BOLOGNA SÜRECİ

1. 19 Haziran 1999 : Bologna Deklerasyonu
AMAÇ: Avrupa ülkelerindeki yükseköğretim sistemlerinin
yeniden yapılanması
NİHÂİ HEDEF (2010):
öğrenci, öğretim elemanı ve idari kadro hareketliliği yüksek,
ulusal eğitim sistemleri birbiri ile karşılaştırılabilir,
ulus ötesi eğitim boyutlarını dikkate alan,
öğretim ve araştırma etkinliklerini birbiri ile çok iyi ilişkilendirmiş
tüm süreci paydaş katılımı ile sürekli denetleyen ve izleyen
Avrupa Yüksek Öğretim (EHEA-AYA) ve
Avrupa Araştırma Alanlarını (ERA) oluşturmak

2. Uluslararası Düzeyde :
• Bakanlar Konferansı (her iki yılda bir kez toplanır):
• Bologna (1999), Prag (2001), Bergen (2005), Londra
(2007), Leuven (2009)
• Bologna İzleme Grubu (BFUG)
• BFUG Yürütme Kurulu
• BFUG Çalışma Grupları
• Bologna Durum Değerlendirmesi Çalışma Grubu
• Bologna Yeterlilikler Çerçeveleri Çalışma Grubu
• Sosyal Boyut Çalışma Grubu, vb.
• Bologna Seminerleri

3. Ulusal Düzeyde :
• Yükseköğretim Kurulu
• Ulusal Ajans
• Bologna Ulusal Uzmanlar Takımı
Kurumsal Düzeyde :
• Tüm yükseköğretim kurumları

4. • Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece
sistemi ve temel olarak 2-3 kademeli yükseköğretim sistemi (L,
YL, D)
• Ortak bir kredi sistemi (AKTS)
• Öğrenci/Öğretim üyesi Hareketliliği
• Kalite güvencesi konusunda işbirliği
• Yükseköğrenimde Avrupa boyutu
• Yaşam boyu öğrenme
• Öğrencilerin süreçlere katılımı
• Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA)’nın çekiciliğinin
arttırılması
• Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ile Avrupa Araştırma
Alanı (ERA) arasındaki sinerjinin oluşturulması
• SÜRE: 2010 yılına kadarSÜRE: 2010 yılına kadar
1999
2010

5. 1. DÖNEM FAALİYETLERİ: 2004-2005
 2 Ulusal “Bologna Konferansı”
 10 Bölge Toplantısı
 Bologna web sitesi ve tanıtım dökümanların
hazırlanması
 Bologna Süreci’nin hedefleri ve ana çalışma
alanları tanıtılması
2. DÖNEM FAALİYETLERİ: 2005-2006
 36 il Toplantısı – 5893 katılımcıya ulaşıldı
 4 Ulusal Toplantı (MEB, Meslek Odaları, STK,
Ulusal Öğrenci Konseyi Temsilcileri)
 Bologna Süreci Ulusal Değerlendirme Konferansı
1606 kişilik bir
gruba ulaşıldı
Sunumlar
Sunumlar
Çalıştaylar

6. 3. DÖNEM FAALİYETLERİ: 2007-2008
 12 Bölge Konferansı
 5 üniversiteyi yerinde ziyaret
 4 Ulusal Konferans (MEB, DPT,Maliye
Bakanlığı, 38 STK ve Ulusal Öğrenci Konseyi
Temsilcilerinin katılımı ile)
 Bologna Süreci Ulusal Değerlendirme
Konferansı
Sunumlar
Çalıştaylar

7. Proje Başlangıcı: 1 Temmuz 2008
Proje Bitişi: 30 Haziran 2009
Amaç:
Paydaşların katılımı ve destekleri ile
 üniversitelerde Bologna Süreci uygulamalarının
geliştirilmesi ve güçlendirilmesi,
 Bologna sürecinin öncelikli alanlarındaki reformların
yapılması konusunda üniversitelere destek verilmesi,
 üniversitelerde Bologna Süreci ile ilgili uygulamalarda
yaşanan sorunların giderilmesi

8. Planlanan Faaliyetler:
 Ulusal toplantılar
 Ulusal çalıştaylar
Faaliyetler için düşünülen hedef kitle
 Yükseköğretim kurumları (Yönetim kadrosu, akademik
personel, öğrenciler)
 İlgili Bakanlıklar ve kamu kuruluşları (MEB, Maliye
Bakanlığı, DPT, vb.)
 Mesleki Yeterlilikler Kurumu
 Diğer ilgili paydaşlar (sivil toplum kuruluşları, işçi, işveren ve
sanayi sendikaları, meslek kuruluşları, iş dünyasından
temsilciler, vb.)

9. GENEL ÇERÇEVE
AKTS/Diploma Eki,
Hareketlilikte kalite
İstihdam edilebilirlik
Yeterlikler çerçevesi,
Öğrenme çıktılarının hazırlanması
Kalite güvencesi
Bologna Çalışma Grubunun oluşturulması
ECTS / DS etiket başvuruları için kurum ziyaretleri
konularında
tematik çalıştaylar
düzenleme

10. Prof. Dr. Miraç Akçay Karadeniz Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Süheyda Atalay Ege Üniversitesi
Y. Doç. Dr. Gonca Bayraktar Durgun Beykent Üniversitesi
Prof. Dr. İsmail Naci Cangül Uludağ Üniversitesi
Doç. Dr. İlker Hüseyin Çarıkçı Süleyman Demirel Üniversitesi
Prof. Dr. Kerim Edinsel Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Prof. Dr. Emin Yaşar Demirci Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Prof. Dr. Nejat Erk Çukurova Üniversitesi
Prof. Dr. Ramazan Gözen Çankaya Üniversitesi
Prof. Dr. Zafer Gül Marmara Üniversitesi
Sultan Gürol (Öğrenci Temsilcisi) Atılım Üniversitesi
Prof. Dr. Reşat Kasap Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. Mehmet Emin Köktaş Dokuz Eylül Üniversitesi
Doç. Dr. Önder Kutlu Selçuk Üniversitesi
Prof. Dr. Selda Önderoğlu Hacettepe Üniversitesi
Prof. Dr. Lerzan Özkale İstanbul Teknik Üniversitesi
BolognaUlusalUzmanlar
Takımı

11. Tanınma
Prof. Dr. Süheyda Atalay
Prof. Dr. İsmail Naci Cangül
Prof. Dr. Reşat Kasap
Yeterlilikler Çerçevesi
Prof. Dr. Lerzan Özkale
Prof. Dr. Selda Önderoğlu
Prof. Dr. Zafer Gül
Prof. Dr. Miraç Akçay
Kalite Güvencesi
Prof. Dr. Nejat Erk
Prof. Dr. Ramazan Gözen
Prof. Dr. Kerim Edinsel
Prof. Dr. M. Emin Köktaş
Doç. Dr. İlker Çarıkçı
Prof. Dr. Emin Yaşar Demirci
Y. Doç. Dr. Gonca Bayrakdar
BolognaUlusalUzmanlar
TakımıİşBölümü

12. Tarih Yer Faaliyet
5 Eylül 2008 Ankara Projenin planlanması
9-19 Ekim 2008 Adana** Koordinasyon, Yeterlilikler
1 Kasım 2008 İstanbul Sakarya toplantısı öncesi planlama
7-8 Kasım 2008 Sakarya** AKTS/Tanınma, Yeterlilikler ve Kalite çalıştayları
4 Aralık 2008 Ankara Yeterlilikler çalıştaylarının planlanması
9-10 Ocak 2009 İstanbul**
İİBF dekanları ve SBE müdürlerine yeterlilikler
konusunda çalıştaylar
29 Ocak 2009 Ankara AKTS /DE etiket başvurularının değerlendirilmesi
30 Ocak 2009 Ankara TUYÇ taslak raporunun paydaşlara sunulması
27 Şubat 2009 Ankara
Tıp ve Güzel Sanatlar fakülte dekanları ile
yeterlilikler ve kalite güvencesi tartışması
9 -10 Nisan İzmir** Fen-Edebiyat fakülteleri için yeterlilikler çalıştayı
TAKVİM 4 çalıştay, 3 planlama toplantısı, 2 tartışma toplantısı

13. Faaliyetin Türü
• Bologna Eşgüdüm Komisyonu kuruldu
• AKTS / DE etiket başvuruları için kurumlara destek verildi
• Ulusal Yeterlilikler Çerçevesinin hazırlanmasına katkı
sağlandı
• Program yeterlilikleri konusunda çalıştaylar yapıldı
• Öğrenme çıktılarının yazımı üzerine çalıştaylar yapıldı
• Kalite güvencesine yönelik çalıştaylar düzenlendi
• Uluslar arası seminerlere katılım
• Kurum ziyaretleri yapıldı
GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER
(ÖZET)

14. SÜREÇ :
•5 Eylül 2008 Ankara toplantısında
tartışılmaya başlandı,
•Bologna Çalışma Grubu olarak
düşünüldü. Sonra Eşgüdüm Komisyonu
olarak değiştirildi
•Bologna Eşgüdüm Komisyonu (BEK)
için taslak yönerge Prof. Dr. Nejat Erk
ve Prof. Dr. Kerim Edinsel tarafından
hazırlandı ve grup tarafından tartışıldı
•1 Ocak 2009 tarihinde YÖK tarafından
yayınlanarak yürürlüğe girdi

15. AMAÇ
Bologna Süreci çalışma alanları doğrultusunda yükseköğretim
kurumlarının yeniden yapılandırılmasını ve sürdürülebilir
gelişmesini yönlendirmek
KURULDA KİMLER VAR ?
•Eğitim ve Uluslararası ilişkilerden
sorumlu rektör yardımcısı
•ADEK başkanı
•Bologna uzmanı (var ise)
•AKTS / DE ve Erasmus koordinatörü
•Öğrenci İşleri Daire Başkanı
•Öğrenci Konseyi Başkanı
•Rektörün uygun gördüğü diğer üyeler
BEK başkanı, üyeler arasından
Rektör tarafından seçilir.
BEK başkanın çağrısı üzerine
toplanır ve her akademik
yarıyılda en az bir kez
değerlendirme toplantısı yapar

16. GÖREVLERİ
• Bologna sürecinin faaliyet alanlarına giren ve YÖK tarafından çerçevesi belirlenmiş
olan konularda kurumun “Yıllık Eylem Planı”nı hazırlamak, uygulanmasını
sağlamak; Kurum Raporu’nu hazırlanacak yılık ulusal raporu veri oluşturmak üzere,
her yılın en geç Mayıs ayı sonuna kadar Yükseköğretim Kurulu’na göndermek,
• Bologna Süreci’nin ana çalışma alanlarında, iç ve dış paydaşlara ilgili mevzuat ve
uygulama konularında sistematik olarak hizmet içi eğitim seminerlerinin
düzenlenmesini sağlamak. Kurum ve birimlerin akademik kurullarında Bologna
Süreci uygulamalarının yerleşmesi için gerekli önlemler almak,
• Yapılan çalışmaları değerlendirip yeni dönem uygulamaları için strateji
belirlemek
• Bologna Süreci’yle ilgili, Yükseköğretim Kurulu’nun, Avrupa Yükseköğretim
Alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların (EUA, ENQA, ESU, EURASHE
vb.) etkinliklerini izlemek, katılmak ve bu doğrultuda kurum içi hazırlıklara
öncülük etmek

17. ŞU ANA KADAR
NE YAPILDI?
•Yüksek öğretim
kurumlarının yıllık BEK
raporuna zemin
oluşturacak doküman
hazırlandı
•Yüksek öğretim
kurumlarının 1 Haziran
2009 tarihine kadar BEK
raporunu YÖK’e
göndermesi istendi
BEK RAPORU İÇERİĞİ
1. Öğrenci ve öğretim elemanı sayıları (7 SORU)
2. Yüksek Öğretim Kurumlarında Araştırma (3 soru)
3. Öğrencilerin İstihdam edilebilirliği (6 soru)
4. Üniversitelerde Kalite Güvencesi (10 soru)
5. Diploma Eki ve Kredi Sistemleri (21 soru)
6. Yaşam Boyu Öğrenme (8 soru)
7. Ortak Dereceler (5 soru)
8. Hareketliliğin Özendirilmesi (25 soru)
9. Bologna Sürecinde Öğrenciler ve Sosyal Boyut (8
soru)
TOPLAM 83 soru

18. Yapılan Faaliyetler
•9-10 Ekim 2008, Adana Toplantısı: Prof. Dr. Süheyda Atalay AKTS / DE ve Tanınma
grubu koordinatörü olarak belirlendi
• Toplantıda AKTS / DE etiket başvurularında dikkat edilmesi gereken noktalar
üzerine sunum yapıldı
•7-8 Kasım 2008, Sakarya Toplantısı: AKTS / DE ve Tanınma çalıştayı
• Katılımcılar: Üniversitelerin konu ile ilgili yöneticileri
• Tartışma Konuları
• Neden (Tanınma, Hareketlilik, Uyumluluk/karşılaştırılabilirlik, Şeffaflık)
• Kapsam ( Program çıktıları, Öğrenme çıktıları)
• Nasıl (Hazırlık süreci, Öğrenci iş yükü, Paydaşlar, Uygulama süreci, İzleme
ve iyileştirme süreci, Dış değerlendirme = DE / AKTS etiketi)
•Yüksek öğretim kurumları AKTS / DE etiket başvuruları konusunda bilgilendirildi

19. AKTS DE
1 Afyon Kocatepe Üniversitesi
2 Anadolu Üniversitesi
3 Bilkent Üniversitesi
4 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
5 Çukurova Üniversitesi
6 Ege Üniversitesi
7 Erciyes Üniversitesi
8 Fatih Üniversitesi
9 Gaziantep Üniversitesi
10 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü
11 Hacettepe Üniversitesi
12 İzmir Ekonomi Üniversitesi
13 İzmir Ekonomi Üniversitesi
14 İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
15 Karadeniz Teknik Üniversitesi
16 Koç Üniversitesi
17 Marmara Üniversitesi
18 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
19 Orta Doğu Teknik Üniversitesi
20 Sabancı Üniversitesi
21 Sakarya Üniversitesi
Yükseköğretim
kurumlarımız’dan
•9 kurum AKTS
•22 kurum DE
Etiket başvurusu
yaptı
Ulusal ön eleme
sonunda AKTS
başvurularından
hiç biri ön
değerlendirmeyi
geçemedi
7 kurumun DE
başvurusu
Brüksel’e
gönderildi
Kurum

20. • Ulusal düzeyde ön değerlendirmeyi
geçen 7 kurum Brüksel’deki nihâi
değerlendirmeyi geçti ve DE etiketi
hakkı kazandı.
• Bu kurumlar 11 Haziran 2009
tarihinde Brüksel’de DE etiketlerini
aldı
• Törene Katılan Kurumlar:
• Ege Üniversitesi
• Gebze Yüksek teknoloji
Enstitüsü
• Karadeniz Teknik Üniversitesi
• Sakarya Üniversitesi

21. Yapılan Faaliyetler
4.Dönem öncesi faaliyetler:
• 28.04.2006 tarih ve 2006/8 sayılı YÖK Başkanlık Kararı ile
Yükseköğretim Yeterlikler Komisyonu (YYK) kuruldu ve
çalışmaya başladı.
• 28.04.2006 - 04.02.2008: Ağırlıklı olarak QF-EHEA düzey
tanımlayıcılarına göre “Türk Yükseköğretim Yeterlikler Çerçevesi”nin ilk“Türk Yükseköğretim Yeterlikler Çerçevesi”nin ilk
taslağıtaslağı hazırlandı
• 10.07.2008: YÖK tarafından UYÇ çalışmalarını sürdürmek üzere YYK
üyeleri yenilendi ve komisyon çalışmalarına destek vermek üzere
“Yükseköğretim Yeterlikler Çalışma Grubu (YYK-ÇG)”“Yükseköğretim Yeterlikler Çalışma Grubu (YYK-ÇG)” kurularak, ilgili
alandaki hazırlık çalışmaları yeniden başlatıldı.

22. Yapılan Faaliyetler
4.Dönem faaliyetleri:
• TUYÇ’ nin tasarlanmasına yönelik olarak “Yükseköğretim Yeterlikler Çalışma“Yükseköğretim Yeterlikler Çalışma
Grubu (YYK-ÇG)”Grubu (YYK-ÇG)” ve Bologna Uzmanları birlikte çalıştı
• Toplantı ve çalıştaylarla UYÇ taslağı üzerinde çalışıldı
• 9-10 Ocak 2009, İstanbul; Katılımcı: İİBF dekanları ve SBE müdürleri
• 30 Ocak 2009 Ankara; UYÇ taslağının STO temsilcileri ile tartışılması
• 27 Şubat 2009, Ankara; Katılımcı: Tıp ve Güzel Sanatlar fakülteleri
dekanları; Tıp ve Güzel Sanatlar eğitiminin UYÇ içindeki yeri
• 9-10 Nisan 2009, İzmir; Katılımcı: Fen, Edebiyat, Fen-Edebiyat fakülte
dekanları
• 9 Nisan 2009: TUYÇ onaylanmak üzere YÖK’e sunuldu

28. AMAÇ
Yüksek öğretim
kurumlarında TUYÇ ile
mesleki yeterliliklerin
öneminin anlaşılmasının
sağlanması;
Programların bu yeterlilikleri
kazandıracak şekilde
oluşturulmasının önemi,
Program içinde düşünülen
her bir dersin programın
çıktılarını sağlayacak
şekilde düzenlenmesi
yolunda yükseköğretim
kurumlarında duyarlılık
oluşturmak
Ders A
Program Çıktıları
Öğrenim
Çıktıları
Ders B Ders C Ders D
Öğrenim
Çıktıları
Öğrenim
Çıktıları
Öğrenim
Çıktıları
Ulusal Yeterlilikler
Çerçevesi
Mesleki
Yeterlilikler

29. Çalıştay 1: 7-8 Kasım, 2008 - Sakarya Üniversitesi
Katılımcı Kitle: BEK üyeleri, rektör / rektör yrd., AKTS/DS koordinatörleri
Düzenleme:
Katılımcı anketlerine göre çalıştaylar için üç grup oluşturuldu
Grup-1: Temel Kavramlar (Süreçte yeni olanlar için)
Grup-2: Uygulama Süreci (Orta düzeyde bilgiye sahip olanlar için)
Grup-3: Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar (Deneyimli olanlar
için)
Ne yapıldı? Tuning (ince ayar) projesinden örnekler kullanıldı
Kazanım:
Katılımcılar öğrenme çıktısı yazabilecek konuma geldiler
Program çıktılarını tanımlayabilecek / oluşturabilecek seviyeye geldiler
Öğrenme çıktısı – program çıktısı eşleştirmesini kavradılar
AKTS – iş yükü - öğrenme çıktısı ilişkisini kavradılar

30. Çalıştay 2: 9-10 Ocak, 20089 - İstanbul Teknik Üniversitesi
Katılımcı Kitle: İİBF dekanları ve Sosyal Bilimler Enstitüleri müdürleri
Düzenleme:
Sunum: Bologna Süreci’nde Temel konular (Prof. Dr. Mehmet Durman)
Sunum: Yeterlilikler Konusundaki Çalışmalar (Prof. Dr. Selda
Önderoğlu)
Çalıştay: Yeterlilikler ve Öğrenme Çıktıları Uygulaması (Tüm Bologna
uzmanları)
Ne yapıldı? Tuning (ince ayar) projesinden İŞLETME örneği
kullanıldı
Kazanım:
 Katılımcılar öğrenme çıktısı yazabilecek konuma geldiler
 Program çıktılarını tanımlayabilecek / oluşturabilecek seviyeye geldiler
 Öğrenme çıktısı – program çıktısı eşleştirmesini kavradılar

31. Çalıştay 3: 9-10 Nisan, 2009 - Ege Üniversitesi, İzmir
Katılımcı Kitle: Fen, Edebiyat ve Fen-Edebiyat fakülteleri dekanları
Düzenleme:
Sunum: Bologna Süreci’nde Temel konular (Prof. Dr. Süheyda Atalay)
Sunum: Yeterlilikler Konusundaki Çalışmalar (Prof. Dr. Selda
Önderoğlu)
Sunum: Yeterlilikler ve Kalite Güvencesi (Prof. Dr. Kerim Edinsel)
Çalıştay: Yeterlilikler ve Öğrenme Çıktıları Uygulaması (Tüm Bologna
uzmanları)
3 çalıştay – 2 Fen ve 1 Sosyal grup oluşturuldu
Ne yapıldı? Tuning (ince ayar) projesinden TARİH ve KİMYA
örnekleri kullanıldı
Kazanımlar: Öğrenme çıktısı (Ö.Ç) ve program çıktısı (P.Ç) yazabilme, P.Ç ve
Ö.Ç eşleştirebilme, AKTS-iş yükü-Ö.Ç. İlişkisinin anlaşılması

32. Tarih: 7-8 Kasım 2008, Sakarya Üniversitesi
Katılımcı Kitle: BEK üyeleri, rektör / rektör yrd., AKTS/DS koordinatörleri
Düzenleme:
Sunum: Kalite Güvencesi (Prof. Dr. Nejat Erk)
Çalıştay: Bologna Süreci’nde Kalite Güvencesi
Tarih: 9-10 Nisan, 2009 - Ege Üniversitesi, İzmir
Katılımcı Kitle: Fen, Edebiyat ve Fen-Edebiyat fakülteleri dekanları
Düzenleme:
Sunum: Yeterlilikler ve Kalite Güvencesi (Prof. Dr. Kerim Edinsel)

33. Unica Training Seminar, Madrid
(30 Haziran – 1 Temmuz 2008)
Katılan Bologna Uzmanları:
Miraç Akçay, Reşat Kasap, Süheyda Atalay, Lerzan Özkale)
Unica Mobility Conference, Roma
(30 – 31 Mart 2009)
Katılan Bologna Uzmanları:
Miraç Akçay, Zafer Gül, Ramazan Gözen, Sultan Gürol)

34. 10 üniversiteye ziyaret yapıldı:
Sakarya Üniversitesi: Lerzan Özkale, Gonca D. Bayrakdar, Zafer Gül
Fatih Üniversitesi: Lerzan Özkale, Gonca D. Bayrakdar, Zafer Gül
Karadeniz Teknik Üniversitesi: Kerim Edinsel, Önder Kutlu, M. Emin Köktaş
Balıkesir Üniversitesi: Süheyda Atalay, Miraç Akçay
Afyon Kocatepe Üniversitesi: Süheyda Atalay, Miraç Akçay
Gümüşhane Üniversitesi: Kerim Edinsel, Önder Kutlu, M. Emin Köktaş
Kırıkkale Üniversitesi: Selda Önderoğlu, Ramazan Gözen, Reşat Kasap
Ahi Evran Üniversitesi: Selda Önderoğlu, Ramazan Gözen, Reşat Kasap
Muş Üniversitesi: Nejat Erk, Naci Cangül, Sultan Gürol
Bingöl Üniversitesi: Nejat Erk, Naci Cangül, Sultan Gürol

35. 2008-2009 (4. Dönem) Bologna Uzmanları Ulusal Takımı Projesi ile:
Üniversitelerdeki Bologna Süreci uygulamalarını gerçekleştirmek, izlemek ve
gerektiğinde YÖK’e bildirmek üzere BEK’ in kurulması sağlandı,
Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi taslağının sonuçlandırılması çalışmalarına katkı
yapıldı,
Akreditasyon çalışmalarında Mühendislik fakülteleri kadar yol alamamış olan
İİBF, Fen, Edebiyat ve Edebiyat fakültelerinde kalite kültürünün
yerleştirilebilmesine katkı amacıyla Yeterlilikler ve Kalite Güvencesi çalıştayları
düzenlendi; katılımcı yöneticilerin, program ve ders öğrenme çıktılarını
yazabilmesi sağlandı
Aynı katılımcıların AKTS-İşyükü ve Öğrenme çıktısı ilişkisini kavraması
sağlandı
Kurum ziyaretleri yapılarak, Bologna Süreci konusunda bilgilendirme yapıldı ve
destek sağlandı