Carine Dujardin, “Erfgoedwerking en bewaarbibliotheek in het digitale tijdperk”

1. Erfgoedwerking en
bewaarbibliotheek in het
digitale tijdperk
VRB-VVBAD studiedag, 6 mei 2015
Carine Dujardin (KADOC-KULeuven)

2. Erfgoedwerking en Bewaarbibliotheek
• I. Maatschappelijke veranderingen
uitdagingen voor de bibliotheek- en erfgoedsector
• II. Case KADOC
• III. Ook voor mij?!

3. Maatschappelijk
veranderingsproces
Uitdagingen voor de bibliotheek- en
erfgoedsector

4. Maatschappelijke Verandering
“We leven niet in een tijdperk van
verandering, maar in een
verandering van tijdperk”
(Jan Rotmans, 2014)

5. Maatschappelijke Verandering

6. Uitdagingen voor erfgoed en bibliotheek
“Wie niet
digitaal is,
is niet”

7. Uitdagingen voor erfgoed en bibliotheek
• Erfgoed – Grijze literatuur
papier  digitaal
• Basisfuncties
1/ Verzamelen
2/ Bewaren
3/ Ontsluiten
4/ Onderzoek &
Publieksgerichte
valorisatie
• Gebruiker

8. Oplossingen?!
• Geloof
• Creativiteit
• Pragmatisme

9. Case KADOC
Documentatie- en
Onderzoekscentrum voor Religie,
Cultuur en Samenleving

10. Digitaal beleid - Globale strategie
Kerntaak - bewaren en ter beschikking stellen van religieus erfgoed –
vertalen naar de 21ste eeuw // verwachtingen gebruikers
erfgoedgemeenschappen
Doelstelling
-verzamelen – Harvesting – Digitaal archief
-duurzaam bewaren - Digitaal depot (LIAS)
-gebruikersschade vermijden – Preservatie
-ter beschikking stellen – Virtuele leeszaal
Tweesporenbeleid
1/ Retroactief: kerncollectie – “scan on demand”
2/ Actueel – e-born (archief, tijdschriften, websites, sociale media)
Stappenplan
Eigen middelen (digitaliseringsplan)
Projectmiddelen (externe middelen)

11. Digitaal beleid - Globale strategie

12. Casus 1: “Scan on demand”
• Fotokopie  Scan
• Vraag gestuurd
• Terugverdieneffect
• Stappenplan
 digitalisering van
bewaarcollectie
• Duurzaam bewaren
“Waar Abraham de mosterd
haalde”? (stadsarchief Amsterdam)

13. Casus 1: Virtuele Leeszaal
• Inventarissen online
• Verzoekprocedure online
• Gebruiker betaalt
50 cent - gebruikerskopie watermerk (JPEG)
30 Euro - kwaliteitsvolle kopie (TIF)
• Ter beschikking stelling
digitaal depot – LIAS
paswoord
tijdelijke toegang (3 weken)
beperkte toegang (scans)
beveiliging (watermerk)
• Duurzaam bewaren
digitaal depot - LIAS

14. Casus 1: Demo
• Demo LIAS:
“zoeken in digitale
collecties”
• Zoeken naar informatie
<>bron
(archief, AV, boek, ICE)
context (ODIS)
• http://kadoc.kuleuven.be

16. Casus 1: Demo

19. Casus 2: Kerk en Leven
• Meest gelezen weekblad
van Vlaanderen
• Meer dan een
parochieblad
• Kerk en Leven en zijn
voorlopers (1910-nu)
• Nationale pagina’s
• Bisdomsedities
• Lokale edities
• Lokale Geschiedenis

20. Casus 2: Projectomschrijving
• Twee digitaliseringstrajecten
Nationale pagina’s
Bisdomsedities
Voorlopers van Kerk en Leven
 externe firma
Lokale parochiebladen
via oproep KADOC-nieuwsbrief
“laat je lokaal parochieblad digitaliseren”
 intern m.m.v. vrijwilliger
• Presentatietraject
Tijdschriftenviewer

21. Casus 2: Resultaten
• Project in cijfers
-Nationaal + Bisdomstraject
35 + 40 titels
763.000 scans
2,78 Terrabyte
PDF + JPEG + OCR
-Lokale traject
12 titels
25.000 scans
86,9 Gigabyte
JPEG + OCR

22. Casus 2: Demo

25. Casus 3: Harvesten van e-periodieken

26. Casus 3: Beleidsopties
• KADOC-KU Leuven wil voor en met u
verantwoordelijkheid opnemen in de zorg voor, het
onderzoek en de waardering van het erfgoed dat de
wisselwerking tussen religie, cultuur en samenleving
in Vlaanderen (1750-) weerspiegelt.
• Zorg voor erfgoed in context
Materieel – Immaterieel
Analoog – Digitaal
Archief – Audiovisueel – Erfgoedbibliotheek
Collectieplan
zowel historische als actuele kernpublicaties

27. Casus 3: Beleidsopties
• Kenmerken van digitale erfgoed
-Diversiteit
(E-periodieken, E-boeken, E-congressen, E-jaarverslagen, E-persberichten)
-Onderscheid archief/bibliotheek?
(websites, blogs, sociale media, mails, Youtube-filmpjes)
-Exponentiële groei
(online vs. fysieke drager; ”born-digital” vs. gedigitaliseerd; (commerciële uitgever vs.
internet)
-Volatiliteit
 Gevaar voor “digitaal zwart gat”
 Nood aan beleid
• KADOC – beleid = STAPPENPLAN
 harvesten van E-periodieken

28. Casus 3: Harvesten van E-periodieken
• E-periodiek : operationele definitie
Een periodieke publicatie die digitaal ter beschikking wordt gesteld
-digital born
-papier/digitaal
-online of op fysieke drager
Minimale vormvereisten
-terugkerende titel
-periodiciteit (min. 3X/jaar)
-geen verzameling van links
• Er wordt gestreefd naar een duurzame verwerving, bewaring en ter
beschikking stelling van een representatieve kerncollectie van E-
periodieken waarin elk themaveld waarop KADOC actief is,
vertegenwoordigd is.

29. Casus 3: Digitaal erfgoed
• E-periodieken (KYE)
1636 titels
669 titels actief beheer
• E-books (KBE)
1366 titels
• E-congressen/jaarverslagen
(KXE)
62 titels
• Digitale kopieën
257 titels

30. Casus 3: Harvesting in de praktijk
• Collectieve verantwoordelijkheid
• 13 themavelden (veldconsulenten)
• Beheersinstrument - “Harvestbox”
• Handleiding
• 4 harvestingmethodes
Mailbox e-pub@kadoc.kuleuven.be
Organisatiewebsites
Digitale platform http://issuu.com/about
Netwerking – contact met organisatie
 ga op zoek naar minst arbeidsintensieve methode

31. Casus 3: Demo

32. 8-5-2015 32

33. Casus 3: Demo

35. Ook voor mij?!
Tips en trics voor kleine instellingen

36. Ook voor mij?!
• Stappenplan – toetsen op haalbaarheid
• Bescheiden middelen – vrijwilligers
• Dienstverlening
scannen ipv fotokopiëren
mail
website
• Informatie: gratis databanken
• Digitaliseringsprojecten
• Samenwerkingsverbanden / projecten / vorming
digitaal depot

37. Ook voor mij?!
“The mission of librarians is
to improve society through
facilitating knowledge
creation in their communities”
(David Lankes)