2. NỘI DUNG
1/ Cấu tạo hạt nhân .Nuclôn .
2/Đồng vị .
3/ Đơn vị khối lượng nguyên tử .
4/Năng lượng liên kết .
3. Kích thước hạt nhân rất
nhỏ, nhỏ hơn kích thước
nguyên tử 104 105 lần
1/ Cấu tạo hạt nhân -Nuclôn:
a/ Cấu tạo hạt nhân :
4. Prôtôn :
KH: p
Điện tích: +e
mp=1,67493.10^-27kg
Nơtrôn:
KH: n
Điện tích: q=0 ;
mn=1,67493.10^-27 kg
Một hạt nhân có:
*Z hạt prôtôn= nguyên tử số=số thứ tự Z của nguyên
tố trong bảng hệ thống tuần hoàn
*A = Z+N: tổng số hạt nuclôn (số khối)
* N = (A-Z): số hạt nơtrôn
5.
6. Số thứ tự Z
của nguyên tố
X cho biết gì ?
Số khối A của
nguyên tố X
cho biết gì ?
Số thứ tự Z cho
biết số hạt
prôtôn
Số khối A xác
định số nuclôn
7. Tìm số Nuclôn
và số p , n của
hạt nhân
nguyên tố Nitơ ?
Số khối là A=14
=> 14 nuclôn ;
Số thứ tự là Z=7
7p =>N= 14-7
N= 7n
8. b/ Kí hiệu hạt nhân :
X: Tên nguyên tử
Z: Số Proton
A: Số Khối
N=A-Z: Số Notron
c/ Kích thước hạt nhân :
Quả cầu R= 1,2.10-15.A^1/3 (m)
Ví dụ: 1 12 16 67 238
1 6 8 30 92
, , , ,
H C O Zn U
1 1 0
1 0 1
, ,
P n e
- Kí hiệu này vẫn được dùng cho các hạt sơ cấp:
A
Z
A
X
X
9. 2. Đồng vị :
*Định nghĩa :Những nguyên tử mà hạt nhân có
cùng số prôtôn ( cùng số thứ tự Z) , nhưng khác
số nơtrôn ( khác số khối A)
Đồng vị là gì
?
Ví dụ :
C
11
6
: Có 11N = 6p+5n ; C
12
6
Có 12N = 6p+6n
C
13
6
Có 13N = 6p+7n; C
14
6
Có 14N = 6p+8n
C11,C14: Đồng vị không bền , có tính phóng xạ
10. Có 1N= 1p + 0n
1
1
H
2
1
H Có 2N= 1p + 1n : D
2
1
: đơtêri
Có 3N= 1p + 2n:
3
1
H T
3
1
: triti
Hyđrô có 3 đồng vị :
11. 3. Đơn vị khối lượng nguyên tử
mp=1,00728 u ;
mn = 1,00866u;
me = 0,0005486u ;
mHe = 4,00150u
27
1 1,66055 .
.10
u kg
12
6C
Đơn vị đo khối lượng hạt nhân, kí hiệu là u
Đơn vị u có giá trị bằng 1/12 khối lượng nguyên
tử của đồng vị
12. Từ hệ thức Anhxtanh :
E= mc2 => m= E/c2
=> Đơn vị khối lượng MeV/c2
1u= 931,5 MeV/c2
13. 4/ Năng lượng liên kết :
Lực tương
tác giữa các
hạt trong
nhân ?
Các prôtôn đẩy
nhau ,nhưng
thực tế
Các p và các n
vẫn hút nhau ,
chứng tỏ gì ?
Lực hút giữa các
nuclôn với nhau rất
lớn so với lực đẩy
giữa các p => giữ
được các nuclôn liên
kết với nhau => lực
hạt nhân
14. Lực hạt nhân :
là lực tương tác (lực hút) có cường độ rất
mạnh giữa các hạt nuclôn trong nhân , xuất
hiện khi khoảng cách giữa chúng ≤ 10-15 m
(bán kính tác dụng).
15. Năng lượng nghỉ của các nuclôn:
E0=[Zmp+(A-Z)mn] .c^2
Năng lượng nghỉ của hạt nhân:
E=m.c^2 < E0
=>Năng lượng liên kết
Wlk =ΔE = [Zmp+(A-Z)mn -mhn]c2
Δm = [Zmp+(A-Z)mn] – mhn.
=> Độ hụt khối lượng
b) Độ hụt khối. Năng lượng liên kết
Khối lượng m của hạt nhân bao giờ cũng nhỏ hơn
một lượng Δm so với tổng khối lượng của các nuclôn.
Lượng Δm này gọi là độ hụt khối của hạt nhân.
16. - Năng lượng liên kết riêng: Năng lượng liên kết dùng cho
1 nuclôn :Wlk /A
- Năng lượng liên kết riêng của hạt nhân càng lớn =>
càng bền
16
8 r
W 8 /
lk
O MeV nuclon
235
92 r
W 7.6 /
lk
U MeV nuclon
17. TÓM TẮT NỘI DUNG BÀI HỌC
*Nguyên tố X ở số thứ tự Z , có số khối A
trong bảng HTTH thì hạt nhân của nó :
+Kí hiệu X
A
Z
Z hạt prôtôn
N =(A-Z) hạt nơtrôn
+Có A hạt nuclôn
trong đó :
+Bán kính hạt nhân : R= 1,2.10-15 .A1/3 (m)
+Đồng vị :Những nguyên tử mà hạt nhân có
cùng số prôtôn ( cùng số thứ tự Z) , nhưng
khác số nơtrôn ( khác số khối)
18. Đơn vị khối lượng nguyên tử:1u= 931,5MeV/c2.
* Lực hạt nhân là lực hút rất mạnh giữa các
nuclôn khi khoảng cách giữa chúng ≤ 10-15 m.
*Độ hụt khối là độ giảm khối lượng khi các
nuclôn riêng rẽ liên kết lại thành hạt nhân
=>khối lượng không bảo toàn .
*Năng lượng liên kết cho A hạt nuclôn :
Wlk = Δm.c2
Δm = [Zmp +(A-Z)mn –mhn ]
*Năng lượng liên kết cho 1 hạt nuclôn gọi là :
Năng lượng liên kết riêng :Wlk /A
19. Câu hỏi số 1
1
Câu hỏi số 2
2
Câu hỏi số 3
3
Câu hỏi số 4
4
Câu hỏi số 5
5
Câu hỏi số 7
7
Câu hỏi số 8
8
Câu hỏi số 9
9
Câu hỏi số 10
10
Luyªn tËp – cñng cè
Câu hỏi số 6
6
Kết thúc
20. Câu 1 Hạt nhân có cấu tạo gồm:
C. 92p và 143n
A. 235p và 92n
D. 143p và 92n
B. 92p và 235n
21. Câu 2 Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về cấu
tạo của hạt nhân nguyên tử.
B. Có hai loại nuclôn là prôtôn và
nơtrôn.
A. Hạt nhân được cấu tạo từ các nuclôn.
D. CẢ A, B, C đều đúng.
C. Số prôtôn trong hạt nhân đúng bằng số
electron trong nguyên tử.
22. Câu 3 Phát biểu náo sau đây là sai khi nói về cấu
tạo của hạt nhân nguyên tử?
B. Nơtron trong hạt nhân mang điện tích - e
A. Prôtôn trong hạt nhân mang điện tích +e.
D. Tất cả đều sai
C. Tổng số prôtôn và nơtron gọi là số khối.
23. Câu 4
D. Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo gồm
Z prôtôn và A+Z nơtron.
Phát biểu nào sau đây là đúng.
A.Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo
gồm Z nơtrôn và A prôtôn
B. Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo
gồm Z prôtôn và A nơtron.
C. Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo gồm
Z prôtôn và A-Z nơtron.
24. Câu 5 Phát biểu nào sau đây là đúng?
A. Đồng vị là các nguyên tử mà hạt nhân của
chúng có số khối A bằng nhau.
D. Đồng vị là các nguyên tử mà hạt nhân
của chúng có khối lượng bằng nhau.
B. Đồng vị là các nguyên tử mà hạt nhân của chúng
có số prôtôn bằng nhau, số nơtron khác nhau
C. Đồng vị là các nguyên tử mà hạt nhân của chúng có
số nơtron bằng nhau, số prôtôn khác nhau
25. Câu 6 Một hạt nhân có 90 prôtôn và 114 nơtron,
kí hiệu hạt nhân đó là:
A.
B.
D.
C.
26. Câu7:Hạt nhân nguyên tử được cấu tạo bởi các :
Prôtôn Nơtrôn
Prôtôn và electrôn Prôtôn và nơtrôn
A B
C D ĐÚNG
SAI
SAI
SAI
27. Câu 8: Đồng vị là những nguyên tử mà hạt
nhân chứa :
Cùng số prôtôn Z , số electrôn khác nhau
Cùng số nơtrôn N , số prôtôn Z khác nhau
Cùng số nơtrôn Z , số nuclôn N khác nhau
Cùng số prôtôn Z , số nơtrôn N khác nhau
A
B
C
D ĐÚNG
SAI
SAI
SAI
28. Câu 9: Đơn vị khối lượng nguyên tử là :
Khối lượng của hạt nhân nguyên tử Hyđrô
Khối lượng của một nguyên tử hyđrô
1/12 khối lượng nguyên tử các bon
1/12 khối lượng nguyên tử các bon 12
A
B
C
D ĐÚNG
SAI
SAI
SAI
29. Câu 10: Điều nào đúng khi nói về :Năng lượng
liên kết riêng của một hạt nhân :
Năng lượng cần cung cấp cho A nuclôn tách
ra riêng rẽ.
Càng lớn thì hạt nhân càng kém bền ;
Những hạt nhân có số khối càng lớn càng bền
Năng lượng cần cung cấp cho 1 nuclôn tách
ra riêng rẽ.
A
B
C
D ĐÚNG
SAI
SAI
SAI
30. BÀI TẬP CỦNG CỐ :
Câu 5: Hạt nhân đơtêri có khối lượng 2,0136u,
Tính năng lượng liên kết của hạt nhân này ?
Cho mp = 1,007276u ; mn = 1,008665u
Giải : Khối lượng các nuclôn khi riêng rẽ cần
để tạo hạt nhân đơtêri :
m0=mp+ mn=(1,007276+ 1,008665)u=2,015941u
Năng lượng liên kết hạt nhân :Wlk= (m0 – mhn)c2
Wlk = (2,015941-2,0136) u.c2 =0,002341uc2
Wlk= 0,002341.931,5= 2,18MeV
31. BÀI TẬP VỀ NHÀ
CÁC BÀI TẬP SGK/265-266
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT
