT CỦA CẢI VẬT CHẤT
Trình độ LLSX thấp thì QHSX tư nhân là phù hợp
Trình độ LLSX cao thì QHSX xã hội là phù hợp
BÀI TẬP 10’
Điền vào dấu ?
?6

38. MỐI QUAN HỆ GiỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KiẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG
?1
Nhà nước Đảng phái Đoàn thể Tôn giáo
QHSX = ?2
CSHT nào thì KTTT đó
KTTT bảo vệ cho CSHT đã sinh ra nó
?3
QHSX quyết định tất cả mọi
quan hệ xã hội khác

39. 1 2
3
4

40. LƯỢNG GIÁ 10’
 1.Có hai kiểu cơ bản trong quan hệ sở hữu về tư
liệu sản xuất là sở hữu xã hội và
......................................
 2. Quan điểm, tư tưởng của xã hội là yếu tố thuộc
phạm trù nào?
a. Kiến trúc thượng tầng. b. Cơ sở hạ tầng.
c. Quan hệ sản xuất. d. Tồn tại xã hội

41. LƯỢNG GIÁ
 3. Mặt tự nhiên của phương thức sản xuất là gì?
a. Quan hệ sản xuất b. Kiến trúc thượng
tầng.
c. Cơ sở hạ tầng d. lực lượng sản
xuất.
 4. Mặt xã hội của phương thức sản xuất là gì?
a. Cơ sở hạ tầng b. Kiến trúc thượng
tầng.
c. Quan hệ sản xuất d. Lực lượng sản
xuất.
 5. Trong quan hệ sản xuất, quan hệ nào giữ vai trò
quyết định
a. Quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất.
b. Quan hệ tổ chức, quản lý quá trình sản xuất.
c. Quan hệ phân phối sản phẩm.
d. Quan hệ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất.

42. 6. Trong các lĩnh vực của đời sống của xã hội
yếu tố nào là cơ sở nền tảng của xã hội?
7. Yếu tố nào cách mạng nhất trong LLSX?
8. Yếu tố nào có vai trò quyết định trong
LLSX?
9. Hiện nay yếu tố nào có tác động mạnh nhất
với các yếu tố còn lại trong KTTT?
10. Hình thức sở hữu tư nhân hay sở hữu xã
hội là do đâu?

43. 11. Giai cấp và Nhà nước thuộc về yếu tố
nào? ( LLSX, QHSX, CSHT, KTTT)? Nó
xuất hiện là do đâu ?
12. Đạo đức, luật pháp do giai cấp chủ
nô đặt ra trong chế độ chiếm hữu nô lệ
nhằm mục đích gì?
*****************************************

45. III. TỒN TẠI XÃ HỘI
VÀ Ý THỨC XÃ HỘI
Ý nghĩa: - Là một nguyên lý cơ bản
đánh dấu cách giải thích
đời sống xã hội duy vật khoa học
- Bắt buộc lấy tồn tại xã hội làm cơ sở
để giải thích ý thức xã hội.
1. Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội
a. Khái niệm tồn tại xã hội và ý thức xã hội
MỤC TIÊU CỦA BÀI HỌC: - Hiểu, trình bày, vận dụng được
nguyên lý giữa TTXH và YTXH

46. C¸c yÕu tè chÝnh
T¹o thµnh tån t¹i X· héi
Môi trường tự nhiên
PTSX Điều kiện dân số
Tồn tại xã hội là toàn bộ những sinh hoạt vật
chất và những điều kiện sinh hoạt vật chất
của xã hội (lĩnh vực vật chất của đời sống xã
hội)

47. Ví dụ: Tồn tại xã hội ở Việt Nam hiện nay
1.Phương thức sản xuất
nông nghiệp lâu đời
2.Dân số
3.Địa lý
tự nhiên

48. Laø toaøn boä ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi, bao goàm
nhöõng quan ñieåm, tö töôûng, tình caûm, truyeàn thoáng …
laø keát quaû cuûa söï phaûn aùnh toàn taïi xaõ hoäi nhaát ñònh.
- Ý thức xã hội là cái chung – Ý thức cá nhân là
cái riêng....
....
PHÂN LoẠI Ý THỨC XÃ HỘI:

49. KÕt cÊu cña ý thøc x· héi
Tâm lý
Xã hội
Hệ
Tư tưởng
Ý thức xã hội
thông thường
Ý thức
Lý luận
PHẢN
ÁNH
TRỰC
TiẾP,
TỰ
PHÁT
Bằng tình cảm, ước muốn...
PHẢN
ÁNH
GIÁN
TiẾP,
TỰ
GIÁC
Bằng học thuyết,

51. Hương Tràm nhăn nhó, khó chịu vì tắc đường
Mọi người khó chịu vì tắc đường

52. Học thuyết về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Chênh lệch giàu nghèo, nỗi khổ của công nhân

53. KÕt cÊu cña ý thøc x· héi
chÝnh trÞ
V.I.Lªnin
(1870-1924)
T«n
gi¸o
buæi cÇu kinh
cña ®¹o håi
Ph¸p quyÒn
toµ xÐt xö mét
vô ¸n
ThÈm
mü
Thiếu nữ bên
hoa huệ
ĐẠO
ĐỨC
Biết ơn người
Có công với cm

54. YÙ thöùc chính trò :
Laø phaûn aûnh ñôøøi soáng chính
trò cuûa xaõ hoäi nhö: quan heä giai caáp,
ñaûng phaùi, nhaø nöôùc, daân toäc,
quoác gia, quoác teá …
1 2

55. YÙ thöùc phaùp quyeàn
Laø toaøn boä caùc tö töôûng, quan điểm, thái
độ về pháp luật, nhận thức về việc tuân theo quy
định chung để đảm bảo sự công bằng
1
2
mọi người
phải tuân theo

56. Ý thức đạo đức: Laø toaøn boä caùc tö töôûng,
quan điểm, thái độ về hành vi và chuẩn mực đạo đức
-Gồm: Tâm lý đạo đức và hệ tư tưởng đạo đức
1
2
3
4

57. YÙ thöùc toân giaùo : niềm tin
vào một lực lượng siêu nhiên
khác khoa học thế nào
Ñoái laäp vôùi yù thöùc khoa hoïc,
yù thöùc toân giaùo phaûn aùnh “loän
ngöôïc” toàn taïi xaõ hoäi töùc laø
phaûn aùnh sai laàm hieän thöïc, daãn
con ngöôøi ñeán loøng tin vaøo caùc
aûo töôûng cuûa caùc löïc löôïng beân
ngoaøi nhö chuùa, thöôïng ñeá thaàn
thaùnh … yù thöùc toân giaùo laøm cho
con ngöôøi höôùng tôùi haïnh phuùc
hö aûo ôû moät theá giôùi phi hieän
thöïc .

58. Ý THỨC THẨM MỸ: Ý THỨC VỀ CÁI ĐẸP
Đẹp
like

59. TÍNH GIAI CẤP CỦA Ý THỨC XÃ HỘI
Trong xã hội có giai cấp, ý thức xã hội cũng mang tính giai cấp.
Giai cấp khác nhau
ý thức khác nhau
Tư tưởng thống trị là
tư tưởng của giai cấp thống trị
Tính giai cấp
của ý thức
xã hội
Ví dụ: Giai cấp phong kiến ra sức bảo vệ chế độ của mình bằng hệ tư tưởng pk
Giai cấp nông dân đấu tranh chống lại tư tưởng của chế độ phong kiến

60. TÍNH DÂN TỘC CỦA Ý THỨC XÃ HỘI
Mỹ là quốc gia đa sắc tộc
nên văn hóa, xã hội,
nhân sinh quan rất đa dạng
và phong phú
đề cao tính tự tập,

61. Tån t¹i x· héi
Đêi sèng vËt chÊt Đêi sèng tinh thÇn
ý thøc x· héi
T tëng
Quan ®iÓm
Tinh c¶m
T©m tr¹ng
TËp qu¸n
TruyÒn
thèng ...
T©m lý x· héi HÖ t tëng
Ph-
¬ng
thøc
s¶n
xuÊt
ĐiÒu
kiÖn
tù
nhiªn
D©n
sè ...
Ý thức xã hội phản ánh tồn tại xã hội
b. Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội

62. Tồn tại xã hội có trước, ý thức
xã hội có sau, tồn tại xã hội như thế nào thì ý thức
xã hội như thế đó, tồn tại xã hội biến đổi dẫn đến
sự biến đổi của ý thức xã hội

63. Ví dụ: TỒN TẠI XÃ HỘI QUYẾT ĐỊNH Ý THỨC XÃ HỘI
Tâm lý, truyền thống tính cách của người Việt chịu ảnh hưởng bởi điều kiện
tồn tại xã hội
Tính cộng đồng
Trọng tình nghĩa
Ít cạnh tranh
Ít tôn trọng pháp luật

64. CÔNG NGHIỆP HÓA SỚM
Tính kỷ luật, nghiêm túc,
Tác phong nhanh nhẹn, làm việc
Chú trọng đến hiệu quả…

65. Công nghiệp ô tô của Mỹ
Mỹ là quốc gia công nghiệp phát triển Tính cách: thẳng thắn,
Trình bày vấn đề trực tiếp

66. Người Phương Tây và người Phương Đông
1.Phong cách sống
2.Biểu lộ cảm xúc
3.Văn hóa xếp hàng
4.Cách thể hiện cái tôi trong giao tiế

67. 5. Cách trình bày vấn đề

68. 6. Chân dung sếp
7. Cách đối xử với trẻ em

69. VÍ DỤ VỀ NGHỆ THUẬT CẮM HOA CỦA NHẬT BẢN – Ikebana
Phong cách thẩm mỹ của người Nhật

76. Nghệ thuật cắm hoa khác

81. 81
Ý THỨC XÃ HỘI
(Có tính độc lập
tương đối)
Xuất hiện sau, tồn tại lâu
hơn cái tồn tại đã sinh ra nó
Có khả năng vượt trước TT
XH, dự báo tương lai
Kế thừa phát triển từ YTXH
của các xã hội trước
Tác động qua lại giữa các
hình thái ý thức xã hội
Tác động trở lại TTXXH,
thúc đẩy hoặc kìm hãm sự
phát triển
TỒN TẠI
XÃ HỘI
TTXH
quyết
định
YTXH
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
→
YTXH
phản
ánh
TTXH
2.Tính độc lập tương
đối của ý thức xã hội
1
2
3
4
5

82. NỘI DUNG TÍNH ĐỘC TƯƠNG ĐỐI CỦA Ý THỨC XÃ HỘI
1

83. TRỌNG NAM KHINH NỮ

84. ẢO TƯỞNG BẰNG CẤP CỦA GIỚI TRẺ

85. Ý THỨC XÃ HỘI CÓ TÍNH VƯỢT TRƯỚC TTXH
2

86. NỘI DUNG TÍNH ĐỘC TƯƠNG ĐỐI CỦA Ý THỨC XÃ HỘI
3

87. * Sù t¸c ®éng qua l¹i giữa c¸c hình th¸i ý
thøc XH trong sù ph¸t triÓn cña chóng
ý thøc
chÝnh trÞ
ý thøc
ph¸p quyÒn
ý thøc
NghÖ thuËt
ý thøc
T«n gi¸o
ý thøc
®¹o ®øc
ý thøc
Khoa häc
4

88. NỘI DUNG TÍNH ĐỘC TƯƠNG ĐỐI CỦA Ý THỨC XÃ HỘI
5

89. 3.Ý NGHĨA
Xây dựng nguyên lý khoa
học đúng đắn giữa tồn tại xã
hội và ý thức xã hội.
Phải lấy tồn tại xã hội để
giải thích ý thức xã hội
Phát huy tính độc lập của ý
thức xã hội trong cải tạo xã
hội

90. CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
1. TỒn tại xã hội và ý thức xã hội là
gì?
2. Sự quyết định của tồn tại xã hội
đối với ý thức xã hội
3. Tính độc lập tương đối của ý
thức xã hội
4. Ý nghĩa của nguyên lý giữa
TTXH và YTXH