1. Bài 7:
Các công cụ tài chính
Tài chính Phát triển
Học kỳ Xuân - 2008
Bài giảng được chuẩn bị trên cơ sở kế thừa bài giảng của thầy Nguyễn Xuân Thành và
Nguyễn Trọng Hoài ở những năm trước, đồng thời có sử dụng một số nội dung trong
bài giảng môn Phân tích Tài chính năm 2005 của cô Victoria Dalko
Huỳnh Thế Du
Các công cụ tài chính
Công cụ tài chính là các tài sản tài chính được
giao dịch trên thị trường
Tài sản tài chính?
Phân loại các công cụ tài chính
Theo kỳ hạn và tính chất
Theo chủ thể phát hành
Thứ tự trong bảng cân đối kế toán
Một số phân loại khác
1

2. Phân theo kỳ hạn và tính chất
Hồng cầu
Công cụ Công cụ
thị trường
bạch
thị trường
tiền tệ cầu? vốn
Tín phiếu Chứng chỉ
Trái phiếu Cổ phiếu
kho bạc tiền gửi
Hợp đồng Trái phiếu Trái phiếu Cổ phiếu Cổ phiếu
Thương phiếu
mua lại CK chính phủ công ty ưu đãi thường
Thuận nhận
Khác
ngân hàng
CK phái sinh
2
HĐ kỳ hạn HĐ tương lai Quyền chọn HĐ hoán đổi
Phân theo chủ thể phát hành
Chính phủ phát hành
Doanh nghiệp phát hành
Công cụ tài chính liên quan đến yếu tố nước
ngoài
3

3. Thứ tự trong bảng cân đối
Tài sản có Nợ và vốn chủ sở hữu
Nợ ngắn hạn
Các khoản phải trả
Phát hành thương phiếu
Vay ngắn hạn
…
Nợ dài hạn
Vay dài hạn
Trái phiếu thường
Chứng khoán lai
Trái phiếu chuyển đổi
Cổ phiếu ưu đãi
Cổ phần thường 4
Phân theo cách khác
Công cụ tài chính thông thường
Công cụ tài chính ngoại biên (Euro-dollar)
Yankee?
5

4. Cơ cấu TSTC ở các nước (% GDP)
Hong Kong
Singapore
Malaysia
Hàn Quốc
Thái Lan
1997 Trung Quốc 2005
Việt Nam
Philipines
Indonesia
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1100
0
100
200
300
400
500
6
TSNH Cổ phiếu Trái phiếu TSNH Cổ phiếu Trái phiếu
Cơ cấu TSTC ở các nước (% GDP)
Nước Tổng TSTC TSNH Cổ phiếu Trái phiếu
1997 2005 1997 2005 1997 2005 1997 2005
Hong Kong 466 1,085 205 445 234 594 26 47
Singapore 258 474 122 185 111 220 25 68
Malaysia 251 385 101 159 93 138 57 88
Hàn Quốc 71 261 38 94 8 91 25 76
Thái Lan 102 215 80 104 15 70 7 41
Trung Quốc 149 205 125 163 11 18 13 24
Việt Nam 30 151 30 120 - 23 - 8
Philipines 116 140 56 63 38 40 22 37
Indonesia 45 98 31 50 12 29 2 20
7
Nguồn: IMF, WB và tính toán của tác giả, VN số liệu 2006

5. Công cụ tài chính và phát triển
Thành phần không thể thiếu của HTTC.
Quan hệ giữa sự đa dạng của CCTC và sự phát
triển của các tổ chức tài chính, thị trường tài
chính và phát triển tài chính?
Thúc đẩy phát triển hệ thống tài chính và phát
triển nền kinh tế.
8
Tìm hiểu chi tiết hơn về
các công cụ tài chính
Huỳnh Thế Du

6. Công cụ tài chính của chính phủ
Chính phủ Trung ương
Tín phiếu kho bạc
Trái phiếu chính phủ
Chính quyền địa phương phát hành
Trái phiếu bảo đảm bằng ngân sách
Trái phiếu công trình
Rủi ro của các công cụ tài chính này?
Việt Nam? Tại sao các nhà đầu tư nước ngoài
quan tâm đến trái phiếu chính phủ Việt Nam?
10
Trái phiếu quốc tế của VN
Quốc gia Lãi suất (%/năm)
Việt Nam 7,125
Indonesia 7,717
Philipine 8,590
Nam Mỹ 7,500
Achentina 7,500
Đấu giá tại New York, 4,5 tỉ $/ 750 triệu $
Thành công?
11

7. Công cụ tài chính của DN
Các công cụ ngắn hạn
Các công cụ dài hạn
Các công cụ phái sinh
12
Các đặc điểm cơ bản
Thời hạn
Các điều khoản thanh toán
Độ an toàn
Không có tài sản bảo đảm
Có tài sản bảo đảm
13

8. Xếp hạng tín dụng
Xếp hạng đầu tư
Rủi ro tín dụng thấp
Sinh lợi thấp
Không được xếp hạng đầu tư
Rủi ro tín dụng cao
Đầu cơ
Sinh lợi cao
James Bond và Junk Bond?
14
Các công cụ ngắn hạn
Mua chịu (khoản phải trả)
Chứng chỉ tiền gửi
Thương phiếu
Thuận nhận ngân hàng
Vay ngân hàng
Hợp đồng mua lại chứng khoán (Repo)
Eurodollar?
15

9. Thương phiếu
Giấy nợ ngắn hạn không bảo đảm được phát
hành trên thị trường tiền tệ
Đơn vị phát hành?
Phương thức phát hành:
Trực tiếp
Qua trung gian
16
Vay ngân hàng
Ngân hàng trong nước
Chi nhánh ngân hàng nước ngoài
Ngân hàng nước ngoài
Chi nhánh ngân hàng trong nước
Ngân hàng hải ngoại
Thấu chi?
17

10. Vay liên hiệp ngân hàng
Một nhóm ngân hàng cung ứng vốn cho người
vay
Vay ngân hàng với độ ưu tiên cao
Có thể mua bán trên thị trường
Có thế chấp
Dựa trên cơ sở lãi suất Libor, Sibor
18
Thuê tài chính
Các bên tham gia:
Bên thuê
Bên cho thuê
Thỏa thuận cho thuê
Cho thuê đòn bẩy
Cho thuê định hướng thuế
Nhà đầu tư đơn lẻ hay cho thuê trực tiếp
19

11. CCTC ngắn hạn ở Việt Nam?
Thương phiếu
Chứng chỉ tiền gửi (?)
Các khoản vay ngân hàng
Thuận nhận ngân hàng
Thuê tài chính
20
Các loại công cụ nợ dài hạn
Công cụ nợ có lãi suất cố định
Công cụ nợ có lãi suất thả nổi
Trái phiếu có liên quan đến vốn sở hữu
Trái phiếu không hưởng lãi định kỳ
21

12. Công cụ nợ có lãi suất thả nổi
Cũng giống như khoản vay có tài sản đảm bảo
với lãi suất có thể điều chỉnh
Những lãi suất tham khảo phổ biến là lãi suất
LIBOR bằng đô-la Mỹ
Giá của công cụ nợ này so với công cụ nợ có
lãi suất cố định?
Câu chuyện của một ngân hàng Việt Nam?
22
TP liên quan đến vốn sở hữu
Trái phiếu khả hoán (có khả năng chuyển đổi)
Trái phiếu có quyền chọn mua cổ phần
Việt Nam
Trường hợp VCB
Trường hợp ACB
Trường hợp NAVIFICO
23

13. Công cụ vốn
Cổ phiếu thường
Cổ phiếu ưu đãi
24
Các loại cổ phiếu ưu đãi
Cổ phiếu ưu đãi vĩnh cửu
Cổ phiếu ưu đãi trả lãi cố định
Cổ phiếu ưu đãi với lãi suất có thể điều chỉnh
Cổ phiếu ưu đãi đấu thầu
Cổ phiếu ưu đãi tái tiếp thị (remarketed)
25

14. Các công cụ phái sinh
Định nghĩa?
Mục đích?
Phân loại
Các công cụ giao dịch kỳ hạn hay tương lai
Các công vụ giao dịch hoán đổi
Các công cụ giao dịch quyền chọn
26
Công cụ phái sinh ở Việt Nam?
Các công cụ giao dịch kỳ hạn hay tương lai
Các công vụ giao dịch hoán đổi
Các công cụ giao dịch quyền chọn
27

15. Các công cụ tài chính liên
quan đến nước ngoài
Huỳnh Thế Du
Một vài loại công cụ tài chính
Trái phiếu quốc tế và trái phiếu toàn cầu?
Trái phiếu lưỡng tệ (trái phiếu hai loại tiền)
Trái phiếu hỗn hợp (trái phiếu rổ tiền tệ)
ADR và GRS
Khủng hoảng nợ quốc tế
29

16. Trái phiếu lưỡng tệ
Là trái phiếu trả lãi cố định, với tiền lãi và gốc
được trả bằng hai đồng tiền khác nhau
Là một phương án tốt cho một công ty đa
quốc gia tài trợ cho một chi nhánh nước ngoài
Ai là những người phát hành nhiều nhất
30
Trái phiếu hỗn hợp (composite)
Mệnh giá bằng một rổ tiền tệ, ví dụ như SDRs
hay ECUs, thay vì một đồng tiền duy nhất
Còn gọi là trái phiếu rổ tiền tệ (currency
cocktail bonds)
Thường là nợ có lãi suất cố định
31

17. Đặc điểm của các công cụ trên
thị trường trái phiếu quốc tế
Công cụ Tần suất thanh Qui mô lãi Thanh toán
toán định kỳ khi đáo hạn
Lãi suất cố định Hàng năm Cố định Đồng tiền phát hành
Lãi suất thả nổi Mỗi 3 hay 6 tháng Thay đổi Đồng tiền phát hành
Trái phiếu khả hoán Hàng năm Cố định Đồng tiền phát hành
hay chuyển thành cổ
phần sở hữu
Lãi suất cố định có Hàng năm Cố định Đồng tiền phát hành
quyền chọn mua cổ cộng với chuyển
phần thành cổ phần sở hữu
Không hưởng lãi Không Không Đồng tiền phát hành
Trái phiếu lưỡng tệ Hàng năm Cố định Hai loại tiền
32
Phân phối TPQT theo loại tiền
Tiền tệ 2001
Đô-la Mỹ 51%
Euro 32
Yên 6
Bảng 7
Franc Thụy Sĩ 2
Những đồng tiền khác 2
Tổng 100
33

18. TPQT theo quốc gia phát hành
Quốc gia 2001 (Tỷ đô-la )
Úc 99.8
Canada 208.3
Pháp 366.7
Đức 889.4
Ý 259.3
Nhật Bản 245.6
Thụy Điển 293.9
Anh 571.5
Hoa Kỳ 2,170.3
Tổng 6,839.1 34
Xếp hạng tín dụng
Fitch IBCA, Moody’s và Standard & Poor’s
bán các bảng phân tích xếp hạng tín dụng
Tập trung vào rủi ro vỡ nợ, chứ không phải
rủi ro tỷ giá ngoại hối
Đánh giá nợ quốc gia chú trọng vào rủi ro
chính trị và rủi ro kinh tế
35

19. Biên nhận ký gửi cổ phần tại Mỹ
ADR (American Depositary Receipt): Biên
nhận thể hiện một số cổ phần nước ngoài đã
được ký gửi tại một ngân hàng Hoa Kỳ
Ngân hàng đóng vai trò như một đại lý
chuyển nhượng ADR
Ưu điểm của ADR
Ghi bằng đồng đô-la, giao dịch trên thị trường Mỹ
Cổ tức được trả bằng đồng đô-la
Câu chuyện Việt Nam?
36
Cổ phần đăng ký toàn cầu (GRS)
GRS(Global Registered Shares) là cổ phần
được giao dịch trên toàn cầu.
Được giao dịch bằng nhiều loại tiền
Tất cả cổ đông đều có quyền bỏ phiếu và vị
thế như nhau.
37

20. Khủng hoảng nợ quốc tế
Các nước đang phát triển không trả được nợ
làm các ngân hàng lớn khó khăn
Ở đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng, các nước
thế giới thứ ba nợ 1.2 ngàn tỷ đô-la
38
Hoán đổi nợ với vốn sở hữu
Ngân hàng
quốc tế
Bán 100 triệu đô-la
60 triệu $ nợ của nước kém
80 triệu $ phát triển với giá
Công ty địa Nhà đầu tư vốn bằng 60% mệnh giá
bằng nội tệ
phương hay chi sở hữu hay công
nhánh công ty đa Mua lại nợ quốc
ty đa quốc gia
quốc gia gia với giá bằng
80 triệu $ bằng 80% mệnh giá trả
nội tệ bằng nội tệ
Ngân hàng trung
ương tại quốc gia
kém phát triển 39

21. Tóm lược
Công cụ tài chính?
Các loại công cụ tài chính
Theo kỳ hạn và tính chất
Theo chủ thể phát hành
Thứ tự trong bảng cân đối kế toán
Một số phân loại khác
Vai trò của công cụ tài chính đối với phát triển hệ thống
tài chính
40
Xin cảm ơn!
Huỳnh Thế Du